پرش به محتوا

پیش‌نویس:انگور: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:انگور.jpg|300px|thumb|left]]
[[پرونده:انگور۴.jpg|جایگزین=باغ انگور در شهر ملایر معروف به شهر انگور در جهان|بندانگشتی|باغ انگور در شهر ملایر معروف به شهر انگور در جهان]]
'''<big>انگور</big>'''، میوه‌ای مفید و معروف در جهان.<br>
'''{{درشت|انگور}}'''، میوه‌ای مفید و معروف در جهان و قابل استفاده در عرصه‌های مختلف.{{سخ}}انگور، یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت‌شده توسط بشر، با ریشه‌هایی عمیق در تاریخ و فرهنگ جهانی، نماد باروری و شادمانی به‌شمار می‌رود. این میوه با هزاران گونهٔ متنوع، پایهٔ اصلی تولید محصولاتی چون آبمیوه و کشمش است. فراتر از خوراک، انگور نقشی کلیدی در [[سبک زندگی]] ایفا می‌کند؛ از جایگاه آن در آداب اجتماعی و مهمانی‌ها گرفته تا کاربرد عصارهٔ آن در صنعت [[زیبایی]] و محصولات بهداشتی. این میوه به دلیل غنای آنتی‌اکسیدانی، جزء مهمی از رژیم‌های غذایی سالم نیز محسوب می‌شود. در نهایت، اقتصاد جهانی انگور شامل [[گردشگری]] مبتنی بر تاکستان‌ها و فرهنگ‌های غذایی غنی است که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
انگور از میوه‌های مهم و شناخته‌شده است که از دیرباز تاکنون، به مقدار زیاد و به شکل‌های گوناگون مورد استفادۀ انسان قرار گرفته است.
 
==نام‌گذاری==
==نام‌گذاری==
انگور از خانوادۀ انگورسانان است. انگورسانان میوه‌ها و گیاهانی هستند که به‌شکل بالارونده یا درختچه‌ای می‌رویند.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص3. </ref> نام درخت انگور به «تاک»، «مو» و «رز»<ref>معین، فرهنگ فارسی، 1388ش، ذیل واژۀ انگور. </ref> نیز مشهور است.
انگور از خانوادهٔ انگورسانان است. انگورسانان میوه‌ها و گیاهانی هستند که به‌شکل بالارونده یا درختچه‌ای می‌رویند.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص3.</ref> نام درخت انگور به «[[تاک]]»، «مو» و «رز»<ref>معین، فرهنگ فارسی، 1388ش، ذیل واژهٔ انگور.</ref> نیز مشهور است.
==مشخصات==
 
انگور به‌صورت خوشۀ مرکب از دانه‌های شیرین می‌روید که به آن دانه‌ها حبۀ انگور می‌گویند و دارای پوست بسیار نازک، نرم و شیره‌دار است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژۀ انگور. </ref>  
==مشخصات انگور==
==تاریخچه‌==
انگور به‌صورت خوشهٔ مرکب از دانه‌های شیرین می‌روید که به آن دانه‌ها حبهٔ انگور می‌گویند و دارای پوست بسیار نازک، نرم و شیره‌دار است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژهٔ انگور.</ref>
میوۀ انگور از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفادۀ بشر بوده است.<ref>علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.</ref> در مورد پیشینۀ انگور دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ برخی معتقدند که انگور، حتی پیش از پیدایش غَلات، در جنگل‌ها وجود داشته و انسان‌های اولیه از میوه، دانه و برگ انگورهای وحشی تغذیه می‌کردند. شماری دیگر دیرینگی انگور را در حدود 6 تا 7 هزار سال تخمین می‌زنند.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1. </ref>  
 
==انواع==
==تاریخچه استفاده از انگور==
[[پرونده:انگور۱.jpg|300px|thumb|left|تصویری از انگور مشکی]]
[[پرونده:انگور۳.jpg|جایگزین=پادشاه وارپالوا در برابر خدای آب و هوا، ارباب تاکستان‌ها، ایوریز|بندانگشتی|پادشاه وارپالوا در برابر خدای آب و هوا، ارباب تاکستان‌ها، ایوریز، حدود ۷۳۰ پیش از میلاد]]
انگور در چهار رنگِ زرد، سبز، قرمز و سیاه یافت می‌شود. در فرهنگ مردم ایران و افغانستان به نوع خشک‌کردۀ انـگور، مویز و کشمش می‌گویند. برخی از انگورها دانه‌دار و بعضی از آنها بی‌دانه هستند. مهم‌ترین انواع انگور در ایران عبارتند از: حسینی، خلیلی، رازقی، ریش‌بابا، عسکری، فخری، یاقوتی و لعلی.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژۀ انگور.</ref> انگورهای معروف افغانستان نیز شامل انگور لعل، حسینی، تایفی، قندهاری قرمز، سبز و انگور زرد می‌شود.<ref>[https://farzantrade.com/%DA%A9%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان.]</ref>  
میوهٔ انگور از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفادهٔ بشر بوده است.<ref>علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.</ref> در مورد پیشینهٔ انگور دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ برخی معتقدند که انگور، حتی پیش از پیدایش غَلات، در [[جنگل]]‌ها وجود داشته و انسان‌های اولیه از میوه، دانه و برگ انگورهای وحشی تغذیه می‌کردند. شماری دیگر دیرینگی انگور را در حدود ۶ تا ۷ هزار سال تخمین می‌زنند.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1.</ref>
==فرآورده‌های مفید==
 
