پرش به محتوا

پیش‌نویس:خاله‌بازی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>سلیمانی
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>شاهرودی
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:Khaleh bazi in alley in Iran.jpg|جایگزین=خاله بازی|بندانگشتی|خاله بازی در کوچه ای در تهران]]
[[پرونده:خاله بازی.jpg|جایگزین=خاله‌بازی دختران ایرانی در داخل چادر|بندانگشتی|خاله‌بازی دختران ایرانی در داخل چادر]]
<big>'''خاله بازی'''</big>؛ از انواع بازی‌های نمایشی و وانمودی.<br>
{{درشت|'''خاله‌بازی'''}}؛ از انواع بازی‌های نمایشی و وانمودی.


خاله بازی، نوعی بازی کودکانه است که بیشتر توسط دختران انجام می‌شود. در این بازی، برای اجرای برخی نقش‌های پسرانه و مردانه، گاهی از کودکان پسر دعوت به بازی شده یا یک دختر به شکل و شمایل مردان در می‌آید.<ref>رایس، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ۱۳۶۶ش، ص97-105.</ref>
خاله‌بازی نوعی [[بازی]] کودکانه است که بیشتر توسط دختران انجام می‌شود و در آن کودکان نقش‌های بزرگ‌ترها را تقلید می‌کنند. این بازی کهن در سراسر جهان رایج است و در [[ایران]] با نام‌های مختلفی مانند خاله‌کا، پِلاپَجه‌کا و خالگکانی شناخته می‌شود.
==پیشینه==
 
خاله بازی، از جمله بازی‌های کهن است که در تمام نقاط جهان، توسط کودکان، اجرا می‌شود.<ref>[https://aryaland.ir/mag/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2?u=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2 «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref> در گذشته، این بازی، در شهرها بسیار رایج‌تر از روستاها بوده است. زیرا، در روستا، دختران بیشتر به کارهایی همچون قالی‌بافی و دامداری مشغول بودند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>
کودکان در خاله‌بازی، با استفاده از وسایل خانه و عروسک‌ها، فعالیت‌هایی مانند [[آشپزی]]، مهمانی و [[خیاطی]] را شبیه‌سازی می‌کنند و حریم خصوصی خانه‌ها را با [[چادر]] یا پارچه مشخص می‌کنند. برخلاف مامان بازی که محدود به [[نقش مادری|نقش مادر]]-فرزند است، خاله‌بازی روابط گسترده‌تری را شامل می‌شود و مهارت‌های فردی، اجتماعی، تخلیه انرژی، افزایش [[اعتماد به نفس]] و تجربه‌های زندگی را به [[کودک|کودکان]] می‌آموزد. این بازی علاوه بر سرگرمی، در [[ادبیات کودک|ادبیات کودکانه]] نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و نمونه‌هایی از آن در کتاب‌های ایملی بومن ترجمه شده است.
==خاله بازی در فرهنگ‌های گوناگون==
 
این بازی، در مناطق مختلف ایران، به‌صورتی یکسان اجرا شده اما، دارای اسامی متفاوتی همچون خاله‌کا و پِلاپَجه‌کا (در مازندران)<ref>نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.</ref> و خاله‌خاله‌بازی (در میان مردم بختیاری)<ref>هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.</ref> و خالگکانی (در خراسان)<ref>قزل‌ایاغ، راهنمای بازی‌های ایران، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۶.</ref> است. مازندرانی‌ها، در طولِ این بازی، ترانه‌هایی مختلف را نیز زمزمه می‌کنند که برگردان فارسی یکی از آنها، به شرح زیر است:<ref>نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴5.</ref> <br>
== معرفی خاله‌بازی ==
[[پرونده:خاله بازی۱.jpg|جایگزین=روشا و نیلوفر دو دختر ایرانی در حال خاله بازی در یکی از محله‌های تهران|بندانگشتی|روشا و نیلوفر دو دختر ایرانی در حال خاله بازی در یکی از محله‌های تهران]]
خاله‌بازی، نوعی بازی کودکانه است که بیشتر توسط دختران انجام می‌شود. در این بازی، برای اجرای برخی نقش‌های پسرانه و مردانه، گاهی از کودکان پسر دعوت به بازی شده یا یک [[دختر]] به شکل و شمایل مردان در می‌آید.<ref>رایس، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ۱۳۶۶ش، ص97-105.</ref>
 
