پرش به محتوا

پیش‌نویس:زبان عربی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:زبان عربی.png|جایگزین=استفاده از زبان عربی به عنوان زبان ملی، زبان رسمی  و زبان محلی اقلیت |بندانگشتی|استفاده از زبان عربی به عنوان زبان ملی (سبز)، زبان رسمی (آبی تیره) و زبان محلی‌اقلیت (آبی روشن)]]
'''{{درشت|زبان عربی}}'''، زبان مقدس مسلمانان و یکی از زبان‌های رسمی در سازمان ملل متحد.
'''{{درشت|زبان عربی}}'''، زبان مقدس مسلمانان و یکی از زبان‌های رسمی در سازمان ملل متحد.


زبان عربی، کامل‌ترین زبان قالبی با ساختار دستوری قوی، زبان رسمی ۲۵ کشور و زبان مادری بیش از ۲۰۰ میلیون نفر است. این زبان، با ریشه در عربی کلاسیک و قرآنی، دارای ویژگی‌هایی چون دقت بالا، غنای لفظی و معنوی و شیوایی بیان است. همچنین، زبان عربی در فرهنگ مسلمانان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و در طول تاریخ، تأثیر عمیقی بر زبان و ادبیات فارسی گذاشته است.
==معرفی زبان عربی==
زبان عربی را کامل‌ترین زبان قالبی دانسته‌اند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/121/5/زبان_عربی «تازه‌های نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.]</ref> این زبان در شکل گفتاری، دارای گویش‌های مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای [[قرآن]]، استاندارد شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبهٔ ششم را در بین زبان‌های اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی ۲۵ کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعهٔ آموزش سطح‌های مختلف زبان عربی، نقش داشته است.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref>
زبان عربی را کامل‌ترین زبان قالبی دانسته‌اند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/121/5/زبان_عربی «تازه‌های نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.]</ref> این زبان در شکل گفتاری، دارای گویش‌های مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای [[قرآن]]، استاندارد شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبهٔ ششم را در بین زبان‌های اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی ۲۵ کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعهٔ آموزش سطح‌های مختلف زبان عربی، نقش داشته است.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref>


== تاریخچه زبان عربی ==
==تاریخچه زبان عربی==
زبان عربی قبل از [[اسلام]]، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیهٔ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به [[امام علی]] و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> قبل از بعثت [[حضرت محمد]]، زبان عربی از گویش قبیله‌های مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلهٔ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/23/9/زبان_عربی روحانی، «نقد کتاب واژه‌های دخیل در قرآن مجید»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.]</ref>
[[زبان عربی]] قبل از [[اسلام]]، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیهٔ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به [[امام علی]] و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> قبل از بعثت [[حضرت محمد]]، زبان عربی از گویش قبیله‌های مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلهٔ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/23/9/زبان_عربی روحانی، «نقد کتاب واژه‌های دخیل در قرآن مجید»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.]</ref>


== ویژگی‌های زبان عربی ==
==ویژگی‌های زبان عربی==
زبان‌شناسان، برای زبان عربی، ویژگی‌هایی بیان کرده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
زبان‌شناسان، برای زبان عربی، ویژگی‌هایی بیان کرده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
# سرعتِ انتقال معنا و دقت بالا در بیان؛<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>
#سرعتِ انتقال معنا و دقت بالا در بیان؛<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>
# ثابت بودن ساختار؛
#ثابت بودن ساختار؛
# زبانِ [[دین اسلام]]؛
#زبانِ [[دین]] اسلام؛
# غلبهٔ حِس و قدرت بیان عاطفهٔ درونی؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/122/2/زبان_عربی اسلامی، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج122، ص2.]</ref>
#غلبهٔ حِس و قدرت بیان عاطفهٔ درونی؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/122/2/زبان_عربی اسلامی، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج122، ص2.]</ref>
# شیوایی و رَسایی با استفاده از تمام فضای دهان، زبان و حلق؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref>
#شیوایی و رَسایی با استفاده از تمام فضای دهان، زبان و حلق؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref>
# غنای لفظی و محتوایی (رساندن معنای زیاد با عبارت کوتاه)؛
#غنای لفظی و محتوایی (رساندن معنای زیاد با عبارت کوتاه)؛
# وسعت معنایی و پایبند به قاعده و ساختار زبان؛
#وسعت معنایی و پایبند به قاعده و ساختار زبان؛
# کامل، خالص و عاری از واژه‌های بیگانه؛
#کامل، خالص و عاری از واژه‌های بیگانه؛
# استفاده از ریشهٔ کلمه برای ساختنِ زمان‌ها و شکل‌های مختلف کلمه، همراه با تنوع کلمات آهنگ‌دار.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>
#استفاده از ریشهٔ کلمه برای ساختنِ زمان‌ها و شکل‌های مختلف کلمه، همراه با تنوع کلمات آهنگ‌دار.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>


