پرش به محتوا

پیش‌نویس:کوه دماوند: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
دیداریویکی‌متن
زهرا فاضل (بحث | مشارکت‌ها)
۲ ویرایش‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''دماوند'''</big>؛ بلندترین قلۀ ایران و بلندترین آتشفشان آسیا.<br> دماوند، بلندترین قلۀ ایران، واقع در رشته‌کوه البرز و در شمال ایران قرار دارد. قلۀ دماوند، از قله‌های مخروطی‌شکل و آتشفشانی است که امروزه خاموش است. هرچند از دهانه‌های متعدد ای...» ایجاد کرد
 
اصلاح عنوان مدخل
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''دماوند'''</big>؛ بلندترین قلۀ ایران و بلندترین آتشفشان آسیا.<br>
[[پرونده:قله دماوند.jpg|جایگزین=نمایی از کوه دماوند|بندانگشتی|نمایی از کوه دماوند]]
{{درشت|'''کوه دماوند'''}}؛ بلندترین قلهٔ ایران و بلندترین آتشفشان آسیا.
 
کوه دماوند، بلندترین قلهٔ ایران، واقع در رشته‌کوه البرز و در شمال [[ایران]] قرار دارد. قلهٔ دماوند، از قله‌های مخروطی‌شکل و آتشفشانی است که امروزه خاموش است. هرچند از دهانه‌های متعدد این کوه، گاز گوگرد متصاعد می‌شود، اما، قلهٔ اصلی آن، در تمام روزهای سال، پوشیده از برف است.<ref>جعفری، گیتاشناسی ایران، ج1، کوه‌ها و کوهنامة ایران، 1379ش، ص256.</ref> شهر و رودی به‌همین نام (دماوند) نیز در [[استان تهران]] قرار دارند.<ref>دفتر تقسیمات کشوری، نقشه و جدول تقسیمات کشوری، 1383ش؛ جغرافیای استان تهران، 1383ش.</ref>
 
==جغرافیای کوه دماوند==
کوه دماوند، با ارتفاع بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ متر،<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref> در استان [[مازندران]]، شهرستان آمل و بخش لاریجان<ref>نصرتی، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، 1381ش، ص15.</ref> واقع شده است. این قله، در میانهٔ راه تهران_آمل بوده و نزدیک‌ترین شهر به آن نیز «گزنک» است که در فاصله ۱۰ کیلومتری از آن قرار دارد.<ref>سفرنامة ناصرخسرو قبادیانی، 1384ش، ص4-5.</ref> این قله، در روزهای صاف و بدون غبار، از بخش‌هایی از کشور ترکمنستان، سواحل چمخاله، کیاشهر (استان [[گیلان]])، ارتفاعات [[نطنز]] (استان [[اصفهان]])، جنوب ابهر (استان زنجان)، تهران و [[قم]] قابل مشاهده است.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref>
 
==پیشینه کوه دماوند==
[[پرونده:دماوند.jpg|جایگزین=نمای قدیمی کوه دماوند ایران|بندانگشتی|نمای قدیمی کوه دماوند ایران ایجاد شده توسط Laurens منتشر شده در Le Tour du Monde پاریس ۱۸۶۰]]
آشوریان، کوه دماوند را کان سنگ لاجورد می‌دانستند. بر اساس اشارات صورت گرفته در متون برجای‌مانده از آن دوران، این کوه و منطقهٔ اطراف آن، تا پیش از حملهٔ آشوریان، از حدود مادها به‌شمار می‌رفته است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-قله-دماوند/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref> در دامنهٔ این کوه، تعداد زیادی گور وجود دارد که متخصصان، قدمت آنها را به دوران پیش از تاریخ نسبت داده‌اند. برخی از متخصصان نیز معتقدند که قدمت سکونت انسان در این منطقه، به حدود ۳۸ قرنِ قبل برمی‌گردد. در منابع تاریخی و جغرافیایی کهن، از کوه دماوند با نام‌های بیک‌نی، دُباوند، دمباوند، دنباوند، دوباهوند، دومباوند، دیمباوند، زباوند، زماوند و کوه لاجورد یاد شده است.<ref>مستوفی قزوینی، نزهة القلوب، 1383ش، ص77 و 229.</ref> حمدالله مستوفی، این قله را با نام دماوند معرفی کرده است.<ref>جعفری، گیتاشناسی ایران، ج2، رود و رودنامه‌های ایران، 1379ش، ص475-476.</ref>
 
