پرش به محتوا

پیش‌نویس:خشونت علیه زن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
imported>محمدمهدی محمدی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''<big>خشونت علیه زنان</big>'''؛ هرگونه آسیب عمدی به زنان در ابعاد مختلف.
'''<big>خشونت علیه زنان</big>'''؛ هرگونه آسیب عمدی به زنان در ابعاد مختلف.
==مفهوم‌شناسی==
 
خشونت (violence) به‌معنای [[غضب]]، زور، تعدی، شدت و سختی،<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص898]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص36].</ref> در اصطلاح، به‌معنای هر نوع آسیب‌رسانی به دیگری یا رفتار خشن عمدی براي پیشبرد مقاصد خویش است. خشونت تعریفی مشابه پرخاشگری دارد با این تفاوت که خشونت در بعد شناختی و هیجانی است اما پرخاشگری در بعد رفتاری و حالت بیرونی است.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص96.</ref> در خشونت، ارکان زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:
خشونت علیه زنان به هرگونه رفتار خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت اشاره دارد که موجب آسیب جسمی، روانی یا جنسی به زنان می‌شود. این پدیده، جهانی است و در تمامی فرهنگ‌ها، جوامع و طبقات اجتماعی رخ می‌دهد. خشونت علیه زنان شکل‌های مختلفی دارد و می‌تواند در محیط‌های مختلف مانند خانه، محل کار، فضای عمومی یا حتی آنلاین اتفاق بیفتد. خشونت علیه زنان و به‌ویژه خشونت خانگی علیه آنان مانند دیگر مصادیق [[خشونت خانگی از منظر آموزه‌های اسلام]] کاملا مردود است و پیشوایان دین اسلام همواره بر رعایت حقوق زنان ازجمله [[حقوق خانوادگی زن مسلمان|حقوق خانوادگی]]، [[حقوق مالی زن در زندگی مشترک|حقوق مالی]] و [[حقوق جنسی زن]]، تأکید کرده‌ و به پاسداشت [[نقش مادری]]، [[رسالت مادری]]، [[نقش  تربیتی مادر]]، [[نقش همسری زن]]، [[نقش دختری]]، توجه به [[ترجیحات همسر]]، [[مهرورزی در خانواده]] و [[محبت شوهر به زن]] و پرهیز از [[همسرآزاری]] سفارش کرده‌اند.
#قصد عمدی و اقدام آگاهانه؛  
 
#استفاده از زور و غلبه؛  
==تعریف خشونت علیه زنان==
#حالت تندی و شدت؛  
خشونت (violence) به‌معنای غضب، زور، تعدی، شدت و سختی،<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص898]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص36].</ref> در اصطلاح، به‌معنای هر نوع آسیب‌رسانی به دیگری یا رفتار خشن عمدی برای پیشبرد مقاصد خویش است. خشونت تعریفی مشابه پرخاشگری دارد با این تفاوت که خشونت در بعد شناختی و هیجانی است، اما پرخاشگری در بعد رفتاری و حالت بیرونی است.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص96.</ref> در خشونت، ارکان زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:
#قصد عمدی و اقدام آگاهانه؛
#استفاده از زور و غلبه؛
#حالت تندی و شدت؛
#تعرض و آسیب رساندن به دیگران.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص99.</ref>
#تعرض و آسیب رساندن به دیگران.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص99.</ref>
خشونت علیه زنان به‌معنای هر عمل خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت است که سبب آسیب‌های روانی، جسمانی و آزار علیه زنان شود. از منظر سازمان بهداشت جهانی، خشونت، استفاده عمدی از نیروی بدنی، ارعاب یا تهدید است که به آسیب بدنی، مرگ، [[آسیب روانی]]، نقص رشد و تکامل یا محرومیت و یا احتمال زیاد وقوع این موارد بینجامد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167؛]سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص97.</ref>
خشونت علیه زنان به‌معنای هر عمل خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت است که سبب آسیب‌های روانی، جسمانی و آزار علیه زنان شود. از منظر سازمان بهداشت جهانی، خشونت، استفاده عمدی از نیروی بدنی، ارعاب یا تهدید است که به آسیب بدنی، مرگ، آسیب روانی، نقص رشد و محرومیت بینجامد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167؛]سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص97.</ref>


==ابعاد خشونت علیه زنان==
==ابعاد خشونت علیه زنان==
خشونت علیه زنان دو بُعد بدنی و روانی دارد. بُعد بدنی شامل آزار جنسی، ضرب و جرح، فشار و اجبار است. بُعد روانی اعم از خشونت کلامی، غیر کلامی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی است؛ همچون، فحاشی، [[تمسخر]]، [[تحقیر]]، منزوي کردن فرد و سایر اعمال خشونت‌آمیز.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 166]؛ [http://soci.rihu.ac.ir/article_1017_4ade9d43069c752ae7caf86dfee55a6d.pdf بستان، «تحلیل جنسیتی بزه‌کاری و بزه‌دیدگی زنان از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی»، 1393ش، ص 69]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص102.</ref>
خشونت علیه زنان دو بُعد بدنی و روانی دارد. بُعد بدنی شامل [[آزار جنسی]]، [[تنبیه بدنی زنان|تنبیه بدنی]]، فشار و اجبار است. بُعد روانی اعم از خشونت کلامی، غیر کلامی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی است؛ همچون، فحاشی، تمسخر، تحقیر، منزوی کردن فرد و سایر اعمال خشونت‌آمیز است که بیشتر در [[ارتباط کلامی همسران|ارتباط کلامی]] و [[ارتباط غیر کلامی همسران|ارتباط غیرکلامی همسران]] رخ می‌دهد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 166]؛ [http://soci.rihu.ac.ir/article_1017_4ade9d43069c752ae7caf86dfee55a6d.pdf بستان، «تحلیل جنسیتی بزه‌کاری و بزه‌دیدگی زنان از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی»، 1393ش، ص 69]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص102.</ref>


