پرش به محتوا

پیش‌نویس:زن مسلمان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>زن مسلمان</big>'''؛ زن معتقد و پای‌بند به آموزه‌های دین ‌اسلام.
[[پرونده:زن مسلمان۴.jpg|جایگزین=زنان فعال مسلمان در اجلاس «زن هزاره سوم» در مسجد جامع مسکو روسیه|بندانگشتی|زنان فعال مسلمان در اجلاس «زن هزاره سوم» در مسجد جامع مسکو روسیه]]
'''{{درشت|زن مسلمان}}'''؛ زن معتقد و پای‌بند به آموزه‌های دین اسلام.


آموزه‌های اسلامی، زن را انسان مستقلی معرفی کرده است که هرگاه به ویژگی‌های معنوی و ایمانی آراسته شود، الگوی شایسته‌ای برای هم‌نوعان خواهد بود. قرآن با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد، ملاک برتری را فقط در تقوا دانسته است؛ زیرا انسان، چه زن و چه مرد، موجودی است که زمینه گرایش به خیر و شر در او وجود دارد و بهره‌مندی از تقوا می‌تواند او را به‌سوی عوامل خیر سوق دهد و مقاومت او در برابر عوامل شرّ را بیفزاید.  
آموزه‌های اسلامی، زن را انسان مستقلی معرفی کرده است که هرگاه به ویژگی‌های معنوی و ایمانی آراسته شود، الگوی شایسته‌ای برای هم‌نوعان خواهد بود. [[قرآن]] با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد، ملاک برتری را فقط در تقوا دانسته است؛ زیرا انسان، چه زن و چه مرد، موجودی است که زمینه گرایش به خیر و شر در او وجود دارد و بهره‌مندی از تقوا می‌تواند او را به‌سوی عوامل خیر سوق دهد و مقاومت او در برابر عوامل شرّ را بیفزاید.
==جایگاه زنان در جامعۀ جاهلی==
در عصر جاهلیت، زن را مخلوقی برزخی بین حیوان و انسان می‌دانستند که تکثیر نسل و خدمت به مرد، تنها کارکرد او به ‌شمار می‌رفت.<ref>وبون، تمدن اسلام و عرب،1334ش، ص513.</ref>
===پوشش===
در دوران جاهلیت قسمتی از بدن زنان با لباس پوشیده شده و قسمتی از سر و بدن آنان از جمله؛ گردن، گوش، سینه، دست و پای زن معمولاً بدون پوشش بود. برخی زنان بر پای خود، خلخال‌های متصل به زنگوله‌ داشتند که با عبور مردان این زنگوله‌ها را تکان می‌دادند.<ref>سیوطی، الدر المنثور،1414ق، ج6، ص186.</ref>


===ازدواج===
==جایگاه زن در جامعهٔ جاهلی==
پیش از اسلام، چندهمسری با هدف تأمین معاش زن و یا استحکام جایگاه سیاسی و اجتماعی مرد، کاملاً رایج بود. دختر در انتخاب همسر، آزاد نبود و بسیاری از پدران، دختر خود را به ازدواج هر یک از جوانان قبیله که بهای عروس را می‌پرداخت، در می‌آوردند.<ref>دورانت، 1366ش، ج4، ص202. </ref> گاهی دختر را قبل از تولد، شوهر می‌دادند.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص56.</ref>
در عصر جاهلیت، زن را مخلوقی برزخی بین حیوان و انسان می‌دانستند که تکثیر نسل و خدمت به مرد، تنها کارکرد او به‌شمار می‌رفت.<ref>وبون، تمدن اسلام و عرب،1334ش، ص513.</ref>
 
===پوشش زن در جامعهٔ جاهلی===
در دوران جاهلیت قسمتی از بدن زنان با لباس پوشیده شده و قسمتی از سر و بدن آنان از جمله؛ گردن، گوش، سینه، دست و پای زن معمولاً بدون پوشش بود. برخی زنان بر پای خود، خلخال‌های متصل به زنگوله داشتند که با عبور مردان این زنگوله‌ها را تکان می‌دادند.<ref>سیوطی، الدر المنثور،1414ق، ج6، ص186.</ref>
 
===ازدواج در جامعهٔ جاهلی===
پیش از [[اسلام]]، [[چندهمسری مرد|چندهمسری]] با هدف تأمین معاش زن یا استحکام جایگاه سیاسی و اجتماعی مرد، کاملاً رایج بود. [[دختر]] در انتخاب همسر، آزاد نبود و بسیاری از پدران، دختر خود را به [[ازدواج]] هر یک از [[جوانی|جوانان]] قبیله که بهای عروس را می‌پرداخت، درمی‌آوردند.<ref>دورانت، 1366ش، ج4، ص202.</ref> گاهی دختر را قبل از تولد، شوهر می‌دادند.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص56.</ref>
 
===طلاق در جامعهٔ جاهلی===
زن با مرگ همسر یا با [[طلاق]]، تا یک‌سال حق ازدواج نداشت تا وضعیت [[بارداری]] او مشخص شود.<ref>حوفی، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، 1954م، ص221.</ref>
 
===مهریه زن در جامعهٔ جاهلی===
پیش از اسلام [[مهریه]] را بهای زن می‌دانستند و حقی را به نام [[شیربها]] تعیین می‌کردند که شوهر باید به خانوادهٔ دختر، پرداخت می‌کرد. بیشتر اعراب مهریه عروس را با اهدای [[شتر]]، پرداخت می‌کردند.<ref>حتی، تاریخ عرب،1366ش، ص30.</ref>
 
===ارث زن در جامعهٔ جاهلی===
در دوران پیش از اسلام، زنان از ارث بی‌بهره بودند و با فوت [[پدر]] یا همسر، ارثی به زن نمی‌رسید.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابهٔ فی معرفهٔ الصحابه، 1964ق، ج، ص 418.</ref>


===طلاق===
زن با مرگ همسر یا با طلاق، تا یک‌سال حق ازدواج نداشت تا وضعیت بارداری او مشخص شود.<ref>حوفی، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، 1954م، ص221.</ref> 
===مهریه ===
پیش از اسلام مهریه را بهای زن می‌دانستند و حقی را به نام شیربها تعیین می‌کردند که شوهر باید به خانوادۀ دختر، پرداخت می‌کرد. بیشتر اعراب مهریه عروس را با اهدای شتر، پرداخت می‌کردند.<ref>حتی، تاریخ عرب،1366ش، ص30.</ref>
===ارث===
در دوران پیش از اسلام، زنان از ارث بی‌بهره بودند و با فوت پدر یا همسر، ارثی به زن نمی‌رسید.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابۀ فی معرفۀ الصحابه، 1964ق، ج، ص 418.</ref>
==جایگاه زنان در اسلام==
==جایگاه زنان در اسلام==
===زن در خطابات الهی===
===زن در خطابات الهی===
آیات قرآن، ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را مذکر و مؤنث ندانسته و بدن را موصوف آن‌ها قرار نداده است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص79-78.</ref> جنسیت و نژاد در بیان قرآن از فضایل و رذایل انسانی شمرده نشده و تقوای الهی محور اصلی آن معرفی شده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/2681/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%89-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D8%A7%D9%89-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 پارسا‌نیا، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، 1384ش.]</ref> دخالت جنسیت در خطابات قرآن، به صراحت توسط خود قرآن نفی شده<ref>سوره آل‌عمران، آیه 195.</ref> و در مواردی که از ضمیر مذکر برای بیان پیام استفاده شده بلافاصله برای دفع توهم دخالت جنسیت، آن را نفی کرده است.<ref> سوره نحل، آیه 79.</ref>
آیات [[قرآن]]، ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را مذکر و مؤنث ندانسته و بدن را موصوف آن‌ها قرار نداده است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص79-78.</ref> جنسیت و نژاد در بیان قرآن از فضایل و رذایل انسانی شمرده نشده و تقوای الهی محور اصلی آن معرفی شده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/2681/سیماى-زن-در-خطاب-هاى-قرآن پارسانیا، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، 1384ش.]</ref> دخالت [[جنسیت]] در خطابات قرآن، به صراحت توسط خود قرآن نفی شده<ref>سوره آل‌عمران، آیه 195.</ref> و در مواردی که از ضمیر مذکر برای بیان پیام استفاده شده بلافاصله برای دفع توهم دخالت جنسیت، آن را نفی کرده است.<ref>سوره نحل، آیه 79.</ref>
 