== فضیلت زبان عربی در روایات ==
==فضیلت زبان عربی در روایات==
زبان عربی در فرهنگ [[مسلمانان]]، دارای شرافت و افتخار است. [[پیامبر خدا]] فرموده است که زبان اهل بهشت، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبان‌ها برتری داده شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Hadith/View/4703/امام-صادق%22ع%22فرمود-زبان-عربي-را-ياد-بگيريد-كه-آن-كلام-خدا-است-و راویان چهارگانه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان عبادت حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران [[امام زمان]]، به زبان عربی سخن خواهند گفت.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است «زبان عربی»، ویکی‌فقه دانشنامۀ حوزوی.]</ref>
زبان عربی در فرهنگ [[مسلمانان]]، دارای شرافت و افتخار است. [[حضرت محمد|پیامبر خدا]] فرموده است که زبان اهل [[بهشت]]، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبان‌ها برتری داده شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Hadith/View/4703/امام-صادق%22ع%22فرمود-زبان-عربي-را-ياد-بگيريد-كه-آن-كلام-خدا-است-و راویان چهارگانه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان [[عبادت]] حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران امام زمان، به زبان عربی سخن خواهند گفت.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است «زبان عربی»، ویکی‌فقه دانشنامۀ حوزوی.]</ref>


== سطح‌بندی زبان عربی ==
==سطح‌بندی زبان عربی==
پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطح‌بندی کرده‌اند:
پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطح‌بندی کرده‌اند:
# فَصیح کلاسیک یا قرآنی: زبانِ [[قرآن کریم]]، عربیِ کلاسیک و زبان مقدسی است که مسلمانان در اعمال دینی، از آن استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> قرآن، به زبان عربی،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_2_سوره_یوسف سوره یوسف، آیه 2؛ سوره رعد، آیه 37.]</ref> نازل شده و با صفت‌هایی از جمله مبین<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_103_سوره_نحل سوره نحل، آیه 103.]</ref> و بدون کاستی و کژی،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_28_سوره_زمر سوره زمر، آیه 28.]</ref> توصیف شده است. در طول تاریخ، بافتِ زبان عربی از زبان قرآن، فاصله گرفته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref>
#فَصیح کلاسیک یا قرآنی: زبانِ قرآن کریم، عربیِ کلاسیک و زبان مقدسی است که مسلمانان در اعمال دینی، از آن استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> قرآن، به زبان عربی،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_2_سوره_یوسف سوره یوسف، آیه 2؛ سوره رعد، آیه 37.]</ref> نازل شده و با صفت‌هایی از جمله مبین<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_103_سوره_نحل سوره نحل، آیه 103.]</ref> و بدون کاستی و کژی،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_28_سوره_زمر سوره زمر، آیه 28.]</ref> توصیف شده است. در طول تاریخ، بافتِ زبان عربی از زبان قرآن، فاصله گرفته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref>
# فصیح معاصر یا استاندارد مُدرن: پرکاربردترین نوع زبان عربی که به‌عنوان عربی رسمی و نوشتاری شناخته و در آموزش، محیط رسمی، گزارش خبری و تألیف کتاب، استفاده می‌شود. این سطح، دارای لهجه‌های مختلفِ مصری، عراقی، خلیجی، سودانی و یمنی است.
#فصیح معاصر یا استاندارد مُدرن: پرکاربردترین نوع زبان عربی که به‌عنوان عربی رسمی و نوشتاری شناخته و در آموزش، محیط رسمی، گزارش خبری و تألیف [[کتاب]]، استفاده می‌شود. این سطح، دارای لهجه‌های مختلفِ مصری، عراقی، خلیجی، سودانی و یمنی است.
# عامیانه دانشجویان: این سطح از زبان عربی، در آموزش تلویزیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
#عامیانه دانشجویان: این سطح از زبان عربی، در آموزش تلویزیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
# عامیانه روزانه: زبان گفتاری و محاوره‌ای در محیط معمولی و روزمره است که افراد مهاجر به کشورهای عربی نیز از این زبان استفاده می‌کنند.
#عامیانه روزانه: زبان گفتاری و محاوره‌ای در محیط معمولی و روزمره است که افراد مهاجر به کشورهای عربی نیز از این زبان استفاده می‌کنند.
# عامیانه غیرجدی: زبان گفتاری که در نمایش‌نامه‌های کودکانه، طنز و برنامه‌های محاوره‌ای ساده، به‌کار می‌رود.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref>
#عامیانه غیرجدی: زبان گفتاری که در نمایش‌نامه‌های [[کودک|کودکانه]]، طنز و برنامه‌های محاوره‌ای ساده، به‌کار می‌رود.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref>