امروزه، این قله، به‌عنوان یکی از مناطق چهارگانه باارزش در حوزهٔ حفاظتی محیط زیست ایران و نیز به‌عنوان اثر طبیعی و ملی به ثبت رسیده است.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref> روز ملی دماوند، همزمان با تیرگان (۱۳امین روز از تیرماه)، در ایران برگزار می‌شود.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-قله-دماوند/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>
 
==نام‌گذاری کوه دماوند==
دماوند، از ترکیب دو واژه «دم» و «آوند» تشکیل شده است. دم به‌معنای بخار و آوند نیز به‌معنای دارا بودن است. کوه دماوند، به‌دلیل آتشفشانی بودن، همواره دارای دم، دود و بخار است که به‌همین دلیل آن را «دماوند» می‌خوانند.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref>
 
==منابع آبی دماوند==
[[چشمه|چشمه‌های]] آب معدنی متعدد، آب‌گرم اسک، تلخ‌رود و لاریجان، از جمله منابع آبی هستند که از دماوند سرچشمه می‌گیرند. چشمه‌سارها و رودخانه‌های دائمی و موقت بسیاری نیز از این کوه سرچشمه گرفته و به سمت [[دریای خزر]] جریان دارند.<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/دماوند.aspx تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.]</ref>
 
==دیدنی‌های کوه دماوند==
[[پرونده:دماوند۱.png|جایگزین=آبشار یخی دماوند|بندانگشتی|آبشار یخی دماوند]]
کوه دماوند، به‌دلیل طبیعت بکر و زیبای خود، دارای اماکن [[گردشگری]] بسیاری است که از آن جمله می‌توان به آبشاری یخ‌زده اشاره کرد که در جهان، بی‌همتا است. این آبشار، ۷ متر طول و ۳ متر قطر دارد. یخ این آبشار، هیچ‌گاه ذوب نمی‌شود و حتی در فصل تابستان و به‌هنگام ظهر، تنها مقدار کمی آب در اطراف آن جریان می‌یابد. این آبشار یخی، در ارتفاع ۵۱۰۰ متری این قله قرار دارد. از دیگر جاذبه‌های طبیعی این قله می‌توان به یخچال‌های طبیعی معروف این کوه، مانند سیوله، دوبی سل، عروسک‌ها، دره یخار، خورتاب سر، شمال غربی و یخچال غربی اشاره کرد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-قله-دماوند/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>