===خلیفة اللهی زن===
===خلیفة اللهی زن===
آیت‌الله جوادی آملی معتقد است، زمانی که خداوند با تعلیم اسماء الهی به آدم<ref>سوره بقره، آیه 31.</ref> او را به‌عنوان معلم و جانشین خود به فرشتگان معرفی کرد، شخص آدم خلیفه نشد بلکه مقام آدمیت و شخصیت انسانی، خلیفه شد. از این منظر، جان آدمی بدون لحاظ جنسیت، هدف تعیلم اسماء الهی است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص114. </ref>  
آیت‌الله جوادی آملی معتقد است، زمانی که خداوند با تعلیم اسماء الهی به آدم<ref>سوره بقره، آیه 31.</ref> او را به‌عنوان [[معلم]] و جانشین خود به فرشتگان معرفی کرد، شخص آدم خلیفه نشد بلکه مقام آدمیت و شخصیت انسانی، خلیفه شد. از این منظر، جان آدمی بدون لحاظ جنسیت، هدف تعیلم اسماء الهی است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص114.</ref>
===پوشش زنان===
 
قرآن پوشیدگیِ زن را موجب امنیت او و شناخته‌شدن به پاکی و عفت دانسته است.<ref>سوره احزاب، آیه 59.</ref> گسترۀ پوشش زن در فقه اسلامی، شامل تمام بدن به‌جز گردی صورت و دستان تا مچ است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص508.</ref>  
===پوشش زن در اسلام===
===مهریه===  
[[قرآن]] پوشیدگیِ زن را موجب امنیت او و شناخته‌شدن به پاکی و [[عفت]] دانسته است.<ref>سوره احزاب، آیه 59.</ref> گسترهٔ پوشش زن در [[فقه اسلامی]]، شامل تمام بدن به‌جز گردی صورت و دستان تا مچ است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص508.</ref>
در قرآن از مهریه با مفهوم «صِداق»، «نِحلة» و «حق» یاد ‌شده و دریغ کردن مهریه از زن را ظلم دانسته است.<ref>سوره نساء، آیه 4.</ref> مهریه در فرهنگ اسلامی، هدیه‌ای از طرف مرد بوده و هم‌تراز ارزش و بهای زن نیست. مهریه، سنتی کهن بوده و اسلام آن را پذیرفته است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، ص169.</ref>
 
===نفقه===
===مهریه زن در اسلام===
نفقه در اصطلاح فقه و حقوق اسلامی، هزینۀ خوراک، پوشاک، مسکن و اثاث‌ منزل زن متناسب با توانایی شوهر است.<ref>جعفری‌ لنگرودی، ترمینولوژی حقوقی، 1394ش، ص718.</ref> آموزه‌های ‌اسلام تأمین نفقۀ زن را بر مرد، واجب دانسته است.
در قرآن از مهریه با مفهوم «صِداق»، «نِحلة» و «حق» یاد شده و دریغ کردن مهریه از زن را ظلم دانسته است.<ref>سوره نساء، آیه 4.</ref> مهریه در فرهنگ اسلامی، [[هدیه|هدیه‌ای]] از طرف مرد بوده و هم‌تراز ارزش و بهای زن نیست. مهریه، سنتی کهن بوده و [[اسلام]] آن را پذیرفته است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، ص169.</ref>
===ارث===
 
بر اساس آیات قرآن زنان از پدر، مادر و خویشاوندان خود، ارث می‌برند.<ref>سوره نساء، آیه 7.</ref> زن در اسلام به‌عنوان فرزند، همسر، خواهر و مادر، از ارث بهره دارد.<ref>سوره نساء، آیه 11 .</ref>
===نفقه زن در اسلام===
===دیه===
[[نفقه]] در اصطلاح فقه و حقوق اسلامی، هزینهٔ خوراک، پوشاک، مسکن و اثاث منزل زن متناسب با توانایی شوهر است.<ref>جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوقی، 1394ش، ص718.</ref> آموزه‌های اسلام تأمین نفقهٔ زن را بر مرد، واجب دانسته است.
دیه زن نصف دیه مرد است.<ref>حر عاملی، وسائل ‌الشیعه، 1387ش، ج19، ص151.</ref>   برخی از پژوهش‌گران علت نصف‌بودن دیه زن را مصالح و منافعی می‌دانند که در نظام خانوادگی و روابط زن و مرد وجود دارد. <ref>محمدی‌نیا، بهشت جوان، 1394ش، ص99.</ref>
 
===استقلال مالی===
===ارث زن در اسلام===
اسلام، حق زنان برای بهره‌مندی از آن‌چه کسب می‌کنند، معتبر دانسته<ref>سوره نساء، آیه 32.</ref> و مالکیت او را در محصول کار و زحمت و ثروتش، محترم شمرده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 213.</ref> از نظر فقهای امامیه، زن به‌طور کلی در تصرف مال خود مستقل است و نیازمند اجازۀ شوهر نیست.<ref>بحرانی، الحدائق الناظره، 1359ش، ج14، ص200.</ref>  
بر اساس آیات قرآن زنان از [[پدر]]، مادر و خویشاوندان خود، ارث می‌برند.<ref>سوره نساء، آیه 7.</ref> زن در اسلام به‌عنوان فرزند، همسر، خواهر و مادر، از ارث بهره دارد.<ref>سوره نساء، آیه 11.</ref>
 
===دیه زن در اسلام===
[[دیه]] زن نصف دیه مرد است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، 1387ش، ج19، ص151.</ref> برخی از پژوهشگران علت نصف بودن دیه زن را مصالح و منافعی می‌دانند که در نظام خانوادگی و روابط زن و مرد وجود دارد.<ref>محمدی‌نیا، بهشت جوان، 1394ش، ص99.</ref>
 
===استقلال مالی زن در اسلام===
اسلام، حق زنان برای بهره‌مندی از آنچه کسب می‌کنند، معتبر دانسته<ref>سوره نساء، آیه 32.</ref> و مالکیت او را در محصول کار و زحمت و ثروتش، محترم شمرده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 213.</ref> از نظر فقهای امامیه، زن به‌طور کلی در تصرف مال خود مستقل است و نیازمند اجازهٔ شوهر نیست.<ref>بحرانی، الحدائق الناظره، 1359ش، ج14، ص200.</ref>
 
===ممنوعیت تصدی منصب قضاء===
===ممنوعیت تصدی منصب قضاء===
بسیاری از فقهای شیعه و اهل سنت، با استناد به قرآن و روایات، قضاوت زنان را جایز ندانسته‌اند.<ref>مهرپور، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، 1378ش، ص۱۷ و ۲۰؛ موسوی اردبیلی، فقه القضاء، 1381ش، ج۱، ص۹۳-۹۵.</ref>
بسیاری از فقهای [[شیعه]] و اهل سنت، با استناد به قرآن و روایات، قضاوت زنان را جایز ندانسته‌اند.<ref>مهرپور، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، 1378ش، ص۱۷ و ۲۰؛ موسوی اردبیلی، فقه القضاء، 1381ش، ج۱، ص۹۳–۹۵.</ref>
===گواهی زن===
 
گواهی و شهادت زن اگرچه در بسیاری از ادیان، مورد پذیرش نبوده است،<ref>مسلم، صحیح مسلم، 1412ق، ج5، ص128.</ref> اما قرآن ضمن قبول کردن شهادت زن، گواهی دو زن را در حکم یک مرد، دانسته ‌است.<ref>سوره بقره، آیه 282.</ref>
===شهادت زن در اسلام===
گواهی و شهادت زن اگرچه در بسیاری از ادیان، مورد پذیرش نبوده است،<ref>مسلم، صحیح مسلم، 1412ق، ج5، ص128.</ref> اما [[قرآن]] ضمن قبول کردن شهادت زن، گواهی دو زن را در حکم یک مرد، دانسته است.<ref>سوره بقره، آیه 282.</ref>
 
===قیومیت مرد بر زن===
آموزه‌های اسلام، زن و مرد را در آفرینش برابر دانسته است.<ref>سوره روم، آیه 21.</ref> زن در [[فرزندآوری]] نیز نقشی همسان و برابر مرد دارد.<ref>سوره حجرات، آیه 13.</ref> از منظر اسلام، زن و مرد با [[ازدواج]]، یکدیگر را کامل می‌کنند<ref>سوره بقره، آیه 187.</ref> و به‌دلیل ارزشمندی محبت زن، او را مایهٔ سکونت و آرامش مرد معرفی کرده است.<ref>سوره روم، آیه 21.</ref>
 