[[پرونده:مویز.jpg|300px|thumb|left|مویز]]
==جایگاه انگور در اساطیر و روایات کهن==
مهم‌ترین فرآورده‌های سودمند انگور عبارتند از: مویز، کشمش، سرکه، آبغوره و روغن هستۀ آن.  
در روایات ابراهیمی انگور اولین میوه [[بهشت|بهشتی]] آدم و حوا بود و نماد [[شادی]] و نشاط است. در مقابل گندم مایه اندوه شد. همچنین در انجیل، حضرت نوح اولین کسی بود که تاکستان کاشت. در اساطیر [[ایران]] کشف [[شراب]] به جمشید نسبت داده شده است. در آئین مهری نیز تاک از خون گاو قربانی‌شده می‌روید و نماد زندگی است. روایتی از هرودوت خواب پادشاه ماد را پیشگویی ظهور [[کورش|کوروش]] کبیر و تسخیر جهان توسط او تعبیر می‌کند. در اساطیر یونان و روم هم دیونیزوس (باکوس) پسر زئوس خدای انگور و شراب و شادی است. حضور این میوه در داستان‌های پیامبران دیگری چون ابراهیم و لوط نیز نشان از قدمت و اهمیت فرهنگی آن دارد.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/960171 ضابطی جهرمی، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
 
==انگور در متون مقدس ایرانی اسلامی==
در روایات و متون مقدس، تاک گیاهی نیمه‌مقدس و میوه آن بهشتی است. در کتاب [[زرتشت|زرتشتی]] بندهش، انگور یکی از گیاهانی است که از «گاو یکتا» (موجود نخستین) به وجود آمد. در آیین میترا نیز پس از کشته شدن گاو توسط میترا، از بدن او درخت تاک می‌روید. در فرهنگ اسلامی، انگور به میوهٔ بهشتی و غذای پیامبران شهرت یافته است.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4.</ref>
 
بر اساس نقل‌های تاریخی، انگور نخستین چیزی بود که آدم و حوا در بهشت خورده و گندم نیز آخرین چیزی بود که از آن خوردند. آنها با خوردن انگور به شادمانی و نشاط رسیدند و با خوردن گندم درهای [[غم]] و غصه به روی روزگار خود گشودند. از همین رو گفته‌اند انگور سبب شادی و راحتی بوده و گندم مایهٔ اندوه و مـحنت است.<ref>شاد، فرهنگ آنندراج، 1335ش، ج 2، ذیل واژهٔ انگور.</ref> همچنین بر محصول خشک شدهٔ آن یعنی کشمش، زکات واجب است.<ref>[https://fa.wikizendegi.com/w/index.php?title=انگور&veaction=edit&section=6 احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.]</ref>
 
در روایتی دیگر آمده است که نوح از غم و غصه به خدا شکایت کرد؛ بر او وحی شد که انگور بخور زیرا این میوه غصه را از بین می‌برد.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4.</ref> به‌همین دلیل، حضرت نوح به پرورش انگور می‌پرداخت.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1.</ref> با این وجود اما در تاریخ و فرهنگ مسلمانان انگور با یک رویداد تلخ گره خورده و یادآور [[شهادت]] [[امام رضا]] توسط مأمون، خلیفهٔ عباسی است. در روایات آمده است که مأمون، امام رضا را نزد خود فراخواند و آن حضرت را به خوردن انگورهایی که با سوزن زهرآلود شده بودند وادار نمود و امام پس از خوردن انگورهای زهرآگین مسموم شده و به شهادت رسید.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/شهادت_امام_رضا_علیه_السلام) «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی .]</ref>
 
==جایگاه انگور در ادبیات و شعر فارسی==
انگور در فرهنگ ایرانی نمادی دوگانه و پربار دارد؛ از یک سو مظهر [[برکت]]، فراوانی و نعمت‌های زمینی است و از سوی دیگر، کلیدی برای ورود به عوالم معنوی است. در وجه دوم، فرآورده‌های آن به‌ویژه «می» و «باده»، از پرکاربردترین نمادها در [[شعر فارسی|شعر]] و عرفان ایرانی به‌شمار می‌روند. شاعران بزرگی چون [[خیام]]، [[مولوی]] و [[حافظ]]، از این میوه بهشتی برای بیان مفاهیم پیچیده عرفانی، عشق الهی، و شادی‌های عمیق زندگی بهره جسته‌اند.
 
در این دستگاه نمادین، «می» نماد عشق الهی است که روح را از تعلقات مادی رها می‌سازد و «میخانه» نه یک مکان زمینی، بلکه محضر پیر معنوی یا جایگاهی برای رسیدن به حقایق معنوی و کشف و شهود است. این پیوند ناگسستنی نشان می‌دهد که چگونه انگور، هم در چهرهٔ مادی و پر برکت خود و هم در صورت معنوی‌اش، با روح و فرهنگ ایرانی درآمیخته و به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ادبی و عرفانی آن تبدیل شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239609/تاک احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.]</ref>
 
در ادبیاتی فارسی اشعاری در مورد انگور سروده شده است که از آن به خمریه تعبیر شده است. یکی از معروف‌ترین آن‌ها شعر [[رودکی]] است:
 
مادر می را بکرد باید قربان *** بچهٔ او را گرفت و کرد به زندان
 
بچهٔ او را از او گرفت ندانی *** تاش نکویی نخست و زو نکشی جان
 
شاعران دیگر نیز توصیفات جالبی از مادر (انگور) و بچه (شراب) کرده‌اند:
 
