پیشنویس:اسدالله حبیب: تفاوت میان نسخهها
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''{{درشت|اسدالله حبیب}}؛''' شاعر، داستاننویس و یکی از چهرههای تأثیرگذار فرهنگی افغانستان در دورهٔ معاصر. | ||
اسدالله حبیب شاعر، پژوهشگر ادبی و بیدلشناس نامدار افغانستانی، با آثاری در حوزههای شعر، داستان و پژوهشهای ادبی بهویژه در | اسدالله حبیب شاعر، پژوهشگر ادبی و بیدلشناس نامدار افغانستانی، با آثاری در حوزههای شعر، داستان و پژوهشهای ادبی بهویژه در حوزهٔ بیدلشناسی، تأثیر ماندگاری بر غنای فرهنگ و سبک زندگی ادبی مردم افغانستان گذاشت. وی [[تحصیلات عالی افغانستان|تحصیلات عالی]] خود را در رشتهٔ ادبیات در [[دانشگاه کابل]] و مسکو تکمیل کرد و با رسالهٔ دکتری «[[بیدل]] و چهار عنصر» به جایگاه علمی ممتازی دست یافت. | ||
حبیب علاوهبر تدریس در | حبیب علاوهبر تدریس در دانشکدهٔ ادبیات، مسئولیتهایی چون ریاست دانشگاه کابل و عضویت در [[آکادمی علوم|آکادمی علوم افغانستان]] را بر عهده داشت. وی که به چندین زبان از جمله [[زبان فارسی|فارسی]]، پشتو، روسی و آلمانی مسلط بود، در کنفرانسهای بینالمللی متعددی مشارکت فعال داشت و نقش مهم در گسترش و نهادینهکردن تحصیلات عالی و فرهنگ پژوهش در افغانستان ایفا کرد. | ||
==زندگینامه اسدالله حبیب== | ==زندگینامه اسدالله حبیب== | ||
===کودکی و نوجوانی=== | ===کودکی و نوجوانی=== | ||
اسدالله حبیب فرزند حبیبالله در | اسدالله حبیب فرزند حبیبالله در ۱۳۲۰ش در شهر [[کابل]] متولد شد اما در کودکی همراه با [[خانواده]] به شهر مَیْمُنَه مرکز ولایت فاریاب، یکی از کانونهای فرهنگی شمال افغانستان نقل مکان کرد. فضای فرهنگی و اجتماعی این شهر، ذوق ادبی او را پرورش داد و زمینهساز مسیر آیندهاش بهعنوان ادیب و پژوهشگر شد.<ref>[https://kabulestan.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8/ «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان]</ref> | ||
===تحصیلات=== | ===تحصیلات=== | ||
اسدالله، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر میمنه گذراند. از ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ش در لیسه (دبیرستان) دارالمعلمین کابل به تحصیل پرداخت. لیسانس خود را از | اسدالله، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر میمنه گذراند. از ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ش در لیسه (دبیرستان) دارالمعلمین کابل به تحصیل پرداخت. لیسانس خود را از دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه کابل در ۱۳۴۳ش گرفت و از ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۷ش در همان دانشکده مشغول به تدریس شد.<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2؛%20https://www.ettelaat.com/archives/657647#gsc.tab=0 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا؛ «اسدالله حبیب؛ شاعر و بیدلشناس افغانستانی درگذشت»، روزنامه اطلاعات.]</ref> | ||
او در ۱۳۴۷ش عازم مسکو شده و در انستیتو زبانهای شرقی دانشگاه دولتی مسکو در مقطع دکتری به تحصیل پرداخت. اسدالله حبیب، با نوشتن رساله در موضوع «بیدل و چهار عنصر» موفق به اخذ مدرک دکترای خود در | او در ۱۳۴۷ش عازم مسکو شده و در انستیتو زبانهای شرقی دانشگاه دولتی مسکو در مقطع دکتری به تحصیل پرداخت. اسدالله حبیب، با نوشتن رساله در موضوع «بیدل و چهار عنصر» موفق به اخذ مدرک دکترای خود در رشتهٔ ادبیات فارسی شد.<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.]</ref> | ||
===فعالیتهای علمی=== | ===فعالیتهای علمی=== | ||