دماوند، بلندترین قلۀ ایران، واقع در رشته‌کوه البرز و در شمال ایران قرار دارد. قلۀ دماوند، از قله‌های مخروطی‌شکل و آتشفشانی است که امروزه خاموش است. هرچند از دهانه‌های متعدد این کوه، گاز گوگرد متصاعد می‌شود، اما، قلۀ اصلی آن، در تمام روزهای سال، پوشیده از برف است.<ref>جعفري، گيتا‌شناسي ايران، ج1،  كوه‌ها و كوهنامة ايران، 1379ش، ص256.</ref>  شهر و رودی به‌همین نام (دماوند) نیز در استان تهران قرار دارند.<ref>دفتر تقسيمات كشوري، نقشه و جدول تقسيمات كشوری، 1383ش؛ جغرافياي استان تهران، 1383ش.</ref>
==جغرافیا==
کوه دماوند، با ارتفاع بیش از 5 هزار و 500 متر،<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref>  در استان مازندران، شهرستان آمل و بخش لاریجان<ref>نصرتی، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، 1381ش، ص15.</ref>  واقع شده است. این قله، در میانۀ راه تهران_آمل بوده و نزدیک‌ترین شهر به آن نیز «گزنک» است که در فاصله 10 کیلومتری از آن قرار دارد.<ref>سفرنامة ناصرخسرو قبادياني، 1384ش، ص4-5.</ref>  این قله، در روزهای صاف و بدون غبار، از بخش‌هایی از کشور ترکمنستان، سواحل چمخاله، کیاشهر (استان گیلان)، ارتفاعات نطنز (استان اصفهان)، جنوب ابهر (استان زنجان)، تهران و قم قابل مشاهده است.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref> 
==پیشینه==
آشوریان، کوه دماوند را کان سنگ لاجورد می‌دانستند. بر اساس اشارات صورت گرفته در متون برجای‌مانده از آن دوران، این کوه و منطقۀ اطراف آن، تا پیش از حملۀ آشوریان، از حدود مادها به‌شمار می‌رفته است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-%D9%82%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>  در دامنۀ این کوه، تعداد زیادی گور وجود دارد که متخصصان، قدمت آنها را به دوران پیش از تاریخ نسبت داده‌اند. برخی از متخصصان نیز معتقدند که قدمت سکونت انسان در این منطقه، به حدود 38 قرنِ قبل برمی‌گردد. در منابع تاریخی و جغرافیایی کهن، از کوه دماوند با نام‌های بيك‌ني، دُباوند، دمباوند، دنباوند، دوباهوند، دومباوند، ديمباوند، زباوند، زماوند و كوه لاجورد یاد شده است.<ref>مستوفي قزويني، نزهة القلوب، 1383ش، ص77 و 229.</ref>  حمدالله مستوفی، این قله را با نام دماوند معرفی کرده است.<ref>جعفري، گيتا‌شناسي ايران، ج2، رود و رودنامه‌هاي ايران، 1379ش، ص475-476.</ref><br>
 
امروزه، این قله، به‌عنوان یکی از مناطق چهارگانه باارزش در حوزۀ حفاظتی محیط زیست ایران و نیز به‌عنوان اثر طبیعی و ملی به ثبت رسیده است.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref>  روز ملی دماوند، همزمان با تیرگان (13امین روز از تیرماه)، در ایران برگزار می‌شود.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-%D9%82%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>
==نام‌گذاری==
دماوند، از ترکیب دو واژه «دم» و «آوند» تشکیل شده است. دم به‌معنای بخار و آوند نیز به‌معنای دارا بودن است. کوه دماوند، به‌دلیل آتشفشانی بودن، همواره دارای دم، دود و بخار است که به‌همین دلیل آن را «دماوند» می‌خوانند.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/amol/mount-damavand «دماوند»، سفرمارکت.]</ref>
==منابع آبی==
چشمه‌های آب معدنی متعدد، آب‌گرم اسک، تلخ‌رود و لاریجان، از جمله منابع آبی هستند که از دماوند سرچشمه می‌گیرند. چشمه‌سارها و رودخانه‌های دائمی و موقت بسیاری نیز از این کوه سرچشمه گرفته و به سمت دریای خزر جریان دارند.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF.aspx تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.]</ref> 
==اماکن دیدنی==
کوه دماوند، به‌دلیل طبیعت بکر و زیبای خود، دارای اماکن گردشگری بسیاری است که از آن جمله می‌توان به آبشاری یخ‌زده اشاره کرد که در جهان، بی‌همتا است. این آبشار، 7 متر طول و 3 متر قطر دارد. یخ این آبشار، هیچ‌گاه ذوب نمی‌شود و حتی در فصل تابستان و به‌هنگام ظهر، تنها مقدار کمی آب در اطراف آن جریان می‌یابد. این آبشار یخی، در ارتفاع 5100 متری این قله قرار دارد. از دیگر جاذبه‌های طبیعی این قله می‌توان به یخچال‌های طبیعی معروف این کوه، مانند سیوله، دوبی سل، عروسک‌ها، دره یخار، خورتاب سر، شمال غربی و یخچال غربی اشاره کرد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-%D9%82%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref> 
==دماوند در ادبیات فارسی==
==دماوند در ادبیات فارسی==
دماوند، از قله‌های کهن و نام‌دار ایرانی است که از دیرباز، در ادبیات رسمی و شفاهی فارسی‌زبانان حضور داشته است. برای مثال، نظامی در شعر خود گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/nezami/5ganj/khosro-shirin/sh59 نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، بخش 59، بیت 23، سایت گنجور.]</ref><br>
دماوند، از قله‌های کهن و نام‌دار ایرانی است که از دیرباز، در ادبیات رسمی و [[ادبیات شفاهی|شفاهی]] فارسی‌زبانان حضور داشته است. برای مثال، [[نظامی گنجوی|نظامی]] در شعر خود گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/nezami/5ganj/khosro-shirin/sh59 نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، بخش 59، بیت 23، سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|به شخص کوه پیکر کوه می‌کند|غمی در پیش چون کوه دماوند }}
  {{ب|به شخص کوه پیکر کوه می‌کند|غمی در پیش چون کوه دماوند}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
 
