پیشنویس:جشن پیرشالیار: تفاوت میان نسخهها
صفحهای تازه حاوی «<big>'''جشن پیرشالیار؛'''</big> آیین سنتی و صوفیانه کُردزبانان در اورامان. جشن عروسی پیر شالیار با شهرت جهانی، جزء آدابورسوم محبوب و پایدار خطۀ کردستان است، علیرغم اطلاق نام عروسی بر آن، آیینی سنتی و صوفیانه بوده و در آن به ذکر و نیایش با پروردگا...» ایجاد کرد |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:جشن پیرشالیار.jpg|جایگزین=جشن پیرشالیار|بندانگشتی|جشن پیرشالیار]] | |||
{{درشت|'''جشن پیرشالیار؛'''}} آیین سنتی و صوفیانه کُردزبانان در اورامان. | |||
جشن عروسی پیر شالیار با شهرت جهانی، جزء آدابورسوم محبوب و پایدار | [[مراسم عروسی|جشن عروسی]] پیر شالیار با شهرت جهانی، جزء آدابورسوم محبوب و پایدار خطهٔ [[کردستان]] است، علیرغم اطلاق نام عروسی بر آن، آیینی سنتی و صوفیانه بوده و در آن به [[ذکر]] و [[نیایش]] با پروردگار میپردازند. | ||
==نامگذاری== | ==نامگذاری جشن پیرشالیار== | ||
نام این مراسم برگرفته از شخصی مقدس و اسطورهای در میان کردزبانان اورامی به نام پیرشالیار یا پیرشهریار است؛ | نام این مراسم برگرفته از شخصی مقدس و اسطورهای در میان کردزبانان اورامی به نام پیرشالیار یا پیرشهریار است؛<ref>محمدپور، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، 1386ش، ص153.</ref> پیر در زبان کردی به بزرگان دینی گفته میشود.<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.</ref> داستانهای بسیاری دربارهٔ پیرشالیار وجود دارد؛ برخی او را پیرشالیار سیاوه پسر جاماسب (۱۵۰ق) میدانند که از [[زرتشتیان]] بوده و سپس [[اسلام]] آورده و کتابی به نام «معرفت پیرشالیار» نوشته است؛<ref>محمدپور، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، 1386ش، ص153.</ref> برخی دیگر پیرشالیار را سیدمصطفی ابن خداداد (۴۷۹–۵۶۱ق) و مردی فاضل و عارف از سادات حسینی میدانند که نسب وی با ده نسل به [[امام جعفر صادق]] میرسد.<ref>[https://www.kojaro.com/2021/4/20/191739/pir-shalyar-ceremony/ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
او در [[کودک|کودکی]] پس از یادگیری [[قرآن]]، جهت آموزش علوم دینی راهیِ عراق شده و پس از پایان تحصیل، در حضور عبدالقادر گیلانی (۴۷۰–۵۶۰ق) در بغداد به تهذیب نفس پرداخت و پس از کسب اجازهٔ ارشاد، لقب «پیشاللهیار» به او داده شد و جهت تبلیغ به زادگاه خود بازگشت؛<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص5.</ref> وی کتاب معرفت پیرشالیار را مطابق آموزههای اسلامی تغییر داد<ref>محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.</ref> و تا پایان عمر به زهد و [[عبادت]] و آموزش پرداخته و ۹۹ نفر را در این زمینه پروراند که امروزه مقبرهٔ آنها در اطراف [[اورامان]] است.<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص5.</ref> | |||
== | ==تاریخچهٔ مراسم جشن پیرشالیار== | ||
مراسم | مراسم سالگرد عروسی پیرشالیار، قدمتی تاریخی دارد و برخی مورخان برگزاری آن را به هزار سال قبل نسبت میدهند.<ref>[https://www.kojaro.com/2021/4/20/191739/pir-shalyar-ceremony/ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.]</ref> داستان این عروسی به این صورت است که شاه [[بخارا]]، دختری داشت که قادر بر حرف زدن و شنیدن نبود و هیچ طبیبی نتوانسته بود او را مداوا کند. پادشاه که از [[کرامت|کرامات]] پیرشالیار آگاه بوده او را فرا میخواند و با حضور پیرشالیار، دختر پادشاه شفا مییابد؛ پادشاه نیز دخترش را به عقد او درمیآورد و جشن عروسی بزرگی برای آن دو برپا میکند.<ref>[https://www.homsa.net/blog/pir-shalyar/ «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا.]</ref> | ||
==مکان و زمان مراسم جشن پیرشالیار== | |||
