(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
<big>'''خرانق؛'''</big> روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.
[[پرونده:20110102 Kharanaq old city Iran.jpg|جایگزین=روستای قدیمی خرانق|بندانگشتی|روستای قدیمی خرانق]]
{{درشت|'''خرانق؛'''}} روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.
روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان در استان یزد، دارای آثار و بناهای تاریخی متعددی مانند قلعه، حمام، کاروانسرا، پل، مسجد و منارجنبان است. همچنین این منطقه دارای مکانهای دیدنی از جمله قلعه مسکونی است. این قلعه یکی از سازههای بزرگ خشتی ایران بهشمار میرود.
روستای خرانق از توابع شهرستان [[اردکان]] در استان [[یزد]]، دارای آثار و بناهای تاریخی متعددی مانند قلعه، [[حمام]]، کاروانسرا، پل، [[مسجد]] و [[منارجنبان]] است. همچنین این منطقه دارای مکانهای دیدنی از جمله قلعه مسکونی است. این قلعه یکی از سازههای بزرگ خشتی [[ایران]] بهشمار میرود.
==نامگذاری==
روستای خرانق در گذشته «خورانق» یا «خورنق» نامگذاری شده است.<ref> [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> مردم محلی خرانق را بهمعنای «محل برآمدن خورشید» یا «محل تولد خور» میدانند.<ref>[https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==تاریخچه==
== نامگذاری ==
روستای خرانق، دارای قدمت تاریخی طولانی است. در این روستا قلعهای با قدمت 4000 سال وجود دارد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین دو سنگ قبر از قرن هشتم هجری<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> و کاروانسرایی از دوره قاجار با قدمت 200 ساله <ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> در این روستا وجود دارد.
روستای خرانق در گذشته «خورانق» یا «خورنق» نامگذاری شده است.<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> مردم محلی خرانق را بهمعنای «محل برآمدن خورشید» یا «محل تولد خور» میدانند.<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==جمعیتشناسی==
== تاریخچه ==
روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدودا ۵۰۰ نفر در آن زندگی میکنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه بهدلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بر اساس سرشماری 1385ش جمعیت این روستا 435 نفر<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> وتعداد ۱۴۵ خانوار بوده است.<ref> [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
روستای خرانق، دارای قدمت تاریخی طولانی است. در این روستا قلعهای با قدمت ۴۰۰۰ سال وجود دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین دو سنگ قبر از قرن هشتم هجری<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> و کاروانسرایی از دوره [[قاجاریه|قاجار]] با قدمت ۲۰۰ ساله<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> در این روستا وجود دارد.
==جغرافیا==
== جمعیتشناسی ==
# موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان <ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> استان یزد است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> این روستا در 79 کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>
روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدوداً ۵۰۰ نفر در آن [[زندگی]] میکنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه بهدلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بر اساس سرشماری ۱۳۸۵ش [[جمعیت]] این روستا ۴۳۵ نفر<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> و تعداد ۱۴۵ خانوار بوده است.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/روستای-خرانق-در-یزد/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# آبوهوا: روستای خرانق در فصل تابستان دارای آبوهوای خنک و در فصل زمستان دارای هوایی بسیار سرد است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# حیاتوحش: روستای خرانق در مجاورت منطقۀ درهانجیر قرار دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،<ref> [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بزکوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین در این منطقه تعداد زیادی شتر نیز یافت میشود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 55.]</ref> این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،<ref> [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> زاغ بور و دودک است.<ref> [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در ایران است. بزرگترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید میکند خطر فرسایش است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==معماری==
== جغرافیا ==
روستای خرانق دارای بافت متراکم مسکونی بوده و در بخش جلگهای قرار گرفته است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> مهمترین سازهای که در این روستا وجود دارد قلعه تاریخی این روستا است که بخش قدیمی و تاریخی روستا را تشکیل میدهد.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این قلعه با ساختار دفاعی که دارد محل امنی برای ساکنان روستا در زمان گذشته بوده<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> و آنها را از حملات راهزنان و دزدان، حفظ میکرد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> در این قلعه، 80 خانه ساخته شده که بیشتر آنها دو یا سه طبقه هستند و از خشت و گِل بنا شدهاند. این قلعه دارای حصارها، برجها و مسیرهای پرپیچ وخم برای غافلگیری دزدان و راهزنان بوده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> همچنین دور تا دور این قلعه، خندقی عمیق حفر شده که برای در امان ماندن از یورش دشمنان کاربرد داشته است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
