پیشنویس:همزیستی با حیوانات خانگی: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) اصلاح ارقام |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:حیوانات | '''{{درشت|همزیستی با حیوانات خانگی}}'''؛ نگهداری از حیوانات خانگی بهجهت سرگرمی یا بهعنوان همدم. | ||
[[پرونده:هم زیستی با حیوانات خانوادگی.jpg|جایگزین=قوانین نگهداری حیوانات خانگی|بندانگشتی|تابلوی اطلاعرسانی در یک محل پیادهروی سگ که صاحبان را به استفاده از قلاده و جمعآوری فضولات سگ ملزم میکند]] | |||
نگهداری حیوانات خانگی در [[زندگی]] مدرن، بیشتر از آنکه بازتاب عشق به طبیعت باشد، نماد تغییر سبک زندگی، نمایش طبقه اجتماعی و گاهی جایگزینی رابطه انسانی است. روندی که در آن «حیوانفرزندی» به جای فرزند واقعی قرار میگیرد، نشاندهنده تنهایی، خلأهای عاطفی و تأثیر فرهنگ غربی است. همزیستی با حیوانات، اگرچه مزایای روانی دارد، اما خطرات انتقال بیماری، آسیبهای اجتماعی و تخریب ارزشهای فرهنگی را نیز به همراه میآورد و بدون توجه به این پیامدها، ابعاد مثبت و منفی پدیده قابل تفکیک نخواهد بود | |||
==مفهومشناسی همزیستی با حیوانات خانگی== | |||
همزیستی انسان با حیوانات اهلی از مسئله [[همزیستی|همزیستی]] با حیوانات خانگی<ref>pet</ref> جدا است. حیوان خانگی در فرهنگ امروزی به تمام حیواناتی اطلاق میشود که بهعنوان همدم یا بهمنظور سرگرمی در منزل نگهداری میشوند. همچنین منافع حیوانات خانگی بیشتر در قالب [[تفریح]] و سرگرمی و ارضاء نیازهای روانی و اجتماعی دستهبندی میشوند. | |||
==انواع حیوانات خانگی== | ==انواع حیوانات خانگی== | ||
در یک تقسیمبندی کلی، حیوانات خانگی در دو دسته متعارف (معمولی) و نامتعارف (عجیب و غریب)<ref>exotic</ref> قرار میگیرند.<ref>[https://petha.ir/ | [[پرونده:حیوانات خانگی.jpg|alt=خرگوش هلندی خانگی|بندانگشتی|خرگوش هلندی خانگی]] | ||
در یک تقسیمبندی کلی، حیوانات خانگی در دو دسته متعارف (معمولی) و نامتعارف (عجیب و غریب)<ref>exotic</ref> قرار میگیرند.<ref>[https://petha.ir/۱۰-حیوان-خانگی-غیرمعمول/ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | |||
[[گربه]]، [[سگ]] و برخی پرندگان زینتی مانند [[طوطی]] و [[قناری]] از حیوانات خانگی متعارف هستند. حیوانات خانگی متعارف، بیشتر با فلسفه نگهداری از حیوانات خانگی تناسب دارند در حالی که حیوانات خانگی نامتعارف غالباً، به عنوان نماد و ابزاری جهت برجستهسازی تفاوت در سبک زندگی صاحبان این حیوانات و گاهی تفاخر به کار گرفته میشوند. در این نوع، به تناسب سن مخاطب نیز حیوانات مناسب [[کودک|کودکان]] و بزرگسالان عرضه میشود.<ref>[https://petha.ir/۱۰-حیوان-خانگی-غیرمعمول/ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | |||
[[ | داشتن نوع خاصی از حیوانات خانگی که دارای شرایط نگهداری ویژه یا در بر دارنده هزینه بالایی هستند، خودبهخود معرِّف و نماد طبقه اجتماعی خاص است. خزندگانی نظیر [[مار]]، جوجهتیغی، تمساح، برخی حیوانات وحشی مانند [[گرگ]]، [[ببر]]، [[پلنگ]] و حیوانات نادر و کمیابی چون شوگر گلایدر، برگچهخوار، والارو، آکسواوتل و قورباغه پکمن از این نمونهاند.<ref>[https://petha.ir/۱۰-حیوان-خانگی-غیرمعمول/ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | ||
==پیشینه تاریخی همزیستی با حیوانات خانگی== | |||