ملک‌الشعرای بهار نیز از جمله شاعران معاصر است که شعری در وصف دماوند سروده و آن را ستوده است:<ref>[https://ganjoor.net/bahar/ghasidebk/sh79 ملک الشعرای بهار، قصاید، شماره 79، بیت 1، سایت گنجور.]</ref><br>
[[محمدتقی بهار|ملک‌الشعرای بهار]] نیز از جمله شاعران معاصر است که شعری در وصف دماوند سروده و آن را ستوده است:<ref>[https://ganjoor.net/bahar/ghasidebk/sh79 ملک الشعرای بهار، قصاید، شماره 79، بیت 1، سایت گنجور.]</ref>
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
خط ۲۹: خط ۳۸:
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}


این قله، همچنین، در افسانه‌ها و داستان‌های اساطیری بسیاری به‌عنوان نماد عظمت و صلابت ایرانیان آمده و نیز آشیانۀ سیمرغ، پناهگاه جادوگران و زیستگاه ضحاک عنوان شده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF.aspx تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.]</ref> شهرت این کوه در ادبیات فارسی‌زبانان، بیشتر از هر چیز مرهون دو شخصیت اساطیری ایران، یعنی فریدون و ضحاک است. فریدون، ضحاک را در غاری در درون کوه دماوند به بند می‌کشد. هنوز هم برخی از ساکنین این منطقه، بر این باورند که ضحاک در این کوه زندانی است و برخی صداهای شنیده شده از این کوه را ناله‌های ضحاک می‌دانند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-%D9%82%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>
این قله، همچنین، در [[افسانه|افسانه‌ها]] و داستان‌های اساطیری بسیاری به‌عنوان نماد عظمت و صلابت ایرانیان آمده و نیز آشیانهٔ سیمرغ، پناهگاه جادوگران و زیستگاه ضحاک عنوان شده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/دماوند.aspx تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.]</ref> شهرت این کوه در ادبیات فارسی‌زبانان، بیشتر از هر چیز مرهون دو شخصیت اساطیری ایران، یعنی فریدون و ضحاک است. فریدون، ضحاک را در غاری در درون کوه دماوند به بند می‌کشد. هنوز هم برخی از ساکنین این منطقه، بر این باورند که ضحاک در این کوه زندانی است و برخی صداهای شنیده شده از این کوه را ناله‌های ضحاک می‌دانند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8859-قله-دماوند/ «قله دماوند»، کجارو.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==  
 
