پیشنویس:خلیج فارس: تفاوت میان نسخهها
imported>بلقیس قائمی بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | [[پرونده:خلیج فارس.jpg|جایگزین=تصویر ماهوارهای خلیج فارس|بندانگشتی|تصویر ماهوارهای خلیج فارس]] | ||
==مفهومشناسی== | '''{{درشت|خلیج فارس؛}}''' آبراه پراهمیت جهان در جنوب ایران. | ||
خلیج به معنای بخشی از دریا است که در خشکی پیش رفته باشد و سه طرف آن را خشکی فرا بگیرد.<ref>[https://vajehyab.com/moein/ | |||
==پیشینه== | پدیدهٔ زمینشناختیِ پیشروندگی آبهای آزاد در کنار دشتهای جنوبی ایران، موقعیت جغرافیایی مهمی را در این منطقه از کره زمین، ایجاد کرده است. مالکیت جزایر مسکونیِ [[کیش]]، [[قشم]]، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، لاوان، هندرابی، سیری، لارک، [[جزیره هرمز|هرمز]]، هنگام، خارگ، شیف، مینو و خورموسی، دست برتر [[ایران]] در خلیج فارس را نسبت به همسایگان جنوبی این دریا تثبیت کرده است. خلیج فارس از جهت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و بهویژه دربردارندگی منابع مهم انرژی در جهان، مورد توجه است. در سنگنوشتهها و آثار برجای مانده از دوران باستان، این خلیج با نام «دریای پارس» معرفی شده است. پژوهشگران [[مسلمان]] نیز در قدیمیترین آثار خود، از آبهای جنوب ایران با نام «البحر الفارسی» و «الخلیج الفارسی» یاد کردهاند. | ||
زمینشناسان معتقدند | |||
==موقعیت جغرافیایی== | ==مفهومشناسی خلیج فارس== | ||
خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ | خلیج به معنای بخشی از دریا است که در خشکی پیش رفته باشد و سه طرف آن را خشکی فرا بگیرد.<ref>[https://vajehyab.com/moein/خلیج فرهنگ معین، لغتنامه، ذیل واژه خلیج.]</ref> شاخاب، آبکند، کنداب و آبگیر از اسامی دیگر خلیج است.<ref>[https://vajehyab.com/?q=خلیج&d=en فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه خلیج.]</ref> | ||
==پیشینه خلیج فارس== | |||
زمینشناسان معتقدند ۳۵ میلیون سال پیش بر اثر جنبشهای شبهجزیرهٔ هندوستان در دنبالهٔ شکاف مکران (عمان)، دریای پارس در کنار دشتهای جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، شکل کنونی خود را یافت.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/165 پارساپور، «پیدایش دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> پیشینهٔ دریانوردی در این خلیج، دستکم به دو هزار سال پیش از میلاد بازمیگردد. فنیقیها، در جزیرهها و سرزمینهای پیرامون [[خلیج فارس]] زندگی و دریانوردی میکردند.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/NEWSVIEW/402 روشندلی، «بررسی 3 هزار سال دریانوردی ایرانیان»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1397ش.]</ref> | |||
==موقعیت جغرافیایی خلیج فارس== | |||
خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقهٔ عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقهٔ طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ قرار دارد و توسط تنگهٔ هرمز به [[دریای عمان]] و از طریق آن با دریاهای آزاد ارتباط دارد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/8738 مجتهدزاده، «خلیج فارس»، سایت دانشنامه جهان اسلام، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> طول خلیج فارس از تنگهٔ هرمز تا آخرین نقطهٔ پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریضترین بخش آن ۲۹۰ کیلومتر است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/166 پارساپور، «جغرافیای دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید، 26 خرداد 1401ش.]</ref> | |||
==جزایر خلیج فارس== | ==جزایر خلیج فارس== | ||
جزایر خلیج فارس متعدد هستند و کشورهایی مانند ایران، بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده عربی در این خلیج گسترده، جزیره دارند. جزایر مسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: | جزایر خلیج فارس متعدد هستند و کشورهایی مانند ایران، بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده عربی در این خلیج گسترده، جزیره دارند. جزایر مسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: [[کیش]]، [[قشم]]، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، لاوان، هندرابی، سیری، لارک، هرمز، هنگام، خارگ، شیف، مینو و خورموسی. | ||