اسدالله حبیب در ۱۳۵۳ش به کابل بازگشت و در | اسدالله حبیب در ۱۳۵۳ش به کابل بازگشت و در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه کابل مشغول به تدریس شد. وی، علاوهبر تدریس، در سِمَتْهایی چون مدیر عمومی نشریات دانشگاه کابل (۱۳۵۳ش)، مدیر عمومی تعلیم و تربیت دانشگاه کابل (۱۳۵۲-۱۳۵۳ش)، رئیس [[انجمن نویسندگان افغانستان]] (۱۳۵۹–۱۳۶۱ش)، رئیس دانشگاه کابل (۱۳۶۱-۱۳۶۷ش)، عضو آکادمی علوم افغانستان (۱۳۶۷-۱۳۷۱ش) ایفای وظیفه کرده است.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، ۱۳۹۴ش، ص۳۵.</ref> | ||
او، علاوهبر زبان [[فارسی دری]]، با زبانهای ازبکی، [[قوم پشتون|پشتو]]، | او، علاوهبر زبان [[فارسی دری]]، با زبانهای ازبکی، [[قوم پشتون|پشتو]]، انگلیسی، روسی و آلمانی نیز آشنایی داشت<ref>[https://www.irafta.com/poembooks.aspx?id=463 «کوتاه زیستنامۀ کاندیدای اکادمیسین، دکتر اسدالله حبیب»، وبسایت شاعران پارسیزبان.]</ref> و در کنفرانسها و مجامع علمی متعددی در کشورهای مختلف شرکت کرد؛ برای مثال او در کنفرانس جهانی [[بیدل]] دهلوی در کشور ایران در نوامبر ۲۰۰۶م نقش فعالی داشت.<ref>[http://archive.mashal.org/content.php?t=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8&c=payamha&id=00671 سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.]</ref> | ||
===فعالیتهای سیاسی=== | ===فعالیتهای سیاسی=== | ||
اسدالله | اسدالله حبیب عضو حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود و در زمان حاکمیت ترهکی و حفیظالله امین مدتی زندانی شد،<ref>کشتمند، سلطانعلی، یادداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی، ۲۰۰۲م، ج ۱، ص۵۰۶.</ref> اما خود او بر این باور بود که در آغاز توسط گروه کار به حزب دمکراتیک خلق معرفی شد. به جناحبندی درونحزبی اعتقادی نداشت و چون در زمان حکومت نجیبالله جناحبندیهای تازهای شکل گرفت، از فعالیت حزبی کنارهگیری کرد و به فعالیتهای علمی و فرهنگی در آکادمی علوم افغانستان پرداخت.<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.]</ref> بعد از شروع جنگهای داخلی، در دههٔ ۷۰ش به آلمان [[مهاجرت]] کرد و تا پایان عمر در آنجا زیست.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65788469/%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==آثار اسدالله حبیب== | ==آثار اسدالله حبیب== | ||
====اشعار==== | ====اشعار==== | ||
نخستین سرودههای او با تخلص «زئیر» در حالیکه ۱۶ ساله بود، در | نخستین سرودههای او با تخلص «زئیر» در حالیکه ۱۶ ساله بود، در هفتهنامهٔ ستوری شهر میمنه به چاپ رسید و پس از آن بهصورت پراکنده در مجلههای پشتونزبان «ژغ» و «ژوندون» منتشر شد.<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.]</ref> | ||
مجموعهٔ شعر «افسانه» از او در ۱۳۴۱ش، در مجلهٔ «ژوندون» و در کتاب «شعر معاصر دری در افغانستان» چاپ شد. | |||
چند مجموعه شعر نیز بهنامهای «خط سرخ» (کابل، ۱۳۶۲ش)، «وداع با تاریکی» (کابل، ۱۳۶۴ش) و «آتش در نارنجزار» (کلن آلمان، ۲۰۰۱م) از او منتشر شده است.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، ۱۳۹۴ش، ص۳۵.</ref> | چند مجموعه شعر نیز بهنامهای «خط سرخ» (کابل، ۱۳۶۲ش)، «وداع با تاریکی» (کابل، ۱۳۶۴ش) و «آتش در نارنجزار» (کلن آلمان، ۲۰۰۱م) از او منتشر شده است.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، ۱۳۹۴ش، ص۳۵.</ref> | ||
مجموعهٔ شعر «خط سرخ» او اشعاری است که با رنگ و بوی تعهد، مسئولیت و با پیامهای سیاسی سروده شده است. «وداع با تاریکی» مشتمل بر اشعاری است که سالها قبل از آن روزگار سروده شدهاند. در هر دو مجموعه بیشتر شعرهای نیمهعـروضی یا سپید به چشم میخورد، اما در میان آنها چند غزل نیز موجود است. مجموعهٔ «آتش در نارنجزار» بیشتر غزل اسـت.<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.]</ref> | |||
اشعار او | اشعار او بازتابدهندهٔ مسائل اجتماعی، فقر و تنگدستی مردم بود. صمیمیت در شعر، دریافت همهجانبهٔ پدیدهها، درک عمیق از امورات اجتماعی و ترجیحدادن محتوا بر فرم از جمله ویژگیهای شعر حبیب بود.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65789208/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%84-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