در این چارچوب، اندیشمندان [[مسلمان]]، زن را شاهکار آفرینش دانسته‌اند که در امور عاطفی و احساسی بر مرد برتری دارد.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص234.</ref> با این وجود، قرآن در آیه ۳۴ سورهٔ نساء به قوامیت مردان بر زنان اشاره کرده است. مفسران قرآن، قوامیت مردان را ناظر به سرپرستی [[خانواده]] دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۶۹.</ref>
 
مسلمانان از قوامیت مرد بر زن، نگاه متفاوت [[اسلام]] به زن را برداشت نمی‌کنند؛ اگر زن و مرد به عنوان دو صنف جداگانه مطرح باشند، سرپرستی مرد بر زن معنا ندارد.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص 393.</ref> برخی از اندیشمندان اسلامی، دلیل قیومیت مرد را صلابت بیشتر مرد در مشکلات، توانمندی در مسائل اقتصادی و اجتماعی و تلاش در تحصیل مال و نیازمندی‌های خانواده دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1397ش، ج4، ص344.</ref> برخی دیگر نیز تعهد در [[انفاق]] و پرداخت مالی خانواده را دلیل بر سرپرستی مرد دانسته‌اند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، 1389ش، ج18، ص545.</ref>
 
===حضانت و نگهداری فرزند===
حضانت از ریشه «حِضن» به معنای دامن‌گرفته شده و کنایه از نگهداری و پرورش فرزند خردسال در دامان مادر است.<ref>معرفت، «حضانت»، 1374ش، ص12.</ref> از نظر [[امام خمینی]] حضانت دختر تا هفت‌سالگی با مادر است و پسر تا دوسالگی با مادر و بعد از آن تا هفت‌سالگی [[پدر]] شایسته‌تر است.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، 1368ش، ج2، ص312.</ref>


===قیومیت مردان بر زنان ===
آموزه‌های اسلام، زن و مرد را در آفرینش برابر دانسته است.<ref>سوره روم، آیه 21.</ref>  زن در فرزندآوری نیز نقشی همسان و برابر مرد دارد.<ref>سوره حجرات، آیه 13.</ref>  از منظر اسلام، زن و مرد با ازدواج، یکدیگر را کامل می‌کنند<ref>سوره بقره، آیه 187.</ref>  و به‌دلیل ارزشمندی محبت زن، او را مایۀ سکونت و آرامش مرد معرفی کرده‌ است.<ref>سوره روم ، آیه 21.</ref>  در این چارچوب، اندیشمندان مسلمان، زن را شاهکار آفرینش دانسته‌اند که در امور عاطفی و احساسی بر مرد برتری دارد.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص234.</ref>  با این وجود، قرآن در آیه 34 سورۀ نساء به قوامیت مردان بر زنان اشاره کرده است. مفسران قرآن، قوامیت مردان را ناظر به سرپرستی خانواده دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۶۹.</ref>  مسلمانان از قوامیت مرد بر زن، نگاه متفاوت اسلام به زن را برداشت نمی‌کنند؛ اگر زن و مرد به عنوان دو صنف جداگانه مطرح باشند، سرپرستی مرد بر زن معنا ندارد.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص 393.</ref>  برخی از اندیشمندان اسلامی، دلیل قیومیت مرد را صلابت بیشتر مرد در مشکلات، توانمندی در مسائل اقتصادی و اجتماعی و تلاش در تحصیل مال و نیازمندی‌های خانواده دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1397ش، ج4، ص344.</ref>  برخی دیگر نیز تعهد در انفاق و پرداخت مالی خانواده را دلیل بر سرپرستی مرد دانسته‌اند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، 1389ش، ج18، ص545.</ref>
حضانت و نگهداری فرزند
حضانت از ریشه «حِضن» به معنای دامن‌گرفته شده و کنایه از نگهداری و پرورش فرزند خردسال در دامان مادر است.<ref>معرفت، «حضانت»، 1374ش، ص12.</ref>  از نظر امام خمینی حضانت دختر تا هفت‌سالگی با مادر است و پسر تا دوسالگی با مادر و بعد از آن تا هفت‌سالگی پدر شایسته‌تر است.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، 1368ش، ج2، ص312.</ref> 
===تعدد زوجات مسلمان===
===تعدد زوجات مسلمان===
در اسلام «تک‌همسری» طبیعی‌ترین شکل زناشویی است و زن و شوهر، احساسات و عواطف و منافع همدیگر را از آنِ خودشان می‌دانند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 299.</ref> چندهمسری نیز با شرط رعایت عدالت، در اسلام مورد پذیرش قرار گرفته ‌است؛ اما توصیه اسلام در صورت فقدان عدالت، اکتفا به تک‌همسری است.<ref>سوره نساء، آیه 3.</ref>
در اسلام «[[تک‌همسری]]» طبیعی‌ترین شکل زناشویی است و زن و شوهر، [[احساس|احساسات]] و عواطف و منافع همدیگر را از آنِ خودشان می‌دانند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 299.</ref> چندهمسری نیز با شرط رعایت عدالت، در اسلام مورد پذیرش قرار گرفته است؛ اما توصیه اسلام در صورت فقدان عدالت، اکتفا به تک‌همسری است.<ref>سوره نساء، آیه 3.</ref>
===طلاق===  
 
دین اسلام، طلاق را جایز،<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، 1392ش، ج5، ص194.</ref> اما ناپسند و مرجوح<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/6/54/%D8%A7%D8%A8%D8%BA%D8%B6_%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87 کلینی، کافی، 1407ق، ج6، ص54.]</ref> و موجب لرزش عرش‌ الهی دانسته است.<ref>طبرسی، مکارم ‌الخلاق، 1370ش، ص197. </ref> اختیار طلاق با مرد است مگر زمانی که زن از طرف مرد وکالت طلاق بگیرد.<ref>شهید ثانی، مسالک الفهام، 1413ق، ج9، ص11.</ref> پاکی زن از حیض و نفاس و عده نگه‌داشتن در شرایط خاص، هنگام طلاق ضروری است.<ref>خمینی، توصیح المسائل (محشّی)، 1424ق، ج2، ص518-522.</ref>  
===طلاق===
[[دین]] اسلام، [[طلاق]] را جایز،<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، 1392ش، ج5، ص194.</ref> اما ناپسند و مرجوح<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/6/54/ابغض_الی_الله کلینی، کافی، 1407ق، ج6، ص54.]</ref> و موجب لرزش عرش الهی دانسته است.<ref>طبرسی، مکارم الخلاق، 1370ش، ص197.</ref> اختیار طلاق با مرد است مگر زمانی که زن از طرف مرد وکالت طلاق بگیرد.<ref>شهید ثانی، مسالک الفهام، 1413ق، ج9، ص11.</ref> پاکی زن از حیض و نفاس و عده نگه‌داشتن در شرایط خاص، هنگام طلاق ضروری است.<ref>خمینی، توصیح المسائل (محشّی)، 1424ق، ج2، ص518-522.</ref>
 
==کنشگری زن مسلمان==
==کنشگری زن مسلمان==
===کنشگری اجتماعی===  
===کنشگری اجتماعی===
اندیشمندان متأخر مسلمان در چارچوب آموزه‌های اسلام، بر مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی تاکید کرده و احیای نظام حقوقی زن در خانواده و اجتماع را ضروری دانسته‌اند.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص23.</ref> از این منظر، اسلام با اولویت نقش زن در خانه و خانواده، مانعی برای مشارکت اجتماعی زنان ایجاد نمی‌کند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3298 خامنه‌ای، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، 5 مرداد 1384ش.]</ref> زن، مدیریت کانون خانواده و مهم‌ترین بخش از تربیت انسان را به عهده دارد و مایه آرامش مرد بوده و آمادگی قلبی بیشتری برای دریافت انوار الهی دارد.<ref>خامنه‌ای، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، 17 اسفند 1396ش.</ref>
[[پرونده:زن مسلمان.jpg|جایگزین= حضور زنان در راهپیمایی|بندانگشتی|حضور زنان در راهپیمایی]]
اندیشمندان متأخر [[مسلمان]] در چارچوب آموزه‌های اسلام، بر مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی تأکید کرده و احیای نظام حقوقی زن در [[خانواده]] و اجتماع را ضروری دانسته‌اند.<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص23.</ref> از این منظر، [[اسلام]] با اولویت نقش زن در [[خانه]] و [[خانواده]]، مانعی برای مشارکت اجتماعی زنان ایجاد نمی‌کند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3298 خامنه‌ای، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، 5 مرداد 1384ش.]</ref> زن، مدیریت کانون خانواده و مهم‌ترین بخش از [[تربیت]] انسان را به عهده دارد و مایه آرامش مرد بوده و آمادگی قلبی بیشتری برای دریافت انوار الهی دارد.<ref>خامنه‌ای، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، 17 اسفند 1396ش.</ref>
 