== پیشینه خاله‌بازی ==
خاله‌بازی، از جمله بازی‌های کهن است که در تمام نقاط جهان، توسط کودکان، اجرا می‌شود.<ref>[https://aryaland.ir/mag/خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز?u=خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref> در گذشته، این بازی، در شهرها بسیار رایج‌تر از روستاها بوده است؛ زیرا، در روستا، دختران بیشتر به کارهایی همچون [[قالی بافی|قالی‌بافی]] و [[مشارکت زنان در دامداری|دامداری]] مشغول بودند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/خاله-بازی برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>
 
== خاله‌بازی در فرهنگ‌های گوناگون ==
[[پرونده:خاله بازی۳.jpg|جایگزین=خاله‌بازی کودکان ایرانی در دهه ۷۰ شمسی|بندانگشتی|خاله‌بازی کودکان ایرانی در دهه ۷۰ شمسی]]
[[پرونده:خاله-بازی.jpg|جایگزین=خاله بازی|بندانگشتی|مهمانی و دورهمی در خاله‌بازی]]
این بازی، در مناطق مختلف [[ایران]]، به‌صورتی یکسان اجرا شده اما، دارای اسامی متفاوتی همچون خاله‌کا و پِلاپَجه‌کا (در [[مازندران]])<ref>نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.</ref> و خاله‌خاله‌بازی (در میان مردم بختیاری)<ref>هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.</ref> و خالگکانی (در [[خراسان]])<ref>قزل‌ایاغ، راهنمای بازی‌های ایران، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۶.</ref> است. مازندرانی‌ها، در طولِ این بازی، ترانه‌هایی مختلف را نیز زمزمه می‌کنند که برگردان فارسی یکی از آنها، به شرح زیر است:<ref>نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴5.</ref>{{سخ}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|خاله بازی می‌کنیم|کلاهمان را قاضی می‌کنیم}}
  {{ب|خاله بازی می‌کنیم|کلاهمان را قاضی می‌کنیم}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|چادر نماز بر سر می‌کنیم|هم‌کلام می‌شویم}}
  {{ب|چادر نماز بر سر می‌کنیم|هم‌کلام می‌شویم}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}  
  {{پایان نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|آش و پلو می‌پزیم|دور خانه‌مان می‌دویم...}}
  {{ب|آش و پلو می‌پزیم|دور خانه‌مان می‌دویم…}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}  
  {{پایان نستعلیق}}
 
== شیوهٔ بازی در خاله‌بازی ==
[[پرونده:خاله بازی۲.jpg|جایگزین=خاله‌بازی در پیش‌دبستانی نورالهدی تزکیه|بندانگشتی|خاله‌بازی در پیش‌دبستانی نورالهدی تزکیه]]
در [[خاله بازی|خاله‌بازی]]، کودکان، به‌صورت انفرادی یا گروهی،<ref>نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.</ref> تلاش می‌کنند تا ادای بزرگ‌ترها را درآورده<ref>رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷.</ref> و نقش‌های هرکدام را به دقت تقلید می‌کنند. تمام اقدامات صورت گرفته در بازی، به‌صورت خیالی یا گاهی به‌صورت واقعی صورت می‌گیرد؛ مانند شستن ظرف‌ها، جارو کردن منزل، مهمانی رفتن و خیاطی.<ref>رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷؛{{سخ}}
نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4-145.</ref> کودکان، در مناطق شهری، گوشه‌ای از اتاق یا حیاط [[خانه]] و در مناطق روستایی نیز در ایوان خانه‌ها، مکانِ مناسبی را برای خاله‌بازی در نظر می‌گیرند.<ref>سالاری، فرهنگ مردم کوهپایهٔ ساوه، ۱۳۷۹ش، ص۲۸۵؛{{سخ}}
انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۲ش، ج2، ص2653؛{{سخ}}
نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.</ref>
 