==پیشینه==
==پیشینه==
خشونت علیه زنان به‌ویژه از سوی شوهران، سابقه‌ای طولانی دارد. ویلیام گود اولین کسی بود که در اروپا در 1971م به تبیین خشونت مردان علیه زنان پرداخت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/56584/fa#downloadbottom همتی، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، 1383ش، ص 233].</ref> در [[ایران]]، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، با وضع قوانین حمایت از [[خانواده]] در [[مهر]] 1358ش و همچنین لایحه قانونی در سال 1371ش، به حمایت از زنان و جلوگیری از خشونت پرداخته شده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120828110338-4055-1985.pdf «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، 1384ش، ص 55.]</ref>
خشونت علیه زنان به‌ویژه از سوی شوهران که مصداقی از [[خشونت خانگی]] می‌شود، سابقه‌ای طولانی دارد. این پدیده یک مسئله جهانی با ریشه‌های تاریخی عمیق است که بیشتر، محصول سنت‌های غلط فرهنگی در اقوام و جوامع مختلف بوده و در دنیای مدرن افزایش و گسترش یافته است. [[حضرت محمد]]، پیامبر دین اسلام و دیگر پیشوایان این آیین مانند [[امام علی]] کوشیده‌اند تا با بهره‌گیری از مفاهیم قرآنی مانند  [[قوامیت مردان بر زنان در آموزه‌های اسلامی|قوامیت مرد بر زن]] و [[سرپرستی خانواده]]، رویکرد مردان را دربارۀ زنان اصلاح کنند و انگاره‌های [[مردسالاری]] و [[پدرسالاری]] را به‌سوی مسئوليت‌پذيری و خدمتگزاری سوق دهند. این در حالی است که دیگر فرهنگ‌ها اهتمام جدی به حقوق زنان نداشتند و فرهنگ غربی نیز در نیمه دوم سدۀ بیستم میلادی، مسئله خشونت علیه زنان را مورد توجه قرار داد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/56584/fa#downloadbottom همتی، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، 1383ش، ص 233].</ref>  
در کشورهای غربی، بر اساس آمار کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل، آمار‌ها در مورد وضعیت زنان نگران‌کننده است. میلیون‌ها زن در اروپا مورد خشونت قرار گرفته و یک سوم دولت‌های عضو شورای اروپا، خشونت علیه زنان را به‌عنوان جرایم کیفری نمی‌شناسند.<ref>[https://www.magiran.com/article/2205593 اعتمادی، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تارخ بارگزاری: 22آذر 1389ش.]</ref> طبق گزارش‌ها، در ماه‌های اول قرنطینه سال ۲۰۲۰م، در برخی کشورهای اروپایی، موارد زن‌کُشی بیشتر از سال قبل بوده است. در این قتل‌ها، ۸۲ درصد از قربانیان زن و ۱۸ درصد مرد هستند که این آمار خود حکایت از خشونت گسترده علیه زنان در اروپا دارد.<ref>[https://humanrights.eadl.ir/news/articleType/ArticleView/articleId/102520 «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
 
در کشورهای غربی، بر اساس آمار کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل، آمار‌ها در مورد وضعیت زنان نگران‌کننده است. میلیون‌ها زن در اروپا مورد خشونت قرار گرفته و یک‌سوم دولت‌های عضو شورای اروپا، خشونت علیه زنان را به‌عنوان جرایم کیفری نمی‌شناسند.<ref>[https://www.magiran.com/article/2205593 اعتمادی، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تارخ بارگزاری: 22آذر 1389ش.]</ref> طبق گزارش‌ها، در ماه‌های اول قرنطینه سال ۲۰۲۰م، در برخی کشورهای اروپایی، موارد زن‌کُشی بیشتر از سال قبل بوده است. در این قتل‌ها، ۸۲ درصد از قربانیان زن و ۱۸ درصد مرد هستند که این آمار خود حکایت از خشونت گسترده علیه زنان در اروپا دارد.<ref>[https://humanrights.eadl.ir/news/articleType/ArticleView/articleId/102520 «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
 
در [[ایران]]، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، با وضع قوانین حمایت از [[خانواده]] در [[مهر]] 1358ش و همچنین لایحه قانونی در سال 1371ش، به حمایت از زنان و جلوگیری از خشونت پرداخته شده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120828110338-4055-1985.pdf «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، 1384ش، ص 55.]</ref>