مراسم پیرشالیار هر ساله بین ۱۱ تا ۱۵ [[بهمن]] ماه شروع شده و مراسم اصلی آن که عروسی پیرشالیار است،<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.</ref> در سه روز چهارشنبه، پنج شنبه و [[جمعه]] برگزار میشود؛ کل مراسم دو هفته به طول میانجامد، مکان برگزاری [[جشن]]، اورامانات در استان [[کردستان]] است.<ref>[https://www.homsa.net/blog/pir-shalyar/ «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا.]</ref> | |||
''' | ==آدابورسوم جشن پیرشالیار== | ||
===مراسم خبر=== | |||
[[پرونده:جشن پیرشالیار۱.jpg|جایگزین=مراسم خبر در جشن پیرشالیار|بندانگشتی|مراسم خبر در جشن پیرشالیار]] | |||
نخستین مراسم پیرشالیار مراسم '''«خبر»''' است که کودکان و [[نوجوانی|نوجوانان]] گردوهای درختان باغ پیرشالیار را در عصر پنجشنبه به درب [[خانه]]ها برده و توزیع میکنند و رسیدن مراسم عروسی پیرشالیار را در چهارشنبهٔ هفتهٔ بعد مژده میدهند؛ یکی از رسومی که در طول این هفته برگزار میشود، [[هدیه]] دادن برادران (گردو و شیرینی) به خواهران خود است.<ref>[https://www.irna.ir/news/82812110/عروسی-پیرشالیار-مراسمی-به-قدمت-هزار-سال «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> جشن اصلی از روز چهارشنبه آغاز میشود و تا جمعه ادامه دارد و علاوه بر شهرها و روستاهای اطراف، بسیاری از کردهای عراق، ترکیه و سوریه نیز خود را به این جشن باشکوه میرسانند.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/tourism/مراسم-پیر-شالیار-کردستان/ «مراسم پیرشالیار کردستان»، وبسایت الی گشت.]</ref> | |||
== | ===کِلاوروچینه=== | ||
این مراسم | این مراسم در روز اول قبل از طلوع آفتاب برگزار میشود و در آن کودکان و نوجوانان با [[شادی]] مردم را از این مراسم باشکوه آگاه کرده و شیرینی دریافت میکنند.<ref>محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.</ref> | ||
==وضعیت کنونی== | ===ذبح حیوانات=== | ||
امروزه نیز مردم روستای اورامان بهصورت موروثی این مراسم را برگزار میکنند | [[پرونده:جشن پیرشالیار۳.jpg|جایگزین=ذبح گوسفند در مراسم پیرالیار|بندانگشتی|ذبح گوسفند در مراسم پیرالیار]] | ||
مردم روستا جهت رفع مشکلات و برآوردهشدن حاجتهای خود [[گوسفند]] یا گاوی را [[نذر|نذرِ]] مراسم میکنند و در روز جشن به متولی خانهٔ پیرشالیار تحویل میدهند و در مقابلِ خانهٔ پیرشالیار [[ذبح اسلامی|ذبح]] صورت میگیرد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239536/پیر-شالیار،-فیلم «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> مقداری از گوشت را جهت تبرک برداشته و مابقی آن در طبخ غذای جشن استفاده میشود.<ref>محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.</ref> | |||
===آیین سماع و صرف غذا=== | |||
[[پرونده:جشن پیرشالیار۲.jpg|جایگزین=طبخ غذا برای جشن پیرشالیار|بندانگشتی|طبخ غذا برای جشن پیرشالیار]] | |||
همزمان با شروع مراسم، [[آش]] محلی به نام «وُلوشین» پخته شده و توزیع میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82812110/عروسی-پیرشالیار-مراسمی-به-قدمت-هزار-سال «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> مراسم سماع و ذکر، مراسمی همراه با دف، ترانهخوانی، کفزنی، پایکوبی و رقصهای کردی است و ذکر «هو الله» در هنگام پایکوبی گفته میشود.<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.</ref> این مراسم تا غروب چهارشنبه ادامه مییابد و روز پنجشنبه نیز این آیین تا غروب تکرار میشود.<ref>محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.</ref> | |||
===شب نیشت=== | |||
مراسم [[شبنشینی]]، پنجشنبهشب در دو نوبت جداگانه؛ برای مردان از ساعت ۶ تا ۹ شب و برای زنان ۹ تا ۱۱:۳۰ شب در خانهٔ پیرشالیار برگزار میشود؛ در این مراسم روحانیان، افراد تحصیلکرده، اهلقلم و شاعران گرد هم میآیند و در طی شبنشینی به سخنرانی، شعرخوانی و بیان رسوم پیرشالیار میپردازند و در پایان آن دفزنان، با خواندن اشعاری از بزرگان دینی خود به نیکی یاد میکنند.<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص7.</ref> | |||