ورود حیوانات خانگی به زندگی انسان، تاریخی به درازای اهلیشدن این حیوانات دارد. طبق اطلاعات باستانشناسی، سگ اولین حیوانی است که پس از اهلیشدن، اجازهٔ همزیستی مسالمتآمیز با انسان را یافته است. کمک برای دستیابی به غذا و تأمین امنیت دو دلیل عمدهٔ انسان برای اهلیکردن سگ بهشمار میرود. در ادامه، اسب و [[گربه]] حیوانات دیگری بودند که وارد محیط زندگی انسانها شدند. یافتههای باستانشناسی نشان میدهد که انسانها از حدود ۱۵ هزار سال پیش به نگهداری از حیوانات خانگی روی آوردند.<ref>[http://hakimemehr.ir/fa/news/66371/انسانها-از-۱۵-هزار-سال-پیش-به-نگهداری-حیوانات-خانگی-روی-آوردند «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 6 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | |||
در یونان، مصر و ایران باستان، نگهداری از حیوانات خانگی در میان شاهزادگان و ثروتمندان رواج داشت و حیوانات گوناگون از [[نگهداری سگ|سگ]] و گربه تا [[شیر]] و [[پلنگ]] را شامل میشد. اما نوع مدرن نگهداری از حیوانات خانگی در سدههای هفدهم و هجدهم میلادی و از اروپا آغاز شد. [[نقاشی|نقاشیهایی]] که از شاهزادگان اروپایی به همراه حیوانات خانگیشان به تصویر درآمدند، درستی این مسئله را تأیید میکنند.<ref>[http://hakimemehr.ir/fa/news/66371/انسانها-از-۱۵-هزار-سال-پیش-به-نگهداری-حیوانات-خانگی-روی-آوردند «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 6 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | |||
==فلسفه همزیستی با حیوانات خانگی== | ==فلسفه همزیستی با حیوانات خانگی== | ||
مهمترین علت | مهمترین علت حیواندوستی انسانها را باید در راستای تأمین منافع شخصی جستجو کرد. با این تفاوت که پیشتر، تأمین منافع زیستی انسان نظیر همراهی در شکار، تأمین امنیت و جابجایی و حمل بار اولویت داشت ولی امروزه با ورود به دوران مدرنیته و تغییر [[سبک زندگی]] بشری، ارضاء برخی نیازهای روانی و اجتماعی در اولویت قرار گرفته است. | ||
اصولاً اجتماعیبودن انسان و علاقهمندی وی به ایجاد رابطه با دیگر موجودات زنده سبب شده تا حیوانات | اصولاً اجتماعیبودن انسان و علاقهمندی وی به ایجاد رابطه با دیگر موجودات زنده سبب شده تا حیوانات به خواست انسانها و در طی قرنها به محل [[زندگی]] آنان راه یابند. اما مهمترین و شایعترین دلیل علاقهمندی انسان به همزیستی با حیوانات، انس و الفتی است که انسان در ارتباطگیری و رسیدگی به یک موجود زنده کسب میکند. | ||
همچنین در غالب موارد، نگهداری حیوان خانگی به منظور سرگرمی برای کودکان یا برای اهداف تربیتی، | همچنین در غالب موارد، نگهداری حیوان خانگی به منظور سرگرمی برای کودکان یا برای اهداف تربیتی، تأمین خلاء عاطفی برای بزرگسالان و در مواردی استفاده از حیوانات خانگی جهت تفاخر و بهعنوان نمادی از تفاوت در سبک زندگی و طبقه اجتماعی از جمله مواردی است که توجیهکننده همزیستی انسان با حیوانات خانگی است.<ref>[https://www.salamatnews.com/news/198743/دلایل-گرایش-به-نگهداری-از-حیوانات-خانگی-در-ایران «حیوانات خانگی در ایران»، پایگاه خبری تندرستی، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | ||
با وجود این، توجه به حیوانات را باید جزئی از یک بسته فرهنگی دانست. همان سبکی از زندگی که نسبت به مصرف کمتر پلاستیک، دوستی با طبیعت، عدم قطع درختان، توجه به لایه ازن و چیزهایی مانند این حساس شده، حیوان خانگی را نیز بهعنوان یکی از عناصر این بسته فرهنگی یا سبک جدید زندگی معرفی کرده و پیشنهاد میدهد.<ref>[https://www.pana.ir/news/272247 «تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | با وجود این، توجه به حیوانات را باید جزئی از یک بسته فرهنگی دانست. همان سبکی از زندگی که نسبت به مصرف کمتر پلاستیک، دوستی با طبیعت، عدم قطع درختان، توجه به لایه ازن و چیزهایی مانند این حساس شده، حیوان خانگی را نیز بهعنوان یکی از عناصر این بسته فرهنگی یا سبک جدید زندگی معرفی کرده و پیشنهاد میدهد.<ref>[https://www.pana.ir/news/272247 «تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | ||