==دیدگاه‌ها در مورد خشونت علیه زنان==
==دیدگاه‌ها در مورد خشونت علیه زنان==
# نظریه غریزه؛ در این نظریه، خشونت بخشی از غریزه و طبیعت انسان است.
#نظریه غریزه؛ در این نظریه، خشونت بخشی از غریزه و طبیعت انسان است.
# نظریه زیست‌شناختی؛ منشأ خشونت، عوامل زیستی است.
#نظریه زیست‌شناختی؛ منشأ خشونت، عوامل زیستی است.
# نظریه سائق؛ مطابق این نظریه، ریشه اصلی خشونت از یک سائق بیرونی جهت آسیب زدن به دیگران است.
#نظریه سائق؛ مطابق این نظریه، ریشه اصلی خشونت از یک سائق بیرونی جهت آسیب‌زدن به دیگران است.
# نظریه تحریک؛ اعمال دیگران منجر به عدم کنترل خشونت می‌شود.
#نظریه تحریک؛ اعمال دیگران منجر به عدم کنترل خشونت می‌شود.
# نظریه یادگیری اجتماعی؛ در این نظریه، شیوه کسب رفتار‌های خشونت‌آمیز، پاداش‌ها، تنبیه‌های موثر و عوامل اجتماعی و محیطی موثر بر خشونت بررسی می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص38-36.]</ref>
#نظریه یادگیری اجتماعی؛ در این نظریه، شیوه کسب رفتار‌های خشونت‌آمیز، پاداش‌ها، تنبیه‌های موثر و عوامل اجتماعی و محیطی موثر بر خشونت بررسی می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص38-36.]</ref>
==بررسی رویکرد جامعه‌شناختی در خشونت علیه زنان==
==رویکرد جامعه‌شناختی درباره خشونت علیه زنان==
جامعه‌شناسان، خشونت را در حوزه‌های اقتصادی، مذهبی و رسانه‌های جمعی در سطح کلان بررسی می‌کنند.
جامعه‌شناسان، خشونت را در حوزه‌های اقتصادی، مذهبی و رسانه‌های جمعی در سطح کلان بررسی می‌کنند.
===الف) بحران اقتصادی-اجتماعی===
===الف) بحران اقتصادی-اجتماعی===
خط ۳۱: خط ۳۷:


==دیدگاه اسلام در مورد خشونت علیه زنان==
==دیدگاه اسلام در مورد خشونت علیه زنان==
در آموزه‌های اسلامی توجه ویژه‌ای نسبت به رعایت [[حقوق زنان]] وجود دارد و آیات [[قرآن]] و روایات معصومین سرشار از دستوراتی است که به مردان امر می‌کند، در‌برابر همسران خود نهایت عاطفه و لطافت را داشته باشند.<ref>[https://iiwfs.com/%D9%85%D9%86%D8%B9-%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/ «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام]؛ سجادی، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، 1398ش. </ref> از سوی دیگر، خشونت از نظر عقلی امری ناپسند بوده و [[اسلام]] آن را نمی‏پذیرد؛ چه نسبت به زن و چه نسبت به مرد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/94504/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D9%86 موسوی بجنوردی، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، 1384ش.]</ref> رویکرد اسلام انسان‌محوری است، نه جنسیت‌محور. سیاست‌های کلی اسلام در جهت حفظ کرامت زن و منع خشونت از او است.<ref>[https://humanrights.eadl.ir/news/articleType/ArticleView/articleId/5051 پاد، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان».]</ref> اسلام به روابط انسانی و رعایت [[عدالت]] تاکید و از ظلم و خشونت به شدت نهی کرده است. علاوه بر این با نگاه کرامت‌محور به انسان، احکام و اوامر پیشگیرانه از خشونت علیه زنان را بیان نموده است. دین اسلام با بیان وظائف مردان و زنان، احکام تشویقی و تنبیهی و همچنین، احکام قضایی و کیفری برای کنترل و کاهش خشونت وضع نموده است.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص244.</ref>
در آموزه‌های اسلامی توجه ویژه‌ای به رعایت حقوق زنان وجود دارد و آیات قرآن و روایات [[اهل‌بیت]] سرشار از دستوراتی است که به مردان امر می‌کند، در‌ برابر همسران خود نهایت عاطفه و لطافت را داشته باشند.<ref>[https://iiwfs.com/%D9%85%D9%86%D8%B9-%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/ «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام]؛ سجادی، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، 1398ش. </ref> از سوی دیگر، خشونت از نظر عقلی امری ناپسند بوده و اسلام آن را نمی‏‌پذیرد؛ چه نسبت به زن و چه نسبت به مرد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/94504/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D9%86 موسوی بجنوردی، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، 1384ش.]</ref> رویکرد اسلام انسان‌محوری است، نه جنسیت‌محوری. سیاست‌های کلی اسلام در جهت حفظ [[کرامت انسانی]] زن و منع خشونت از او است.<ref>[https://humanrights.eadl.ir/news/articleType/ArticleView/articleId/5051 پاد، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان».]</ref>  
 
اسلام به روابط انسانی و رعایت عدالت تاکید کرده و حقوق زنان در [[تحصیل زنان|تحصیل]]، [[اشتغال زنان|اشتغال]]، [[کنشگری اجتماعی زنان در قرآن|کنشگری اجتماعی]]، [[اوقات فراغت زنان|اوقات فراغت]]، [[سلامت روان زنان|سلامت روان]] و مانند آن را به رسمیت شناخته است. علاوه بر این اسلام با نگاه کرامت‌محور به انسان، احکام و اوامر پیشگیرانه از خشونت علیه زنان را بیان کرده است. دین اسلام با بیان وظائف مردان و زنان، احکام تشویقی و تنبیهی و همچنین احکام قضایی و کیفری برای کنترل و کاهش خشونت وضع کرده است.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص244.</ref>
 
با وجود تأکیدی که تعالیم اسلام بر پرهیز از خشونت علیه زنان دارد و همگان را به رعایت حقوق زنان و [[دختر|دختران]] فرامی‌خواند، اما [[زن مسلمان]] همچنان در برخی جوامع از [[کرامت]] و حقوق شایستۀ خود برخوردار نیست. در این جوامع، [[زن در اقتصاد خانواده|مشارکت زنان در اقتصاد خانواده]] مانند [[مشارکت زنان در کشاورزی|کشاورزی]] و [[مشارکت زنان در دامداری|دامداری]] نهادینه شده و [[سازگاری زن در خانواده]]، مطالبه می‌شود، اما همچنان [[زن در خانواده]] و [[زن در اجتماع]] از برخی حقوق خود محروم می‌شود. [[زنان سرپرست خانوار در ایران]] با چالش‌های بسیاری روبرو هستند. [[آموزش زنان در افغانستان]] در بسیاری از مقاطع تاریخی، با محدودیت روبرو بوده است. [[تحصیل دختران]] به‌صورت سنتی در برخی جوامع مسلمان دچار محدودیت بوده و در حکومت طالبان، ممنوعیت تحصیل دختران، تثبیت شده است. [[اشتغال زنان]] نیز به‌ویژه در جوامعی مانند [[اشتغال زنان افغانستان|افغانستان]]، چالش‌برانگیز است.