جزایر غیرمسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: شتور، فرور بزرگ، فرور کوچک، ناز، خارکو، عباسک، میرمهنا، فارسی، نخیلو، | جزایر غیرمسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: شتور، فرور بزرگ، فرور کوچک، ناز، خارکو، عباسک، میرمهنا، فارسی، نخیلو، تهمادو، امالکرم، شیخ الکرامه، مُطاف، مرغی، چراغی، امسیله، سهدندون، مولیات، بونه، دارا و قبر ناخدا.<ref>[https://www.kojaro.com/2020/6/23/180215/iranian-island-khalijefars/#:~:text=جزایر%20خلیج%20فارس%20متعدد%20هستند%20و%20کشورهایی%20Ù
اÙÙد,Ø بهزادی منش، «با جزایر ایرانی خلیج فارس آشنا شوید»، سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: 10اردیبهشت 1400ش.]</ref> | ||
برخی از این جزایر بهعنوان زیستگاه مرجانهای دریایی، محل تخمگذاری پرستوهای دریایی و لاکپشتها و همچنین زیستگاه انواع پرندگان مهاجر، از اهمیت ویژه جهانی برخوردارند.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/836/1/خلیج-فارس «خلیج فارس»، سایت تابناک؛ ویکی تابناک، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> | |||
==قدمت نام خلیج فارس== | ==قدمت نام خلیج فارس== | ||
آثار برجای مانده از یونانیان، قدیمترین منابعی هستند که به دریای «پرس»، سرزمین «پارسه»، «پرسای» و | [[پرونده:خلیج فارس۱.png|جایگزین=نام خلیج فارس روی نقشهای که توسط دریانوردان فرانسوی ترسیم شده|بندانگشتی|نام خلیج فارس روی نقشهای که توسط دریانوردان فرانسوی در سال ۱۵۲۰م (۸۹۹ش) ترسیم شده است.]] | ||
در | آثار برجای مانده از یونانیان، قدیمترین منابعی هستند که به دریای «پرس»، سرزمین «پارسه»، «پرسای» و «پرسپولیس»، (شهر یا مملکت پارسیان) اشاره کردهاند.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/63/نام-خلیج-فارس-در-منابع-تاریخی بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.]</ref> در سنگنوشتهٔ داریوش هخامنشی متعلق به سال ۵۱۸ تا ۵۰۵ پیش از میلاد، نام دریای پارس ذکر شده است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/NEWSVIEW/66 «داریوش بزرگ نخستین نگهبان دریایی پارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1388ش.]</ref> پژوهشگران مسلمان نیز در آثار و نوشتههای خود از آبهای جنوب [[ایران]] به نامهای «البحر الفارسی»، «بحر مکران»، «الخلیج الفارسی» و «خلیج فارس» یاد کردهاند.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/123357/نام-خلیج-فارس-در-منابع-تاریخی بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.]</ref> | ||
سازمان ملل متحد در سه نوبت، نام رسمی و تغییرناپذیر آبراه جنوبی ایران را «خلیج فارس» اعلام کرده<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/694/ | |||
==تحریف نام خلیج | در کلیهٔ موافقتنامههایی که پرتغال، اسپانیا، بریتانیا، هلند، فرانسه و آلمان با دولت [[ایران]] طی سالهای ۱۵۰۷م تا ۱۵۶۰م داشتند، از عبارت «خلیج الفارسی» و در متن انگلیسی از اصطلاح «Persian Gulf» استفاده شده است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/123357/نام-خلیج-فارس-در-منابع-تاریخی بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.]</ref> سازمان ملل متحد در سه نوبت، نام رسمی و تغییرناپذیر آبراه جنوبی ایران را «خلیج فارس» اعلام کرده<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/694/نگاهی-به-نام-های-تاریخی-خلیج-فارس- «نگاهی به نامهای تاریخی خلیج فارس»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1390ش.]</ref> و طی دستورالعمل این سازمان در سال ۱۹۹۴م، استفاده از نام صحیح «خلیج فارس» برای همه کشورها الزامی شده است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/241147/دستور-سازمان-ملل-درباره-نام-خلیج-فارس «دستور سازمان ملل دربارة نام خلیج فارس»، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 10 اردیبهشت 1391ش.]</ref> | ||
به دنبال ملی شدن صنعت نفت ایران در سال | |||
بههمین دلیل در سال | ==تحریف نام خلیج فارس== | ||
[[پرونده:خلیج فارس۲.jpg|جایگزین=تأکید سازمان ملل متحد در مورد الزام استفاده از نام تاریخی «خلیج فارس»|بندانگشتی|تأکید سازمان ملل متحد در مورد الزام استفاده از نام تاریخی «خلیج فارس»]] | |||