== قوانین و مقررات خاله‌بازی ==
خاله‌بازی، دارای قوانین و مقررات ویژه‌ای نیست و کودکان، تنها با تقلید رفتار بزرگ‌ترهای خود، بازی را پیش می‌برند.<ref>نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴6.</ref> این بازی، به ندرت، توسط پسران مورد استقبال قرار می‌گیرد. آنها، تنها در صورتی که نیاز به ایفای نقش توسط پسرها باشد، حاضر به شرکت در این سبک از بازی‌ها می‌شوند.<ref>نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.</ref> در این بازی، بچه‌ها، به الگوبرداری از رفتارها، دیده‌ها و شنیده‌های خود از بزرگ‌ترها پرداخته و این نکات را در ایفای نقش خود در خاله‌بازی، می‌گنجانند.<ref>هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.</ref>
 
== وسایل خاله‌بازی ==
برای حقیقت بخشیدن به این بازی تقلیدگونه، کودکان، از اسباب و وسایلی مشابه با [[زندگی]] روزمره بزرگترها، در اندازه‌های کوچک‌تر، استفاده می‌کنند. از جمله اسباب‌بازی‌های لازم برای این بازی، عروسک، لوازم خانه کودکانه، لوازم [[آشپزخانه]] کودکانه، خانه‌های کوچک کودکانه و خانه عروسکی است. در گذشته، کودکان، بیشتر با خواهران و برادران خود این بازی را انجام می‌دادند، اما، امروزه، کودکان بیشتر با دوستان و فرزندانِ اقوام نزدیک خود، به انجام این بازی می‌پردازند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/خاله-بازی برجی، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>


==شیوۀ بازی==
[[حریم خصوصی]] خانه‌ها و اماکن مختلف در این بازی نیز با بستن چادرها یا پارچه‌های مختلفی، مشخص می‌شود. برای مثال، برای دیوار کشیدن بینِ خانه‌های دو همسایه، از یک چادر ساده استفاده کرده و گاهی نیز از بالشت‌های موجود در خانه به‌منظور این دیوارچینی‌ها استفاده می‌شود. کودکان، برای ورود به خانه‌ها یا اماکن مختلفی که در این بازی هست، از زنگ زدن‌های فرضی یا خیالی بهره می‌گیرند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/خاله-بازی برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>
[[پرونده:خاله-بازی.jpg|جایگزین=خاله بازی|بندانگشتی|مهمانی و دورهمی  در خاله بازی]]
 
در خاله بازی، کودکان، به‌صورت انفرادی یا گروهی،<ref>نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.</ref>  تلاش می‌کنند تا ادای بزرگ‌ترها را درآورده<ref>رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷.</ref>  و نقش‌های هرکدام را به دقت تقلید می‌کنند. تمام اقدامات صورت گرفته در بازی، به‌صورت خیالی یا گاهی به‌صورت واقعی صورت می‌گیرد؛ مانند شستن ظرف‌ها، جارو کردن منزل، مهمانی رفتن و خیاطی.<ref>رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷؛ <br>
== تفاوت خاله‌بازی و مامان بازی ==
نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4-145.</ref>  کودکان، در مناطق شهری، گوشه‌ای از اتاق یا حیاط خانه و در مناطق روستایی نیز در ایوان خانه‌ها، مکانِ مناسبی را برای خاله بازی در نظر می‌گیرند.<ref>سالاری، فرهنگ مردم کوهپایۀ ساوه، ۱۳۷۹ش، ص۲۸۵؛ <br>
تفاوت خاله‌بازی با بازی‌های مشابه با آن، از جمله مامان بازی، در آن است که اساسِ بازیِ مامان بازی، در ایفا کردن رابطهٔ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی آنها محدود می‌شود. این در حالی است که در خاله‌بازی، علاوه‌بر ایفای آن نقش‌های خانوادگی، به روابط دیگری همچون روابط بین [[خانواده]] و مهمان‌ها نیز پرداخته می‌شود.<ref>[https://koodak24.ir/game/details/14308/خاله-بازی «خاله بازی»، سایت کودک 24، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.]</ref>
انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۲ش، ج2، ص2653؛ <br>
 
نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.</ref> 
== مزایای خاله‌بازی ==
==قوانین و مقررات==
[[پرونده:94b134c85a9d4e88b6c83b6a6d829d33.jpg|جایگزین=کتاب‌های خاله بازی__ایملی بومن|بندانگشتی|مجموعه کتاب‌های خاله‌بازی؛ نوشته ایملی بومن]]
خاله بازی، دارای قوانین و مقررات ویژه‌ای نیست و کودکان، تنها با تقلید رفتار بزرگ‌ترهای خود، بازی را پیش می‌برند.<ref>نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴6.</ref>  این بازی، به ندرت، توسط پسران مورد استقبال قرار می‌گیرد. آنها، تنها در صورتی که نیاز به ایفای نقش توسط پسرها باشد، حاضر به شرکت در این سبک از بازی‌ها می‌شوند.<ref>نعمتی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.</ref>  در این بازی، بچه‌ها، به الگوبرداری از رفتارها، دیده‌ها و شنیده‌های خود از بزرگ‌ترها پرداخته و این نکات را در ایفای نقش خود در خاله بازی، می‌گنجانند.<ref>هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.</ref>
بازی‌هایی همچون خاله‌بازی، از انواع سرگرمی‌های شناخته شده است که منجر به اطمینان خاطر والدین از سلامت کودکانِ خود و نیز درسی برای زندگی آیندهٔ آنها به‌شمار می‌رود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/خاله-بازی برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref> مهم‌ترین وجه این بازی نمایشی و کودکانه، ایفای رابطهٔ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی است. علاوه‌بر آن، بازی با دوستان و عروسک‌ها، منجر به تخلیهٔ انرژی در کودک شده و باعث می‌شود تا اختلالات و اضطراب‌های درونی کودک درمان شود.<ref>[https://aryaland.ir/mag/خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز?u=خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>{{سخ}}
==وسایل خاله بازی==
متخصصان، فواید دیگری را نیز برای انجامِ این بازی توسط کودکان اعلام کرده‌اند؛ مانند فراگیری مهارت‌های فردی و اجتماعی، تقویت قوهٔ درک کودکان، بیان خواسته‌های قلبی و آرزوهای کودکان در خلالِ این بازی، افزایش اعتماد به نفس در کودکان، فراگیری تجربه‌های زندگی به کودکان و رشد ذهنی کودکان (رشد روانی و فیزیولوژیکی).<ref>[https://aryaland.ir/mag/خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز?u=خاله-بازی-بهترین-روش-آموزش-مهارت-های-ز «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>
برای حقیقت بخشیدن به این بازی تقلیدگونه، کودکان، از اسباب و وسایلی مشابه با زندگی روزمره بزرگترها، در اندازه‌های کوچک‌تر، استفاده می‌کنند. از جمله اسباب‌بازی‌های لازم برای این بازی، عروسک، لوازم خانه کودکانه، لوازم آشپزخانه کودکانه، خانه‌های کوچک کودکانه و خانه عروسکی است. در گذشته، کودکان، بیشتر با خواهران و برادران خود این بازی را انجام می‌دادند، اما، امروزه، کودکان بیشتر با دوستان و فرزندانِ اقوام نزدیک خود، به انجام این بازی می‌پردازند.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C برجی، «خاله بازی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref> <br>
 
== کتاب‌های مرتبط با خاله‌بازی ==
حریم خصوصی خانه‌ها و اماکن مختلف در این بازی نیز با بستن چادرها یا پارچه‌های مختلفی، مشخص می‌شود. برای مثال، برای دیوار کشیدن بینِ خانه‌های دو همسایه، از یک چادر ساده استفاده کرده و گاهی نیز از بالشت‌های موجود در خانه به‌منظور این دیوارچینی‌ها استفاده می‌شود. کودکان، برای ورود به خانه‌ها یا اماکن مختلفی که در این بازی هست، از زنگ زدن‌های فرضی یا خیالی بهره می‌گیرند.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>  
خاله‌بازی، از جمله بازی‌هایی است که در بخش ادبیات نیز وارد شده و نویسندگانی در سراسر جهان، به تشریح و توصیف این بازی و آموزش مهارت‌هایی ویژه، در قالب داستان‌هایی بچه‌گانه پرداخته‌اند. از آن جمله می‌توان به مجموعه کتاب‌های «خاله‌بازی» نوشتهٔ ایملی بومن اشاره کرد که توسط راضیه خوئینی، به [[زبان فارسی]] ترجمه شده است.<ref>[https://koodak24.ir/game/details/14308/خاله-بازی «انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای 3 تا 10 ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.]</ref>
==تفاوت خاله بازی و مامان بازی==
 