اکنون صفت بچهٔ انگور بگویم *** کاین هر صفتی در صفت او هذیان است
 
انگور به کردار زنی غالیه رنگ است *** او را شکنی همچو یکی غالیه دان است
 
به دهقان کدیور گفت انگور *** مرا خورشید کرد آبستن از دور
 
بشار مرغزی، در قصیدهٔ معروف خود دربارهٔ انگور، رز را مظهر شادی و خرمی دانسته است:
 
رز را خدای از قبل شادی آفرید *** شادی و خرمی همه ار رز بود پدید
 
انگور و تاک او نگر و وصف او شنو *** وصف تمام گفت ز من بایدت شنید
 
انگور چو ماه است و سیاه است و عجب نیست *** زیرا که سیاهی صفت ماهروان است
 
مسمطات [[منوچهری دامغانی|منوچهری]]، غالباً داستان انگور و آب انگور است:
 
آب انگور بیارید که آبان ماه است *** کار یکرویه به کام دل شاهنشاه است
 
آب انگور خزانی را خوردن گاهست *** که کس امسال نکرده ست مر او را طلبی
 
شاخ انگور کهن دخترکان زاد بسی *** که نه از درد بنالید و نه برزد نفسی<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/960171 ضابطی جهرمی، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
 
==انگور در معماری ایرانی==
در معماری ایرانی از دوران هخامنشی و [[ساسانیان|ساسانی]] تا دوره اسلامی، نقش برگ و خوشه انگور به عنوان نماد گیاه زندگی در تزئینات کاخ‌ها، ستون‌ها و گچ‌بری‌ها به کار رفته است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239609/تاک احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.]</ref>
 
==انواع انگور==
[[پرونده:انگور.jpg|300px|thumb|جایگزین=انگور زرد|انگور زرد]]
انگور در چهار رنگِ زرد، سبز، قرمز و سیاه یافت می‌شود. در فرهنگ مردم ایران و افغانستان به نوع خشک‌کردهٔ انگور، مویز و کشمش می‌گویند. برخی از انگورها دانه‌دار و بعضی از آنها بی‌دانه هستند. مهم‌ترین انواع انگور در ایران عبارتند از: حسینی، خلیلی، رازقی، ریش‌بابا، عسکری، فخری، یاقوتی و لعلی.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژهٔ انگور.</ref> انگورهای معروف [[افغانستان]] نیز شامل انگور لعل، حسینی، تایفی، قندهاری قرمز، سبز و انگور زرد می‌شود.<ref>[https://farzantrade.com/کشت-انگور-در-افغانستان/ «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان.]</ref>
 
==فرآورده‌های مفید انگور==
مهم‌ترین فرآورده‌های سودمند انگور عبارتند از: مویز، کشمش، سرکه، آبغوره و روغن هستهٔ آن.
 
==آب انگور==
==آب انگور==
در فرهنگ اسلامی جوشاندن انگور و جوشاندنِ آب آن مرسوم نبوده و خوردنِ آبِ انگور جوشیده حرام است.<ref> [https://fa.wikifeqh.ir/%D8%A2%D8%A8_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1#:~:text=%D9%86%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86%20%D8%A2%D8%A8%20%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%20%D9%BE%DB%8C%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2,%D8%B4%D8%AF%D9%86%20%D8%AF%D9%88%20%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%8C%20%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.) «آب انگور»، وب‌سایت ویکی فقه.]</ref> 
در فرهنگ اسلامی جوشاندن انگور و جوشاندنِ آب آن مرسوم نبوده و خوردنِ آبِ انگور جوشیده حرام است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/آب_انگور#:~:text=نوشیدن%20آب%20انگور%20پیش%20از، شدن%20دو%20سوم،%20حرام%20است.) «آب انگور»، وب‌سایت ویکی فقه.]</ref>
==خواص درمانی==
انگور را به دلیل خواص فراوان، «سلطان میوه‌ها» نامیده‌اند. انگور، طبعی گرم داشته و منبعِ خون‌ساز و انرژي‌دهندۀ بسیار خوبی است.<ref>تقوی‌زاد، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، نشریه قرآن و علم، ص139.</ref>  مواد غذایی موجود در انگور بسیار نزدیک به شیر مادر است. این میوه افزون بر این‌ که از نظر خواص، یک غذای کامل به شمار رفته، دو برابر گوشت، در بدن انسان ایجاد حرارت می‌کند.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref>  از مهم‌ترین مواد قندی در حبۀ انگور می‌توان به ساکاروز، گلوکز و دگستروز و از جمله اسیدهای آلی می‌توان به اسید مالیک، اسید سیتریک، و اسید تارتاریک اشاره کرد. در آب انگور علاوه بر آب، قند و اسیدهای مختلف، مقداری پتاسیم و نیز املاح معدنی نظیر منیزیم، آهن، منگنز و سیلیس وجود دارد.<ref>علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.</ref>  وجود مقادیر زیاد فسفات در انگور باعث شده که یکی از میوه‌های نشاط‌آور شناخته شود.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref>  