به دنبال ملی شدن صنعت نفت ایران در سال ۱۹۵۰م و خلع ید شرکتهای انگلیسی و قطع ارتباط میان [[ایران]] و انگلیس، این کشور به منظور تلافی، کتابی را به نام «Golden Bulbs at Arabic Gulf» در سال ۱۹۵۷م به چاپ رسانید، این کتاب سرآغازی بر تحریف نام خلیج فارس بود.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/826 عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> همچنین پس از تحریف نام خلیج فارس در اطلس مشهور جهانی «نشنال جئوگرافیک»، خشم و اعتراض عمومی در داخل و خارج ایران، نسبت به این تحریف صورت گرفت که منجر به جبران و عذرخواهی مدیر مؤسسه از ملت ایران شد.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/826 عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> بههمین دلیل در سال ۱۳۸۴ش، روز ۱۰ اردیبهشت از سوی دولت ایران، روز ملی «خلیج فارس» نامگذاری شد.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/826 عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> | |||
==اهمیت خلیج فارس== | ==اهمیت خلیج فارس== | ||
خلیج فارس از جهت اقتصادی، نظامی و فرهنگی و همچنین بهعنوان منبع مهم انرژی جهان و محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیایجنوبی و جنوب شرقی از دیرباز مورد توجه قدرتهای جهانی و بازرگانان دنیا بوده است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/836/1/ | [[پرونده:خلیج فارس۳.jpg|جایگزین=توقیف شناور رزمی آمریکایی در خلیج فارس توسط سپاه|بندانگشتی|توقیف شناور رزمی آمریکایی در خلیج فارس توسط سپاه پس از ورود به آبهای سرزمینی ایران]] | ||
# اهمیت اقتصادی؛ وجود منابع | خلیج فارس از جهت اقتصادی، نظامی و فرهنگی و همچنین بهعنوان منبع مهم انرژی جهان و محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیایجنوبی و جنوب شرقی از دیرباز مورد توجه قدرتهای جهانی و بازرگانان دنیا بوده است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/836/1/خلیج-فارس «خلیج فارس»، سایت تابناک؛ ویکی تابناک، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
# همیت نظامی- | #اهمیت اقتصادی؛ وجود منابع عظیم نفت و گاز در خلیج فارس و کشورهای همجوار آن، علّت واقعی اهمیّت اقتصادی این منطقه است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/607 «اقتصاد خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.]</ref> این منطقه با ۷۳۰ میلیارد بشکه نفت و ۷۰ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، «مخزن نفت و گاز جهان» نامگذاری شده است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/555#:~:text=طبق%20آخرین%20برآوردها%20حوزه%20خلیج%20فارس%20درحدود%20730,منطقه%20خلیج%20فارس%20دراستراتژیهای%20جدید%20انرژی،ناشی%20از%20دوچیزاست%3A رضایی، «خلیج فارس و ژئوپلتیک نفت و گاز»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
# اهمیت فرهنگی و | #همیت نظامی-راهبردی؛ وجود پایگاههای نظامی متعدد دریایی، هوایی و زمینی در منطقهٔ خلیج فارس که عمدتاً متعلق به کشورهای آمریکا و انگلستان هستند و همچنین حضور ناوهای جنگی کشورهای غربی در آن، اهمیت نظامی و راهبردی خلیج فارس را نمایان میسازد.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&ID=606&Sub=164 «موقعیت نظام خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
#اهمیت فرهنگی و ایدئولوژیکی؛ منطقهٔ خلیج فارس، همواره گهوارهٔ تمدنهای درخشان بشری بوده و اقوام بسیاری چون ایلامیها، سومریها، کلدانیها، آشوریها، بابلیها، مصریها، کنتانیها و فنیقیها، فرهنگ خویش را از این منطقه به دیگر نقاط جهان صادر میکردند.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/686 «اهمیت استراتژیک منطقه خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* «اقتصاد خلیج | {{آغاز منابع}} | ||
* «اهمیت استراتژیک منطقة خلیج | * «اقتصاد خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* «خلیج | * «اهمیت استراتژیک منطقة خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* «داریوش بزرگ نخستین نگهبان دریایی پارس»، سایت مرکز مطالعات | * «خلیج فارس»، ویکی تابناک، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* «دستور سازمان ملل دربارة نام خلیج | * «داریوش بزرگ نخستین نگهبان دریایی پارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۳۸۸ش. | ||
* «موقعیت نظام | * «دستور سازمان ملل دربارة نام خلیج فارس»، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۱ش. | ||
* بهزادی منش، مینا، «با جزایر ایرانی خلیج | * «موقعیت نظام خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* بهمن، شعیب، «نام خلیج | * بهزادی منش، مینا، «با جزایر ایرانی خلیج فارس آشنا شوید»، سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش. | ||
* بهمن، شعیب، «نام | * بهمن، شعیب، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آذر ۱۳۸۹ش. | ||