===کنشگری فرهنگی===
===کنشگری فرهنگی===
پیامبر اکرم فراگیری دانش را بر زن و مرد، لازم دانسته است.<ref>مصباح ‌الشریعة و مفتاح الحقیقة، 1377ش، ص13.</ref> در راستای این انگاره، حضرت فاطمه وحضرت زینب با برگزاری جلسات درس، زنان و مردان را آموزش می‌دادند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص66.</ref> تعداد قابل توجهی از راویان احادیث امامان شیعه، زنان هستند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، 1409ق، ج24، ص194.</ref> در چارچوب این فرهنگ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سهم زنان در حوزه آموزش، پژوهش و به‌ویژه پزشکی، رشد چشمگیری داشته است تا جایی که 95 درصد از زایمان‌ها توسط بانوان متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401073016683/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8 دستاوردها و پیشرفت‌های زنان پس از انقلاب، خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا».]</ref>
[[پرونده:زن مسلمان۱.jpg|جایگزین=شینا انصاری از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست در مراسم گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه زهرا و روز زن|بندانگشتی|شینا انصاری از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست در مراسم گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه زهرا و روز زن]]
همچنین زن، در ادبیات و هنر ایرانی، جایگاه ویژه‌ای دارد که جایگاه فرهنگی و تاریخیِ زن در جامعۀ ایرانی را بازنمایی می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/431848/ یعقوب‌زاده، «زن در هنر و فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا.]</ref> زن در ادبیات فارسی، مظهر عشق است و در نقش‌های عاشق، معشوق، همسر، مادر دلسوز، مربی خانواده، پارسایی و پاکی، خردمندی، میهن‌دوستی و گاه کینه‌توزی، شناخته می‌شود.<ref>[https://hodhod.ca/the-position-of-women-in-persian-literature/ غلامی، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد.]</ref>  
[[پیامبر اکرم]] فراگیری دانش را بر زن و مرد، لازم دانسته است.<ref>مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، 1377ش، ص13.</ref> در راستای این انگاره، [[حضرت فاطمه]] و [[حضرت زینب]] با برگزاری جلسات درس، زنان و مردان را آموزش می‌دادند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص66.</ref> تعداد قابل‌توجهی از راویان احادیث امامان [[شیعه]]، زنان هستند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، 1409ق، ج24، ص194.</ref>
پروین اعتصامی، بانوی شاعر و مسلمان ایرانی، در تبیین ارزش‌های والای زنان، چنین سروده است:<ref>[https://shemiranat.farhang.gov.ir/fa/maghalat/maghale1 خسروانی، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات.]</ref>  
 
برای گردن و دست زن نکو *** پروین سزاست گوهر دانش نه گوهر الوان
در چارچوب این فرهنگ، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در [[ایران]]، سهم زنان در حوزه آموزش، پژوهش و به‌ویژه پزشکی، رشد چشمگیری داشته است تا جایی که ۹۵ درصد از زایمان‌ها توسط بانوان متخصص زنان و [[زایمان]] انجام می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401073016683/دستاوردها-و-پیشرفت-های-زنان-پس-از-انقلاب دستاوردها و پیشرفت‌های زنان پس از انقلاب، خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا».]</ref>
===کنشگری اقتصادی===  
 
دین مبین اسلام بر حق اشتغال زن تأکید کرده است.<ref>سوره نساء، آیه 32.</ref> در روایات نیز گزارش‌هایی از فعالیت اقتصادی زنان دیده می‌شود؛ از جمله به زنی عطرفروش اشاره شده که برای همسران پیامبر، عطر می‌آورد.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/5/496/%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%A1 کلینی، کافی، 1407ق، ج5، ص496.]</ref> در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نیز با تأیید حق اشتغال زنان، بر خانواده‌محور شدن و متناسب‌سازی اشتغال زنان با نقش مادری، نقش همسری و کرامت زن تاکید شده است.<ref>هدایت‌نیا، الگوی سوم(الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه)، 1396ش، ص 171.</ref>
همچنین زن، در ادبیات و هنر ایرانی، جایگاه ویژه‌ای دارد که جایگاه فرهنگی و تاریخیِ زن در جامعهٔ ایرانی را بازنمایی می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/431848/ یعقوب‌زاده، «زن در هنر و فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا.]</ref> زن در [[ادبیات فارسی]]، مظهر عشق است و در نقش‌های عاشق، معشوق، [[نقش همسری زن|همسر]]، [[نقش مادری|مادر]] دلسوز، مربی خانواده، پارسایی و پاکی، خردمندی، میهن‌دوستی و گاه کینه‌توزی، شناخته می‌شود.<ref>[https://hodhod.ca/the-position-of-women-in-persian-literature/ غلامی، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد.]</ref>
 
[[پروین اعتصامی]]، بانوی شاعر و [[مسلمان]] ایرانی، در تبیین ارزش‌های والای زنان، چنین سروده است:<ref>[https://shemiranat.farhang.gov.ir/fa/maghalat/maghale1 خسروانی، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات.]</ref>
 
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|برای گردن و دست زن نکو|پروین سزاست گوهر دانش نه گوهر الوان}}
{{پایان شعر}}
{{پایان نستعلیق}}
 
===کنشگری اقتصادی===
[[پرونده:زن مسلمان۳.jpg|جایگزین= راهیابی ۶ زن فعال اقتصادی به هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران|بندانگشتی|راهیابی ۶ زن فعال اقتصادی به هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، سال ۱۳۹۸ش]]
دین مبین [[اسلام]] بر حق [[اشتغال زن]] تأکید کرده است.<ref>سوره نساء، آیه 32.</ref> در روایات نیز گزارش‌هایی از فعالیت اقتصادی زنان دیده می‌شود؛ از جمله به زنی [[عطر]]<nowiki/>فروش اشاره شده که برای همسران [[پیامبر اسلام|پیامبر]]، عطر می‌آورد.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/5/496/حولاء کلینی، کافی، 1407ق، ج5، ص496.]</ref> در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نیز با تأیید حق اشتغال زنان، بر خانواده‌محور شدن و متناسب‌سازی اشتغال زنان با نقش مادری، نقش همسری و [[کرامت]] زن تأکید شده است.<ref>هدایت‌نیا، الگوی سوم (الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه)، 1396ش، ص 171.</ref>
 
===کنشگری سیاسی===
===کنشگری سیاسی===
آموزه‌های اسلام، مشارکت سیاسی زنان را تأیید کرده است <ref>شمس‌الدین، اهلیة المرأة لتولّى السلطة، 1373، ص 150.</ref> و در آیات قرآن، به مصادیقی از مشارکت سیاسی زنان اشاره شده است:
[[پرونده:زن مسلمان۲.jpg|جایگزین=هم‌اندیشی بانوان بین‌الملل با حضور بیش از ۳۰ بانوی اندیشمند خارجی در حاشیه سی و هشتمین همایش جهانی وحدت اسلامی|بندانگشتی|هم‌اندیشی بانوان بین‌الملل با حضور بیش از ۳۰ بانوی اندیشمند خارجی در حاشیه سی و هشتمین همایش جهانی وحدت اسلامی، تهران، ۱۴۰۳ش]]
آموزه‌های [[اسلام]]، مشارکت سیاسی زنان را تأیید کرده است<ref>شمس‌الدین، اهلیة المرأة لتولّی السلطة، 1373، ص 150.</ref> و در آیات قرآن، به مصادیقی از مشارکت سیاسی زنان اشاره شده است:
 
۱. شایستگی ملکه سبا در تصدی قدرت و حاکمیت؛<ref>سوره نمل، آیه 23-44.</ref>
 
۲. بیعت زنان با [[پیامبر اکرم]]؛<ref>سوره ممتحنه، آِیه 12.</ref>


1. شایستگی ملکه سبا در تصدی قدرت و حاکمیت؛<ref>سوره نمل، آیه 23-44.</ref>
۳. مشورت گرفتن از زنان در قانون‌گذاری، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی؛<ref>سوره شوری، آیه 38؛ سوره عمران، آیه 15</ref>
2. بیعت زنان با پیامبر اکرم؛<ref>سوره ممتحنه، آِیه 12.</ref>  


3. مشورت‌ گرفتن از زنان در قانون‌گذاری، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی؛<ref>سوره شوری، آیه 38؛ سوره عمران، آیه 15</ref>
۵. نقد، نظارت و کنترل مواضع حکومت؛<ref>سوره آل‌عمران، آیه 110 و 104.</ref>
 