===روز جمعه=== | |||
مراسم سالگرد عروسی پیرشالیار در صبح روز جمعه با رفتن دستهجمعی به زیارتگاه پیرشالیار و رازونیاز ادامه یافته و سپس با اقامهٔ [[نماز جمعه|نمازجمعه]] در [[مسجد]] پایان مییابد.<ref>[https://www.irna.ir/news/82812110/عروسی-پیرشالیار-مراسمی-به-قدمت-هزار-سال «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | |||
===تِربی=== | |||
در سومین جمعه از ماه [[بهمن]]، زنان روستا با پخت نان محلی موسوم به «گیته مَژِگی»<ref group="یادداشت">نوعی نان محلی که بین نان هنگام پخت از خرده مغز گرده استفاده میشود.</ref> در این مراسم مشارکت دارند و مردان «الله الله» گویان و دفزنان بر سر مزار سه تن از پیران اورامان به نامهای «پیرشالیار»، «پیرخالو» و «پیرسیاوه» میروند<ref>خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص7.</ref> و با خواندن [[دعا]] و [[نیایش]] عهد خود را با آنان تجدید میکنند.<ref>محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.</ref> | |||
==نمادشناسی و کارکرد جشن پیرشالیار== | |||
این مراسم نمادی از همکاری فعالانهٔ مردم در مناسبتهای مختلف اجتماعی و فرهنگی است؛<ref>[https://vista.ir/w/a/21/xxtcp حسنیفرد، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا.]</ref> نمادها و آیینهای مراسم برای دلکندن از دلبستگیها و قرار گرفتن در مسیر پاکسازی درونی و رستگاری هستند.<ref>[https://www.kojaro.com/2021/4/20/191739/pir-shalyar-ceremony/ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.]</ref> این آیین را علاوهبر تقویت رفتار جمعی و ایجاد [[احساس]] مشترک در میان مردم،<ref>[https://vista.ir/w/a/21/xxtcp حسنیفرد، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا.]</ref> عامل ارتباط با خداوند نیز دانستهاند.<ref>[https://www.kojaro.com/2021/4/20/191739/pir-shalyar-ceremony/ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.]</ref> | |||
==در آثار دیگران جشن پیرشالیار== | |||
فیلمی مستند با عنوان «عروسی مقدس» و به کارگردانی فرهاد ورهرام (۱۳۲۷ش-اکنون) در سال ۱۳۷۴ش ساخته شده است. این فیلم با حمایت مرکز تحقیقات فیلمهای مستند علمی اتریش و دربارهٔ پیرشالیار و مراسمِ سالگرد عروسی او در منطقهٔ اورامان تولید شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239536/پیر-شالیار،-فیلم «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | |||
==وضعیت کنونی جشن پیرشالیار== | |||
امروزه نیز مردم روستای اورامان بهصورت موروثی این مراسم را برگزار میکنند<ref>[http://kurdnoor.ir/گزارشی-از-مراسم-باستانی-عروسی-پیرشالی/ صمدی، «گزارشی از مراسم باستانی عروسی پیرشالیار؛ «پیرشالیار» بر بلندای «هورامان تخت» همچنان جاری و برقرار است»، وبسایت کُردنور.]</ref> و این جشن همچون گذشته، بیشتر مردانه بوده ولی زنان نیز حضور گستردهتری نسبت به گذشته در آن یافتهاند.<ref>[https://www.kojaro.com/2021/4/20/191739/pir-shalyar-ceremony/ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.]</ref> | |||
==یادداشتها== | |||
<references group="یادداشت" /> | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* «پیرشالیار، فیلم»، مرکز | {{آغاز منابع}} | ||
* «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا، تاریح درج مطلب: | * «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۶ دی ۱۳۹۸ش. | ||
* «مراسم پیر شالیار/ | * «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا، تاریح درج مطلب: ۹ بهمن ۱۳۹۶ش. | ||
* «مراسم پیرشالیار کردستان»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: | * «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا، تاریخ بازدید: ۲۷ مهر ۱۴۰۱ش. | ||