==انواع خشونت علیه زنان==   
==انواع خشونت علیه زنان==   
# خشونت جسمی؛ رفتار‌های خشنی که با قصد، انجام و منجر به صدمات جسمانی می‌شود. مصادیق آن عبارت‌اند از: ضربه زدن، مشت یا سیلی زدن، خفه کردن، مُثله کردن و قتل.
#خشونت جسمی؛ رفتار‌های خشنی که با قصد، انجام و منجر به صدمات جسمانی می‌شود. مصادیق آن عبارت‌اند از: ضربه زدن، مشت یا سیلی زدن، خفه کردن، مُثله کردن و قتل.
# خشونت جنسی؛ هر نوع رفتار غیراجتماعی که از لمس کردن بدن زن شروع شده و گاهی تا تجاوز جنسی ادامه می‌یابد. همچنین، خشونت کلامی با محتوای جنسی را نیز در بر می‌گیرد.  
#خشونت جنسی؛ هر نوع رفتار غیراجتماعی که از لمس کردن بدن زن شروع شده و گاهی تا تجاوز جنسی ادامه می‌یابد. همچنین، خشونت کلامی با محتوای جنسی را نیز در بر می‌گیرد.
# خشونت روانی؛ رفتار خشونت‌آمیز به صورت انتقاد ناروا، تمسخر، [[تحقیر]]، توهین، فحاشی، تهدیدهاي مداوم به طلاق یا ازدواج مجدد است.
#خشونت روانی؛ رفتار خشونت‌آمیز به صورت انتقاد ناروا، تمسخر، [[تحقیر]]، توهین، فحاشی، تهدیدهاي مداوم به طلاق یا ازدواج مجدد است.
# خشونت اقتصادی؛ رفتاری که به عمد، زن را در امور مربوط به اشتغال، اقتصاد و دارایی، تحت فشار، آزار و تبعیض قرار می‌دهد. مصادیق آن عبارت‌اند از: عدم پرداخت نفقه، خِساست، دریافت اجباري حقوق زن، عدم تأمین نیازهاي ضروري همسر و فرزندان.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167].</ref>
#خشونت اقتصادی؛ رفتاری که به عمد، زن را در امور مربوط به اشتغال، اقتصاد و دارایی، تحت فشار، آزار و تبعیض قرار می‌دهد. مصادیق آن عبارت‌اند از: عدم پرداخت نفقه، خِساست، دریافت اجباري حقوق زن، عدم تأمین نیازهاي ضروري همسر و فرزندان.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167].</ref>
از میان انواع خشونت، بیشتر، خشونت جنسی و روانی علیه زنان صورت می‌گیرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177.]</ref>
از میان انواع خشونت، بیشتر، خشونت جنسی و روانی علیه زنان صورت می‌گیرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177.]</ref>
خط ۴۳: خط ۵۳:
==علل خشونت علیه زنان==
==علل خشونت علیه زنان==
دلایل عمده خشونت علیه زنان عبارت‌اند از:  
دلایل عمده خشونت علیه زنان عبارت‌اند از:  
* علل فردی؛ شامل جنبه‌های زیستی و تفاوت‌های زن و مرد، عوامل روانشناختی، ناکامی فرد در رسیدن به اهداف، عدم ارضای نیاز‌های اقتصادی و جنسی بویژه در مردان، ضعف و عدم پایبندی به ارزش‌های اخلاقی. همچنین، متغیر‌هایی مانند سن، هوش، تحصیلات، مصرف مواد مخدر و غیره بر بروز خشونت تاثیر گذارند.  
*علل فردی؛ شامل جنبه‌های زیستی و تفاوت‌های زن و مرد، عوامل روانشناختی، ناکامی فرد در رسیدن به اهداف، عدم ارضای نیاز‌های اقتصادی و جنسی بویژه در مردان، ضعف و عدم پایبندی به ارزش‌های اخلاقی. همچنین، متغیر‌هایی مانند سن، هوش، تحصیلات، مصرف مواد مخدر و غیره بر بروز خشونت تاثیر گذارند.
* علل تعامل بین فردی؛ مانند جنسیت، بی‌مهارتی، مشکلات ارتباطی همچون، عدم مدیریت خشم، سابقه بزهکاری، خصومت جنسی و حسادت.  
*علل تعامل بین فردی؛ مانند جنسیت، بی‌مهارتی، مشکلات ارتباطی همچون، عدم مدیریت خشم، سابقه بزهکاری، خصومت جنسی و حسادت.
* علل اجتماعی- اقتصادی؛ شامل زمینه‌های اقتصادی مانند نوع شغل، بیکاری، وضعیت اقتصادی خانواده و اشتغال زنان.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص902-900]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص142.</ref>
*علل اجتماعی- اقتصادی؛ شامل زمینه‌های اقتصادی مانند نوع شغل، بیکاری، وضعیت اقتصادی خانواده و اشتغال زنان.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص902-900]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص142.</ref>