5. نقد، نظارت و کنترل مواضع حکومت؛<ref>سوره آل‌عمران، آیه 110 و 104.</ref>  


6. سهم مساوی زن و مرد در اجرای مسؤلیت‌های اجتماعی.<ref>سوره توبه، آیه 71.</ref>
۶. سهم مساوی زن و مرد در اجرای مسؤلیت‌های اجتماعی.<ref>سوره توبه، آیه 71.</ref>


==زنان الگو==
==زنان الگو در اسلام==
برخی روایات، زنانی مانند مریم، خدیجه، آسیه و حضرت فاطمه را برترین زنان دانسته‌اند.<ref> مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص21.</ref> در حدیثی از پیامبر اکرم، حضرت فاطمه سرور زنان بهشت معرفی شده است.<ref>بن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، 1404ق، ج1، ص67.</ref> در حادثه کربلا نیز حضرت زینب، الگویی از کنشگری زن مسلمان ارائه کرد و امام سجاد، او را نایب خاص خود در بیان احکام و برخی امور دیگر قرار داده بود.<ref>مامقانی، تنقیح ‌المقال، 1353ش، ج3، ص79.</ref>
برخی روایات، زنانی مانند مریم، خدیجه، آسیه و [[حضرت فاطمه]] را برترین زنان دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص21.</ref> در حدیثی از [[پیامبر اکرم]]، حضرت فاطمه سرور زنان [[بهشت]] معرفی شده است.<ref>بن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، 1404ق، ج1، ص67.</ref> در حادثه [[کربلا]] نیز حضرت زینب، الگویی از کنشگری زن [[مسلمان]] ارائه کرد و [[امام سجاد]]، او را نایب خاص خود در بیان احکام و برخی امور دیگر قرار داده بود.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، 1353ش، ج3، ص79.</ref>


==زن مسلمان ایرانی==
==زن مسلمان ایرانی==
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، رهبران جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند که ویژگی‌های زن مسلمان ایرانی را تبیین کنند. از منظر امام خمینی، زن در فرهنگ اسلامی ایرانیان، از یک‌سو نقش همسری و مادری را در محیط خانه به عهده دارد و از سوی دیگر، کنشگر اجتماعی است.<ref>خمینی، صحیفه امام، 1385ش، ج7، ص447.</ref> همچنین از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، زنان مسلمان ایرانی، فراتر از الگوهای شرقی و غربی و با حفظ عفت و پوشش اسلامی، تلاش کرده‌اند که هم سنگر خانواده را حفظ کنند و هم سنگرهای زیادی در دفاع از جامعۀ اسلامی، ایجاد کنند. بر این اساس، زن مسلمان ایرانی، با ارائۀ الگوی جدیدی از «زن» تاریخ‌ساز شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=22138 خامنه‌ای، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، 16 اسفند 1391ش.]</ref>  
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در [[ایران]]، رهبران جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند که ویژگی‌های زن مسلمان ایرانی را تبیین کنند. از منظر [[امام خمینی]]، زن در فرهنگ اسلامی ایرانیان، از یک‌سو نقش همسری و مادری را در محیط خانه به عهده دارد و از سوی دیگر، کنشگر اجتماعی است.<ref>خمینی، صحیفه امام، 1385ش، ج7، ص447.</ref>  
 
همچنین از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، زنان مسلمان ایرانی، فراتر از الگوهای شرقی و غربی و با حفظ [[عفت]] و پوشش اسلامی، تلاش کرده‌اند که هم سنگر خانواده را حفظ کنند و هم سنگرهای زیادی در دفاع از جامعهٔ اسلامی، ایجاد کنند. بر این اساس، زن مسلمان ایرانی، با ارائهٔ الگوی جدیدی از «زن» تاریخ‌ساز شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=22138 خامنه‌ای، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، 16 اسفند 1391ش.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
{{آغاز منابع}}
* قرآن
* قرآن
* ابن‌اثیر، عزالدین، اسدالغابۀ فی معرفۀ الصحابه، تحقیق محمد بن صبیح، قاهره، 1964ش.
* ابن‌اثیر، عزالدین، اسدالغابهٔ فی معرفهٔ الصحابه، تحقیق محمد بن صبیح، قاهره، ۱۹۶۴ش.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، من ‌لایحضره الفقیه، قم، النشر الاسلامی، 1404ق.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
* بحرانی، محمدیوسف، حدائق ‌الناظره، ، بی‌جا، بی‌نا، 1359ش.
* بحرانی، محمدیوسف، حدائق الناظره، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۵۹ش.
* پارسا‌نیا، حمید، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، مجله بانوان شیعه، شماره 3، 1384ش.
* پارسانیا، حمید، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، مجله بانوان شیعه، شماره ۳، ۱۳۸۴ش.
* جعفری ‌لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1394ش.
* جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، ۱۳۹۴ش.
* جوادی ‌آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسرا، 1389ش.
* جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسرا، ۱۳۸۹ش.
* جوادی ‌آملی، عبدالله، زن در آینه جلال و جمال، قم، اسراء، 1375ش.
* جوادی آملی، عبدالله، زن در آینه جلال و جمال، قم، اسراء، ۱۳۷۵ش.
* حتّی، فلییپ خلیل، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، آگاه، چ2، 1366ش.
* حتّی، فلییپ خلیل، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، آگاه، چ۲، ۱۳۶۶ش.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل ‌الشیعه، تهران، کتابچی، 1387ش.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، کتابچی، ۱۳۸۷ش.
* حوفی، احمد محمد، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، قاهره، بی‌‌نا، 1954م.
* حوفی، احمد محمد، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، قاهره، بی‌نا، ۱۹۵۴م.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: 5 مرداد 1384ش.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۵ مرداد ۱۳۸۴ش.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: 16 اسفند 1391ش.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۳۹۱ش.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: 17 اسفند 1396ش.
* خامنه‌ای، سیدعلی، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۳۹۶ش.
* خسروانی، زهرا، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات، تاریخ بارگذاری: اسفند 1392ش.  
* خسروانی، زهرا، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات، تاریخ بارگذاری: اسفند ۱۳۹۲ش.
* خمینی، روح‌الله، استفتائات، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1396ش.
* خمینی، روح‌الله، استفتائات، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۶ش.
* خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1385ش.
* خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
* خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1385ش.
* خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
* خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، دفتر آیت‌الله العظمی الخوئی، 1409ق.
* خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، دفتر آیت‌الله العظمی الخوئی، ۱۴۰۹ق.
* دورانت، ویل، تاریخ تمدن (عصر ایمان بخش اول)، ترجمه ابوطالب صارمی و دیگران، تهران، افست، 1366ش.
* دورانت، ویل، تاریخ تمدن (عصر ایمان بخش اول)، ترجمه ابوطالب صارمی و دیگران، تهران، افست، ۱۳۶۶ش.
* زمخشري، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1417ق.
* زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۷ق.
* سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن، الدّر المنثور، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
* سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن، الدّر المنثور، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
* شریف رضی، محمد بن حسن، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، قم، هجرت، 1414ق.
* شریف رضی، محمد بن حسن، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، قم، هجرت، ۱۴۱۴ق.
* شمسالدین، محمدمهدى، اهلیة المرأة لتولّى السلطة، بیروت، موسسة المنار، 1373ش.
* شمسالدین، محمدمهدی، اهلیة المرأة لتولّی السلطة، بیروت، موسسة المنار، ۱۳۷۳ش.
* شهید ثانى، زینالدین بن على، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر المیزان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1397ش.
* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر المیزان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۹۷ش.
* طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، الشریف الرضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق/۱۳۷۰ش.
* طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، الشریف الرضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق/۱۳۷۰ش.
* غلامی، صبا، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد، تاریخ بارگذاری: 9 تیر 1401 ش.
* غلامی، صبا، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد، تاریخ بارگذاری: ۹ تیر ۱۴۰۱ ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری‌، تهران،‌ دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* لوبون، گوستاو، تمدن اسلام و عرب، ترجمه فخر داعی گیلانی، تهران، بنگاه مطبوعاتی علی‌اکبر علمی، 1334ش.
* لوبون، گوستاو، تمدن اسلام و عرب، ترجمه فخر داعی گیلانی، تهران، بنگاه مطبوعاتی علی‌اکبر علمی، ۱۳۳۴ش.
* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، 1423ق.
* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۲۳ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة ‌الوفاء، 1404ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
* محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوان، قم، سبط اکبر، 1394ش.
* محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوان، قم، سبط اکبر، ۱۳۹۴ش.
* مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، قاهره، دارالحدیث، 1412ق.
* مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۱۲ق.
* مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، شارح: زینالدین بن علی، تهران، پیام حق ، 1377ش.
* مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، شارح: زینالدین بن علی، تهران، پیام حق، ۱۳۷۷ش.
* مطهری، مرتضی، مجموعه ‌آثار، تهران، صدرا، 1372ش.
* مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۷۲ش.
* مطهري، مرتضی ، نظام حقوق زن در اسلام، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ2، 1379ش.
* مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ۲، ۱۳۷۹ش.
* معرفت، محمد‌هادی، «حضانت»، نشریه دادرسی، شماره 4، شهریور و مهر، 1374ش.
* معرفت، محمدهادی، «حضانت»، نشریه دادرسی، شماره ۴، شهریور و مهر، ۱۳۷۴ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
* موسوی اردبیلی، عبدالکریم، فقه القضا، قم، موسسه النشر لجامعة المفید، 1381ش.
* موسوی اردبیلی، عبدالکریم، فقه القضا، قم، مؤسسه النشر لجامعة المفید، ۱۳۸۱ش.
* مهرپور، حسین، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 2، شماره 25-26، شهریور 1378ش.
* مهرپور، حسین، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۲، شماره ۲۵–۲۶، شهریور ۱۳۷۸ش.
* فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، قم، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۹۲ش.
* فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، قم، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۹۲ش.
* هدایتنیا، فرج‌الله، الگوی سوم: الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه، تهران، سازمان بسیج جامعه زنان کشور (لشگر فرشتگان)، 1396ش.
* هدایتنیا، فرج‌الله، الگوی سوم: الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه، تهران، سازمان بسیج جامعه زنان کشور (لشکر فرشتگان)، ۱۳۹۶ش.
* یعقوب‌زاده، آزاده، «زن در هنر فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا، تاریخ بازدید: 8 بهمن 1401ش.
* یعقوب‌زاده، آزاده، «زن در هنر فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا، تاریخ بازدید: ۸ بهمن ۱۴۰۱ش.
{{پایان منابع}}
{{زنان-افقی}}
{{اسلام-افقی}}