محمدتقی جعفری ( | [[محمدتقی جعفری]] (۱۳۰۲–۱۳۷۷ش)، فیلسوف و فقیه معاصر ایرانی، دو موضوعِ روانی را توجیهگر علاقهمندی زیاد ساکنین کشورهای اروپایی به نگهداری از سگ دانسته است؛ ابتدا تسلیمی که حیوان از خود نشان میدهد و حس اطاعتجویی مردم را اشباع مینماید. دوم، احساس لزوم [[وفا]] و محبت که میان انسانها نایاب یا کمیاب است، بهوسیلهٔ سگ، اشباع میشود.<ref>[http://hakimemehr.ir/fa/news/29872/تحلیل-علامه-محمدتقی-جعفری-از-دلایل-علاقه-مردم-اروپا-به-سگ «تحلیل علامه محمدتقی جعفری از دلایل علاقه مردم اروپا به سگ»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
==همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی== | ==همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی== | ||
تعامل و بهرهمندی باضابطه از نعمتهای زیستمحیطی که حیوانات یکی از مصادق آن | تعامل و بهرهمندی باضابطه از نعمتهای زیستمحیطی که حیوانات یکی از مصادق آن بهشمار میرود بهعنوان یکی از جلوههای زندگی دنیوی، مورد تأکید آیات [[قرآن]] است.<ref>سوره قصص، آیه 77.</ref> مسائل مربوط به حیوانات در [[دین]] [[اسلام]] به رسمیت شناخته شده و [[فقه اسلامی|فقه]] محیط زیست یکی از مباحث قدیمی در منابع، متون و مباحث اسلامی است.<ref>کلانتری ارسنجانی، «فقه شیعه و حقوق حیوانات»، 1382ش، ص248.</ref> | ||
توجه و اهمیت به رسیدگی به حیوانات در فرهنگ اسلامی تا جایی است که گوستاو لوبون<ref>Gustave Le Bon</ref> با مشاهده رفتار [[مسلمانان]] با حیوانات، کشورهای اسلامی را بهشت حیوانات معرفی مینماید. وی با اشاره به رعایت حقوق حیوانات و کمال آزادی حیوانات در معابر و محل زندگی مسلمانان، به اروپاییان توصیه میکند که باید خیلی چیزها را از مسلمانان بیاموزند.<ref>[http://nedaesfahan.ir/138063/بررسی-نگهداری-حیوانات-خانگی-از-دیدگاه.htm میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> | توجه و اهمیت به رسیدگی به حیوانات در فرهنگ اسلامی تا جایی است که گوستاو لوبون<ref>Gustave Le Bon</ref> با مشاهده رفتار [[مسلمانان]] با حیوانات، کشورهای اسلامی را [[بهشت]] حیوانات معرفی مینماید. وی با اشاره به رعایت حقوق حیوانات و کمال آزادی حیوانات در معابر و محل زندگی مسلمانان، به اروپاییان توصیه میکند که باید خیلی چیزها را از مسلمانان بیاموزند.<ref>[http://nedaesfahan.ir/138063/بررسی-نگهداری-حیوانات-خانگی-از-دیدگاه.htm میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
==احکام همزیستی با حیوانات خانگی== | ==احکام همزیستی با حیوانات خانگی== | ||
احکام همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی از دو منظر قابل بررسی است. نخست، با عنوان پاکی و نجاست و دوم در رابطه با احکام پنجگانه شامل [[حلال]]، [[حرام]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[مباح]]. در رابطه با حیوانات اهلی برخی احکام دایر مدار عناوین فقهی است به نحوی که گاهی نگهداری و سرپرستی از حیوانات با حکم وجوب همراه میشود مانند رسیدگی به حیواناتی که در ملکیت انسان قرار دارند.