====کتابها==== | ====کتابها==== | ||
علاوهبر ۳ | علاوهبر ۳ مجموعهٔ شعری فوق، چندین کتاب و دهها مقاله از او چاپ شده است. برخی کتابهای او عبارتاند از «بیدل شاعر زمانهها»، «راه گورکی در زندگی و هنر»، «ادبیات دری در نیمهٔ اول سدهٔ بیستم»، «دیدار با سپیده»، «مجموعه مقالههای پژوهشی دربارهٔ ادبیات و هنر»، «ویژگیهای داستانی [[شاهنامه]]»، «بیدل و چهار عنصر»، «دورهٔ امانی، پژوهشی در وضع فرهنگی اجتماعی زمان امیر امانالله»، «دستور زبان دری»، «واژهنامهٔ شعر بیدل» و «دری به خانه خورشید».<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2؛%20http://archive.mashal.org/content.php?t=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8&c=payamha&id=00671 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا؛ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.]</ref> | ||
====مقالات==== | ====مقالات==== | ||
از جمله مقالات شاخص اسدالله حبیب میتوان به «عبدالقادر بیدل در قلمرو تئوری ادبیات و نقد ادبی»، «بیدلشناسی در اتحاد شوروی»، | از جمله مقالات شاخص اسدالله حبیب میتوان به «عبدالقادر بیدل در قلمرو تئوری ادبیات و نقد ادبی»، «بیدلشناسی در اتحاد شوروی»، «زیستنامهٔ بیدل از لابلای چهار عنصر»، «دربارهٔ نکات و اشارات و حکایات بیدل»، «بیدلی که من میشناسم»، «دربارهٔ معنای چند بیت ابوالمعانی بیدل»، «ارمغان بیدل از سفر کوهستان بیرات (سیری در طور معرفت)» و «شعربیدل، زبان گفتار و فرهنگ مردم» اشاره کرد.<ref>[http://archive.mashal.org/content.php?t=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8&c=payamha&id=00671 سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.]</ref> | ||
====داستانها، رمانها و نمایشنامهها==== | ====داستانها، رمانها و نمایشنامهها==== | ||
اسدالله حبیب در | اسدالله حبیب در زمینهٔ رمان، داستان کوتاه و نمایشنامه نیز آثاری از خود برجای گذاشته که عبارتاند از: «سپید اندام» (رمان کوتاه)، «داسها و دستها» (رمان کوتاه)، «سه مزدور» (گزیده ۱۰ داستان کوتاه)، «آخرین آرزو» (گزیده ۱۳ داستان کوتاه، یک نمایشنامه و یک فیلمنامه)، «نظرگل (داستان میانه یا رمان کوتاه)، «شب و شلاق» (نمایشنامه)، «خشم خلق» (نمایشنامه).<ref>[https://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/01/blog-post_13.html#_ftnref2 «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.]</ref> | ||
== | ==جوایز و افتخارات اسدالله حبیب== | ||
اسدالله حبیب موفق به کسب | اسدالله حبیب موفق به کسب جایزهها و عناوین متعددی شد؛ از جمله: | ||
# | #جایزهٔ اول داستان کوتاهنویسی، با نگارش داستان کوتاه آفتاب گرفتگی در سال ۱۹۵۶م؛ | ||
# | #جایزهٔ اول داستان کوتاهنویسی در کشور در سال ۱۹۸۲م؛ | ||
# | #جایزهٔ «پیر روشان» برای بهترین کتاب پژوهشی سال ۱۹۸۶م؛ | ||
# | #دریافت لقب کاندیدای آکادمیسین آکادمی علوم افغانستان سال ۱۹۸۶م؛ | ||
# | #جایزهٔ «بیهقی» برای خدمت چند بعدی به فرهنگ: تدریس ادبیات، پژوهشهای ادبی، ترجمه از انگلیسی و روسی، داستاننویسی و سرایش شعر، در سال ۱۹۸۹م. | ||
#عضویت در مجمع | #عضویت در مجمع ایرانشناسان اروپا سال ۱۹۹۷م.<ref>[http://archive.mashal.org/content.php?t=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8&c=payamha&id=00671 سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.]</ref> | ||
==شهرت اسدالله حبیب== | ==شهرت اسدالله حبیب== | ||