==پیامد‌های خشونت علیه زنان==
==پیامد‌های خشونت علیه زنان==
خشونت علیه زنان، برای خودِ فرد، خانواده و جامعه پیامد‌هایی به همراه دارد؛ از جمله:
خشونت علیه زنان، برای خودِ فرد، خانواده و جامعه پیامد‌هایی به همراه دارد؛ از جمله:
===الف) پیامدهای فردی خشونت علیه زنان===
===الف) پیامدهای فردی خشونت علیه زنان===
# اختلالات روانی؛
#اختلالات روانی؛
# بیماری‌های جسمی؛
#بیماری‌های جسمی؛
# خودکشی.
#[[خودکشی]].
===ب) پیامدهای خانوادگی خشونت علیه زنان===
===ب) پیامدهای خانوادگی خشونت علیه زنان===
# تأثيرات منفي بر فرزندان و اعضاي خانواده؛
#تأثيرات منفي بر فرزندان و اعضای خانواده؛
# احساس درماندگي و عدم كفايت مرد در مديريت؛
#احساس درماندگی و عدم كفايت مرد در مديريت؛
# كاهش رضايت از زندگي؛
#كاهش رضايت از زندگی؛
# بدبيني نسبت به جنس مذكر.  
#بدبيني نسبت به جنس مذكر.
# تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص41.]</ref>
#تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص41.]</ref>
===ج) پیامدهای اجتماعی خشونت علیه زنان===  
===ج) پیامدهای اجتماعی خشونت علیه زنان===  
# عدم امنيت اجتماعي؛  
#عدم امنيت اجتماعي؛
# اختلال در روابط سالم اجتماعي؛
#اختلال در روابط سالم اجتماعي؛
# تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.  
#تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.
==پیشگیری از خشونت علیه زنان==
==پیشگیری از خشونت علیه زنان==
پژوهشگران درباره پیشگیری از خشونت علیه زنان، به راه‌های زیر توجه کرده‌اند:
پژوهشگران درباره پیشگیری از خشونت علیه زنان، به راه‌های زیر توجه کرده‌اند:
# ترویج [[همسرگزینی]] مناسب؛
#ترویج [[همسرگزینی]] مناسب؛
# آموزش دینی و اخلاقی؛
#آموزش دینی و اخلاقی؛
# آموزش اصول روابط مناسب در خانواده؛
#آموزش اصول روابط مناسب در خانواده؛
# رعایت حدود شرعی در روابط؛
#رعایت حدود شرعی در روابط؛
# آموزش مهارت‌های زندگی
#آموزش مهارت‌های زندگی
# آموزش مهارت نه گفتن
#آموزش مهارت نه گفتن
==مواجهه و درمان خشونت==  
==مواجهه و درمان خشونت==  
# اصلاحات نگرشی و تغییرات رفتاری در مردان خشونت‌ورز؛  
#اصلاحات نگرشی و تغییرات رفتاری در مردان خشونت‌ورز؛
# توانمندسازی زنان در پیشگیری از خشونت همسران و مواجهه صحیح با آن؛  
#توانمندسازی زنان در پیشگیری از خشونت همسران و مواجهه صحیح با آن؛
# تقویت نقش مردم، نهاد حکومت و نهاد‌های اجتماعی در مواجهه صحیح با خشونت علیه زنان.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص245.</ref>
#تقویت نقش مردم، نهاد حکومت و نهاد‌های اجتماعی در مواجهه صحیح با خشونت علیه زنان.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص245.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، شماره 170، 1384ش.
*«اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، شماره 170، 1384ش.
* «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، وب‌سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگزاری: 18 اسفند 1400ش.
*«بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، وب‌سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگزاری: 18 اسفند 1400ش.
* اعتمادی، خدیجه، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تاریخ درج مطلب: 22 آذر 1389ش.
*اعتمادی، خدیجه، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تاریخ درج مطلب: 22 آذر 1389ش.
* اعزازی، شهلا، «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان»، رفاه اجتماعی، شماره 14، پاییز 1383ش.
*اعزازی، شهلا، «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان»، رفاه اجتماعی، شماره 14، پاییز 1383ش.
* اعظم ‌آزاده، منصوره و دهقان‌فرد، راضیه، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 4، شماره 2-1، 1385ش.
*اعظم ‌آزاده، منصوره و دهقان‌فرد، راضیه، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 4، شماره 2-1، 1385ش.
* بخشی سور شجانی، لیلا، «خشونت علیه زنان»، پژوهشنامه تربیتی، دوره هفتم، شماره 7، تابستان 1385ش.
*بخشی سور شجانی، لیلا، «خشونت علیه زنان»، پژوهشنامه تربیتی، دوره هفتم، شماره 7، تابستان 1385ش.
* پاد، سکینه سادات، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان»، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1399ش.
*پاد، سکینه سادات، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان»، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1399ش.
* ثابتی، مریم و همکاران، «بررسی علل خشونت خانگی علیه زنان»، زن و فرهنگ، سال پنجم، شماره 20، تابستان 1393 ش.
*ثابتی، مریم و همکاران، «بررسی علل خشونت خانگی علیه زنان»، زن و فرهنگ، سال پنجم، شماره 20، تابستان 1393 ش.
* جهانی جناقرد، میلاد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»،قانون‌یار، دوره 4، شماره 15، پاییز 1399ش.
*جهانی جناقرد، میلاد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»،قانون‌یار، دوره 4، شماره 15، پاییز 1399ش.
* سجادی، مرضیه سادات، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، پژوهش‌های اسلامی جنسیت و خانواده، پاییز و زمستان 1398ش.
*سجادی، مرضیه سادات، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، پژوهش‌های اسلامی جنسیت و خانواده، پاییز و زمستان 1398ش.
* «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام، تارخ درج مطلب: 9 دی 1399ش.
*«منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام، تارخ درج مطلب: 9 دی 1399ش.
* موسوی بجنوردی، سید محمد، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، بازتاب اندیشه، شماره 64، 1384ش.
*موسوی بجنوردی، سید محمد، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، بازتاب اندیشه، شماره 64، 1384ش.
* همتی، رضا، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، نشریه رفاه اجتماعی، دوره 3، شماره 12،  1383ش.
*همتی، رضا، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، نشریه رفاه اجتماعی، دوره 3، شماره 12،  1383ش.