<ref>[https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=481758 سلیمانی و طباطبایی، | احکام همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی از دو منظر قابل بررسی است. نخست، با عنوان پاکی و نجاست و دوم در رابطه با احکام پنجگانه شامل [[حلال]]، [[حرام]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[مباح]]. در رابطه با حیوانات اهلی برخی احکام دایر مدار عناوین فقهی است به نحوی که گاهی نگهداری و سرپرستی از حیوانات با حکم وجوب همراه میشود مانند رسیدگی به حیواناتی که در ملکیت انسان قرار دارند.<ref>[https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=481758 سلیمانی و طباطبایی، «بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تأکید بر حق نفقه»، 1398ش، ص120.]</ref> در برخی روایات، توصیه به مراقبت و نگهداری برخی از حیوانات مانند [[خروس]] و [[کبوتر]] در محیط زندگی به منظور رهایی از هراس و تنهایی مورد اشاره قرار گرفته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج6، ص548.</ref> | ||
در برخی روایات، توصیه به مراقبت و نگهداری برخی از حیوانات مانند [[خروس]] و [[کبوتر]] در محیط زندگی به منظور رهایی از هراس و تنهایی مورد اشاره قرار گرفته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج6، ص548.</ref> | |||
البته مراجع تقلید [[شیعه]]، نگهداری حیوانات را در صورتی جایز دانستهاند که موجب آزار دیگران، ترتّب مفسده، مخالفت با قوانین یا موجب بازداری انسان از مشاغل عرفی نشود.<ref>[https://article.tebyan.net/331248/ | البته مراجع تقلید [[شیعه]]، نگهداری حیوانات را در صورتی جایز دانستهاند که موجب آزار دیگران، ترتّب مفسده، مخالفت با قوانین یا موجب بازداری انسان از مشاغل عرفی نشود.<ref>[https://article.tebyan.net/331248/حکم-نگهداری-کبوتر-در-منزل-و-احکام-آن «حکم نگهداری کبوتر در منزل و احکام آن»، سایت تبیان، تاریخ بازدید: 2 خرداد 1401ش.]</ref> در این زمینه و بهمنظور فهم بهتر روایات موافق با نگهداری از حیوانات خانگی، زمان صدور روایت و سبکزندگی راویان و مخاطب روایات مورد توجه قرار میگیرد. | ||
==آسیبشناسی همزیستی با حیوانات خانگی== | ==آسیبشناسی همزیستی با حیوانات خانگی== | ||
برخی محققان نگهداری از حیوانات خانگی و همزیستی با آنان را با عوامل دیگری نظیر موقعیت اجتماعی، باورها و عوامل فرهنگی در ارتباط میدانند. برخی تحقیقات نشان میدهد انس با حیوانات به کاهش سطح فشار خون کمک میکند و باعث افزایش آندروفینها میشود، میزان رضایت و آرامش را افزایش میدهد و اثر ضد درد دارد. | [[پرونده:Sci308.jpg|جایگزین=کبوتر خانگی|بندانگشتی|کبوتران خانگی در قفس]] | ||
برخی محققان نگهداری از حیوانات خانگی و [[همزیستی|همزیستی]] با آنان را با عوامل دیگری نظیر موقعیت اجتماعی، باورها و عوامل فرهنگی در ارتباط میدانند. برخی تحقیقات نشان میدهد انس با حیوانات به کاهش سطح فشار خون کمک میکند و باعث افزایش آندروفینها میشود، میزان رضایت و آرامش را افزایش میدهد و اثر ضد درد دارد. | |||
همچنین باعث کاهش هورمونهایی میشود که بر اثر استرس در بدن افزایش مییابد. علاوه بر این، امروز از حیوانات بهعنوان درمان مکمل در خصوص اختلالات روانشناختی همچون [[افسردگی]]، [[اضطراب]] و [[استرس]] بهره میبرند. کسانی هم که مشکل سوءمصرف مواد یا وابستگی به الکل دارند، انس با حیوانات میتواند نقش مؤثری در بهبود آنها داشته باشد.<ref>[http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-459-fa.pdf کجباف، محمدباقر و دیگران، « مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، 1389ش، ص91.]</ref> | |||