مویز منبع انرژی‌ بوده و برای تقویت فعالیت‌های کلیوی و ذهنی، برطرف شدن مشکلات ریوی و تنگی نفس بسیار سودمند است. کشمش نیز انرژی‌زا، خون‌ساز و تقویت‌کنندۀ قوای ذهنی و بدنی است. سرکه به هضم غذا و چربی‌زدایی کمک کرده، لثه‌ها را محکم نموده و در پیشگیری از سرطان مؤثر است. آبغوره خاصیت چربی‌زدایی از رگ‌ها داشته و برای افزایش اشتها نیز مناسب است. روغن هستۀ انگور نیز در کاهش کلسترول خون مفید است.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref> 
===توصیه‌های طبی سنتی در مورد انگور===
==ناسازگاری با میوه‌های دیگر==
در طب قدیم و پزشکی مردمی، فرآورده‌های انگور کاربرد درمانی گسترده‌ای داشته‌اند. در طب قدیم از آن برای درمان درد مفاصل، تصفیه خون، تعادل اخلاط بدن و رفع یبوست استفاده می‌شد. در پزشکی مردمی نیز باورهای درمانی متعددی وجود دارد؛ مثلاً در [[خراسان]]، کوبیده برگ مو را برای درمان نیش کژدم و زنبور به کار می‌برند و [[شیره انگور]] را برای درمان کهیر مصرف می‌کنند. در کردستان، دم‌کرده برگ خشک آن برای رفع اسهال و زردی و آبغوره برای تصفیه خون مفید دانسته می‌شود. همچنین قطرات شیره شاخه مو (اشک مو) برای درمان بیماری‌های پوستی و سنگ کلیه کاربرد دارد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239609/تاک احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.]</ref>
خوردن انگور با میوه‌هایی مانند هندوانه، لیمو، گوجه‌فرنگی، زیتون، سبزی‌جات خوردنی و کاهو ناسازگار است. علاوه بر آن، خوردن همزمان انگور با گوشت قرمز، ماهی، شیر و لبنیات منع شده است. همچنین از انگور نمی‌توان به‌جای دسر بعد از غذا استفاده کرد.<ref> [https://farzantrade.com/%DA%A9%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/) «ناسازگاری‌ها و سازگاری‌های انگور»، وب‌سایت مجله ویستا.]</ref>
==فرهنگ و باور==
در فرهنگ اسلامی، انگور به میوۀ بهشتی و غذای پیامبران شهرت یافته است.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4.</ref>  بر اساس نقل‌های تاریخی، انگور نخستین چیزی بود که آدم و حوا در‌ بهشت‌ خورده و گندم نیز آخرین چیزی بود که از آن خوردند. آنها با خوردن انگور به شادمانی و نشاط رسیدند و با خوردن گندم درهـای‌ غـم‌ و غصه به روی روزگار خود گشودند. از همین رو گفته‌اند انگور سبب شادی‌ و راحتی‌ بوده و گندم مـایۀ انـدوه و مـحنت است.‌<ref>شـاد، فـرهنگ آنندراج، 1335ش، ج 2، ذیل واژه‌ی انگور.</ref>  در روایتی دیگر آمده است که نوح از غم و غصه به خدا شکایت کرد؛ بر او وحی شد که انگور بخور زیرا این میوه غصه را از بین می‌برد.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4. </ref>  به‌همین دلیل، حضرت نوح به پرورش انگور می‌پرداخت.<ref>تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1.</ref>  


با این وجود اما در تاریخ و فرهنگ مسلمانان انگور با یک رویداد تلخ گره خورده و یادآور شهادت امام رضا توسط مأمون، خلیفۀ عباسی است. در روایات آمده است که مأمون، امام رضا را نزد خود فراخواند و آن حضرت را به خوردن انگورهایی که با سوزن زهرآلود شده بودند وادار نمود و امام پس از خوردن انگورهای زهرآگین مسموم شده و به شهادت رسید.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85) «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی .]</ref>  
==خواص درمانی انگور در علم جدید==
انگور را به دلیل خواص فراوان، «سلطان میوه‌ها» نامیده‌اند. انگور، طبعی گرم داشته و منبعِ خون‌ساز و انرژی‌دهندهٔ بسیار خوبی است.<ref>تقوی‌زاد، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، نشریه قرآن و علم، ص139.</ref> مواد غذایی موجود در انگور بسیار نزدیک به شیر مادر است. این میوه افزون بر این که از نظر خواص، یک غذای کامل به‌شمار رفته، دو برابر گوشت، در بدن انسان ایجاد حرارت می‌کند.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref>
 
از مهم‌ترین مواد قندی در حبهٔ انگور می‌توان به ساکاروز، گلوکز و دگستروز و از جمله اسیدهای آلی می‌توان به اسید مالیک، اسید سیتریک، و اسید تارتاریک اشاره کرد. در آب انگور علاوه بر آب، قند و اسیدهای مختلف، مقداری پتاسیم و نیز املاح معدنی نظیر منیزیم، آهن، منگنز و سیلیس وجود دارد.<ref>علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.</ref> وجود مقادیر زیاد فسفات در انگور باعث شده که یکی از میوه‌های نشاط‌آور شناخته شود.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref>
 
مویز منبع انرژی بوده و برای تقویت فعالیت‌های کلیوی و ذهنی، برطرف شدن مشکلات ریوی و تنگی نفس بسیار سودمند است. کشمش نیز انرژی‌زا، خون‌ساز و تقویت‌کنندهٔ قوای ذهنی و بدنی است. سرکه به هضم غذا و چربی‌زدایی کمک کرده، لثه‌ها را محکم نموده و در پیشگیری از سرطان مؤثر است. آبغوره خاصیت چربی‌زدایی از رگ‌ها داشته و برای افزایش اشتها نیز مناسب است. روغن هستهٔ انگور نیز در کاهش کلسترول خون مفید است.<ref>رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.</ref>
 