== گویش‌های زبان عربی ==
==گویش‌های زبان عربی==
کارشناسان، گویش‌های عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبه‌جزیره‌ای، تقسیم کرده‌اند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>
کارشناسان، گویش‌های عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبه‌جزیره‌ای، تقسیم کرده‌اند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/چرا-زبان-عربی-کامل-ترین-زبان-است قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref>


== نقش زبان عربی در ادب پارسی ==
==نقش زبان عربی در ادب پارسی==
[[پرونده:زبان عربی۱.png|جایگزین= کلاس آموزش زبان عربی در مدارس ایران|بندانگشتی|تصویری از کلاس آموزش زبان عربی در مدارس ایران]]
از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورهٔ عباسی در قرن چهارم، تأثیرپذیری متقابل زبان عربی و [[زبان فارسی|فارسی]] را رقم زد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> برخی از نثرهای فارسی، به‌خصوص در ترجمه‌ها، تابع دستور زبان عربی بوده‌اند و برخی، از جمله داستان‌های بلند، از زبان عربی پیروی نکرده‌اند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23022/15/5871/زبان_عربی علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وب‌سایت کتابخانه مدرسه فقاهت.]</ref> از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورهٔ عباسی در قرن چهارم، تأثیرپذیری متقابل زبان عربی و [[زبان فارسی|فارسی]] را رقم زد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/زبان_عربی «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> برخی از نثرهای فارسی، به‌خصوص در ترجمه‌ها، تابع دستور زبان عربی بوده‌اند و برخی، از جمله داستان‌های بلند، از زبان عربی پیروی نکرده‌اند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23022/15/5871/زبان_عربی علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وب‌سایت کتابخانه مدرسه فقاهت.]</ref> از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
# فتح‌های اسلامی و ورود واژه‌هایی همچون [[قبله]]، [[اذان]]، صلات، محراب، [[مسجد]]، جمعه و مؤمن، در [[زبان فارسی]]؛
#فتح‌های اسلامی و ورود واژه‌هایی همچون [[قبله]]، [[اذان]]، صلات، [[محراب]]، [[مسجد]]، [[جمعه]] و مؤمن، در [[زبان فارسی]]؛
# حاکمیتِ [[اسلام]] بر [[ایران]] و تأثیرپذیری اسلامی [[زبان فارسی]] در استفاده از برخی تمثیل‌ها و تعبیرها با ریشهٔ قرآنی، از جمله حُسنِ یوسف، صبرِ ایوب، عصای موسی، دمِ عیسی و مُلک سلیمانی؛
#حاکمیتِ [[اسلام]] بر [[ایران]] و تأثیرپذیری اسلامی زبان فارسی در استفاده از برخی تمثیل‌ها و تعبیرها با ریشهٔ قرآنی، از جمله حُسنِ یوسف، صبرِ ایوب، عصای موسی، دمِ عیسی و مُلک سلیمانی؛
# تأثیرگزاری رسایی و شیوایی زبان عربی بر وزن، ردیف و قافیهٔ شعرهای پارسی؛
#تأثیرگزاری رسایی و شیوایی زبان عربی بر وزن، ردیف و قافیهٔ شعرهای پارسی؛
# تقلید شاعران و حاکمان ایرانی از نوع نگارش شاعران و خلیفه‌های عرب؛
#تقلید شاعران و حاکمان ایرانی از نوع نگارش شاعران و خلیفه‌های عرب؛
# بحث‌های [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] و مسائل احساسی مذهبی؛
#بحث‌های [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] و مسائل احساسی مذهبی؛
# برپایی مجالس روضه و [[تعزیه‌خوانی]] با استفاده از مرثیه‌های عربی.<ref>[https://lib.eshia.ir/12293/11/300/زبان_عربی آذرنوش و دیگران، «اسلام»، ج 11، ص300.]</ref>
#برپایی مجالس [[روضه‌خوانی|روضه]] و [[تعزیه‌خوانی]] با استفاده از مرثیه‌های عربی.<ref>[https://lib.eshia.ir/12293/11/300/زبان_عربی آذرنوش و دیگران، «اسلام»، ج 11، ص300.]</ref>


== نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان ==
==نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان==
بعد از [[اسلام]]، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتاب‌های دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزش‌های رسمی، به‌عنوانِ واحد درسی در مدرسه و دانشگاه تدریس می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/98100302347/زبان-عربی-بخشی-از-هویت-ملی-و-دینی-ایرانیان-است «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نام‌گذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/265493/گسترش-زبان-عربی-و-فرهنگ-اسلام-در-بین-ایرانیان-و-پیامدهای-آن-با-تکیه-بر-موالی بالاافکن، «گسترش زبان عربی و فرهنگ اسلام در بین ایرانیان و پیامدهای آن با تکیه بر موالی»، ص34].</ref>
بعد از اسلام، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتاب‌های دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزش‌های رسمی، به‌عنوانِ واحد درسی در [[مدرسه]] و دانشگاه تدریس می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/98100302347/زبان-عربی-بخشی-از-هویت-ملی-و-دینی-ایرانیان-است «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نام‌گذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/265493/گسترش-زبان-عربی-و-فرهنگ-اسلام-در-بین-ایرانیان-و-پیامدهای-آن-با-تکیه-بر-موالی بالاافکن، «گسترش زبان عربی و فرهنگ اسلام در بین ایرانیان و پیامدهای آن با تکیه بر موالی»، ص34].</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع==
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
* اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، قم، آیینهٔ پژوهش، ۱۳۶۹ش.
* اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، قم، آیینهٔ پژوهش، ۱۳۶۹ش.
خط ۶۳: خط ۶۸:
* «مروری بر تاریخچهٔ زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکهٔ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ش.
* «مروری بر تاریخچهٔ زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکهٔ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ش.
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
{{ایران-افقی}}
{{عراق-افقی}}
{{عربستان سعودی-افقی}}
[[رده:زبان عربی| ]]
[[رده:ادبیات عرب]]
[[رده:زبان‌شناسی]]
[[رده:زبان‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ۸ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۰۸

استفاده از زبان عربی به عنوان زبان ملی، زبان رسمی و زبان محلی اقلیت
استفاده از زبان عربی به عنوان زبان ملی (سبز)، زبان رسمی (آبی تیره) و زبان محلی‌اقلیت (آبی روشن)

زبان عربی، زبان مقدس مسلمانان و یکی از زبان‌های رسمی در سازمان ملل متحد.

زبان عربی، کامل‌ترین زبان قالبی با ساختار دستوری قوی، زبان رسمی ۲۵ کشور و زبان مادری بیش از ۲۰۰ میلیون نفر است. این زبان، با ریشه در عربی کلاسیک و قرآنی، دارای ویژگی‌هایی چون دقت بالا، غنای لفظی و معنوی و شیوایی بیان است. همچنین، زبان عربی در فرهنگ مسلمانان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و در طول تاریخ، تأثیر عمیقی بر زبان و ادبیات فارسی گذاشته است.