شهرت اسدالله حبیب در | شهرت اسدالله حبیب در بیدلشناسی او بود، بهگونهای که از او بهعنوان بیدلشناس برجستهٔ افغانستان یاد میکنند. نخستین کار مهم او در حوزهٔ بیدلشناسی، رسالهٔ دکترای وی با عنوان «بیدل و چهار عنصر» بود و [[کتاب]] «سایهٔ صدا: جلوههای هنری بیدل» آخرین اثر او نیز دربارهٔ بیدل بود.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65789208/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%84-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> علاوهبر آن، اسدالله حبیب، بهعنوان پرکارترین چهرهٔ ادبی افغانستان شناخته شده است.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65788469/%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر.]</ref> همایشی جهت تجلیل از شخصیت و کارکردهای اسدالله حبیب، در ۲۱ آپریل ۲۰۰۷م در شهر هامبورگ آلمان، از سوی دوستان و شاگردان او برگزار شد.<ref>[http://archive.mashal.org/content.php?t=%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8&c=payamha&id=00671 سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.]</ref> | ||
==درگذشت اسدالله حبیب== | ==درگذشت اسدالله حبیب== | ||
اسدالله حبیب، در ۴ آذر ۱۴۰۱ش در ۸۱ سالگی در شهر هامبورگ آلمان درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65789208/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%84-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | اسدالله حبیب، در ۴ آذر ۱۴۰۱ش در ۸۱ سالگی در شهر هامبورگ آلمان درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.<ref>[https://www.ghatreh.com/news/nn65789208/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%84-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
==دستآوردهای اسدالله حبیب برای افغانستان== | ==دستآوردهای اسدالله حبیب برای افغانستان== | ||
*غنای ادبیات فارسی: پژوهشهای عمیق در | *غنای ادبیات فارسی: پژوهشهای عمیق در حوزهٔ بیدلشناسی و تألیف آثاری مانند بیدل شاعر زمانهها؛ | ||
* | *توسعهٔ آموزش عالی: نقش کلیدی در نهادینهسازی ساختارهای آکادمیک در دوران ریاست دانشگاه کابل؛ | ||
*پرورش نسل پژوهشگر: تربیت چندین نسل از ادیبان و محققان از طریق تدریس مستمر در | *پرورش نسل پژوهشگر: تربیت چندین نسل از ادیبان و محققان از طریق تدریس مستمر در دانشکدهٔ ادبیات؛ | ||
*تقویت زیرساختهای علمی: تألیف کتب آموزشی مانند دستور زبان دری بهعنوان متون درسی معیار؛ | *تقویت زیرساختهای علمی: تألیف کتب آموزشی مانند دستور زبان دری بهعنوان متون درسی معیار؛ | ||
*تعمیق فرهنگ پژوهش: پایهگذاری سنت تحقیق نظاممند با آثار مرجعی چون | *تعمیق فرهنگ پژوهش: پایهگذاری سنت تحقیق نظاممند با آثار مرجعی چون واژهنامهٔ شعر بیدل؛ | ||
*ارتباطات بینالمللی: معرفی ادبیات افغانستان در مجامع علمی جهانی از طریق همکاریهای پژوهشی؛ | *ارتباطات بینالمللی: معرفی ادبیات افغانستان در مجامع علمی جهانی از طریق همکاریهای پژوهشی؛ | ||
*نهادسازی علمی: مشارکت فعال در | *نهادسازی علمی: مشارکت فعال در توسعهٔ آکادمی علوم افغانستان بهعنوان مرجع ملی پژوهش؛ | ||
*انتقال دانش: ترجمههای متعدد از زبانهای روسی و انگلیسی برای غنیسازی منابع علمی؛ | *انتقال دانش: ترجمههای متعدد از زبانهای روسی و انگلیسی برای غنیسازی منابع علمی؛ | ||
*ترویج ادبیات متعهد: حبیب با تکیه بر نقش اجتماعی ادبیات، الگویی از «ادبیات مردمی» را پایهگذاری کرد که | *ترویج ادبیات متعهد: حبیب با تکیه بر نقش اجتماعی ادبیات، الگویی از «ادبیات مردمی» را پایهگذاری کرد که بازتابدهندهٔ رنجها و آرمانهای جامعهٔ افغانستان بود. آثار او ادبیات را از حاشیهٔ نخبگی به متن زندگی روزمرهٔ مردم انتقال داد؛ | ||
*تولید دانش بومی: حبیب با تأکید بر مطالعه و پژوهش بهعنوان ابزار خودباوری، الگویی برای تولید دانش مبتنی بر نیازها و زمینههای فرهنگی افغانستان ایجاد کرد؛ | *تولید دانش بومی: حبیب با تأکید بر مطالعه و پژوهش بهعنوان ابزار خودباوری، الگویی برای تولید دانش مبتنی بر نیازها و زمینههای فرهنگی افغانستان ایجاد کرد؛ | ||