[[پرونده:عکس هوایی خرانق.jpg|جایگزین=عکس هوایی روستای خرانق|بندانگشتی|تصویر هوایی روستای خرانق]]
# موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> استان [[یزد]] است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> این روستا در ۷۹ کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>
# آبوهوا: روستای خرانق در فصل [[تابستان]] دارای آبوهوای خنک و در فصل [[زمستان]] دارای هوایی بسیار سرد است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# حیاتوحش: روستای خرانق در مجاورت منطقهٔ درهانجیر قرار دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بزکوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین در این منطقه تعداد زیادی [[شتر]] نیز یافت میشود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 55.]</ref> این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/روستای-خرانق-در-یزد/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> زاغ بور و دودک است.<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در [[ایران]] است. بزرگترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید میکند خطر فرسایش است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==اقتصاد==
== معماری ==
امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق کشاورزی و دامداری است.<ref> [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی میپردازند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> همچنین زنان این روستا با قالیبافی، نقش مستقیمی در اقتصاد خانواده دارند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.<ref> [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بهدلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانههای کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 53.]</ref> برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 52.]</ref>
روستای خرانق دارای بافت متراکم مسکونی بوده و در بخش جلگهای قرار گرفته است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref> مهمترین سازهای که در این روستا وجود دارد قلعه تاریخی این روستا است که بخش قدیمی و تاریخی روستا را تشکیل میدهد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این قلعه با ساختار دفاعی که دارد محل امنی برای ساکنان روستا در زمان گذشته بوده<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> و آنها را از حملات راهزنان و دزدان، حفظ میکرد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==فرهنگ و هنر==
در این قلعه، ۸۰ خانه ساخته شده که بیشتر آنها دو یا سه طبقه هستند و از خشت و گِل بنا شدهاند. این قلعه دارای حصارها، برجها و مسیرهای پرپیچ وخم برای غافلگیری دزدان و راهزنان بوده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> همچنین دور تا دور این قلعه، خندقی عمیق حفر شده که برای در امان ماندن از یورش دشمنان کاربرد داشته است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# مکانهای مذهبی: مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref> این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان امام رضا است. <ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref> این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref>
# صنایعدستی و سوغات: از جمله صنایعدستی زنان توانمند و متبحر روستای خرانق میتوان به «زیلوبافی»، «پلاسبافی» و قالیبافی اشاره کرد که بهعنوان سوغات این منطقه نیز شناخته میشوند.<ref> . [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==آموزش==
== اقتصاد ==
در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر میگردد. در کنار این مسجد، حسینیهای با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.
امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق [[کشاورزی]] و [[دامداری]] است.<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی میپردازند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400063123015/اقتصادی-از-جنس-هنرصنعت-زنان-توانمند-روستای-خرانق . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> همچنین زنان این روستا با [[قالیبافی]]، نقش مستقیمی در اقتصاد [[خانواده]] دارند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400063123015/اقتصادی-از-جنس-هنرصنعت-زنان-توانمند-روستای-خرانق . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.<ref>[https://kalaroosta.ir/خرانق/ . «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> بهدلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانههای کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 53.]</ref> برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 52.]</ref>
==جاذبههای گردشگری==
# مکانهای دیدنی: روستای خرانق بهلحاظ دارا بودن بناهای تاریخی و مذهبی مانند «مسجد جامع»، «منارجنبان» و «بقعۀ مشهدک» دارای پتانسیلهای گردشگری - مذهبی است. همچنین وجود دشتها، باغها و مزارع در این روستا شرایط مناسبی را برای علاقهمندان به طبیعتگردی فراهم کرده است. از دیگر جاذبههای گردشگری روستای خرانق، «غار هامان»، «غار بجنه» و «غار اشکفت یزدان» است. همچنین در اطراف این روستا بقایای تاریخی دیگری مانند «شترگلو»، «بوکنها» و «آسیابهای آبی» وجود دارد.
== فرهنگ و هنر ==
# امکانات رفاهی: از جمله امکانات اقامتی روستای خرانق وجود اقامتگاه بومگردی در این منطقه است. همچنین برای اتراق در این منطقه میتوان از پارک طبیعتگردی «نیباد کویر زرین» استفاده کرد.
# مسیر دسترسی: برای سفر به روستای خرانق لازم است در استان یزد به شهر اردکان رفته، سپس با طیکردن 70 کیلومتر مسافت در جادۀ اردکان – طبس به روستای خرانق رسید.