[[رده: ویکی‌زندگی]]
[[رده: ویکی‌زندگی]]

نسخهٔ ۶ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۰۸

خشونت علیه زنان؛ هرگونه آسیب عمدی به زنان در ابعاد مختلف.

خشونت علیه زنان به هرگونه رفتار خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت اشاره دارد که موجب آسیب جسمی، روانی یا جنسی به زنان می‌شود. این پدیده، جهانی است و در تمامی فرهنگ‌ها، جوامع و طبقات اجتماعی رخ می‌دهد. خشونت علیه زنان شکل‌های مختلفی دارد و می‌تواند در محیط‌های مختلف مانند خانه، محل کار، فضای عمومی یا حتی آنلاین اتفاق بیفتد. خشونت علیه زنان و به‌ویژه خشونت خانگی علیه آنان مانند دیگر مصادیق خشونت خانگی از منظر آموزه‌های اسلام کاملا مردود است و پیشوایان دین اسلام همواره بر رعایت حقوق زنان ازجمله حقوق خانوادگی، حقوق مالی و حقوق جنسی زن، تأکید کرده‌ و به پاسداشت نقش مادری، رسالت مادری، نقش تربیتی مادر، نقش همسری زن، نقش دختری، توجه به ترجیحات همسر، مهرورزی در خانواده و محبت شوهر به زن و پرهیز از همسرآزاری سفارش کرده‌اند.

تعریف خشونت علیه زنان

خشونت (violence) به‌معنای غضب، زور، تعدی، شدت و سختی،[۱] در اصطلاح، به‌معنای هر نوع آسیب‌رسانی به دیگری یا رفتار خشن عمدی برای پیشبرد مقاصد خویش است. خشونت تعریفی مشابه پرخاشگری دارد با این تفاوت که خشونت در بعد شناختی و هیجانی است، اما پرخاشگری در بعد رفتاری و حالت بیرونی است.[۲] در خشونت، ارکان زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:

  1. قصد عمدی و اقدام آگاهانه؛
  2. استفاده از زور و غلبه؛
  3. حالت تندی و شدت؛
  4. تعرض و آسیب رساندن به دیگران.[۳]

خشونت علیه زنان به‌معنای هر عمل خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت است که سبب آسیب‌های روانی، جسمانی و آزار علیه زنان شود. از منظر سازمان بهداشت جهانی، خشونت، استفاده عمدی از نیروی بدنی، ارعاب یا تهدید است که به آسیب بدنی، مرگ، آسیب روانی، نقص رشد و محرومیت بینجامد.[۴]

ابعاد خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان دو بُعد بدنی و روانی دارد. بُعد بدنی شامل آزار جنسی، تنبیه بدنی، فشار و اجبار است. بُعد روانی اعم از خشونت کلامی، غیر کلامی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی است؛ همچون، فحاشی، تمسخر، تحقیر، منزوی کردن فرد و سایر اعمال خشونت‌آمیز است که بیشتر در ارتباط کلامی و ارتباط غیرکلامی همسران رخ می‌دهد.[۵]

پیشینه

خشونت علیه زنان به‌ویژه از سوی شوهران که مصداقی از خشونت خانگی می‌شود، سابقه‌ای طولانی دارد. این پدیده یک مسئله جهانی با ریشه‌های تاریخی عمیق است که بیشتر، محصول سنت‌های غلط فرهنگی در اقوام و جوامع مختلف بوده و در دنیای مدرن افزایش و گسترش یافته است. حضرت محمد، پیامبر دین اسلام و دیگر پیشوایان این آیین مانند امام علی کوشیده‌اند تا با بهره‌گیری از مفاهیم قرآنی مانند قوامیت مرد بر زن و سرپرستی خانواده، رویکرد مردان را دربارۀ زنان اصلاح کنند و انگاره‌های مردسالاری و پدرسالاری را به‌سوی مسئوليت‌پذيری و خدمتگزاری سوق دهند. این در حالی است که دیگر فرهنگ‌ها اهتمام جدی به حقوق زنان نداشتند و فرهنگ غربی نیز در نیمه دوم سدۀ بیستم میلادی، مسئله خشونت علیه زنان را مورد توجه قرار داد.[۶]

در کشورهای غربی، بر اساس آمار کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل، آمار‌ها در مورد وضعیت زنان نگران‌کننده است. میلیون‌ها زن در اروپا مورد خشونت قرار گرفته و یک‌سوم دولت‌های عضو شورای اروپا، خشونت علیه زنان را به‌عنوان جرایم کیفری نمی‌شناسند.[۷] طبق گزارش‌ها، در ماه‌های اول قرنطینه سال ۲۰۲۰م، در برخی کشورهای اروپایی، موارد زن‌کُشی بیشتر از سال قبل بوده است. در این قتل‌ها، ۸۲ درصد از قربانیان زن و ۱۸ درصد مرد هستند که این آمار خود حکایت از خشونت گسترده علیه زنان در اروپا دارد.[۸]

در ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با وضع قوانین حمایت از خانواده در مهر 1358ش و همچنین لایحه قانونی در سال 1371ش، به حمایت از زنان و جلوگیری از خشونت پرداخته شده است.[۹]