* تکمیل همایون، غلامحسین، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران‌زمین، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
==منابع==
* جعفري، عباس، گيتا‌شناسي ايران، رود و رودنامه‌هاي ايران، چ2، تهران، گیتاشناسی، 1379ش.
{{آغاز منابع}}
* جعفري، عباس، گيتا‌شناسي ايران، كوه‌ها و كوهنامة ايران، چ2، تهران، گیتاشناسی، 1379ش.  
* تکمیل همایون، غلامحسین، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران‌زمین، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
* جغرافياي استان تهران، چ5، تهران، شرکت چاپ و نشر، 1383ش.
* جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران، رود و رودنامه‌های ایران، چ۲، تهران، گیتاشناسی، ۱۳۷۹ش.
* دفتر تقسيمات كشوري، نقشه و جدول تقسيمات كشوری، تهران، وزارت كشور، سازمان پژوهش‌ و برنامه‌ريزي، آموزشی، 1383ش.
* جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران، کوه‌ها و کوهنامة ایران، چ۲، تهران، گیتاشناسی، ۱۳۷۹ش.
* «دماوند»، سفرمارکت، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
* جغرافیای استان تهران، چ۵، تهران، شرکت چاپ و نشر، ۱۳۸۳ش.
* سفرنامة ناصرخسرو قبادياني، به‌تحقیق دكتر محمد دبيرسياقي، چ8، تهران، زوار، 1384ش.
* دفتر تقسیمات کشوری، نقشه و جدول تقسیمات کشوری، تهران، وزارت کشور، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی، آموزشی، ۱۳۸۳ش.
* نصرتی، مسعود، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، تهران، تربت، 1381ش.
* «دماوند»، سفرمارکت، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
* «قله دماوند»، کجارو، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
* سفرنامة ناصرخسرو قبادیانی، به‌تحقیق دکتر محمد دبیرسیاقی، چ۸، تهران، زوار، ۱۳۸۴ش.
* مستوفي قزويني، حمدالله، نزهة القلوب، به‌تحقیق دكتر محمد دبيرسياقي، چ1، قزوين، حدیث امروز، 1383ش.
* نصرتی، مسعود، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، تهران، تربت، ۱۳۸۱ش.
* ملک‌الشعرای بهار، قصاید، سایت گنجور، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
* «قله دماوند»، کجارو، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
* نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، سایت گنجور، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
* مستوفی قزوینی، حمدالله، نزهة القلوب، به‌تحقیق دکتر محمد دبیرسیاقی، چ۱، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۳ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]
* ملک‌الشعرای بهار، قصاید، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
* نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
{{پایان منابع}}
{{ایران-افقی}}
{{تهران-افقی}}
 
[[رده:جاذبه‌های گردشگری استان تهران]]
[[رده:کوه‌های استان تهران]]
[[رده:میراث طبیعی ایران]]
[[رده:نمادهای ملی ایران]]

نسخهٔ کنونی تا ۶ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۰۳

نمایی از کوه دماوند
نمایی از کوه دماوند

کوه دماوند؛ بلندترین قلهٔ ایران و بلندترین آتشفشان آسیا.

کوه دماوند، بلندترین قلهٔ ایران، واقع در رشته‌کوه البرز و در شمال ایران قرار دارد. قلهٔ دماوند، از قله‌های مخروطی‌شکل و آتشفشانی است که امروزه خاموش است. هرچند از دهانه‌های متعدد این کوه، گاز گوگرد متصاعد می‌شود، اما، قلهٔ اصلی آن، در تمام روزهای سال، پوشیده از برف است.[۱] شهر و رودی به‌همین نام (دماوند) نیز در استان تهران قرار دارند.[۲]

جغرافیای کوه دماوند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کوه دماوند، با ارتفاع بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ متر،[۳] در استان مازندران، شهرستان آمل و بخش لاریجان[۴] واقع شده است. این قله، در میانهٔ راه تهران_آمل بوده و نزدیک‌ترین شهر به آن نیز «گزنک» است که در فاصله ۱۰ کیلومتری از آن قرار دارد.[۵] این قله، در روزهای صاف و بدون غبار، از بخش‌هایی از کشور ترکمنستان، سواحل چمخاله، کیاشهر (استان گیلان)، ارتفاعات نطنز (استان اصفهان)، جنوب ابهر (استان زنجان)، تهران و قم قابل مشاهده است.[۶]