==ناسازگاری انگور با میوه‌های دیگر==
خوردن انگور با میوه‌هایی مانند هندوانه، لیمو، گوجه‌فرنگی، زیتون، سبزی‌جات خوردنی و کاهو ناسازگار است. علاوه بر آن، خوردن همزمان انگور با گوشت قرمز، ماهی، شیر و لبنیات منع شده است. همچنین از انگور نمی‌توان به‌جای دسر بعد از غذا استفاده کرد.<ref>[https://farzantrade.com/کشت-انگور-در-افغانستان/) «ناسازگاری‌ها و سازگاری‌های انگور»، وب‌سایت مجله ویستا.]</ref>
 
==کاربرد در آشپزی و سنت‌های ایرانی==
[[پرونده:انگور۵.jpg|جایگزین=بیست و هشتمین جشنواره انگور در خیابان ملی انگور در تاکستان استان قزوین|بندانگشتی|بیست و هشتمین جشنواره انگور در خیابان ملی انگور در تاکستان استان قزوین؛ پنجشنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ش]]
 
===در آشپزی===
انگور و فرآورده‌هایش نقش کلیدی در فرهنگ غذایی ایران دارند. مهم‌ترین کاربرد برگ آن، تهیه دلمه برگ مو است. از میوه نارس آن یعنی غوره و آب آن (آبغوره) به عنوان چاشنی در غذاها استفاده می‌شود. شیره انگور در تهیه انواع حلوا، شیرینی و غذاهای محلی (مانند قنبرپلو و قاووت) کاربرد دارد. همچنین از انگور برای تهیه سرکه، کشمش، مویز و رب انگور استفاده می‌شود.
 
===در آیین‌ها و سنت‌ها===
انگور و محصولاتش در آیین‌ها و [[جشن]]‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. به‌عنوان [[آجیل]] و شب‌چره در [[شب یلدا]] استفاده می‌شود و نگهداری انگور تازه برای این شب یک سنت قدیمی است. در مراسم [[خواستگاری]] و [[نامزدی]]، فرستادن سینی میوه (خوانچه) شامل انگور برای عروس مرسوم است. این میوه یکی از ارکان [[سفره نذری|سفره‌های نذری]] مانند سفره حضرت ابوالفضل است. همچنین ارامنه و مسیحیان ایران جشن و مراسمی برای تقدیس و تبرک انگور دارند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239609/تاک احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۳۱: خط ۹۶:


==منابع==
==منابع==
* «آب انگور»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 11دی 1401ش.
{{آغاز منابع}}
* تفضلی، عنایت‌الله و دیگران، انگور، شیراز، دانشگاه شیراز، 1370ش.
* «آب انگور»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
* تقوی‌زاد، راضیه، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، قرآن و علم، ش13، 1392ش.
* احمدی، لیلا، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تاریخ بارگزاری: ۱۹ دی ۱۳۹۸ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.
* تفضلی، عنایت‌الله و دیگران، انگور، شیراز، دانشگاه شیراز، ۱۳۷۰ش.
* رنجبر، مختار و صفایی، نهضت، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، در هفتمین کنفرانس روانشناسی و علوم اجتماعی، 28 بهمن 1395ش.
* تقوی‌زاد، راضیه، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، قرآن و علم، ش۱۳، ۱۳۹۲ش.
* شاد، محمدپادشاه، فرهنگ آنندراج، به تحقیق محمددبیر سیاقی، تهران، کتابخانه خیام، 1335ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
* «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: 10دی 1401ش.  
* رنجبر، مختار و صفایی، نهضت، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، در هفتمین کنفرانس روان‌شناسی و علوم اجتماعی، ۲۸ بهمن ۱۳۹۵ش.
* علیزاده، اسدالله، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، بی‌جا، دفتر تولید برنامه‌های ترویجی و انتشارات فنی، 1379ش.
* شاد، محمدپادشاه، فرهنگ آنندراج، به تحقیق محمددبیر سیاقی، تهران، کتابخانه خیام، ۱۳۳۵ش.
* «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان، تاریخ بازدید: 10دی 1401ش.  
* «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۰دی ۱۴۰۱ش.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1388ش.
* ضابطی جهرمی، احمد، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
* علیزاده، اسدالله، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، بی‌جا، دفتر تولید برنامه‌های ترویجی و انتشارات فنی، ۱۳۷۹ش.
* «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان، تاریخ بازدید: ۱۰دی ۱۴۰۱ش.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۸ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title= انگور چیست - معرفی ویژگی‌ها و خواص انگور - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords= انگور
|description= معرفی کامل انگور و فراورده‌های ان - جایگاه انگور در ادبیات و شعر فارسی- ویکی زندگی
}}
 
{{خوراکی-افقی}}


[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: غذا و نوشیدنی]]
[[رده:سوغات استان سمنان]]
[[رده:سوغات استان قزوین]]
[[رده:میوه‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۴۸

باغ انگور در شهر ملایر معروف به شهر انگور در جهان
باغ انگور در شهر ملایر معروف به شهر انگور در جهان

انگور، میوه‌ای مفید و معروف در جهان و قابل استفاده در عرصه‌های مختلف.
انگور، یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت‌شده توسط بشر، با ریشه‌هایی عمیق در تاریخ و فرهنگ جهانی، نماد باروری و شادمانی به‌شمار می‌رود. این میوه با هزاران گونهٔ متنوع، پایهٔ اصلی تولید محصولاتی چون آبمیوه و کشمش است. فراتر از خوراک، انگور نقشی کلیدی در سبک زندگی ایفا می‌کند؛ از جایگاه آن در آداب اجتماعی و مهمانی‌ها گرفته تا کاربرد عصارهٔ آن در صنعت زیبایی و محصولات بهداشتی. این میوه به دلیل غنای آنتی‌اکسیدانی، جزء مهمی از رژیم‌های غذایی سالم نیز محسوب می‌شود. در نهایت، اقتصاد جهانی انگور شامل گردشگری مبتنی بر تاکستان‌ها و فرهنگ‌های غذایی غنی است که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

نام‌گذاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور از خانوادهٔ انگورسانان است. انگورسانان میوه‌ها و گیاهانی هستند که به‌شکل بالارونده یا درختچه‌ای می‌رویند.[۱] نام درخت انگور به «تاک»، «مو» و «رز»[۲] نیز مشهور است.