[[پرونده:Mamy role game by an Iranain kid and a little girl toy.jpg|جایگزین=مامان بازی|بندانگشتی|یک دختر بچه در تخیلات کودکانه نقش مادر را برای عروسک بازی می‌کند.]]
== پانویس ==
تفاوت خاله بازی با بازی‌های مشابه با آن، از جمله مامان بازی، در آن است که اساسِ بازیِ مامان بازی، در ایفا کردن رابطۀ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی آنها محدود می‌شود. این در حالی است که در خاله بازی، علاوه‌بر ایفای آن نقش‌های خانوادگی، به روابط دیگری همچون روابط بین خانواده و مهمان‌ها نیز پرداخته می‌شود.<ref>[https://koodak24.ir/game/details/14308/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C «خاله بازی»، سایت کودک 24، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.]</ref>
==مزایای خاله بازی==
بازی‌هایی همچون خاله بازی، از انواع سرگرمی‌های شناخته شده است که منجر به اطمینان خاطر والدین از سلامت کودکانِ خود و نیز درسی برای زندگی آیندۀ آنها به‌شمار می‌رود.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240667/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref> مهم‌ترین وجه این بازی نمایشی و کودکانه، ایفای رابطۀ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی است. علاوه‌بر آن، بازی با دوستان و عروسک‌ها، منجر به تخلیۀ انرژی در کودک شده و باعث می‌شود تا اختلالات و اضطراب‌های درونی کودک درمان شود.<ref>[https://aryaland.ir/mag/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2?u=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2 «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref><br>
[[پرونده:94b134c85a9d4e88b6c83b6a6d829d33.jpg|جایگزین=کتاب های خاله بازی__ایملی بومن|بندانگشتی|مجموعه کتاب های خاله بازی __نوشته ایملی بومن]]
متخصصان، فواید دیگری را نیز برای انجامِ این بازی توسط کودکان اعلام کرده‌اند؛ مانند فراگیری مهارت‌های فردی و اجتماعی، تقویت قوۀ درک کودکان، بیان خواسته‌های قلبی و آرزوهای کودکان در خلالِ این بازی، افزایش اعتماد به نفس در کودکان، فراگیری تجربه‌های زندگی به کودکان و رشد ذهنی کودکان (رشد روانی و فیزیولوژیکی).<ref>[https://aryaland.ir/mag/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2?u=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2 «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.]</ref>  
==کتاب‌های مرتبط با خاله بازی==
خاله بازی، از جمله بازی‌هایی است که در بخش ادبیات نیز وارد شده و نویسندگانی در سراسر جهان، به تشریح و توصیف این بازی و آموزش مهارت‌هایی ویژه، در قالب داستان‌هایی بچه‌گانه پرداخته‌اند. از آن جمله می‌توان به مجموعه کتاب‌های «خاله بازی» نوشتۀ ایملی بومن اشاره کرد که توسط راضیه خوئینی، به زبان فارسی ترجمه شده‌ است.<ref>[https://koodak24.ir/game/details/14308/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C «انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای 3 تا 10 ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.] </ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==  
 