دیدگاه‌ها در مورد خشونت علیه زنان

  1. نظریه غریزه؛ در این نظریه، خشونت بخشی از غریزه و طبیعت انسان است.
  2. نظریه زیست‌شناختی؛ منشأ خشونت، عوامل زیستی است.
  3. نظریه سائق؛ مطابق این نظریه، ریشه اصلی خشونت از یک سائق بیرونی جهت آسیب‌زدن به دیگران است.
  4. نظریه تحریک؛ اعمال دیگران منجر به عدم کنترل خشونت می‌شود.
  5. نظریه یادگیری اجتماعی؛ در این نظریه، شیوه کسب رفتار‌های خشونت‌آمیز، پاداش‌ها، تنبیه‌های موثر و عوامل اجتماعی و محیطی موثر بر خشونت بررسی می‌شود.[۱۰]

رویکرد جامعه‌شناختی درباره خشونت علیه زنان

جامعه‌شناسان، خشونت را در حوزه‌های اقتصادی، مذهبی و رسانه‌های جمعی در سطح کلان بررسی می‌کنند.

الف) بحران اقتصادی-اجتماعی

تغييرات شدید اجتماعي و فشارهاي اقتصادي زمینه‌ساز خشونت است. عدم تأمين نيازهاي اساسي خانواده و مسئوليت‌هاي سنگین شغلي موجب مي‌شود مرد در برابر خواسته زن و فرزندان، دچار خشونت شود.

ب) رسانه‌های جمعی

تحليل محتويات رسانه از جمله تلويزيون، حاوی محتوای خشن بوده و عاملی مشاركتي براي بالا بردن سطح خشونت در جامعه است.

ج) ضعف دینداری

بر اساس تحقیقات، ارتباط معناداري بين دين‌داري و رفتار پيشگيرانه از جرائم وجود دارد. عدم پايبندي به اعتقادات ديني عاملي مهم براي انجام رفتارهاي خشونت‌آميز عليه زنان است.[۱۱]

دیدگاه اسلام در مورد خشونت علیه زنان

در آموزه‌های اسلامی توجه ویژه‌ای به رعایت حقوق زنان وجود دارد و آیات قرآن و روایات اهل‌بیت سرشار از دستوراتی است که به مردان امر می‌کند، در‌ برابر همسران خود نهایت عاطفه و لطافت را داشته باشند.[۱۲] از سوی دیگر، خشونت از نظر عقلی امری ناپسند بوده و اسلام آن را نمی‏‌پذیرد؛ چه نسبت به زن و چه نسبت به مرد.[۱۳] رویکرد اسلام انسان‌محوری است، نه جنسیت‌محوری. سیاست‌های کلی اسلام در جهت حفظ کرامت انسانی زن و منع خشونت از او است.[۱۴]

اسلام به روابط انسانی و رعایت عدالت تاکید کرده و حقوق زنان در تحصیل، اشتغال، کنشگری اجتماعی، اوقات فراغت، سلامت روان و مانند آن را به رسمیت شناخته است. علاوه بر این اسلام با نگاه کرامت‌محور به انسان، احکام و اوامر پیشگیرانه از خشونت علیه زنان را بیان کرده است. دین اسلام با بیان وظائف مردان و زنان، احکام تشویقی و تنبیهی و همچنین احکام قضایی و کیفری برای کنترل و کاهش خشونت وضع کرده است.[۱۵]

با وجود تأکیدی که تعالیم اسلام بر پرهیز از خشونت علیه زنان دارد و همگان را به رعایت حقوق زنان و دختران فرامی‌خواند، اما زن مسلمان همچنان در برخی جوامع از کرامت و حقوق شایستۀ خود برخوردار نیست. در این جوامع، مشارکت زنان در اقتصاد خانواده مانند کشاورزی و دامداری نهادینه شده و سازگاری زن در خانواده، مطالبه می‌شود، اما همچنان زن در خانواده و زن در اجتماع از برخی حقوق خود محروم می‌شود. زنان سرپرست خانوار در ایران با چالش‌های بسیاری روبرو هستند. آموزش زنان در افغانستان در بسیاری از مقاطع تاریخی، با محدودیت روبرو بوده است. تحصیل دختران به‌صورت سنتی در برخی جوامع مسلمان دچار محدودیت بوده و در حکومت طالبان، ممنوعیت تحصیل دختران، تثبیت شده است. اشتغال زنان نیز به‌ویژه در جوامعی مانند افغانستان، چالش‌برانگیز است.

انواع خشونت علیه زنان

  1. خشونت جسمی؛ رفتار‌های خشنی که با قصد، انجام و منجر به صدمات جسمانی می‌شود. مصادیق آن عبارت‌اند از: ضربه زدن، مشت یا سیلی زدن، خفه کردن، مُثله کردن و قتل.
  2. خشونت جنسی؛ هر نوع رفتار غیراجتماعی که از لمس کردن بدن زن شروع شده و گاهی تا تجاوز جنسی ادامه می‌یابد. همچنین، خشونت کلامی با محتوای جنسی را نیز در بر می‌گیرد.
  3. خشونت روانی؛ رفتار خشونت‌آمیز به صورت انتقاد ناروا، تمسخر، تحقیر، توهین، فحاشی، تهدیدهاي مداوم به طلاق یا ازدواج مجدد است.
  4. خشونت اقتصادی؛ رفتاری که به عمد، زن را در امور مربوط به اشتغال، اقتصاد و دارایی، تحت فشار، آزار و تبعیض قرار می‌دهد. مصادیق آن عبارت‌اند از: عدم پرداخت نفقه، خِساست، دریافت اجباري حقوق زن، عدم تأمین نیازهاي ضروري همسر و فرزندان.[۱۶]