*گذار از سیاست به فرهنگ: تغییر مسیر حرفهای او از فعالیتهای سیاسی به کار فرهنگی و دانشگاهی، نمونهای از عبور از کشمکشهای ایدئولوژیک به عقلانیت علمی بود که الگویی پایدار برای روشنفکران معاصر ارائه میدهد.<ref>[https://kabulestan.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8/ «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان]</ref> | *گذار از سیاست به فرهنگ: تغییر مسیر حرفهای او از فعالیتهای سیاسی به کار فرهنگی و دانشگاهی، نمونهای از عبور از کشمکشهای ایدئولوژیک به عقلانیت علمی بود که الگویی پایدار برای روشنفکران معاصر ارائه میدهد.<ref>[https://kabulestan.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8/ «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان]</ref> | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | |||
*«اسدالله حبیب؛ شاعر و بیدلشناس افغانستانی درگذشت»، روزنامه اطلاعات، تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ش. | *«اسدالله حبیب؛ شاعر و بیدلشناس افغانستانی درگذشت»، روزنامه اطلاعات، تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ش. | ||
*«اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان، تاریخ بازدید: ۱ مهر ۱۴۰۴ش. | *«اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان، تاریخ بازدید: ۱ مهر ۱۴۰۴ش. | ||
*«بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ش. | *«بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ش. | ||
*«پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۴ آذر۱۴۰۱ش. | *«پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۴ آذر۱۴۰۱ش. | ||
* | *«حبیب، اسدالله»، در دانشنامهٔ آریانا، انجمن دائرة المعارف افغانستان، تاریخ انتشار: ۲۴ دی۱۳۸۷ش. | ||
*خرازی، سید محمدصادق، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، تهران، عظام، ۱۳۹۴ش. | *خرازی، سید محمدصادق، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، تهران، عظام، ۱۳۹۴ش. | ||
*سلام، نیلاب، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل، تاریخ انتشار: ۲۰ می ۲۰۰۷م. | *سلام، نیلاب، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل، تاریخ انتشار: ۲۰ می ۲۰۰۷م. | ||
*کشتمند، سلطانعلی، یادداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی، خاطرات شخصی با برهههایی از تاریخ سیاسی معاصر افغانستان، بیجا، نجیب کبیر، ۲۰۰۲م. | *کشتمند، سلطانعلی، یادداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی، خاطرات شخصی با برهههایی از تاریخ سیاسی معاصر افغانستان، بیجا، نجیب کبیر، ۲۰۰۲م. | ||
*«کوتاه | *«کوتاه زیستنامهٔ کاندیدای اکادمیسین، دکتر اسدالله حبیب»، وبسایت شاعران پارسیزبان، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۴ش. | ||
{{پایان منابع}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۱۳
اسدالله حبیب؛ شاعر، داستاننویس و یکی از چهرههای تأثیرگذار فرهنگی افغانستان در دورهٔ معاصر.
اسدالله حبیب شاعر، پژوهشگر ادبی و بیدلشناس نامدار افغانستانی، با آثاری در حوزههای شعر، داستان و پژوهشهای ادبی بهویژه در حوزهٔ بیدلشناسی، تأثیر ماندگاری بر غنای فرهنگ و سبک زندگی ادبی مردم افغانستان گذاشت. وی تحصیلات عالی خود را در رشتهٔ ادبیات در دانشگاه کابل و مسکو تکمیل کرد و با رسالهٔ دکتری «بیدل و چهار عنصر» به جایگاه علمی ممتازی دست یافت.
حبیب علاوهبر تدریس در دانشکدهٔ ادبیات، مسئولیتهایی چون ریاست دانشگاه کابل و عضویت در آکادمی علوم افغانستان را بر عهده داشت. وی که به چندین زبان از جمله فارسی، پشتو، روسی و آلمانی مسلط بود، در کنفرانسهای بینالمللی متعددی مشارکت فعال داشت و نقش مهم در گسترش و نهادینهکردن تحصیلات عالی و فرهنگ پژوهش در افغانستان ایفا کرد.