مشخصات انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور به‌صورت خوشهٔ مرکب از دانه‌های شیرین می‌روید که به آن دانه‌ها حبهٔ انگور می‌گویند و دارای پوست بسیار نازک، نرم و شیره‌دار است.[۳]

تاریخچه استفاده از انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پادشاه وارپالوا در برابر خدای آب و هوا، ارباب تاکستان‌ها، ایوریز
پادشاه وارپالوا در برابر خدای آب و هوا، ارباب تاکستان‌ها، ایوریز، حدود ۷۳۰ پیش از میلاد

میوهٔ انگور از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفادهٔ بشر بوده است.[۴] در مورد پیشینهٔ انگور دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ برخی معتقدند که انگور، حتی پیش از پیدایش غَلات، در جنگل‌ها وجود داشته و انسان‌های اولیه از میوه، دانه و برگ انگورهای وحشی تغذیه می‌کردند. شماری دیگر دیرینگی انگور را در حدود ۶ تا ۷ هزار سال تخمین می‌زنند.[۵]

جایگاه انگور در اساطیر و روایات کهن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در روایات ابراهیمی انگور اولین میوه بهشتی آدم و حوا بود و نماد شادی و نشاط است. در مقابل گندم مایه اندوه شد. همچنین در انجیل، حضرت نوح اولین کسی بود که تاکستان کاشت. در اساطیر ایران کشف شراب به جمشید نسبت داده شده است. در آئین مهری نیز تاک از خون گاو قربانی‌شده می‌روید و نماد زندگی است. روایتی از هرودوت خواب پادشاه ماد را پیشگویی ظهور کوروش کبیر و تسخیر جهان توسط او تعبیر می‌کند. در اساطیر یونان و روم هم دیونیزوس (باکوس) پسر زئوس خدای انگور و شراب و شادی است. حضور این میوه در داستان‌های پیامبران دیگری چون ابراهیم و لوط نیز نشان از قدمت و اهمیت فرهنگی آن دارد.[۶]

انگور در متون مقدس ایرانی اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در روایات و متون مقدس، تاک گیاهی نیمه‌مقدس و میوه آن بهشتی است. در کتاب زرتشتی بندهش، انگور یکی از گیاهانی است که از «گاو یکتا» (موجود نخستین) به وجود آمد. در آیین میترا نیز پس از کشته شدن گاو توسط میترا، از بدن او درخت تاک می‌روید. در فرهنگ اسلامی، انگور به میوهٔ بهشتی و غذای پیامبران شهرت یافته است.[۷]

بر اساس نقل‌های تاریخی، انگور نخستین چیزی بود که آدم و حوا در بهشت خورده و گندم نیز آخرین چیزی بود که از آن خوردند. آنها با خوردن انگور به شادمانی و نشاط رسیدند و با خوردن گندم درهای غم و غصه به روی روزگار خود گشودند. از همین رو گفته‌اند انگور سبب شادی و راحتی بوده و گندم مایهٔ اندوه و مـحنت است.[۸] همچنین بر محصول خشک شدهٔ آن یعنی کشمش، زکات واجب است.[۹]

در روایتی دیگر آمده است که نوح از غم و غصه به خدا شکایت کرد؛ بر او وحی شد که انگور بخور زیرا این میوه غصه را از بین می‌برد.[۱۰] به‌همین دلیل، حضرت نوح به پرورش انگور می‌پرداخت.[۱۱] با این وجود اما در تاریخ و فرهنگ مسلمانان انگور با یک رویداد تلخ گره خورده و یادآور شهادت امام رضا توسط مأمون، خلیفهٔ عباسی است. در روایات آمده است که مأمون، امام رضا را نزد خود فراخواند و آن حضرت را به خوردن انگورهایی که با سوزن زهرآلود شده بودند وادار نمود و امام پس از خوردن انگورهای زهرآگین مسموم شده و به شهادت رسید.[۱۲]

جایگاه انگور در ادبیات و شعر فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور در فرهنگ ایرانی نمادی دوگانه و پربار دارد؛ از یک سو مظهر برکت، فراوانی و نعمت‌های زمینی است و از سوی دیگر، کلیدی برای ورود به عوالم معنوی است. در وجه دوم، فرآورده‌های آن به‌ویژه «می» و «باده»، از پرکاربردترین نمادها در شعر و عرفان ایرانی به‌شمار می‌روند. شاعران بزرگی چون خیام، مولوی و حافظ، از این میوه بهشتی برای بیان مفاهیم پیچیده عرفانی، عشق الهی، و شادی‌های عمیق زندگی بهره جسته‌اند.