* «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو، تاریخ درج مطلب: | * «مراسم پیرشالیار کردستان»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش. | ||
* | * «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش. | ||
* خشنود، نشاط و طهماسبی، ارسلان، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و مدیریت شهری در ایران، | * حسنیفرد، شیلان، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش. | ||
* صمدی، یحیی، «گزارشی از مراسم باستانی عروسی پیرشالیار؛ «پیرشالیار» بر بلندای «هورامان تخت» همچنان جاری و برقرار است»، وبسایت کُردنور، تاریخ درج مطلب: | * خشنود، نشاط و طهماسبی، ارسلان، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و مدیریت شهری در ایران، ۱۳۹۷ش. | ||
* محمدپور، عادل، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، | * صمدی، یحیی، «گزارشی از مراسم باستانی عروسی پیرشالیار؛ «پیرشالیار» بر بلندای «هورامان تخت» همچنان جاری و برقرار است»، وبسایت کُردنور، تاریخ درج مطلب: ۱۰ بهمن ۱۳۹۲ش. | ||
* محمدپور، | * محمدپور، عادل، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، نشریهٔ زریبار، شمارهٔ ۶۴، ۱۳۸۶ش. | ||
* محمدپور، عادل، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، نشریهٔ فرهنگ مردم ایران، شمارهٔ ۱۵، ۱۳۸۷ش. | |||
{{پایان منابع}} | |||
{{ایران-افقی}} | |||
[[رده:آداب و رسوم محلی در ایران]] | |||
[[رده:تصوف]] | |||
[[رده:جشنوارهها در ایران]] | |||
[[رده:جشنوارههای محلی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۳۷
جشن پیرشالیار؛ آیین سنتی و صوفیانه کُردزبانان در اورامان.
جشن عروسی پیر شالیار با شهرت جهانی، جزء آدابورسوم محبوب و پایدار خطهٔ کردستان است، علیرغم اطلاق نام عروسی بر آن، آیینی سنتی و صوفیانه بوده و در آن به ذکر و نیایش با پروردگار میپردازند.
نامگذاری جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]نام این مراسم برگرفته از شخصی مقدس و اسطورهای در میان کردزبانان اورامی به نام پیرشالیار یا پیرشهریار است؛[۱] پیر در زبان کردی به بزرگان دینی گفته میشود.[۲] داستانهای بسیاری دربارهٔ پیرشالیار وجود دارد؛ برخی او را پیرشالیار سیاوه پسر جاماسب (۱۵۰ق) میدانند که از زرتشتیان بوده و سپس اسلام آورده و کتابی به نام «معرفت پیرشالیار» نوشته است؛[۳] برخی دیگر پیرشالیار را سیدمصطفی ابن خداداد (۴۷۹–۵۶۱ق) و مردی فاضل و عارف از سادات حسینی میدانند که نسب وی با ده نسل به امام جعفر صادق میرسد.[۴]
او در کودکی پس از یادگیری قرآن، جهت آموزش علوم دینی راهیِ عراق شده و پس از پایان تحصیل، در حضور عبدالقادر گیلانی (۴۷۰–۵۶۰ق) در بغداد به تهذیب نفس پرداخت و پس از کسب اجازهٔ ارشاد، لقب «پیشاللهیار» به او داده شد و جهت تبلیغ به زادگاه خود بازگشت؛[۵] وی کتاب معرفت پیرشالیار را مطابق آموزههای اسلامی تغییر داد[۶] و تا پایان عمر به زهد و عبادت و آموزش پرداخته و ۹۹ نفر را در این زمینه پروراند که امروزه مقبرهٔ آنها در اطراف اورامان است.[۷]
تاریخچهٔ مراسم جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراسم سالگرد عروسی پیرشالیار، قدمتی تاریخی دارد و برخی مورخان برگزاری آن را به هزار سال قبل نسبت میدهند.[۸] داستان این عروسی به این صورت است که شاه بخارا، دختری داشت که قادر بر حرف زدن و شنیدن نبود و هیچ طبیبی نتوانسته بود او را مداوا کند. پادشاه که از کرامات پیرشالیار آگاه بوده او را فرا میخواند و با حضور پیرشالیار، دختر پادشاه شفا مییابد؛ پادشاه نیز دخترش را به عقد او درمیآورد و جشن عروسی بزرگی برای آن دو برپا میکند.[۹]
مکان و زمان مراسم جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراسم پیرشالیار هر ساله بین ۱۱ تا ۱۵ بهمن ماه شروع شده و مراسم اصلی آن که عروسی پیرشالیار است،[۱۰] در سه روز چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه برگزار میشود؛ کل مراسم دو هفته به طول میانجامد، مکان برگزاری جشن، اورامانات در استان کردستان است.[۱۱]