زندگینامه اسدالله حبیب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کودکی و نوجوانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب فرزند حبیبالله در ۱۳۲۰ش در شهر کابل متولد شد اما در کودکی همراه با خانواده به شهر مَیْمُنَه مرکز ولایت فاریاب، یکی از کانونهای فرهنگی شمال افغانستان نقل مکان کرد. فضای فرهنگی و اجتماعی این شهر، ذوق ادبی او را پرورش داد و زمینهساز مسیر آیندهاش بهعنوان ادیب و پژوهشگر شد.[۱]
تحصیلات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر میمنه گذراند. از ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ش در لیسه (دبیرستان) دارالمعلمین کابل به تحصیل پرداخت. لیسانس خود را از دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه کابل در ۱۳۴۳ش گرفت و از ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۷ش در همان دانشکده مشغول به تدریس شد.[۲]
او در ۱۳۴۷ش عازم مسکو شده و در انستیتو زبانهای شرقی دانشگاه دولتی مسکو در مقطع دکتری به تحصیل پرداخت. اسدالله حبیب، با نوشتن رساله در موضوع «بیدل و چهار عنصر» موفق به اخذ مدرک دکترای خود در رشتهٔ ادبیات فارسی شد.[۳]
فعالیتهای علمی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب در ۱۳۵۳ش به کابل بازگشت و در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه کابل مشغول به تدریس شد. وی، علاوهبر تدریس، در سِمَتْهایی چون مدیر عمومی نشریات دانشگاه کابل (۱۳۵۳ش)، مدیر عمومی تعلیم و تربیت دانشگاه کابل (۱۳۵۲-۱۳۵۳ش)، رئیس انجمن نویسندگان افغانستان (۱۳۵۹–۱۳۶۱ش)، رئیس دانشگاه کابل (۱۳۶۱-۱۳۶۷ش)، عضو آکادمی علوم افغانستان (۱۳۶۷-۱۳۷۱ش) ایفای وظیفه کرده است.[۴]
او، علاوهبر زبان فارسی دری، با زبانهای ازبکی، پشتو، انگلیسی، روسی و آلمانی نیز آشنایی داشت[۵] و در کنفرانسها و مجامع علمی متعددی در کشورهای مختلف شرکت کرد؛ برای مثال او در کنفرانس جهانی بیدل دهلوی در کشور ایران در نوامبر ۲۰۰۶م نقش فعالی داشت.[۶]
فعالیتهای سیاسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب عضو حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود و در زمان حاکمیت ترهکی و حفیظالله امین مدتی زندانی شد،[۷] اما خود او بر این باور بود که در آغاز توسط گروه کار به حزب دمکراتیک خلق معرفی شد. به جناحبندی درونحزبی اعتقادی نداشت و چون در زمان حکومت نجیبالله جناحبندیهای تازهای شکل گرفت، از فعالیت حزبی کنارهگیری کرد و به فعالیتهای علمی و فرهنگی در آکادمی علوم افغانستان پرداخت.[۸] بعد از شروع جنگهای داخلی، در دههٔ ۷۰ش به آلمان مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا زیست.[۹]
آثار اسدالله حبیب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اشعار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]نخستین سرودههای او با تخلص «زئیر» در حالیکه ۱۶ ساله بود، در هفتهنامهٔ ستوری شهر میمنه به چاپ رسید و پس از آن بهصورت پراکنده در مجلههای پشتونزبان «ژغ» و «ژوندون» منتشر شد.[۱۰]
مجموعهٔ شعر «افسانه» از او در ۱۳۴۱ش، در مجلهٔ «ژوندون» و در کتاب «شعر معاصر دری در افغانستان» چاپ شد.