*«انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای 3 تا 10 ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.
== منابع ==
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۸۲ش.
{{آغاز منابع}}
*برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
* «انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای ۳ تا ۱۰ ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: ۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
*رایس، کلارا کولیور، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمۀ اسدالله آزاد، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۶ش.
* انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۸۲ش.
*«خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
* برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
*«خاله بازی»، سایت کودک 24، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.
* رایس، کلارا کولیور، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمهٔ اسدالله آزاد، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۶ش.
*رضایی، جمال، بیرجندنامه، به‌تحقیق محمود رفیعی، تهران، هیرمند، ۱۳۸۱ش.
* «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
*سالاری، عبدالله، فرهنگ مردم کوهپایۀ ساوه، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۹ش.
* «خاله بازی»، سایت کودک ۲۴، تاریخ بازدید: ۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
*قزل‌ایاغ، ثریا، راهنمای بازی‌های ایران، تهران، کمیسیون ملی یونسکو، ۱۳۷۹ش.
* رضایی، جمال، بیرجندنامه، به‌تحقیق محمود رفیعی، تهران، هیرمند، ۱۳۸۱ش.
*نعمتی، مراد‌علی، فرهنگ باز‌ی‌های بومی مازندران، تهران، رسانش، ۱۳۹۰ش.
* سالاری، عبدالله، فرهنگ مردم کوهپایهٔ ساوه، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۹ش.
*هادی‌پور بروجنی، مژگان، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، اصفهان، غزل، ۱۳۷۱ش.
* قزل‌ایاغ، ثریا، راهنمای بازی‌های ایران، تهران، کمیسیون ملی یونسکو، ۱۳۷۹ش.
* نعمتی، مرادعلی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، تهران، رسانش، ۱۳۹۰ش.
* هادی‌پور بروجنی، مژگان، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، اصفهان، غزل، ۱۳۷۱ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title=خاله بازی؛ مزایا و معایب خاله بازی - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=خاله بازی، قوانین خاله بازی، وسایل خاله بازی، تفاوت خاله بازی و مامان بازی، مزایای خاله بازی، بازی‌های نمایشی
|description=همه چیز دربارهٔ خاله بازی؛ از پیشینه و قوانین تا تفاوت آن با مامان بازی و مزایای شگفت‌انگیز آن برای رشد کودک. راهنمای کاملی برای درک این بازی کهن و خلاقانه - ویکی زندگی
}}
 
{{کودک-افقی}}
 
[[رده:بازی‌ها]]
[[رده:کودکی]]
[[رده:مهارت‌های زندگی]]
[[رده:هنرهای نمایشی]]

نسخهٔ کنونی تا ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۰۰:۴۶

خاله‌بازی دختران ایرانی در داخل چادر
خاله‌بازی دختران ایرانی در داخل چادر

خاله‌بازی؛ از انواع بازی‌های نمایشی و وانمودی.

خاله‌بازی نوعی بازی کودکانه است که بیشتر توسط دختران انجام می‌شود و در آن کودکان نقش‌های بزرگ‌ترها را تقلید می‌کنند. این بازی کهن در سراسر جهان رایج است و در ایران با نام‌های مختلفی مانند خاله‌کا، پِلاپَجه‌کا و خالگکانی شناخته می‌شود.

کودکان در خاله‌بازی، با استفاده از وسایل خانه و عروسک‌ها، فعالیت‌هایی مانند آشپزی، مهمانی و خیاطی را شبیه‌سازی می‌کنند و حریم خصوصی خانه‌ها را با چادر یا پارچه مشخص می‌کنند. برخلاف مامان بازی که محدود به نقش مادر-فرزند است، خاله‌بازی روابط گسترده‌تری را شامل می‌شود و مهارت‌های فردی، اجتماعی، تخلیه انرژی، افزایش اعتماد به نفس و تجربه‌های زندگی را به کودکان می‌آموزد. این بازی علاوه بر سرگرمی، در ادبیات کودکانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و نمونه‌هایی از آن در کتاب‌های ایملی بومن ترجمه شده است.

معرفی خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
روشا و نیلوفر دو دختر ایرانی در حال خاله بازی در یکی از محله‌های تهران
روشا و نیلوفر دو دختر ایرانی در حال خاله بازی در یکی از محله‌های تهران

خاله‌بازی، نوعی بازی کودکانه است که بیشتر توسط دختران انجام می‌شود. در این بازی، برای اجرای برخی نقش‌های پسرانه و مردانه، گاهی از کودکان پسر دعوت به بازی شده یا یک دختر به شکل و شمایل مردان در می‌آید.[۱]

پیشینه خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خاله‌بازی، از جمله بازی‌های کهن است که در تمام نقاط جهان، توسط کودکان، اجرا می‌شود.[۲] در گذشته، این بازی، در شهرها بسیار رایج‌تر از روستاها بوده است؛ زیرا، در روستا، دختران بیشتر به کارهایی همچون قالی‌بافی و دامداری مشغول بودند.[۳]

خاله‌بازی در فرهنگ‌های گوناگون

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خاله‌بازی کودکان ایرانی در دهه ۷۰ شمسی
خاله‌بازی کودکان ایرانی در دهه ۷۰ شمسی
خاله بازی
مهمانی و دورهمی در خاله‌بازی