[[رده:ویکی‌زندگی]]
[[رده:زنان در اسلام]]
[[رده: خانواده]]
[[رده:مسلمانان]]
[[رده:آموزه‌های دینی]]
[[رده: زن مسلمان]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۱۰

زنان فعال مسلمان در اجلاس «زن هزاره سوم» در مسجد جامع مسکو روسیه
زنان فعال مسلمان در اجلاس «زن هزاره سوم» در مسجد جامع مسکو روسیه

زن مسلمان؛ زن معتقد و پای‌بند به آموزه‌های دین اسلام.

آموزه‌های اسلامی، زن را انسان مستقلی معرفی کرده است که هرگاه به ویژگی‌های معنوی و ایمانی آراسته شود، الگوی شایسته‌ای برای هم‌نوعان خواهد بود. قرآن با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد، ملاک برتری را فقط در تقوا دانسته است؛ زیرا انسان، چه زن و چه مرد، موجودی است که زمینه گرایش به خیر و شر در او وجود دارد و بهره‌مندی از تقوا می‌تواند او را به‌سوی عوامل خیر سوق دهد و مقاومت او در برابر عوامل شرّ را بیفزاید.

جایگاه زن در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در عصر جاهلیت، زن را مخلوقی برزخی بین حیوان و انسان می‌دانستند که تکثیر نسل و خدمت به مرد، تنها کارکرد او به‌شمار می‌رفت.[۱]

پوشش زن در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوران جاهلیت قسمتی از بدن زنان با لباس پوشیده شده و قسمتی از سر و بدن آنان از جمله؛ گردن، گوش، سینه، دست و پای زن معمولاً بدون پوشش بود. برخی زنان بر پای خود، خلخال‌های متصل به زنگوله داشتند که با عبور مردان این زنگوله‌ها را تکان می‌دادند.[۲]

ازدواج در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیش از اسلام، چندهمسری با هدف تأمین معاش زن یا استحکام جایگاه سیاسی و اجتماعی مرد، کاملاً رایج بود. دختر در انتخاب همسر، آزاد نبود و بسیاری از پدران، دختر خود را به ازدواج هر یک از جوانان قبیله که بهای عروس را می‌پرداخت، درمی‌آوردند.[۳] گاهی دختر را قبل از تولد، شوهر می‌دادند.[۴]

طلاق در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زن با مرگ همسر یا با طلاق، تا یک‌سال حق ازدواج نداشت تا وضعیت بارداری او مشخص شود.[۵]

مهریه زن در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیش از اسلام مهریه را بهای زن می‌دانستند و حقی را به نام شیربها تعیین می‌کردند که شوهر باید به خانوادهٔ دختر، پرداخت می‌کرد. بیشتر اعراب مهریه عروس را با اهدای شتر، پرداخت می‌کردند.[۶]

ارث زن در جامعهٔ جاهلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوران پیش از اسلام، زنان از ارث بی‌بهره بودند و با فوت پدر یا همسر، ارثی به زن نمی‌رسید.[۷]

جایگاه زنان در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زن در خطابات الهی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آیات قرآن، ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را مذکر و مؤنث ندانسته و بدن را موصوف آن‌ها قرار نداده است.[۸] جنسیت و نژاد در بیان قرآن از فضایل و رذایل انسانی شمرده نشده و تقوای الهی محور اصلی آن معرفی شده است.[۹] دخالت جنسیت در خطابات قرآن، به صراحت توسط خود قرآن نفی شده[۱۰] و در مواردی که از ضمیر مذکر برای بیان پیام استفاده شده بلافاصله برای دفع توهم دخالت جنسیت، آن را نفی کرده است.[۱۱]

خلیفة اللهی زن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آیت‌الله جوادی آملی معتقد است، زمانی که خداوند با تعلیم اسماء الهی به آدم[۱۲] او را به‌عنوان معلم و جانشین خود به فرشتگان معرفی کرد، شخص آدم خلیفه نشد بلکه مقام آدمیت و شخصیت انسانی، خلیفه شد. از این منظر، جان آدمی بدون لحاظ جنسیت، هدف تعیلم اسماء الهی است.[۱۳]

پوشش زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قرآن پوشیدگیِ زن را موجب امنیت او و شناخته‌شدن به پاکی و عفت دانسته است.[۱۴] گسترهٔ پوشش زن در فقه اسلامی، شامل تمام بدن به‌جز گردی صورت و دستان تا مچ است.[۱۵]

مهریه زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در قرآن از مهریه با مفهوم «صِداق»، «نِحلة» و «حق» یاد شده و دریغ کردن مهریه از زن را ظلم دانسته است.[۱۶] مهریه در فرهنگ اسلامی، هدیه‌ای از طرف مرد بوده و هم‌تراز ارزش و بهای زن نیست. مهریه، سنتی کهن بوده و اسلام آن را پذیرفته است.[۱۷]

نفقه زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نفقه در اصطلاح فقه و حقوق اسلامی، هزینهٔ خوراک، پوشاک، مسکن و اثاث منزل زن متناسب با توانایی شوهر است.[۱۸] آموزه‌های اسلام تأمین نفقهٔ زن را بر مرد، واجب دانسته است.