چند مجموعه شعر نیز بهنامهای «خط سرخ» (کابل، ۱۳۶۲ش)، «وداع با تاریکی» (کابل، ۱۳۶۴ش) و «آتش در نارنجزار» (کلن آلمان، ۲۰۰۱م) از او منتشر شده است.[۱۱]
مجموعهٔ شعر «خط سرخ» او اشعاری است که با رنگ و بوی تعهد، مسئولیت و با پیامهای سیاسی سروده شده است. «وداع با تاریکی» مشتمل بر اشعاری است که سالها قبل از آن روزگار سروده شدهاند. در هر دو مجموعه بیشتر شعرهای نیمهعـروضی یا سپید به چشم میخورد، اما در میان آنها چند غزل نیز موجود است. مجموعهٔ «آتش در نارنجزار» بیشتر غزل اسـت.[۱۲]
اشعار او بازتابدهندهٔ مسائل اجتماعی، فقر و تنگدستی مردم بود. صمیمیت در شعر، دریافت همهجانبهٔ پدیدهها، درک عمیق از امورات اجتماعی و ترجیحدادن محتوا بر فرم از جمله ویژگیهای شعر حبیب بود.[۱۳]
کتابها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]علاوهبر ۳ مجموعهٔ شعری فوق، چندین کتاب و دهها مقاله از او چاپ شده است. برخی کتابهای او عبارتاند از «بیدل شاعر زمانهها»، «راه گورکی در زندگی و هنر»، «ادبیات دری در نیمهٔ اول سدهٔ بیستم»، «دیدار با سپیده»، «مجموعه مقالههای پژوهشی دربارهٔ ادبیات و هنر»، «ویژگیهای داستانی شاهنامه»، «بیدل و چهار عنصر»، «دورهٔ امانی، پژوهشی در وضع فرهنگی اجتماعی زمان امیر امانالله»، «دستور زبان دری»، «واژهنامهٔ شعر بیدل» و «دری به خانه خورشید».[۱۴]
مقالات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از جمله مقالات شاخص اسدالله حبیب میتوان به «عبدالقادر بیدل در قلمرو تئوری ادبیات و نقد ادبی»، «بیدلشناسی در اتحاد شوروی»، «زیستنامهٔ بیدل از لابلای چهار عنصر»، «دربارهٔ نکات و اشارات و حکایات بیدل»، «بیدلی که من میشناسم»، «دربارهٔ معنای چند بیت ابوالمعانی بیدل»، «ارمغان بیدل از سفر کوهستان بیرات (سیری در طور معرفت)» و «شعربیدل، زبان گفتار و فرهنگ مردم» اشاره کرد.[۱۵]
داستانها، رمانها و نمایشنامهها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب در زمینهٔ رمان، داستان کوتاه و نمایشنامه نیز آثاری از خود برجای گذاشته که عبارتاند از: «سپید اندام» (رمان کوتاه)، «داسها و دستها» (رمان کوتاه)، «سه مزدور» (گزیده ۱۰ داستان کوتاه)، «آخرین آرزو» (گزیده ۱۳ داستان کوتاه، یک نمایشنامه و یک فیلمنامه)، «نظرگل (داستان میانه یا رمان کوتاه)، «شب و شلاق» (نمایشنامه)، «خشم خلق» (نمایشنامه).[۱۶]
جوایز و افتخارات اسدالله حبیب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب موفق به کسب جایزهها و عناوین متعددی شد؛ از جمله:
- جایزهٔ اول داستان کوتاهنویسی، با نگارش داستان کوتاه آفتاب گرفتگی در سال ۱۹۵۶م؛
- جایزهٔ اول داستان کوتاهنویسی در کشور در سال ۱۹۸۲م؛
- جایزهٔ «پیر روشان» برای بهترین کتاب پژوهشی سال ۱۹۸۶م؛
- دریافت لقب کاندیدای آکادمیسین آکادمی علوم افغانستان سال ۱۹۸۶م؛
- جایزهٔ «بیهقی» برای خدمت چند بعدی به فرهنگ: تدریس ادبیات، پژوهشهای ادبی، ترجمه از انگلیسی و روسی، داستاننویسی و سرایش شعر، در سال ۱۹۸۹م.