پیشینه کوه دماوند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نمای قدیمی کوه دماوند ایران
نمای قدیمی کوه دماوند ایران ایجاد شده توسط Laurens منتشر شده در Le Tour du Monde پاریس ۱۸۶۰

آشوریان، کوه دماوند را کان سنگ لاجورد می‌دانستند. بر اساس اشارات صورت گرفته در متون برجای‌مانده از آن دوران، این کوه و منطقهٔ اطراف آن، تا پیش از حملهٔ آشوریان، از حدود مادها به‌شمار می‌رفته است.[۷] در دامنهٔ این کوه، تعداد زیادی گور وجود دارد که متخصصان، قدمت آنها را به دوران پیش از تاریخ نسبت داده‌اند. برخی از متخصصان نیز معتقدند که قدمت سکونت انسان در این منطقه، به حدود ۳۸ قرنِ قبل برمی‌گردد. در منابع تاریخی و جغرافیایی کهن، از کوه دماوند با نام‌های بیک‌نی، دُباوند، دمباوند، دنباوند، دوباهوند، دومباوند، دیمباوند، زباوند، زماوند و کوه لاجورد یاد شده است.[۸] حمدالله مستوفی، این قله را با نام دماوند معرفی کرده است.[۹]

امروزه، این قله، به‌عنوان یکی از مناطق چهارگانه باارزش در حوزهٔ حفاظتی محیط زیست ایران و نیز به‌عنوان اثر طبیعی و ملی به ثبت رسیده است.[۱۰] روز ملی دماوند، همزمان با تیرگان (۱۳امین روز از تیرماه)، در ایران برگزار می‌شود.[۱۱]

نام‌گذاری کوه دماوند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دماوند، از ترکیب دو واژه «دم» و «آوند» تشکیل شده است. دم به‌معنای بخار و آوند نیز به‌معنای دارا بودن است. کوه دماوند، به‌دلیل آتشفشانی بودن، همواره دارای دم، دود و بخار است که به‌همین دلیل آن را «دماوند» می‌خوانند.[۱۲]

منابع آبی دماوند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

چشمه‌های آب معدنی متعدد، آب‌گرم اسک، تلخ‌رود و لاریجان، از جمله منابع آبی هستند که از دماوند سرچشمه می‌گیرند. چشمه‌سارها و رودخانه‌های دائمی و موقت بسیاری نیز از این کوه سرچشمه گرفته و به سمت دریای خزر جریان دارند.[۱۳]

دیدنی‌های کوه دماوند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آبشار یخی دماوند
آبشار یخی دماوند

کوه دماوند، به‌دلیل طبیعت بکر و زیبای خود، دارای اماکن گردشگری بسیاری است که از آن جمله می‌توان به آبشاری یخ‌زده اشاره کرد که در جهان، بی‌همتا است. این آبشار، ۷ متر طول و ۳ متر قطر دارد. یخ این آبشار، هیچ‌گاه ذوب نمی‌شود و حتی در فصل تابستان و به‌هنگام ظهر، تنها مقدار کمی آب در اطراف آن جریان می‌یابد. این آبشار یخی، در ارتفاع ۵۱۰۰ متری این قله قرار دارد. از دیگر جاذبه‌های طبیعی این قله می‌توان به یخچال‌های طبیعی معروف این کوه، مانند سیوله، دوبی سل، عروسک‌ها، دره یخار، خورتاب سر، شمال غربی و یخچال غربی اشاره کرد.[۱۴]

دماوند در ادبیات فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دماوند، از قله‌های کهن و نام‌دار ایرانی است که از دیرباز، در ادبیات رسمی و شفاهی فارسی‌زبانان حضور داشته است. برای مثال، نظامی در شعر خود گفته است:[۱۵] الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

