پیشنویس:قاووت: تفاوت میان نسخهها
imported>محمدمهدی محمدی اصلاح ارقام، اصلاح نویسه، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسههای عربی |
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''{{درشت|قاووت}}'''؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان. | '''{{درشت|قاووت}}'''؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان. | ||
قاووت یا قوّتو از [[سوغاتی]]های سنتی شهرستانهای [[سیرجان]]، | قاووت یا قوّتو از [[سوغاتی]]های سنتی شهرستانهای [[سیرجان]]، بم و [[کرمان]] است. این [[خوراک|خوراکی]] پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، بهصورت پودری تهیه میشود و نوعی شیرینی بهحساب میآید و در طعمهای مختلفی تهیه میشود. | ||
==واژهشناسی قاووت== | ==واژهشناسی قاووت== | ||
قاووت واژهای | قاووت واژهای ترکی است و در [[لغتنامه دهخدا|لغتنامهٔ دهخدا]] به مخلوطی از حبوبات آردشده بههمراه شیرینی خشک معنی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/قاووت دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه قاووت.]</ref> [[قاووت]] در مناطق مختلف [[ایران]]، گویشهای مختلفی دارد. در لهجهٔ کرمانی به آن قووِتو میگویند و در لهجههای دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجهٔ چهاردولی هم به آن قاویت میگویند.<ref>[https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-قاووت-چیست-و-چه-خواصی-دارد «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وبسایت دلگرم.]</ref> | ||
==تاریخچه قاووت== | ==تاریخچه قاووت== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==ترکیبات قاووت== | ==ترکیبات قاووت== | ||
[[پرونده:قوتو.jpg|300px|thumb|تصویری از قاووت پستهای|جایگزین=قاووت پستهای]] | [[پرونده:قوتو.jpg|300px|thumb|تصویری از قاووت پستهای|جایگزین=قاووت پستهای]] | ||
قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین | قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین بذر، مغزیجات و برخی گیاهان دارویی تهیه میشود. در تهیهٔ آن، بعضی از مواد، بو داده میشوند و سپس با بقیهٔ مواد از جمله شکر مخلوط شده و آسیاب میشوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیهٔ آن به کار میرود طعمهای مختلفی دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> | ||
معروفترین قاووت متعلق به [[کرمان]] است و برای تهیهٔ آن از [[قهوه]]، | معروفترین قاووت متعلق به [[کرمان]] است و برای تهیهٔ آن از [[قهوه]]، شکر، تخم [[خرفه]]، دانهٔ [[خشخاش]]، بذر جو، بذر کتان، گشنیز، شاهدانه، [[سیاهدانه]]، هل باد، هل رسمی، موردانه، [[کنجد]]، بذر کاهو و [[فلفل|فلفل سیاه]] استفاده میشود و رنگ آن قهوهای است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> برای تهیهٔ قاووت از مواد دیگری مانند گندم، [[دارچین]]، تخم [[خربزه]]، [[زنجبیل]]، مغز [[پسته]]، [[نخودچی]] و میخک درختی نیز استفاده میشود.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/انواع-قاووت-و-خواص-درمانی-آن/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وبسایت مجله تصویر زندگی.]</ref> قاووت «چهلگیاه» از سایر قاووتها کاملتر و مغذیتر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/ghazaha/ghavot-forty02-plants.html «آشنایی با خواص بینظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وبسایت بیتوته.]</ref> | ||
قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهلگیاه، [[پسته]]، [[کنجد]]، [[خشخاش]]، [[قهوه]]، | قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهلگیاه، [[پسته]]، [[کنجد]]، [[خشخاش]]، [[قهوه]]، نخود، هل و [[خرفه|خُرفه]] تهیه و تولید میشود که هرکدام طعم و خاصیت ویژهای دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> | ||
==روش مصرف قاووت== | ==روش مصرف قاووت== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==خواص قاووت== | ==خواص قاووت== | ||
قاووت بهدلیل داشتن | قاووت بهدلیل داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامینها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا میکند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> از مهمترین خواص قاووت میتوان به این موارد اشاره کرد: | ||
*انرژیزا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین میبرد. | *انرژیزا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین میبرد. | ||
*برای [[بارداری|زنان باردار]] و [[شیردهی|شیرده]] بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد. | *برای [[بارداری|زنان باردار]] و [[شیردهی|شیرده]] بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد. | ||
*موجب استحکام استخوانها میشود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از | *موجب استحکام استخوانها میشود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از پوکی استخوانها جلوگیری میکند. | ||
*برای کاهش دردهای | *برای کاهش دردهای قاعدگی زنان مؤثر است. | ||
*ضعف جسمی [[سالمندان]] را کاهش میدهد و همچنین از بیماری | *ضعف جسمی [[سالمندان]] را کاهش میدهد و همچنین از بیماری آلزایمر در [[سالمندان]] پیشگیری میکند. | ||
*در رشد جسمی و ذهنی [[کودک|کودکان]] مؤثر است. | *در رشد جسمی و ذهنی [[کودک|کودکان]] مؤثر است. | ||
*سبب تقویت | *سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، اعصاب، حافظه، چشم و سیستم گوارش میشود. | ||