معرفی زبان عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان عربی را کامل‌ترین زبان قالبی دانسته‌اند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.[۱] این زبان در شکل گفتاری، دارای گویش‌های مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای قرآن، استاندارد شده است.[۲] زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبهٔ ششم را در بین زبان‌های اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی ۲۵ کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعهٔ آموزش سطح‌های مختلف زبان عربی، نقش داشته است.[۳]

تاریخچه زبان عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان عربی قبل از اسلام، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیهٔ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به امام علی و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.[۴] قبل از بعثت حضرت محمد، زبان عربی از گویش قبیله‌های مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلهٔ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.[۵]

ویژگی‌های زبان عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان‌شناسان، برای زبان عربی، ویژگی‌هایی بیان کرده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

  1. سرعتِ انتقال معنا و دقت بالا در بیان؛[۶]
  2. ثابت بودن ساختار؛
  3. زبانِ دین اسلام؛
  4. غلبهٔ حِس و قدرت بیان عاطفهٔ درونی؛[۷]
  5. شیوایی و رَسایی با استفاده از تمام فضای دهان، زبان و حلق؛[۸]
  6. غنای لفظی و محتوایی (رساندن معنای زیاد با عبارت کوتاه)؛
  7. وسعت معنایی و پایبند به قاعده و ساختار زبان؛
  8. کامل، خالص و عاری از واژه‌های بیگانه؛
  9. استفاده از ریشهٔ کلمه برای ساختنِ زمان‌ها و شکل‌های مختلف کلمه، همراه با تنوع کلمات آهنگ‌دار.[۹]

فضیلت زبان عربی در روایات

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان عربی در فرهنگ مسلمانان، دارای شرافت و افتخار است. پیامبر خدا فرموده است که زبان اهل بهشت، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبان‌ها برتری داده شده است.[۱۰] همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان عبادت حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران امام زمان، به زبان عربی سخن خواهند گفت.[۱۱]

سطح‌بندی زبان عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطح‌بندی کرده‌اند:

  1. فَصیح کلاسیک یا قرآنی: زبانِ قرآن کریم، عربیِ کلاسیک و زبان مقدسی است که مسلمانان در اعمال دینی، از آن استفاده می‌کنند.[۱۲] قرآن، به زبان عربی،[۱۳] نازل شده و با صفت‌هایی از جمله مبین[۱۴] و بدون کاستی و کژی،[۱۵] توصیف شده است. در طول تاریخ، بافتِ زبان عربی از زبان قرآن، فاصله گرفته است.[۱۶]
  2. فصیح معاصر یا استاندارد مُدرن: پرکاربردترین نوع زبان عربی که به‌عنوان عربی رسمی و نوشتاری شناخته و در آموزش، محیط رسمی، گزارش خبری و تألیف کتاب، استفاده می‌شود. این سطح، دارای لهجه‌های مختلفِ مصری، عراقی، خلیجی، سودانی و یمنی است.
  3. عامیانه دانشجویان: این سطح از زبان عربی، در آموزش تلویزیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  4. عامیانه روزانه: زبان گفتاری و محاوره‌ای در محیط معمولی و روزمره است که افراد مهاجر به کشورهای عربی نیز از این زبان استفاده می‌کنند.
  5. عامیانه غیرجدی: زبان گفتاری که در نمایش‌نامه‌های کودکانه، طنز و برنامه‌های محاوره‌ای ساده، به‌کار می‌رود.[۱۷]

گویش‌های زبان عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کارشناسان، گویش‌های عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبه‌جزیره‌ای، تقسیم کرده‌اند.[۱۸]

نقش زبان عربی در ادب پارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کلاس آموزش زبان عربی در مدارس ایران
تصویری از کلاس آموزش زبان عربی در مدارس ایران

از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورهٔ عباسی در قرن چهارم، تأثیرپذیری متقابل زبان عربی و فارسی را رقم زد.[۱۹] برخی از نثرهای فارسی، به‌خصوص در ترجمه‌ها، تابع دستور زبان عربی بوده‌اند و برخی، از جمله داستان‌های بلند، از زبان عربی پیروی نکرده‌اند.[۲۰] از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:

  1. فتح‌های اسلامی و ورود واژه‌هایی همچون قبله، اذان، صلات، محراب، مسجد، جمعه و مؤمن، در زبان فارسی؛
  2. حاکمیتِ اسلام بر ایران و تأثیرپذیری اسلامی زبان فارسی در استفاده از برخی تمثیل‌ها و تعبیرها با ریشهٔ قرآنی، از جمله حُسنِ یوسف، صبرِ ایوب، عصای موسی، دمِ عیسی و مُلک سلیمانی؛
  3. تأثیرگزاری رسایی و شیوایی زبان عربی بر وزن، ردیف و قافیهٔ شعرهای پارسی؛
  4. تقلید شاعران و حاکمان ایرانی از نوع نگارش شاعران و خلیفه‌های عرب؛
  5. بحث‌های شیعه و سنی و مسائل احساسی مذهبی؛
  6. برپایی مجالس روضه و تعزیه‌خوانی با استفاده از مرثیه‌های عربی.[۲۱]

نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بعد از اسلام، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتاب‌های دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزش‌های رسمی، به‌عنوانِ واحد درسی در مدرسه و دانشگاه تدریس می‌شود.[۲۲] احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نام‌گذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.[۲۳]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ «تازه‌های نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.
  2. ↑ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.
  3. ↑ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
  4. ↑ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکۀ مترجمین ایران.
  5. ↑ روحانی، «نقد کتاب واژه‌های دخیل در قرآن مجید»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.
  6. ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
  7. ↑ اسلامی، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج122، ص2.
  8. ↑ «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
  9. ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
  10. ↑ راویان چهارگانه، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  11. ↑ «زبان عربی»، ویکی‌فقه دانشنامۀ حوزوی.
  12. ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
  13. ↑ سوره یوسف، آیه 2؛ سوره رعد، آیه 37.
  14. ↑ سوره نحل، آیه 103.
  15. ↑ سوره زمر، آیه 28.
  16. ↑ «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
  17. ↑ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسه حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
  18. ↑ قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
  19. ↑ «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گستره‌ی فرهنگ، تاریخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
  20. ↑ علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وب‌سایت کتابخانه مدرسه فقاهت.
  21. ↑ آذرنوش و دیگران، «اسلام»، ج 11، ص300.
  22. ↑ «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
  23. ↑ بالاافکن، «گسترش زبان عربی و فرهنگ اسلام در بین ایرانیان و پیامدهای آن با تکیه بر موالی»، ص34.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابری عقل عربی از ادعا تا اثبات»، قم، آیینهٔ پژوهش، ۱۳۶۹ش.
  • آذرنوش، آذرتاش و دیگران، «اسلام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۹ش.
  • بالاافکن، سید اسدالله، «گسترش زبان عربی و فرهنگ اسلام در بین ایرانیان و پیامدهای آن با تکیه بر موالی»، شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۸۸ش.
  • علیزاده، مهبانو، «ترجمه قرآنی»، دانشنامهٔ بزرگ اسلامی، وب‌سایت کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ش.
  • «تازه‌های نشر»، قم، دو ماهنامه آیینهٔ پژوهش، ۱۳۶۹ش.
  • «تأثیر متقابل ادبیات فارسی و عربی در گسترهٔ فرهنگ، تاریخ و جامعه»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیه، دو هفته‌نامه پگاه حوزه، ۱۳۷۶ش.
  • روحانی، محمدحسین، «نقد کتاب واژه‌های دخیل در قرآن مجید»، قم، آیینهٔ پژوهش، ۱۳۶۹ش.
  • «راویان چهارگانه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۳۹۳ش.
  • «زبان عربی»، ویکی‌فقه، تاریخ بازدید: ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ش.
  • «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: ۳ دی ۱۳۹۸ش.
  • «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وب‌سایت مؤسسهٔ حقوقی بین‌المللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ش.
  • قادری، سیدصفی‌الله، میرنژاد، مریم، «چرا زبان عربی کامل‌ترین زبان است؟»، وب‌سایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
  • «مروری بر تاریخچهٔ زبان عربی و قدمت آن»، وب‌سایت شبکهٔ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:زبان_عربی&oldid=31762»