* «نگاهی به نامهای تاریخی خلیج | * بهمن، شعیب، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آذر ۱۳۸۹ش. | ||
* پارساپور، روزبه، «پیدایش دریای پارس ( | * «نگاهی به نامهای تاریخی خلیج فارس»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۰ش. | ||
* پارساپور، روزبه، «جغرافیای دریای پارس ( | * پارساپور، روزبه، «پیدایش دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* خداپرستی، فرجالله، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، تهران، دانشنامة فارس، | * پارساپور، روزبه، «جغرافیای دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* رضایی، مسعود، | * خداپرستی، فرجالله، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، تهران، دانشنامة فارس، ۱۳۷۶ش. | ||
* روشندلی، محمدرضا، «بررسی | * رضایی، مسعود، «خلیجفارس و ژئوپلتیک نفت و گاز»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* عجم، محمد، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج | * روشندلی، محمدرضا، «بررسی ۳ هزار سال دریانوردی ایرانیان»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۷ش. | ||
* مجتهدزاده، پیروز، | * عجم، محمد، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* معین، محمد، فرهنگ معین، در وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: | * مجتهدزاده، پیروز، «خلیج فارس»، سایت دانشنامه جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
[[رده: | * معین، محمد، فرهنگ معین، در وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
[[رده: گردشگری]] | {{پایان منابع}} | ||
{{هرمزگان-افقی}} | |||
{{بوشهر-افقی}} | |||
{{فارس-افقی}} | |||
{{ایران-افقی}} | |||
[[رده:جاذبههای گردشگری استان بوشهر]] | |||
[[رده:جاذبههای گردشگری استان فارس]] | |||
[[رده:جاذبههای گردشگری استان هرمزگان]] | |||
[[رده:دریاهای ایران]] | |||
[[رده:نمادهای ملی ایران]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۲۶
خلیج فارس؛ آبراه پراهمیت جهان در جنوب ایران.
پدیدهٔ زمینشناختیِ پیشروندگی آبهای آزاد در کنار دشتهای جنوبی ایران، موقعیت جغرافیایی مهمی را در این منطقه از کره زمین، ایجاد کرده است. مالکیت جزایر مسکونیِ کیش، قشم، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، لاوان، هندرابی، سیری، لارک، هرمز، هنگام، خارگ، شیف، مینو و خورموسی، دست برتر ایران در خلیج فارس را نسبت به همسایگان جنوبی این دریا تثبیت کرده است. خلیج فارس از جهت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و بهویژه دربردارندگی منابع مهم انرژی در جهان، مورد توجه است. در سنگنوشتهها و آثار برجای مانده از دوران باستان، این خلیج با نام «دریای پارس» معرفی شده است. پژوهشگران مسلمان نیز در قدیمیترین آثار خود، از آبهای جنوب ایران با نام «البحر الفارسی» و «الخلیج الفارسی» یاد کردهاند.
مفهومشناسی خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]خلیج به معنای بخشی از دریا است که در خشکی پیش رفته باشد و سه طرف آن را خشکی فرا بگیرد.[۱] شاخاب، آبکند، کنداب و آبگیر از اسامی دیگر خلیج است.[۲]
پیشینه خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]زمینشناسان معتقدند ۳۵ میلیون سال پیش بر اثر جنبشهای شبهجزیرهٔ هندوستان در دنبالهٔ شکاف مکران (عمان)، دریای پارس در کنار دشتهای جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، شکل کنونی خود را یافت.[۳] پیشینهٔ دریانوردی در این خلیج، دستکم به دو هزار سال پیش از میلاد بازمیگردد. فنیقیها، در جزیرهها و سرزمینهای پیرامون خلیج فارس زندگی و دریانوردی میکردند.[۴]
موقعیت جغرافیایی خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقهٔ عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقهٔ طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ قرار دارد و توسط تنگهٔ هرمز به دریای عمان و از طریق آن با دریاهای آزاد ارتباط دارد.[۵] طول خلیج فارس از تنگهٔ هرمز تا آخرین نقطهٔ پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریضترین بخش آن ۲۹۰ کیلومتر است.[۶]
جزایر خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]جزایر خلیج فارس متعدد هستند و کشورهایی مانند ایران، بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده عربی در این خلیج گسترده، جزیره دارند. جزایر مسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: کیش، قشم، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، لاوان، هندرابی، سیری، لارک، هرمز، هنگام، خارگ، شیف، مینو و خورموسی.