*از | *از ریزش مو و ابرو جلوگیری میکند و بیخوابی و سرگیجه را از بین میبرد. | ||
*موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش میدهد. | *موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش میدهد. | ||
*سبب از بین رفتن | *سبب از بین رفتن کمخونی شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری میکند.<ref>[https://reevak.com/خواص-قاووت/ رمضانی، «خواص قاووت»، وبسایت ریوک.]</ref> | ||
==ضرر قاووت== | ==ضرر قاووت== | ||
زیادهروی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا بهدلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و | زیادهروی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا بهدلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و آکنه شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادهٔ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.<ref>[https://marhamteb.com/blog/قاووت «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وبسایت مرهم طب.]</ref> | ||
==قاووت مرغوب== | ==قاووت مرغوب== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
==جایگاه قاووت در بین ایرانیان== | ==جایگاه قاووت در بین ایرانیان== | ||
قاووت جایگاه ویژهای در میان مردم [[کرمان]] دارد. آنها همیشه از مهمانهای خود با قاووت پذیرایی میکنند.<ref>[https://mosts.ir/post/قوتو-کرمان.p256777 «قوتو کرمان»، وبسایت بیشترینها.]</ref> در این منطقه برای تقویت زنان تازه [[زایمان|زایمانکرده]] از قاووت استفاده میکنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد | قاووت جایگاه ویژهای در میان مردم [[کرمان]] دارد. آنها همیشه از مهمانهای خود با قاووت پذیرایی میکنند.<ref>[https://mosts.ir/post/قوتو-کرمان.p256777 «قوتو کرمان»، وبسایت بیشترینها.]</ref> در این منطقه برای تقویت زنان تازه [[زایمان|زایمانکرده]] از قاووت استفاده میکنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد نوزاد با قوتو پذیرایی میکنند. در شهرهای استان آذربایجان، اردبیل، زنجان و همدان در [[زمستان|فصل زمستان]]، مراسمی زنانه بهنام خدیر نبی برگزار میشود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجتشان استفاده میکنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246477/خضر?entryviewid=246481 جعفری، «خضر»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۵۹
قاووت؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان.
قاووت یا قوّتو از سوغاتیهای سنتی شهرستانهای سیرجان، بم و کرمان است. این خوراکی پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، بهصورت پودری تهیه میشود و نوعی شیرینی بهحساب میآید و در طعمهای مختلفی تهیه میشود.
واژهشناسی قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت واژهای ترکی است و در لغتنامهٔ دهخدا به مخلوطی از حبوبات آردشده بههمراه شیرینی خشک معنی شده است.[۱] قاووت در مناطق مختلف ایران، گویشهای مختلفی دارد. در لهجهٔ کرمانی به آن قووِتو میگویند و در لهجههای دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجهٔ چهاردولی هم به آن قاویت میگویند.[۲]
تاریخچه قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس یافتههای کارشناسان، قدمت قاووت به قرن هفتم هجری بازمیگردد. زنان کرمانی از این پودر در عیدها و مراسمهایی مانند ماه رمضان، عید نوروز و همچنین برای زنان زایمانکرده، استفاده میکردند. آنها معتقد بودن، قاووت مقاومت بدن آنها را در برابر گرسنگی افزایش میدهد. همچنین با مخلوط کردن قاووت با زردهٔ تخممرغ و شیر و مالیدن آن به پیشانی، باور داشتند که قدرتشان برای روزه گرفتن بیشتر میشود.[۳]
ترکیبات قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین بذر، مغزیجات و برخی گیاهان دارویی تهیه میشود. در تهیهٔ آن، بعضی از مواد، بو داده میشوند و سپس با بقیهٔ مواد از جمله شکر مخلوط شده و آسیاب میشوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیهٔ آن به کار میرود طعمهای مختلفی دارد.[۴]
معروفترین قاووت متعلق به کرمان است و برای تهیهٔ آن از قهوه، شکر، تخم خرفه، دانهٔ خشخاش، بذر جو، بذر کتان، گشنیز، شاهدانه، سیاهدانه، هل باد، هل رسمی، موردانه، کنجد، بذر کاهو و فلفل سیاه استفاده میشود و رنگ آن قهوهای است.[۵] برای تهیهٔ قاووت از مواد دیگری مانند گندم، دارچین، تخم خربزه، زنجبیل، مغز پسته، نخودچی و میخک درختی نیز استفاده میشود.[۶] قاووت «چهلگیاه» از سایر قاووتها کاملتر و مغذیتر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.[۷]
قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهلگیاه، پسته، کنجد، خشخاش، قهوه، نخود، هل و خُرفه تهیه و تولید میشود که هرکدام طعم و خاصیت ویژهای دارند.[۸]
روش مصرف قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت بهصورت خشک مصرف میشود؛ اما میتوان آن را با آب، چای، شیر و قهوه هم استفاده کرد.[۹] قاووت بهعنوان صبحانه یا میانوعده در طول شبانهروز استفاده میشود.[۱۰]
خواص قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت بهدلیل داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامینها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا میکند.[۱۱] از مهمترین خواص قاووت میتوان به این موارد اشاره کرد:
- انرژیزا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین میبرد.