ارث زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس آیات قرآن زنان از پدر، مادر و خویشاوندان خود، ارث می‌برند.[۱۹] زن در اسلام به‌عنوان فرزند، همسر، خواهر و مادر، از ارث بهره دارد.[۲۰]

دیه زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دیه زن نصف دیه مرد است.[۲۱] برخی از پژوهشگران علت نصف بودن دیه زن را مصالح و منافعی می‌دانند که در نظام خانوادگی و روابط زن و مرد وجود دارد.[۲۲]

استقلال مالی زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اسلام، حق زنان برای بهره‌مندی از آنچه کسب می‌کنند، معتبر دانسته[۲۳] و مالکیت او را در محصول کار و زحمت و ثروتش، محترم شمرده است.[۲۴] از نظر فقهای امامیه، زن به‌طور کلی در تصرف مال خود مستقل است و نیازمند اجازهٔ شوهر نیست.[۲۵]

ممنوعیت تصدی منصب قضاء

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بسیاری از فقهای شیعه و اهل سنت، با استناد به قرآن و روایات، قضاوت زنان را جایز ندانسته‌اند.[۲۶]

شهادت زن در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گواهی و شهادت زن اگرچه در بسیاری از ادیان، مورد پذیرش نبوده است،[۲۷] اما قرآن ضمن قبول کردن شهادت زن، گواهی دو زن را در حکم یک مرد، دانسته است.[۲۸]

قیومیت مرد بر زن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آموزه‌های اسلام، زن و مرد را در آفرینش برابر دانسته است.[۲۹] زن در فرزندآوری نیز نقشی همسان و برابر مرد دارد.[۳۰] از منظر اسلام، زن و مرد با ازدواج، یکدیگر را کامل می‌کنند[۳۱] و به‌دلیل ارزشمندی محبت زن، او را مایهٔ سکونت و آرامش مرد معرفی کرده است.[۳۲]

در این چارچوب، اندیشمندان مسلمان، زن را شاهکار آفرینش دانسته‌اند که در امور عاطفی و احساسی بر مرد برتری دارد.[۳۳] با این وجود، قرآن در آیه ۳۴ سورهٔ نساء به قوامیت مردان بر زنان اشاره کرده است. مفسران قرآن، قوامیت مردان را ناظر به سرپرستی خانواده دانسته‌اند.[۳۴]

مسلمانان از قوامیت مرد بر زن، نگاه متفاوت اسلام به زن را برداشت نمی‌کنند؛ اگر زن و مرد به عنوان دو صنف جداگانه مطرح باشند، سرپرستی مرد بر زن معنا ندارد.[۳۵] برخی از اندیشمندان اسلامی، دلیل قیومیت مرد را صلابت بیشتر مرد در مشکلات، توانمندی در مسائل اقتصادی و اجتماعی و تلاش در تحصیل مال و نیازمندی‌های خانواده دانسته‌اند.[۳۶] برخی دیگر نیز تعهد در انفاق و پرداخت مالی خانواده را دلیل بر سرپرستی مرد دانسته‌اند.[۳۷]

حضانت و نگهداری فرزند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حضانت از ریشه «حِضن» به معنای دامن‌گرفته شده و کنایه از نگهداری و پرورش فرزند خردسال در دامان مادر است.[۳۸] از نظر امام خمینی حضانت دختر تا هفت‌سالگی با مادر است و پسر تا دوسالگی با مادر و بعد از آن تا هفت‌سالگی پدر شایسته‌تر است.[۳۹]

تعدد زوجات مسلمان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در اسلام «تک‌همسری» طبیعی‌ترین شکل زناشویی است و زن و شوهر، احساسات و عواطف و منافع همدیگر را از آنِ خودشان می‌دانند.[۴۰] چندهمسری نیز با شرط رعایت عدالت، در اسلام مورد پذیرش قرار گرفته است؛ اما توصیه اسلام در صورت فقدان عدالت، اکتفا به تک‌همسری است.[۴۱]

طلاق

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دین اسلام، طلاق را جایز،[۴۲] اما ناپسند و مرجوح[۴۳] و موجب لرزش عرش الهی دانسته است.[۴۴] اختیار طلاق با مرد است مگر زمانی که زن از طرف مرد وکالت طلاق بگیرد.[۴۵] پاکی زن از حیض و نفاس و عده نگه‌داشتن در شرایط خاص، هنگام طلاق ضروری است.[۴۶]

کنشگری زن مسلمان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کنشگری اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حضور زنان در راهپیمایی
حضور زنان در راهپیمایی

اندیشمندان متأخر مسلمان در چارچوب آموزه‌های اسلام، بر مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی تأکید کرده و احیای نظام حقوقی زن در خانواده و اجتماع را ضروری دانسته‌اند.[۴۷] از این منظر، اسلام با اولویت نقش زن در خانه و خانواده، مانعی برای مشارکت اجتماعی زنان ایجاد نمی‌کند.[۴۸] زن، مدیریت کانون خانواده و مهم‌ترین بخش از تربیت انسان را به عهده دارد و مایه آرامش مرد بوده و آمادگی قلبی بیشتری برای دریافت انوار الهی دارد.[۴۹]

کنشگری فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
شینا انصاری از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست در مراسم گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه زهرا و روز زن
شینا انصاری از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست در مراسم گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه زهرا و روز زن

پیامبر اکرم فراگیری دانش را بر زن و مرد، لازم دانسته است.[۵۰] در راستای این انگاره، حضرت فاطمه و حضرت زینب با برگزاری جلسات درس، زنان و مردان را آموزش می‌دادند.[۵۱] تعداد قابل‌توجهی از راویان احادیث امامان شیعه، زنان هستند.[۵۲]

در چارچوب این فرهنگ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سهم زنان در حوزه آموزش، پژوهش و به‌ویژه پزشکی، رشد چشمگیری داشته است تا جایی که ۹۵ درصد از زایمان‌ها توسط بانوان متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود.[۵۳]

همچنین زن، در ادبیات و هنر ایرانی، جایگاه ویژه‌ای دارد که جایگاه فرهنگی و تاریخیِ زن در جامعهٔ ایرانی را بازنمایی می‌کند.[۵۴] زن در ادبیات فارسی، مظهر عشق است و در نقش‌های عاشق، معشوق، همسر، مادر دلسوز، مربی خانواده، پارسایی و پاکی، خردمندی، میهن‌دوستی و گاه کینه‌توزی، شناخته می‌شود.[۵۵]

پروین اعتصامی، بانوی شاعر و مسلمان ایرانی، در تبیین ارزش‌های والای زنان، چنین سروده است:[۵۶]

الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

کنشگری اقتصادی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
راهیابی ۶ زن فعال اقتصادی به هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
راهیابی ۶ زن فعال اقتصادی به هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، سال ۱۳۹۸ش

دین مبین اسلام بر حق اشتغال زن تأکید کرده است.[۵۷] در روایات نیز گزارش‌هایی از فعالیت اقتصادی زنان دیده می‌شود؛ از جمله به زنی عطرفروش اشاره شده که برای همسران پیامبر، عطر می‌آورد.[۵۸] در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نیز با تأیید حق اشتغال زنان، بر خانواده‌محور شدن و متناسب‌سازی اشتغال زنان با نقش مادری، نقش همسری و کرامت زن تأکید شده است.[۵۹]

کنشگری سیاسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
هم‌اندیشی بانوان بین‌الملل با حضور بیش از ۳۰ بانوی اندیشمند خارجی در حاشیه سی و هشتمین همایش جهانی وحدت اسلامی
هم‌اندیشی بانوان بین‌الملل با حضور بیش از ۳۰ بانوی اندیشمند خارجی در حاشیه سی و هشتمین همایش جهانی وحدت اسلامی، تهران، ۱۴۰۳ش

آموزه‌های اسلام، مشارکت سیاسی زنان را تأیید کرده است[۶۰] و در آیات قرآن، به مصادیقی از مشارکت سیاسی زنان اشاره شده است:

۱. شایستگی ملکه سبا در تصدی قدرت و حاکمیت؛[۶۱]

۲. بیعت زنان با پیامبر اکرم؛[۶۲]

۳. مشورت گرفتن از زنان در قانون‌گذاری، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی؛[۶۳]

۵. نقد، نظارت و کنترل مواضع حکومت؛[۶۴]

۶. سهم مساوی زن و مرد در اجرای مسؤلیت‌های اجتماعی.[۶۵]

زنان الگو در اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی روایات، زنانی مانند مریم، خدیجه، آسیه و حضرت فاطمه را برترین زنان دانسته‌اند.[۶۶] در حدیثی از پیامبر اکرم، حضرت فاطمه سرور زنان بهشت معرفی شده است.[۶۷] در حادثه کربلا نیز حضرت زینب، الگویی از کنشگری زن مسلمان ارائه کرد و امام سجاد، او را نایب خاص خود در بیان احکام و برخی امور دیگر قرار داده بود.[۶۸]

زن مسلمان ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، رهبران جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند که ویژگی‌های زن مسلمان ایرانی را تبیین کنند. از منظر امام خمینی، زن در فرهنگ اسلامی ایرانیان، از یک‌سو نقش همسری و مادری را در محیط خانه به عهده دارد و از سوی دیگر، کنشگر اجتماعی است.[۶۹]