جزایر غیرمسکونی تحت مالکیت ایران عبارتاند از: شتور، فرور بزرگ، فرور کوچک، ناز، خارکو، عباسک، میرمهنا، فارسی، نخیلو، تهمادو، امالکرم، شیخ الکرامه، مُطاف، مرغی، چراغی، امسیله، سهدندون، مولیات، بونه، دارا و قبر ناخدا.[۷]
برخی از این جزایر بهعنوان زیستگاه مرجانهای دریایی، محل تخمگذاری پرستوهای دریایی و لاکپشتها و همچنین زیستگاه انواع پرندگان مهاجر، از اهمیت ویژه جهانی برخوردارند.[۸]
قدمت نام خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آثار برجای مانده از یونانیان، قدیمترین منابعی هستند که به دریای «پرس»، سرزمین «پارسه»، «پرسای» و «پرسپولیس»، (شهر یا مملکت پارسیان) اشاره کردهاند.[۹] در سنگنوشتهٔ داریوش هخامنشی متعلق به سال ۵۱۸ تا ۵۰۵ پیش از میلاد، نام دریای پارس ذکر شده است.[۱۰] پژوهشگران مسلمان نیز در آثار و نوشتههای خود از آبهای جنوب ایران به نامهای «البحر الفارسی»، «بحر مکران»، «الخلیج الفارسی» و «خلیج فارس» یاد کردهاند.[۱۱]
در کلیهٔ موافقتنامههایی که پرتغال، اسپانیا، بریتانیا، هلند، فرانسه و آلمان با دولت ایران طی سالهای ۱۵۰۷م تا ۱۵۶۰م داشتند، از عبارت «خلیج الفارسی» و در متن انگلیسی از اصطلاح «Persian Gulf» استفاده شده است.[۱۲] سازمان ملل متحد در سه نوبت، نام رسمی و تغییرناپذیر آبراه جنوبی ایران را «خلیج فارس» اعلام کرده[۱۳] و طی دستورالعمل این سازمان در سال ۱۹۹۴م، استفاده از نام صحیح «خلیج فارس» برای همه کشورها الزامی شده است.[۱۴]
تحریف نام خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
به دنبال ملی شدن صنعت نفت ایران در سال ۱۹۵۰م و خلع ید شرکتهای انگلیسی و قطع ارتباط میان ایران و انگلیس، این کشور به منظور تلافی، کتابی را به نام «Golden Bulbs at Arabic Gulf» در سال ۱۹۵۷م به چاپ رسانید، این کتاب سرآغازی بر تحریف نام خلیج فارس بود.[۱۵] همچنین پس از تحریف نام خلیج فارس در اطلس مشهور جهانی «نشنال جئوگرافیک»، خشم و اعتراض عمومی در داخل و خارج ایران، نسبت به این تحریف صورت گرفت که منجر به جبران و عذرخواهی مدیر مؤسسه از ملت ایران شد.[۱۶] بههمین دلیل در سال ۱۳۸۴ش، روز ۱۰ اردیبهشت از سوی دولت ایران، روز ملی «خلیج فارس» نامگذاری شد.[۱۷]
اهمیت خلیج فارس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خلیج فارس از جهت اقتصادی، نظامی و فرهنگی و همچنین بهعنوان منبع مهم انرژی جهان و محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیایجنوبی و جنوب شرقی از دیرباز مورد توجه قدرتهای جهانی و بازرگانان دنیا بوده است.[۱۸]
- اهمیت اقتصادی؛ وجود منابع عظیم نفت و گاز در خلیج فارس و کشورهای همجوار آن، علّت واقعی اهمیّت اقتصادی این منطقه است.[۱۹] این منطقه با ۷۳۰ میلیارد بشکه نفت و ۷۰ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، «مخزن نفت و گاز جهان» نامگذاری شده است.[۲۰]
- همیت نظامی-راهبردی؛ وجود پایگاههای نظامی متعدد دریایی، هوایی و زمینی در منطقهٔ خلیج فارس که عمدتاً متعلق به کشورهای آمریکا و انگلستان هستند و همچنین حضور ناوهای جنگی کشورهای غربی در آن، اهمیت نظامی و راهبردی خلیج فارس را نمایان میسازد.[۲۱]
- اهمیت فرهنگی و ایدئولوژیکی؛ منطقهٔ خلیج فارس، همواره گهوارهٔ تمدنهای درخشان بشری بوده و اقوام بسیاری چون ایلامیها، سومریها، کلدانیها، آشوریها، بابلیها، مصریها، کنتانیها و فنیقیها، فرهنگ خویش را از این منطقه به دیگر نقاط جهان صادر میکردند.[۲۲]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ فرهنگ معین، لغتنامه، ذیل واژه خلیج.