- برای زنان باردار و شیرده بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد.
- موجب استحکام استخوانها میشود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از پوکی استخوانها جلوگیری میکند.
- برای کاهش دردهای قاعدگی زنان مؤثر است.
- ضعف جسمی سالمندان را کاهش میدهد و همچنین از بیماری آلزایمر در سالمندان پیشگیری میکند.
- در رشد جسمی و ذهنی کودکان مؤثر است.
- سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، اعصاب، حافظه، چشم و سیستم گوارش میشود.
- از ریزش مو و ابرو جلوگیری میکند و بیخوابی و سرگیجه را از بین میبرد.
- موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش میدهد.
- سبب از بین رفتن کمخونی شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری میکند.[۱۲]
ضرر قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]زیادهروی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا بهدلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و آکنه شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادهٔ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.[۱۳]
قاووت مرغوب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت مرغوب نباید بوی کهنگی و ماندگی بدهد و مزهٔ غیرطبیعی داشته باشد. همچنین شیرینی آن نباید زیاد باشد و بوی آرد ندهد. در مواد قاووت نباید شن، سنگریزه و مواد غیر بهداشتی دیگری وجود داشته باشد.[۱۴]
شرایط نگهداری قاووت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت باید در مکان خشک و خنک نگهداری شود و برابر نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.[۱۵]
جایگاه قاووت در بین ایرانیان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قاووت جایگاه ویژهای در میان مردم کرمان دارد. آنها همیشه از مهمانهای خود با قاووت پذیرایی میکنند.[۱۶] در این منطقه برای تقویت زنان تازه زایمانکرده از قاووت استفاده میکنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد نوزاد با قوتو پذیرایی میکنند. در شهرهای استان آذربایجان، اردبیل، زنجان و همدان در فصل زمستان، مراسمی زنانه بهنام خدیر نبی برگزار میشود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجتشان استفاده میکنند.[۱۷]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه قاووت.
- ↑ «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وبسایت دلگرم.
- ↑ «رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
- ↑ اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
- ↑ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وبسایت مجله تصویر زندگی.
- ↑ «آشنایی با خواص بینظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وبسایت بیتوته.
- ↑ اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
- ↑ اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
- ↑ «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وبسایت دلگرم.
- ↑ اخوان، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
- ↑ رمضانی، «خواص قاووت»، وبسایت ریوک.
- ↑ «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وبسایت مرهم طب.
- ↑ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وبسایت مجله تصویر زندگی.
- ↑ «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وبسایت دنیای اقتصاد.
- ↑ «قوتو کرمان»، وبسایت بیشترینها.
- ↑ جعفری، «خضر»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «آشنایی با خواص بینظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
- اخوان، حمیدرضا، «ارزش تغذیهای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونههای متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دورهٔ ۲۳، شماره ۶، ۱۳۹۵ش.
- «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وبسایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وبسایت مجله تصویر زندگی، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
- جعفری، محمد، «خضر»، وبسایت مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
- «رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- رمضانی، وحید، «خواص قاووت»، وبسایت ریوک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۴۰۰ش.
- «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وبسایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
- «قوتو کرمان»، وبسایت بیشترینها، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
- «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وبسایت مرهم طب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
خوراکیها | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| میوهها | |||||||
| صیفیجات | |||||||
| غلات | |||||||
| تنقلات | |||||||
| سبزیجات | |||||||
| ادویهجات | |||||||
| نوشیدنیها | |||||||
| فرآوردهها |
| ||||||
| آثار مرتبط | |||||||
| انواع خوراکی | |||||||
| موارد مرتبط | |||||||
| مناطق گردشگری | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| جاذبههای گردشگری | |||||
| شهرها | |||||
| روستاها | |||||
| سوغات | |||||
| مشاهیر |
| ||||