# مکانهای مذهبی: مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان [[امام رضا]] است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# صنایعدستی و سوغات: از جمله [[صنایعدستی]] زنان توانمند و متبحر روستای خرانق میتوان به «زیلوبافی»، «پلاسبافی» و قالیبافی اشاره کرد که بهعنوان سوغات این منطقه نیز شناخته میشوند.<ref>. [https://www.isna.ir/news/1400063123015/اقتصادی-از-جنس-هنرصنعت-زنان-توانمند-روستای-خرانق «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
==مشکلات زیست محیطی==
از جمله خطرات زیستمحیطیِ روستای خرانق، تخریب پوششگیاهی این منطقه است. همچنین خشکسالی و بیابانزایی در منطقه، شکار غیرقانونی، تهدید حیات جانوری، طوفان شن و آلودگی محیط زیست در منطقه پیرامونی روستا از دیگر خطرات زیست محیطی روستای خرانق است.
== آموزش ==
==پانویس==
در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر میگردد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> در کنار این [[مسجد]]، [[حسینیه|حسینیهای]] با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
{{پانویس}}
==منابع==
== جاذبههای گردشگری ==
* «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
# [[پرونده:33333.png|جایگزین=منار جنبان خرانق|بندانگشتی|منار جنبان خرانق]]مکانهای دیدنی: روستای خرانق بهلحاظ دارا بودن بناهای تاریخی و مذهبی مانند «[[مسجد جامع]]»،<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> «منارجنبان» و «بقعهٔ مشهدک» دارای پتانسیلهای گردشگری - مذهبی است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین وجود دشتها، باغها و مزارع در این روستا شرایط مناسبی را برای علاقهمندان به طبیعتگردی فراهم کرده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> از دیگر جاذبههای گردشگری روستای خرانق، «غارهامان»، «غار بجنه» و «غار اشکفت یزدان» است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref> همچنین در اطراف این روستا بقایای تاریخی دیگری مانند «شترگلو»، «بوکنها» و «آسیابهای آبی» وجود دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
* «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
# امکانات رفاهی: از جمله امکانات اقامتی روستای خرانق وجود [[اقامتگاه بومگردی]] در این منطقه است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> همچنین برای اتراق در این منطقه میتوان از پارک طبیعتگردی «نیباد کویر زرین» استفاده کرد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
* دادورخانی، فضیله و نیک سیرت، مسعود، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، پژوهشهای روستایی، شماره 4، 1389ش.
# مسیر دسترسی: برای سفر به روستای خرانق لازم است در استان یزد به شهر اردکان رفته،<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> سپس با طیکردن ۷۰ کیلومتر مسافت در جادهٔ اردکان – طبس به روستای خرانق رسید.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-روستا-خرانق/ . «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
* «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
* «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
== مشکلات زیستمحیطی ==
[[رده: ویکیزندگی]]
از جمله خطرات زیستمحیطیِ روستای خرانق، تخریب پوششگیاهی این منطقه است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.]</ref> همچنین خشکسالی و بیابانزایی در منطقه، شکار غیرقانونی، تهدید حیات جانوری،<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.]</ref> طوفان شن و آلودگی محیط زیست در منطقه پیرامونی روستا از دیگر خطرات زیستمحیطی روستای خرانق است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.]</ref>
[[رده: گردشگری))
== پانویس ==
{{پانویس}}
== منابع ==
* «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
* «خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
* دادورخانی، فضیله و نیک سیرت، مسعود، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، پژوهشهای روستایی، شماره ۴، ۱۳۸۹ش.
* «روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
* «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
<!-- WikiSEO -->
{{یزد-افقی}}
[[رده:جاذبههای گردشگری استان یزد]]
[[رده:روستاهای استان یزد]]
[[رده:روستاهای ایران]]
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۰۷:۱۶
روستای قدیمی خرانق
خرانق؛ روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.
روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان در استان یزد، دارای آثار و بناهای تاریخی متعددی مانند قلعه، حمام، کاروانسرا، پل، مسجد و منارجنبان است. همچنین این منطقه دارای مکانهای دیدنی از جمله قلعه مسکونی است. این قلعه یکی از سازههای بزرگ خشتی ایران بهشمار میرود.
روستای خرانق، دارای قدمت تاریخی طولانی است. در این روستا قلعهای با قدمت ۴۰۰۰ سال وجود دارد.[۳] همچنین دو سنگ قبر از قرن هشتم هجری[۴] و کاروانسرایی از دوره قاجار با قدمت ۲۰۰ ساله[۵] در این روستا وجود دارد.
روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدوداً ۵۰۰ نفر در آن زندگی میکنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه بهدلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.[۶] بر اساس سرشماری ۱۳۸۵ش جمعیت این روستا ۴۳۵ نفر[۷] و تعداد ۱۴۵ خانوار بوده است.[۸]
موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان[۹] استان یزد است.[۱۰] این روستا در ۷۹ کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.[۱۱]
آبوهوا: روستای خرانق در فصل تابستان دارای آبوهوای خنک و در فصل زمستان دارای هوایی بسیار سرد است.[۱۲]
حیاتوحش: روستای خرانق در مجاورت منطقهٔ درهانجیر قرار دارد.[۱۳] این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،[۱۴] بزکوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.[۱۵] همچنین در این منطقه تعداد زیادی شتر نیز یافت میشود.[۱۶] این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،[۱۷] زاغ بور و دودک است.[۱۸]
خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در ایران است. بزرگترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید میکند خطر فرسایش است.[۱۹]
روستای خرانق دارای بافت متراکم مسکونی بوده و در بخش جلگهای قرار گرفته است.[۲۰] مهمترین سازهای که در این روستا وجود دارد قلعه تاریخی این روستا است که بخش قدیمی و تاریخی روستا را تشکیل میدهد.[۲۱] این قلعه با ساختار دفاعی که دارد محل امنی برای ساکنان روستا در زمان گذشته بوده[۲۲] و آنها را از حملات راهزنان و دزدان، حفظ میکرد.[۲۳]
در این قلعه، ۸۰ خانه ساخته شده که بیشتر آنها دو یا سه طبقه هستند و از خشت و گِل بنا شدهاند. این قلعه دارای حصارها، برجها و مسیرهای پرپیچ وخم برای غافلگیری دزدان و راهزنان بوده است.[۲۴] همچنین دور تا دور این قلعه، خندقی عمیق حفر شده که برای در امان ماندن از یورش دشمنان کاربرد داشته است.[۲۵]
امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق کشاورزی و دامداری است.[۲۶] زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی میپردازند.[۲۷] همچنین زنان این روستا با قالیبافی، نقش مستقیمی در اقتصاد خانواده دارند.[۲۸] این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.[۲۹] بهدلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانههای کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،[۳۰] برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.[۳۱]
مکانهای مذهبی: مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.[۳۲] این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان امام رضا است.[۳۳] این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.[۳۴]
صنایعدستی و سوغات: از جمله صنایعدستی زنان توانمند و متبحر روستای خرانق میتوان به «زیلوبافی»، «پلاسبافی» و قالیبافی اشاره کرد که بهعنوان سوغات این منطقه نیز شناخته میشوند.[۳۵]
در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر میگردد.[۳۶] در کنار این مسجد، حسینیهای با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.[۳۷]
منار جنبان خرانقمکانهای دیدنی: روستای خرانق بهلحاظ دارا بودن بناهای تاریخی و مذهبی مانند «مسجد جامع»،[۳۸] «منارجنبان» و «بقعهٔ مشهدک» دارای پتانسیلهای گردشگری - مذهبی است.[۳۹] همچنین وجود دشتها، باغها و مزارع در این روستا شرایط مناسبی را برای علاقهمندان به طبیعتگردی فراهم کرده است.[۴۰] از دیگر جاذبههای گردشگری روستای خرانق، «غارهامان»، «غار بجنه» و «غار اشکفت یزدان» است.[۴۱] همچنین در اطراف این روستا بقایای تاریخی دیگری مانند «شترگلو»، «بوکنها» و «آسیابهای آبی» وجود دارد.[۴۲]
امکانات رفاهی: از جمله امکانات اقامتی روستای خرانق وجود اقامتگاه بومگردی در این منطقه است.[۴۳] همچنین برای اتراق در این منطقه میتوان از پارک طبیعتگردی «نیباد کویر زرین» استفاده کرد.[۴۴]
مسیر دسترسی: برای سفر به روستای خرانق لازم است در استان یزد به شهر اردکان رفته،[۴۵] سپس با طیکردن ۷۰ کیلومتر مسافت در جادهٔ اردکان – طبس به روستای خرانق رسید.[۴۶]
از جمله خطرات زیستمحیطیِ روستای خرانق، تخریب پوششگیاهی این منطقه است.[۴۷] همچنین خشکسالی و بیابانزایی در منطقه، شکار غیرقانونی، تهدید حیات جانوری،[۴۸] طوفان شن و آلودگی محیط زیست در منطقه پیرامونی روستا از دیگر خطرات زیستمحیطی روستای خرانق است.[۴۹]
«اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
«خرانق»، وبسایت کالا روستا، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
دادورخانی، فضیله و نیک سیرت، مسعود، «برنامهریزی راهبردی طبیعتگردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، پژوهشهای روستایی، شماره ۴، ۱۳۸۹ش.
«روستای خرانق»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
«روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وبسایت الی گشت، تاریخ بازدید: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