در این دستگاه نمادین، «می» نماد عشق الهی است که روح را از تعلقات مادی رها می‌سازد و «میخانه» نه یک مکان زمینی، بلکه محضر پیر معنوی یا جایگاهی برای رسیدن به حقایق معنوی و کشف و شهود است. این پیوند ناگسستنی نشان می‌دهد که چگونه انگور، هم در چهرهٔ مادی و پر برکت خود و هم در صورت معنوی‌اش، با روح و فرهنگ ایرانی درآمیخته و به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ادبی و عرفانی آن تبدیل شده است.[۱۳]

در ادبیاتی فارسی اشعاری در مورد انگور سروده شده است که از آن به خمریه تعبیر شده است. یکی از معروف‌ترین آن‌ها شعر رودکی است:

مادر می را بکرد باید قربان *** بچهٔ او را گرفت و کرد به زندان

بچهٔ او را از او گرفت ندانی *** تاش نکویی نخست و زو نکشی جان

شاعران دیگر نیز توصیفات جالبی از مادر (انگور) و بچه (شراب) کرده‌اند:

اکنون صفت بچهٔ انگور بگویم *** کاین هر صفتی در صفت او هذیان است

انگور به کردار زنی غالیه رنگ است *** او را شکنی همچو یکی غالیه دان است

به دهقان کدیور گفت انگور *** مرا خورشید کرد آبستن از دور

بشار مرغزی، در قصیدهٔ معروف خود دربارهٔ انگور، رز را مظهر شادی و خرمی دانسته است:

رز را خدای از قبل شادی آفرید *** شادی و خرمی همه ار رز بود پدید

انگور و تاک او نگر و وصف او شنو *** وصف تمام گفت ز من بایدت شنید

انگور چو ماه است و سیاه است و عجب نیست *** زیرا که سیاهی صفت ماهروان است

مسمطات منوچهری، غالباً داستان انگور و آب انگور است:

آب انگور بیارید که آبان ماه است *** کار یکرویه به کام دل شاهنشاه است

آب انگور خزانی را خوردن گاهست *** که کس امسال نکرده ست مر او را طلبی

شاخ انگور کهن دخترکان زاد بسی *** که نه از درد بنالید و نه برزد نفسی[۱۴]

انگور در معماری ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در معماری ایرانی از دوران هخامنشی و ساسانی تا دوره اسلامی، نقش برگ و خوشه انگور به عنوان نماد گیاه زندگی در تزئینات کاخ‌ها، ستون‌ها و گچ‌بری‌ها به کار رفته است.[۱۵]

انواع انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
انگور زرد
انگور زرد

انگور در چهار رنگِ زرد، سبز، قرمز و سیاه یافت می‌شود. در فرهنگ مردم ایران و افغانستان به نوع خشک‌کردهٔ انگور، مویز و کشمش می‌گویند. برخی از انگورها دانه‌دار و بعضی از آنها بی‌دانه هستند. مهم‌ترین انواع انگور در ایران عبارتند از: حسینی، خلیلی، رازقی، ریش‌بابا، عسکری، فخری، یاقوتی و لعلی.[۱۶] انگورهای معروف افغانستان نیز شامل انگور لعل، حسینی، تایفی، قندهاری قرمز، سبز و انگور زرد می‌شود.[۱۷]

فرآورده‌های مفید انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مهم‌ترین فرآورده‌های سودمند انگور عبارتند از: مویز، کشمش، سرکه، آبغوره و روغن هستهٔ آن.

آب انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ اسلامی جوشاندن انگور و جوشاندنِ آب آن مرسوم نبوده و خوردنِ آبِ انگور جوشیده حرام است.[۱۸]

توصیه‌های طبی سنتی در مورد انگور

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در طب قدیم و پزشکی مردمی، فرآورده‌های انگور کاربرد درمانی گسترده‌ای داشته‌اند. در طب قدیم از آن برای درمان درد مفاصل، تصفیه خون، تعادل اخلاط بدن و رفع یبوست استفاده می‌شد. در پزشکی مردمی نیز باورهای درمانی متعددی وجود دارد؛ مثلاً در خراسان، کوبیده برگ مو را برای درمان نیش کژدم و زنبور به کار می‌برند و شیره انگور را برای درمان کهیر مصرف می‌کنند. در کردستان، دم‌کرده برگ خشک آن برای رفع اسهال و زردی و آبغوره برای تصفیه خون مفید دانسته می‌شود. همچنین قطرات شیره شاخه مو (اشک مو) برای درمان بیماری‌های پوستی و سنگ کلیه کاربرد دارد.[۱۹]

خواص درمانی انگور در علم جدید

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور را به دلیل خواص فراوان، «سلطان میوه‌ها» نامیده‌اند. انگور، طبعی گرم داشته و منبعِ خون‌ساز و انرژی‌دهندهٔ بسیار خوبی است.[۲۰] مواد غذایی موجود در انگور بسیار نزدیک به شیر مادر است. این میوه افزون بر این که از نظر خواص، یک غذای کامل به‌شمار رفته، دو برابر گوشت، در بدن انسان ایجاد حرارت می‌کند.[۲۱]

از مهم‌ترین مواد قندی در حبهٔ انگور می‌توان به ساکاروز، گلوکز و دگستروز و از جمله اسیدهای آلی می‌توان به اسید مالیک، اسید سیتریک، و اسید تارتاریک اشاره کرد. در آب انگور علاوه بر آب، قند و اسیدهای مختلف، مقداری پتاسیم و نیز املاح معدنی نظیر منیزیم، آهن، منگنز و سیلیس وجود دارد.[۲۲] وجود مقادیر زیاد فسفات در انگور باعث شده که یکی از میوه‌های نشاط‌آور شناخته شود.[۲۳]