- عضویت در مجمع ایرانشناسان اروپا سال ۱۹۹۷م.[۱۷]
شهرت اسدالله حبیب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شهرت اسدالله حبیب در بیدلشناسی او بود، بهگونهای که از او بهعنوان بیدلشناس برجستهٔ افغانستان یاد میکنند. نخستین کار مهم او در حوزهٔ بیدلشناسی، رسالهٔ دکترای وی با عنوان «بیدل و چهار عنصر» بود و کتاب «سایهٔ صدا: جلوههای هنری بیدل» آخرین اثر او نیز دربارهٔ بیدل بود.[۱۸] علاوهبر آن، اسدالله حبیب، بهعنوان پرکارترین چهرهٔ ادبی افغانستان شناخته شده است.[۱۹] همایشی جهت تجلیل از شخصیت و کارکردهای اسدالله حبیب، در ۲۱ آپریل ۲۰۰۷م در شهر هامبورگ آلمان، از سوی دوستان و شاگردان او برگزار شد.[۲۰]
درگذشت اسدالله حبیب
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اسدالله حبیب، در ۴ آذر ۱۴۰۱ش در ۸۱ سالگی در شهر هامبورگ آلمان درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.[۲۱]
دستآوردهای اسدالله حبیب برای افغانستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- غنای ادبیات فارسی: پژوهشهای عمیق در حوزهٔ بیدلشناسی و تألیف آثاری مانند بیدل شاعر زمانهها؛
- توسعهٔ آموزش عالی: نقش کلیدی در نهادینهسازی ساختارهای آکادمیک در دوران ریاست دانشگاه کابل؛
- پرورش نسل پژوهشگر: تربیت چندین نسل از ادیبان و محققان از طریق تدریس مستمر در دانشکدهٔ ادبیات؛
- تقویت زیرساختهای علمی: تألیف کتب آموزشی مانند دستور زبان دری بهعنوان متون درسی معیار؛
- تعمیق فرهنگ پژوهش: پایهگذاری سنت تحقیق نظاممند با آثار مرجعی چون واژهنامهٔ شعر بیدل؛
- ارتباطات بینالمللی: معرفی ادبیات افغانستان در مجامع علمی جهانی از طریق همکاریهای پژوهشی؛
- نهادسازی علمی: مشارکت فعال در توسعهٔ آکادمی علوم افغانستان بهعنوان مرجع ملی پژوهش؛
- انتقال دانش: ترجمههای متعدد از زبانهای روسی و انگلیسی برای غنیسازی منابع علمی؛
- ترویج ادبیات متعهد: حبیب با تکیه بر نقش اجتماعی ادبیات، الگویی از «ادبیات مردمی» را پایهگذاری کرد که بازتابدهندهٔ رنجها و آرمانهای جامعهٔ افغانستان بود. آثار او ادبیات را از حاشیهٔ نخبگی به متن زندگی روزمرهٔ مردم انتقال داد؛
- تولید دانش بومی: حبیب با تأکید بر مطالعه و پژوهش بهعنوان ابزار خودباوری، الگویی برای تولید دانش مبتنی بر نیازها و زمینههای فرهنگی افغانستان ایجاد کرد؛
- گذار از سیاست به فرهنگ: تغییر مسیر حرفهای او از فعالیتهای سیاسی به کار فرهنگی و دانشگاهی، نمونهای از عبور از کشمکشهای ایدئولوژیک به عقلانیت علمی بود که الگویی پایدار برای روشنفکران معاصر ارائه میدهد.[۲۲]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا؛ «اسدالله حبیب؛ شاعر و بیدلشناس افغانستانی درگذشت»، روزنامه اطلاعات.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، ۱۳۹۴ش، ص۳۵.
- ↑ «کوتاه زیستنامۀ کاندیدای اکادمیسین، دکتر اسدالله حبیب»، وبسایت شاعران پارسیزبان.
- ↑ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.
- ↑ کشتمند، سلطانعلی، یادداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی، ۲۰۰۲م، ج ۱، ص۵۰۶.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.
- ↑ «پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، ۱۳۹۴ش، ص۳۵.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.
- ↑ «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا؛ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.
- ↑ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.
- ↑ «حبیب، اسدالله»، دانشنامۀ آریانا.
- ↑ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.
- ↑ «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر.
- ↑ سلام، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل.
- ↑ «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان
- دیدگاههای ارزیابان
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «اسدالله حبیب؛ شاعر و بیدلشناس افغانستانی درگذشت»، روزنامه اطلاعات، تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ش.
- «اسدالله حبیب»، وبسایت کابلستان، تاریخ بازدید: ۱ مهر ۱۴۰۴ش.
- «بیدلشناس افغانستانی در غربت درگذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ش.
- «پرکارترین چهره ادبی افغانستان در غربت غرب درگذشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۴ آذر۱۴۰۱ش.
- «حبیب، اسدالله»، در دانشنامهٔ آریانا، انجمن دائرة المعارف افغانستان، تاریخ انتشار: ۲۴ دی۱۳۸۷ش.
- خرازی، سید محمدصادق، فرهنگ شخصیتهای معاصر افغانستان، تهران، عظام، ۱۳۹۴ش.
- سلام، نیلاب، «بزرگداشت از داکتر اسد الله حبیب»، وبسایت مشعل، تاریخ انتشار: ۲۰ می ۲۰۰۷م.
- کشتمند، سلطانعلی، یادداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی، خاطرات شخصی با برهههایی از تاریخ سیاسی معاصر افغانستان، بیجا، نجیب کبیر، ۲۰۰۲م.
- «کوتاه زیستنامهٔ کاندیدای اکادمیسین، دکتر اسدالله حبیب»، وبسایت شاعران پارسیزبان، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۴ش.