این بازی، در مناطق مختلف ایران، به‌صورتی یکسان اجرا شده اما، دارای اسامی متفاوتی همچون خاله‌کا و پِلاپَجه‌کا (در مازندران)[۴] و خاله‌خاله‌بازی (در میان مردم بختیاری)[۵] و خالگکانی (در خراسان)[۶] است. مازندرانی‌ها، در طولِ این بازی، ترانه‌هایی مختلف را نیز زمزمه می‌کنند که برگردان فارسی یکی از آنها، به شرح زیر است:[۷]

الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق
الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق
الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

شیوهٔ بازی در خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خاله‌بازی در پیش‌دبستانی نورالهدی تزکیه
خاله‌بازی در پیش‌دبستانی نورالهدی تزکیه

در خاله‌بازی، کودکان، به‌صورت انفرادی یا گروهی،[۸] تلاش می‌کنند تا ادای بزرگ‌ترها را درآورده[۹] و نقش‌های هرکدام را به دقت تقلید می‌کنند. تمام اقدامات صورت گرفته در بازی، به‌صورت خیالی یا گاهی به‌صورت واقعی صورت می‌گیرد؛ مانند شستن ظرف‌ها، جارو کردن منزل، مهمانی رفتن و خیاطی.[۱۰] کودکان، در مناطق شهری، گوشه‌ای از اتاق یا حیاط خانه و در مناطق روستایی نیز در ایوان خانه‌ها، مکانِ مناسبی را برای خاله‌بازی در نظر می‌گیرند.[۱۱]

قوانین و مقررات خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خاله‌بازی، دارای قوانین و مقررات ویژه‌ای نیست و کودکان، تنها با تقلید رفتار بزرگ‌ترهای خود، بازی را پیش می‌برند.[۱۲] این بازی، به ندرت، توسط پسران مورد استقبال قرار می‌گیرد. آنها، تنها در صورتی که نیاز به ایفای نقش توسط پسرها باشد، حاضر به شرکت در این سبک از بازی‌ها می‌شوند.[۱۳] در این بازی، بچه‌ها، به الگوبرداری از رفتارها، دیده‌ها و شنیده‌های خود از بزرگ‌ترها پرداخته و این نکات را در ایفای نقش خود در خاله‌بازی، می‌گنجانند.[۱۴]

وسایل خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای حقیقت بخشیدن به این بازی تقلیدگونه، کودکان، از اسباب و وسایلی مشابه با زندگی روزمره بزرگترها، در اندازه‌های کوچک‌تر، استفاده می‌کنند. از جمله اسباب‌بازی‌های لازم برای این بازی، عروسک، لوازم خانه کودکانه، لوازم آشپزخانه کودکانه، خانه‌های کوچک کودکانه و خانه عروسکی است. در گذشته، کودکان، بیشتر با خواهران و برادران خود این بازی را انجام می‌دادند، اما، امروزه، کودکان بیشتر با دوستان و فرزندانِ اقوام نزدیک خود، به انجام این بازی می‌پردازند.[۱۵]

حریم خصوصی خانه‌ها و اماکن مختلف در این بازی نیز با بستن چادرها یا پارچه‌های مختلفی، مشخص می‌شود. برای مثال، برای دیوار کشیدن بینِ خانه‌های دو همسایه، از یک چادر ساده استفاده کرده و گاهی نیز از بالشت‌های موجود در خانه به‌منظور این دیوارچینی‌ها استفاده می‌شود. کودکان، برای ورود به خانه‌ها یا اماکن مختلفی که در این بازی هست، از زنگ زدن‌های فرضی یا خیالی بهره می‌گیرند.[۱۶]

تفاوت خاله‌بازی و مامان بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تفاوت خاله‌بازی با بازی‌های مشابه با آن، از جمله مامان بازی، در آن است که اساسِ بازیِ مامان بازی، در ایفا کردن رابطهٔ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی آنها محدود می‌شود. این در حالی است که در خاله‌بازی، علاوه‌بر ایفای آن نقش‌های خانوادگی، به روابط دیگری همچون روابط بین خانواده و مهمان‌ها نیز پرداخته می‌شود.[۱۷]

مزایای خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب‌های خاله بازی__ایملی بومن
مجموعه کتاب‌های خاله‌بازی؛ نوشته ایملی بومن