آدابورسوم جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراسم خبر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نخستین مراسم پیرشالیار مراسم «خبر» است که کودکان و نوجوانان گردوهای درختان باغ پیرشالیار را در عصر پنجشنبه به درب خانهها برده و توزیع میکنند و رسیدن مراسم عروسی پیرشالیار را در چهارشنبهٔ هفتهٔ بعد مژده میدهند؛ یکی از رسومی که در طول این هفته برگزار میشود، هدیه دادن برادران (گردو و شیرینی) به خواهران خود است.[۱۲] جشن اصلی از روز چهارشنبه آغاز میشود و تا جمعه ادامه دارد و علاوه بر شهرها و روستاهای اطراف، بسیاری از کردهای عراق، ترکیه و سوریه نیز خود را به این جشن باشکوه میرسانند.[۱۳]
کِلاوروچینه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این مراسم در روز اول قبل از طلوع آفتاب برگزار میشود و در آن کودکان و نوجوانان با شادی مردم را از این مراسم باشکوه آگاه کرده و شیرینی دریافت میکنند.[۱۴]
ذبح حیوانات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مردم روستا جهت رفع مشکلات و برآوردهشدن حاجتهای خود گوسفند یا گاوی را نذرِ مراسم میکنند و در روز جشن به متولی خانهٔ پیرشالیار تحویل میدهند و در مقابلِ خانهٔ پیرشالیار ذبح صورت میگیرد.[۱۵] مقداری از گوشت را جهت تبرک برداشته و مابقی آن در طبخ غذای جشن استفاده میشود.[۱۶]
آیین سماع و صرف غذا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
همزمان با شروع مراسم، آش محلی به نام «وُلوشین» پخته شده و توزیع میشود.[۱۷] مراسم سماع و ذکر، مراسمی همراه با دف، ترانهخوانی، کفزنی، پایکوبی و رقصهای کردی است و ذکر «هو الله» در هنگام پایکوبی گفته میشود.[۱۸] این مراسم تا غروب چهارشنبه ادامه مییابد و روز پنجشنبه نیز این آیین تا غروب تکرار میشود.[۱۹]
شب نیشت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراسم شبنشینی، پنجشنبهشب در دو نوبت جداگانه؛ برای مردان از ساعت ۶ تا ۹ شب و برای زنان ۹ تا ۱۱:۳۰ شب در خانهٔ پیرشالیار برگزار میشود؛ در این مراسم روحانیان، افراد تحصیلکرده، اهلقلم و شاعران گرد هم میآیند و در طی شبنشینی به سخنرانی، شعرخوانی و بیان رسوم پیرشالیار میپردازند و در پایان آن دفزنان، با خواندن اشعاری از بزرگان دینی خود به نیکی یاد میکنند.[۲۰]
روز جمعه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراسم سالگرد عروسی پیرشالیار در صبح روز جمعه با رفتن دستهجمعی به زیارتگاه پیرشالیار و رازونیاز ادامه یافته و سپس با اقامهٔ نمازجمعه در مسجد پایان مییابد.[۲۱]
تِربی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در سومین جمعه از ماه بهمن، زنان روستا با پخت نان محلی موسوم به «گیته مَژِگی»[یادداشت ۱] در این مراسم مشارکت دارند و مردان «الله الله» گویان و دفزنان بر سر مزار سه تن از پیران اورامان به نامهای «پیرشالیار»، «پیرخالو» و «پیرسیاوه» میروند[۲۲] و با خواندن دعا و نیایش عهد خود را با آنان تجدید میکنند.[۲۳]
نمادشناسی و کارکرد جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این مراسم نمادی از همکاری فعالانهٔ مردم در مناسبتهای مختلف اجتماعی و فرهنگی است؛[۲۴] نمادها و آیینهای مراسم برای دلکندن از دلبستگیها و قرار گرفتن در مسیر پاکسازی درونی و رستگاری هستند.[۲۵] این آیین را علاوهبر تقویت رفتار جمعی و ایجاد احساس مشترک در میان مردم،[۲۶] عامل ارتباط با خداوند نیز دانستهاند.[۲۷]
در آثار دیگران جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]فیلمی مستند با عنوان «عروسی مقدس» و به کارگردانی فرهاد ورهرام (۱۳۲۷ش-اکنون) در سال ۱۳۷۴ش ساخته شده است. این فیلم با حمایت مرکز تحقیقات فیلمهای مستند علمی اتریش و دربارهٔ پیرشالیار و مراسمِ سالگرد عروسی او در منطقهٔ اورامان تولید شده است.[۲۸]