ملک‌الشعرای بهار نیز از جمله شاعران معاصر است که شعری در وصف دماوند سروده و آن را ستوده است:[۱۶] 

الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

این قله، همچنین، در افسانه‌ها و داستان‌های اساطیری بسیاری به‌عنوان نماد عظمت و صلابت ایرانیان آمده و نیز آشیانهٔ سیمرغ، پناهگاه جادوگران و زیستگاه ضحاک عنوان شده است.[۱۷] شهرت این کوه در ادبیات فارسی‌زبانان، بیشتر از هر چیز مرهون دو شخصیت اساطیری ایران، یعنی فریدون و ضحاک است. فریدون، ضحاک را در غاری در درون کوه دماوند به بند می‌کشد. هنوز هم برخی از ساکنین این منطقه، بر این باورند که ضحاک در این کوه زندانی است و برخی صداهای شنیده شده از این کوه را ناله‌های ضحاک می‌دانند.[۱۸]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ جعفری، گیتاشناسی ایران، ج1، کوه‌ها و کوهنامة ایران، 1379ش، ص256.
  2. ↑ دفتر تقسیمات کشوری، نقشه و جدول تقسیمات کشوری، 1383ش؛ جغرافیای استان تهران، 1383ش.
  3. ↑ «دماوند»، سفرمارکت.
  4. ↑ نصرتی، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، 1381ش، ص15.
  5. ↑ سفرنامة ناصرخسرو قبادیانی، 1384ش، ص4-5.
  6. ↑ «دماوند»، سفرمارکت.
  7. ↑ «قله دماوند»، کجارو.
  8. ↑ مستوفی قزوینی، نزهة القلوب، 1383ش، ص77 و 229.
  9. ↑ جعفری، گیتاشناسی ایران، ج2، رود و رودنامه‌های ایران، 1379ش، ص475-476.
  10. ↑ «دماوند»، سفرمارکت.
  11. ↑ «قله دماوند»، کجارو.
  12. ↑ «دماوند»، سفرمارکت.
  13. ↑ تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.
  14. ↑ «قله دماوند»، کجارو.
  15. ↑ نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، بخش 59، بیت 23، سایت گنجور.
  16. ↑ ملک الشعرای بهار، قصاید، شماره 79، بیت 1، سایت گنجور.
  17. ↑ تکمیل همایون، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران زمین.
  18. ↑ «قله دماوند»، کجارو.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • تکمیل همایون، غلامحسین، «دماوند»، سایت دانشنامه ایران‌زمین، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
  • جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران، رود و رودنامه‌های ایران، چ۲، تهران، گیتاشناسی، ۱۳۷۹ش.
  • جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران، کوه‌ها و کوهنامة ایران، چ۲، تهران، گیتاشناسی، ۱۳۷۹ش.
  • جغرافیای استان تهران، چ۵، تهران، شرکت چاپ و نشر، ۱۳۸۳ش.
  • دفتر تقسیمات کشوری، نقشه و جدول تقسیمات کشوری، تهران، وزارت کشور، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی، آموزشی، ۱۳۸۳ش.
  • «دماوند»، سفرمارکت، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
  • سفرنامة ناصرخسرو قبادیانی، به‌تحقیق دکتر محمد دبیرسیاقی، چ۸، تهران، زوار، ۱۳۸۴ش.
  • نصرتی، مسعود، دماوند خاستگاه اساطیر ایران زمین، تهران، تربت، ۱۳۸۱ش.
  • «قله دماوند»، کجارو، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
  • مستوفی قزوینی، حمدالله، نزهة القلوب، به‌تحقیق دکتر محمد دبیرسیاقی، چ۱، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۳ش.
  • ملک‌الشعرای بهار، قصاید، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
  • نظامی، خمسه، خسرو و شیرین، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:کوه_دماوند&oldid=28266»