بازی‌هایی همچون خاله‌بازی، از انواع سرگرمی‌های شناخته شده است که منجر به اطمینان خاطر والدین از سلامت کودکانِ خود و نیز درسی برای زندگی آیندهٔ آنها به‌شمار می‌رود.[۱۸] مهم‌ترین وجه این بازی نمایشی و کودکانه، ایفای رابطهٔ مادر_فرزندی و نقش‌های خانوادگی است. علاوه‌بر آن، بازی با دوستان و عروسک‌ها، منجر به تخلیهٔ انرژی در کودک شده و باعث می‌شود تا اختلالات و اضطراب‌های درونی کودک درمان شود.[۱۹]
متخصصان، فواید دیگری را نیز برای انجامِ این بازی توسط کودکان اعلام کرده‌اند؛ مانند فراگیری مهارت‌های فردی و اجتماعی، تقویت قوهٔ درک کودکان، بیان خواسته‌های قلبی و آرزوهای کودکان در خلالِ این بازی، افزایش اعتماد به نفس در کودکان، فراگیری تجربه‌های زندگی به کودکان و رشد ذهنی کودکان (رشد روانی و فیزیولوژیکی).[۲۰]

کتاب‌های مرتبط با خاله‌بازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خاله‌بازی، از جمله بازی‌هایی است که در بخش ادبیات نیز وارد شده و نویسندگانی در سراسر جهان، به تشریح و توصیف این بازی و آموزش مهارت‌هایی ویژه، در قالب داستان‌هایی بچه‌گانه پرداخته‌اند. از آن جمله می‌توان به مجموعه کتاب‌های «خاله‌بازی» نوشتهٔ ایملی بومن اشاره کرد که توسط راضیه خوئینی، به زبان فارسی ترجمه شده است.[۲۱]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ رایس، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ۱۳۶۶ش، ص97-105.
  2. ↑ «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  3. ↑ برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  4. ↑ نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.
  5. ↑ هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.
  6. ↑ قزل‌ایاغ، راهنمای بازی‌های ایران، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۶.
  7. ↑ نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴5.
  8. ↑ نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.
  9. ↑ رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷.
  10. ↑ رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۷؛
    نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4-145.
  11. ↑ سالاری، فرهنگ مردم کوهپایهٔ ساوه، ۱۳۷۹ش، ص۲۸۵؛
    انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۲ش، ج2، ص2653؛
    نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۳.
  12. ↑ نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴6.
  13. ↑ نعمتی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، ۱۳۹۰ش، ص۱۴4.
  14. ↑ هادی‌پور بروجنی، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، ۱۳۷۱ش، ص۱۱۲.
  15. ↑ برجی، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  16. ↑ برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  17. ↑ «خاله بازی»، سایت کودک 24، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.
  18. ↑ برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  19. ↑ «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  20. ↑ «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: 2 مرداد 1401ش.
  21. ↑ «انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای 3 تا 10 ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «انتشار مجموعه کتاب‌های خاله بازی برای ۳ تا ۱۰ ساله‌ها»، سایت لیزنا، تاریخ بازدید: ۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۸۲ش.
  • برجی، سکینه، «خاله بازی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • رایس، کلارا کولیور، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمهٔ اسدالله آزاد، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۶ش.
  • «خاله بازی»، سایت آریالند، تاریخ بازدید: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • «خاله بازی»، سایت کودک ۲۴، تاریخ بازدید: ۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • رضایی، جمال، بیرجندنامه، به‌تحقیق محمود رفیعی، تهران، هیرمند، ۱۳۸۱ش.
  • سالاری، عبدالله، فرهنگ مردم کوهپایهٔ ساوه، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۹ش.
  • قزل‌ایاغ، ثریا، راهنمای بازی‌های ایران، تهران، کمیسیون ملی یونسکو، ۱۳۷۹ش.
  • نعمتی، مرادعلی، فرهنگ بازی‌های بومی مازندران، تهران، رسانش، ۱۳۹۰ش.
  • هادی‌پور بروجنی، مژگان، بازی‌های بومی و محلی چهارمحال و بختیاری، اصفهان، غزل، ۱۳۷۱ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:خاله‌بازی&oldid=28973»