- ↑ فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه خلیج.
- ↑ پارساپور، «پیدایش دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ روشندلی، «بررسی 3 هزار سال دریانوردی ایرانیان»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1397ش.
- ↑ مجتهدزاده، «خلیج فارس»، سایت دانشنامه جهان اسلام، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ پارساپور، «جغرافیای دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید، 26 خرداد 1401ش.
- ↑ بهزادی منش، «با جزایر ایرانی خلیج فارس آشنا شوید»، سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: 10اردیبهشت 1400ش.
- ↑ «خلیج فارس»، سایت تابناک؛ ویکی تابناک، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.
- ↑ «داریوش بزرگ نخستین نگهبان دریایی پارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1388ش.
- ↑ بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.
- ↑ بهمن، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1389ش.
- ↑ «نگاهی به نامهای تاریخی خلیج فارس»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1390ش.
- ↑ «دستور سازمان ملل دربارة نام خلیج فارس»، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 10 اردیبهشت 1391ش.
- ↑ عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ عجم، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ «خلیج فارس»، سایت تابناک؛ ویکی تابناک، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1401ش.
- ↑ «اقتصاد خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.
- ↑ رضایی، «خلیج فارس و ژئوپلتیک نفت و گاز»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.
- ↑ «موقعیت نظام خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.
- ↑ «اهمیت استراتژیک منطقه خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: 28 خرداد 1401ش.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «اقتصاد خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «اهمیت استراتژیک منطقة خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «خلیج فارس»، ویکی تابناک، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «داریوش بزرگ نخستین نگهبان دریایی پارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۳۸۸ش.
- «دستور سازمان ملل دربارة نام خلیج فارس»، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۱ش.
- «موقعیت نظام خلیج فارس»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- بهزادی منش، مینا، «با جزایر ایرانی خلیج فارس آشنا شوید»، سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- بهمن، شعیب، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آذر ۱۳۸۹ش.
- بهمن، شعیب، «نام خلیج فارس در منابع تاریخی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آذر ۱۳۸۹ش.
- «نگاهی به نامهای تاریخی خلیج فارس»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۰ش.
- پارساپور، روزبه، «پیدایش دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
- پارساپور، روزبه، «جغرافیای دریای پارس (خلیج فارس)»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
- خداپرستی، فرجالله، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، تهران، دانشنامة فارس، ۱۳۷۶ش.
- رضایی، مسعود، «خلیجفارس و ژئوپلتیک نفت و گاز»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- روشندلی، محمدرضا، «بررسی ۳ هزار سال دریانوردی ایرانیان»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۷ش.
- عجم، محمد، «اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت»، سایت مرکز مطالعات خلیج فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
- مجتهدزاده، پیروز، «خلیج فارس»، سایت دانشنامه جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
- معین، محمد، فرهنگ معین، در وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
| مناطق گردشگری | |
|---|---|
| مشاهیر | |
| مناطق گردشگری | |
|---|---|
| مشاهیر | |
| مناطق گردشگری | |||
|---|---|---|---|
| جاذبههای گردشگری | |||
| شهرها | |||
| مشاهیر |
| ||
| گردشگری |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| طبیعت |
| ||||||||||
| شهرها | |||||||||||
| استانها | |||||||||||
| تاریخ |
| ||||||||||
| سیاست | |||||||||||
| جامعه و فرهنگ |
| ||||||||||
| هنر | |||||||||||
| خوارکیها | |||||||||||