مویز منبع انرژی بوده و برای تقویت فعالیت‌های کلیوی و ذهنی، برطرف شدن مشکلات ریوی و تنگی نفس بسیار سودمند است. کشمش نیز انرژی‌زا، خون‌ساز و تقویت‌کنندهٔ قوای ذهنی و بدنی است. سرکه به هضم غذا و چربی‌زدایی کمک کرده، لثه‌ها را محکم نموده و در پیشگیری از سرطان مؤثر است. آبغوره خاصیت چربی‌زدایی از رگ‌ها داشته و برای افزایش اشتها نیز مناسب است. روغن هستهٔ انگور نیز در کاهش کلسترول خون مفید است.[۲۴]

ناسازگاری انگور با میوه‌های دیگر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خوردن انگور با میوه‌هایی مانند هندوانه، لیمو، گوجه‌فرنگی، زیتون، سبزی‌جات خوردنی و کاهو ناسازگار است. علاوه بر آن، خوردن همزمان انگور با گوشت قرمز، ماهی، شیر و لبنیات منع شده است. همچنین از انگور نمی‌توان به‌جای دسر بعد از غذا استفاده کرد.[۲۵]

کاربرد در آشپزی و سنت‌های ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بیست و هشتمین جشنواره انگور در خیابان ملی انگور در تاکستان استان قزوین
بیست و هشتمین جشنواره انگور در خیابان ملی انگور در تاکستان استان قزوین؛ پنجشنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ش

در آشپزی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور و فرآورده‌هایش نقش کلیدی در فرهنگ غذایی ایران دارند. مهم‌ترین کاربرد برگ آن، تهیه دلمه برگ مو است. از میوه نارس آن یعنی غوره و آب آن (آبغوره) به عنوان چاشنی در غذاها استفاده می‌شود. شیره انگور در تهیه انواع حلوا، شیرینی و غذاهای محلی (مانند قنبرپلو و قاووت) کاربرد دارد. همچنین از انگور برای تهیه سرکه، کشمش، مویز و رب انگور استفاده می‌شود.

در آیین‌ها و سنت‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انگور و محصولاتش در آیین‌ها و جشن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. به‌عنوان آجیل و شب‌چره در شب یلدا استفاده می‌شود و نگهداری انگور تازه برای این شب یک سنت قدیمی است. در مراسم خواستگاری و نامزدی، فرستادن سینی میوه (خوانچه) شامل انگور برای عروس مرسوم است. این میوه یکی از ارکان سفره‌های نذری مانند سفره حضرت ابوالفضل است. همچنین ارامنه و مسیحیان ایران جشن و مراسمی برای تقدیس و تبرک انگور دارند.[۲۶]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص3.
  2. ↑ معین، فرهنگ فارسی، 1388ش، ذیل واژهٔ انگور.
  3. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژهٔ انگور.
  4. ↑ علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.
  5. ↑ تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1.
  6. ↑ ضابطی جهرمی، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون.
  7. ↑ رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4.
  8. ↑ شاد، فرهنگ آنندراج، 1335ش، ج 2، ذیل واژهٔ انگور.
  9. ↑ احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.
  10. ↑ رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص4.
  11. ↑ تفضلی و دیگران، انگور، 1370ش، ص1.
  12. ↑ «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی .
  13. ↑ احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.
  14. ↑ ضابطی جهرمی، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون.
  15. ↑ احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.
  16. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ج3، ذیل واژهٔ انگور.
  17. ↑ «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان.
  18. ↑ شدن%20دو%20سوم،%20حرام%20است.) «آب انگور»، وب‌سایت ویکی فقه.
  19. ↑ احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.
  20. ↑ تقوی‌زاد، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، نشریه قرآن و علم، ص139.
  21. ↑ رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.
  22. ↑ علیزاده، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، 1379ش، ص1.
  23. ↑ رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.
  24. ↑ رنجبر و صفایی، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، 1395ش، ص5.
  25. ↑ «ناسازگاری‌ها و سازگاری‌های انگور»، وب‌سایت مجله ویستا.
  26. ↑ احمدی، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آب انگور»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • احمدی، لیلا، «تاک»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تاریخ بارگزاری: ۱۹ دی ۱۳۹۸ش.
  • تفضلی، عنایت‌الله و دیگران، انگور، شیراز، دانشگاه شیراز، ۱۳۷۰ش.
  • تقوی‌زاد، راضیه، «شگفتی‌های علمی قرآن در میوه‌های انگور، انار و زیتون»، قرآن و علم، ش۱۳، ۱۳۹۲ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
  • رنجبر، مختار و صفایی، نهضت، «تأثیر تربیتی خوراکی‌ها در فرهنگ اسلامی: انگور و خرما»، در هفتمین کنفرانس روان‌شناسی و علوم اجتماعی، ۲۸ بهمن ۱۳۹۵ش.
  • شاد، محمدپادشاه، فرهنگ آنندراج، به تحقیق محمددبیر سیاقی، تهران، کتابخانه خیام، ۱۳۳۵ش.
  • «شهادت امام رضا»، وب‌سایت دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۰دی ۱۴۰۱ش.
  • ضابطی جهرمی، احمد، «اسطوره‌شناسی تاک»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
  • علیزاده، اسدالله، شناسایی انگورهای استان آذربایجان غربی، بی‌جا، دفتر تولید برنامه‌های ترویجی و انتشارات فنی، ۱۳۷۹ش.
  • «کشت انگور در افغانستان»، وب‌سایت فرزان، تاریخ بازدید: ۱۰دی ۱۴۰۱ش.
  • معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۸ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:انگور&oldid=36594»