همچنین از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، زنان مسلمان ایرانی، فراتر از الگوهای شرقی و غربی و با حفظ عفت و پوشش اسلامی، تلاش کرده‌اند که هم سنگر خانواده را حفظ کنند و هم سنگرهای زیادی در دفاع از جامعهٔ اسلامی، ایجاد کنند. بر این اساس، زن مسلمان ایرانی، با ارائهٔ الگوی جدیدی از «زن» تاریخ‌ساز شده است.[۷۰]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ وبون، تمدن اسلام و عرب،1334ش، ص513.
  2. ↑ سیوطی، الدر المنثور،1414ق، ج6، ص186.
  3. ↑ دورانت، 1366ش، ج4، ص202.
  4. ↑ مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص56.
  5. ↑ حوفی، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، 1954م، ص221.
  6. ↑ حتی، تاریخ عرب،1366ش، ص30.
  7. ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابهٔ فی معرفهٔ الصحابه، 1964ق، ج، ص 418.
  8. ↑ جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص79-78.
  9. ↑ پارسانیا، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، 1384ش.
  10. ↑ سوره آل‌عمران، آیه 195.
  11. ↑ سوره نحل، آیه 79.
  12. ↑ سوره بقره، آیه 31.
  13. ↑ جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص114.
  14. ↑ سوره احزاب، آیه 59.
  15. ↑ مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص508.
  16. ↑ سوره نساء، آیه 4.
  17. ↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، ص169.
  18. ↑ جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوقی، 1394ش، ص718.
  19. ↑ سوره نساء، آیه 7.
  20. ↑ سوره نساء، آیه 11.
  21. ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1387ش، ج19، ص151.
  22. ↑ محمدی‌نیا، بهشت جوان، 1394ش، ص99.
  23. ↑ سوره نساء، آیه 32.
  24. ↑ مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 213.
  25. ↑ بحرانی، الحدائق الناظره، 1359ش، ج14، ص200.
  26. ↑ مهرپور، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، 1378ش، ص۱۷ و ۲۰؛ موسوی اردبیلی، فقه القضاء، 1381ش، ج۱، ص۹۳–۹۵.
  27. ↑ مسلم، صحیح مسلم، 1412ق، ج5، ص128.
  28. ↑ سوره بقره، آیه 282.
  29. ↑ سوره روم، آیه 21.
  30. ↑ سوره حجرات، آیه 13.
  31. ↑ سوره بقره، آیه 187.
  32. ↑ سوره روم، آیه 21.
  33. ↑ مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص234.
  34. ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۶۹.
  35. ↑ جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، 1375ش، ص 393.
  36. ↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1397ش، ج4، ص344.
  37. ↑ جوادی آملی، تسنیم، 1389ش، ج18، ص545.
  38. ↑ معرفت، «حضانت»، 1374ش، ص12.
  39. ↑ خمینی، تحریر الوسیله، 1368ش، ج2، ص312.
  40. ↑ مطهری، مجموعه آثار، 1385ش، ج19، ص 299.
  41. ↑ سوره نساء، آیه 3.
  42. ↑ فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، 1392ش، ج5، ص194.
  43. ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج6، ص54.
  44. ↑ طبرسی، مکارم الخلاق، 1370ش، ص197.
  45. ↑ شهید ثانی، مسالک الفهام، 1413ق، ج9، ص11.
  46. ↑ خمینی، توصیح المسائل (محشّی)، 1424ق، ج2، ص518-522.
  47. ↑ مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1379ش، ص23.
  48. ↑ خامنه‌ای، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، 5 مرداد 1384ش.
  49. ↑ خامنه‌ای، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، 17 اسفند 1396ش.
  50. ↑ مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، 1377ش، ص13.
  51. ↑ مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص66.
  52. ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، 1409ق، ج24، ص194.
  53. ↑ دستاوردها و پیشرفت‌های زنان پس از انقلاب، خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا».
  54. ↑ یعقوب‌زاده، «زن در هنر و فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا.
  55. ↑ غلامی، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد.
  56. ↑ خسروانی، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات.
  57. ↑ سوره نساء، آیه 32.
  58. ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج5، ص496.
  59. ↑ هدایت‌نیا، الگوی سوم (الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه)، 1396ش، ص 171.
  60. ↑ شمس‌الدین، اهلیة المرأة لتولّی السلطة، 1373، ص 150.
  61. ↑ سوره نمل، آیه 23-44.
  62. ↑ سوره ممتحنه، آِیه 12.
  63. ↑ سوره شوری، آیه 38؛ سوره عمران، آیه 15
  64. ↑ سوره آل‌عمران، آیه 110 و 104.
  65. ↑ سوره توبه، آیه 71.
  66. ↑ مجلسی، بحار الانوار، 1404ق، ج43، ص21.
  67. ↑ بن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، 1404ق، ج1، ص67.
  68. ↑ مامقانی، تنقیح المقال، 1353ش، ج3، ص79.
  69. ↑ خمینی، صحیفه امام، 1385ش، ج7، ص447.
  70. ↑ خامنه‌ای، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، 16 اسفند 1391ش.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن
  • ابن‌اثیر، عزالدین، اسدالغابهٔ فی معرفهٔ الصحابه، تحقیق محمد بن صبیح، قاهره، ۱۹۶۴ش.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
  • بحرانی، محمدیوسف، حدائق الناظره، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۵۹ش.
  • پارسانیا، حمید، «سیمای زن در خطاب‌های قرآن»، مجله بانوان شیعه، شماره ۳، ۱۳۸۴ش.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، ۱۳۹۴ش.
  • جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسرا، ۱۳۸۹ش.
  • جوادی آملی، عبدالله، زن در آینه جلال و جمال، قم، اسراء، ۱۳۷۵ش.
  • حتّی، فلییپ خلیل، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، آگاه، چ۲، ۱۳۶۶ش.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، کتابچی، ۱۳۸۷ش.
  • حوفی، احمد محمد، الحیاة العربیه من الشعر الجاهلی، قاهره، بی‌نا، ۱۹۵۴م.
  • خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۵ مرداد ۱۳۸۴ش.
  • خامنه‌ای، سیدعلی، «پیام به کنگره هفت هزار زن شهید کشور»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۳۹۱ش.
  • خامنه‌ای، سیدعلی، «دیدار مداحان اهل‌بیت با رهبر انقلاب»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۳۹۶ش.
  • خسروانی، زهرا، «نقش و جایگاه زن در آثار پروین اعتصامی»، وب‌سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شمیرانات، تاریخ بارگذاری: اسفند ۱۳۹۲ش.
  • خمینی، روح‌الله، استفتائات، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۶ش.
  • خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
  • خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
  • خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، دفتر آیت‌الله العظمی الخوئی، ۱۴۰۹ق.
  • دورانت، ویل، تاریخ تمدن (عصر ایمان بخش اول)، ترجمه ابوطالب صارمی و دیگران، تهران، افست، ۱۳۶۶ش.
  • زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۷ق.
  • سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن، الدّر المنثور، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
  • شریف رضی، محمد بن حسن، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، قم، هجرت، ۱۴۱۴ق.
  • شمسالدین، محمدمهدی، اهلیة المرأة لتولّی السلطة، بیروت، موسسة المنار، ۱۳۷۳ش.
  • شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
  • طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر المیزان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۹۷ش.
  • طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، الشریف الرضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق/۱۳۷۰ش.
  • غلامی، صبا، «جایگاه زن در ادبیات فارسی»، وب‌سایت رسانه هدهد، تاریخ بارگذاری: ۹ تیر ۱۴۰۱ ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • لوبون، گوستاو، تمدن اسلام و عرب، ترجمه فخر داعی گیلانی، تهران، بنگاه مطبوعاتی علی‌اکبر علمی، ۱۳۳۴ش.
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۲۳ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
  • محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوان، قم، سبط اکبر، ۱۳۹۴ش.
  • مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۱۲ق.
  • مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، شارح: زینالدین بن علی، تهران، پیام حق، ۱۳۷۷ش.
  • مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۷۲ش.
  • مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ۲، ۱۳۷۹ش.
  • معرفت، محمدهادی، «حضانت»، نشریه دادرسی، شماره ۴، شهریور و مهر، ۱۳۷۴ش.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
  • موسوی اردبیلی، عبدالکریم، فقه القضا، قم، مؤسسه النشر لجامعة المفید، ۱۳۸۱ش.
  • مهرپور، حسین، «بحثی پیرامون قضاوت زن»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۲، شماره ۲۵–۲۶، شهریور ۱۳۷۸ش.
  • فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت، قم، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۹۲ش.
  • هدایتنیا، فرج‌الله، الگوی سوم: الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه، تهران، سازمان بسیج جامعه زنان کشور (لشکر فرشتگان)، ۱۳۹۶ش.
  • یعقوب‌زاده، آزاده، «زن در هنر فرهنگ ایران»، وب‌سایت سیویلیکا، تاریخ بازدید: ۸ بهمن ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:زن_مسلمان&oldid=36979»