از میان انواع خشونت، بیشتر، خشونت جنسی و روانی علیه زنان صورت می‌گیرد.[۱۷]

علل خشونت علیه زنان

دلایل عمده خشونت علیه زنان عبارت‌اند از:

  • علل فردی؛ شامل جنبه‌های زیستی و تفاوت‌های زن و مرد، عوامل روانشناختی، ناکامی فرد در رسیدن به اهداف، عدم ارضای نیاز‌های اقتصادی و جنسی بویژه در مردان، ضعف و عدم پایبندی به ارزش‌های اخلاقی. همچنین، متغیر‌هایی مانند سن، هوش، تحصیلات، مصرف مواد مخدر و غیره بر بروز خشونت تاثیر گذارند.
  • علل تعامل بین فردی؛ مانند جنسیت، بی‌مهارتی، مشکلات ارتباطی همچون، عدم مدیریت خشم، سابقه بزهکاری، خصومت جنسی و حسادت.
  • علل اجتماعی- اقتصادی؛ شامل زمینه‌های اقتصادی مانند نوع شغل، بیکاری، وضعیت اقتصادی خانواده و اشتغال زنان.[۱۸]

پیامد‌های خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان، برای خودِ فرد، خانواده و جامعه پیامد‌هایی به همراه دارد؛ از جمله:

الف) پیامدهای فردی خشونت علیه زنان

  1. اختلالات روانی؛
  2. بیماری‌های جسمی؛
  3. خودکشی.

ب) پیامدهای خانوادگی خشونت علیه زنان

  1. تأثيرات منفي بر فرزندان و اعضای خانواده؛
  2. احساس درماندگی و عدم كفايت مرد در مديريت؛
  3. كاهش رضايت از زندگی؛
  4. بدبيني نسبت به جنس مذكر.
  5. تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.[۱۹]

ج) پیامدهای اجتماعی خشونت علیه زنان

  1. عدم امنيت اجتماعي؛
  2. اختلال در روابط سالم اجتماعي؛
  3. تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.

پیشگیری از خشونت علیه زنان

پژوهشگران درباره پیشگیری از خشونت علیه زنان، به راه‌های زیر توجه کرده‌اند:

  1. ترویج همسرگزینی مناسب؛
  2. آموزش دینی و اخلاقی؛
  3. آموزش اصول روابط مناسب در خانواده؛
  4. رعایت حدود شرعی در روابط؛
  5. آموزش مهارت‌های زندگی
  6. آموزش مهارت نه گفتن

مواجهه و درمان خشونت

  1. اصلاحات نگرشی و تغییرات رفتاری در مردان خشونت‌ورز؛
  2. توانمندسازی زنان در پیشگیری از خشونت همسران و مواجهه صحیح با آن؛
  3. تقویت نقش مردم، نهاد حکومت و نهاد‌های اجتماعی در مواجهه صحیح با خشونت علیه زنان.[۲۰]

پانویس

  1. ↑ جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص898؛ بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص36.
  2. ↑ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص96.
  3. ↑ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص99.
  4. ↑ اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167؛سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص97.
  5. ↑ جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص899؛ اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 166؛ بستان، «تحلیل جنسیتی بزه‌کاری و بزه‌دیدگی زنان از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی»، 1393ش، ص 69؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص102.
  6. ↑ همتی، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، 1383ش، ص 233.
  7. ↑ اعتمادی، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تارخ بارگزاری: 22آذر 1389ش.
  8. ↑ «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران.
  9. ↑ «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، 1384ش، ص 55.
  10. ↑ اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177؛ بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص38-36.
  11. ↑ بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص40-39.
  12. ↑ «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام؛ سجادی، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، 1398ش.
  13. ↑ موسوی بجنوردی، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، 1384ش.
  14. ↑ پاد، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان».
  15. ↑ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص244.
  16. ↑ جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899؛ اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167.
  17. ↑ اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177.
  18. ↑ جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص902-900؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص142.
  19. ↑ بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص41.
  20. ↑ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص245.

منابع

  • «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، شماره 170، 1384ش.
  • «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، وب‌سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگزاری: 18 اسفند 1400ش.
  • اعتمادی، خدیجه، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تاریخ درج مطلب: 22 آذر 1389ش.
  • اعزازی، شهلا، «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان»، رفاه اجتماعی، شماره 14، پاییز 1383ش.
  • اعظم ‌آزاده، منصوره و دهقان‌فرد، راضیه، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 4، شماره 2-1، 1385ش.
  • بخشی سور شجانی، لیلا، «خشونت علیه زنان»، پژوهشنامه تربیتی، دوره هفتم، شماره 7، تابستان 1385ش.
  • پاد، سکینه سادات، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان»، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1399ش.
  • ثابتی، مریم و همکاران، «بررسی علل خشونت خانگی علیه زنان»، زن و فرهنگ، سال پنجم، شماره 20، تابستان 1393 ش.
  • جهانی جناقرد، میلاد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»،قانون‌یار، دوره 4، شماره 15، پاییز 1399ش.
  • سجادی، مرضیه سادات، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، پژوهش‌های اسلامی جنسیت و خانواده، پاییز و زمستان 1398ش.
  • «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام، تارخ درج مطلب: 9 دی 1399ش.
  • موسوی بجنوردی، سید محمد، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، بازتاب اندیشه، شماره 64، 1384ش.
  • همتی، رضا، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، نشریه رفاه اجتماعی، دوره 3، شماره 12، 1383ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:خشونت_علیه_زن&oldid=35565»