وضعیت کنونی جشن پیرشالیار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امروزه نیز مردم روستای اورامان بهصورت موروثی این مراسم را برگزار میکنند[۲۹] و این جشن همچون گذشته، بیشتر مردانه بوده ولی زنان نیز حضور گستردهتری نسبت به گذشته در آن یافتهاند.[۳۰]
یادداشتها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ نوعی نان محلی که بین نان هنگام پخت از خرده مغز گرده استفاده میشود.
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ محمدپور، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، 1386ش، ص153.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.
- ↑ محمدپور، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، 1386ش، ص153.
- ↑ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص5.
- ↑ محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص5.
- ↑ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.
- ↑ «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.
- ↑ «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا.
- ↑ «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «مراسم پیرشالیار کردستان»، وبسایت الی گشت.
- ↑ محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.
- ↑ «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.
- ↑ «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص6.
- ↑ محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص7.
- ↑ «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خشنود و طهماسبی، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، 1397ش، ص7.
- ↑ محمدپور، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، ص146.
- ↑ حسنیفرد، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا.
- ↑ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.
- ↑ حسنیفرد، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا.
- ↑ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.
- ↑ «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ صمدی، «گزارشی از مراسم باستانی عروسی پیرشالیار؛ «پیرشالیار» بر بلندای «هورامان تخت» همچنان جاری و برقرار است»، وبسایت کُردنور.
- ↑ «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «پیرشالیار، فیلم»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۶ دی ۱۳۹۸ش.
- «عروسی پیرشالیار مراسمی به قدمت هزار سال»، خبرگزاری ایرنا، تاریح درج مطلب: ۹ بهمن ۱۳۹۶ش.
- «مراسم پیر شالیار/ آیینی به قدمت تاریخ»، وبسایت هومسا، تاریخ بازدید: ۲۷ مهر ۱۴۰۱ش.
- «مراسم پیرشالیار کردستان»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.
- «مراسم پیرشالیار اورامان؛ آیین سنتی و عرفانی کردها»، وبسایت کجارو، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- حسنیفرد، شیلان، «مراسم سنتی پیر شالیار، نماد قدیمی از مشارکت اجتماعی و آئینی»، وبسایت ویستا، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.
- خشنود، نشاط و طهماسبی، ارسلان، «بررسی ویژگی الگوهای فرهنگی و مراسمهای مذهبی (پیرشالیار) در اورامان تخت»، کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و مدیریت شهری در ایران، ۱۳۹۷ش.
- صمدی، یحیی، «گزارشی از مراسم باستانی عروسی پیرشالیار؛ «پیرشالیار» بر بلندای «هورامان تخت» همچنان جاری و برقرار است»، وبسایت کُردنور، تاریخ درج مطلب: ۱۰ بهمن ۱۳۹۲ش.
- محمدپور، عادل، «کردستان، هورامان، پیرشالیار»، نشریهٔ زریبار، شمارهٔ ۶۴، ۱۳۸۶ش.
- محمدپور، عادل، «جشن پیرشالیار در آینهٔ فرهنگ مردمان هورامان»، نشریهٔ فرهنگ مردم ایران، شمارهٔ ۱۵، ۱۳۸۷ش.
| گردشگری |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| طبیعت |
| ||||||||||
| شهرها | |||||||||||
| استانها | |||||||||||
| تاریخ |
| ||||||||||
| سیاست | |||||||||||
| جامعه و فرهنگ |
| ||||||||||
| هنر | |||||||||||
| خوارکیها | |||||||||||