در کنار آثار مثبت همزیستی با حیوانات خانگی، برخی تحقیقات، نتایج منفی را گزارش دادهاند. نتایج یک پژوهش میدانی نشان میدهد که افراد دارای حیوان خانگی در زیر مقیاسهای ارتباط و درگیری عاطفی نسبت به افراد بدون حیوان خانگی مشکلات بیشتری را نشان میدهند.<ref>[http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-459-fa.pdf کجباف، محمدباقر و دیگران، « مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، 1389ش، ص91.]</ref> | |||
همچنین نتایج یک تحقیق دیگر نشان میدهد که افراد دلبسته ناایمن و کسانی که افکار منفی نسبت به روابط اجتماعی دارند، برای جبران کمبودهای خود به نگهداری حیوانات خانگی روی میآورند. محققان با بررسی ابعاد شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی و نوع حیوانات به این نتیجه رسیدهاند که صاحبان [[سگ در فقه اسلامی|سگ]] از سطح پایینتری از سازشپذیری و پذیرابودن نسبت به تجارب در مقایسه با صاحبان حیوان خانگی گربه و پرنده برخوردار بودند.<ref>[http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-693-fa.pdf چوبینه و دیگران، «بررسی وضعیت سلامت روانی و ویژگیهای شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی»، 1386، ص104.]</ref> در این زمینه نقش عوامل فرهنگی در داشتن یا نداشتن حیوانات خانگی اهمیت ویژهای دارد. | |||
با رواج فرهنگ ارتباط و همزیستی با حیوانات خانگی، بسیاری از افراد، نوعی دلبستگی به حیوانات<ref>attachment to animals</ref> را تجربه میکنند. این دلبستگی نوعی ارتباط و وابستگی روانی بین انسانها و حیوانات را رقم میزند که فرد به منظور پرکردن خلأها و تنهاییهای خود تمام توجه و هم و غم خود را به نیازها و چگونگی رسیدگی به آن حیوان معطوف میکند. | |||
با | در واقع، فرد، با نگهداری این حیوانات و اختصاص توجه و علاقه فراوان به آنها، [[لذتجویی|لذت]] میبرد. از معایب این وابستگی روانی، تجربه فشار روانی بالا در نتیجه از دستدادن حیوان خانگی است که با توجه به شرایط نگهداری و دلایل متنوع دیگر بسیار محتمل است. این مسئله در کودکان و نوجوانان آسیب بیشتری به همراه دارد.<ref>[http://www.iana.ir/بخش-اجتماعی-3/37186-وابستگی-روانی-به-حیوانات-خانگی «وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، خبرگزاری ایانا، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.]</ref> | ||
===بیماریهای مشترک انسان و حیوانات خانگی=== | ===بیماریهای مشترک انسان و حیوانات خانگی=== | ||
همه حیوانات خانگی به صورت بالقوه توانایی انتقال بیماری به انسان را دارند و بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان از مهمترین نگرانیهای حیواندوستان بهشمار میرود. بیماری مشترک انسان و حیوانات یا زُئونوز<ref>Zoonosis</ref> به بیماریهای عفونی گفته میشود که بین حیوانات و انسان قابل انتقال هستند. اغلب این واژه بهطور اختصاصی برای بیماریهایی که از دیگر گونههای حیوانات | همه حیوانات خانگی به صورت بالقوه توانایی انتقال بیماری به انسان را دارند و بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان از مهمترین نگرانیهای حیواندوستان بهشمار میرود. بیماری مشترک انسان و حیوانات یا زُئونوز<ref>Zoonosis</ref> به بیماریهای عفونی گفته میشود که بین حیوانات و انسان قابل انتقال هستند. اغلب این واژه بهطور اختصاصی برای بیماریهایی که از دیگر گونههای حیوانات منشأ میگیرند و به انسان منتقل میشوند، به کار میرود. | ||
شناسنامهدار کردن، تزریق واکسنهای گوناگون و رسیدگی پزشکی به منظور | شناسنامهدار کردن، تزریق واکسنهای گوناگون و رسیدگی پزشکی به منظور تأمین بهداشت و سلامت حیوان خانگی تاحدودی این نگرانی را کاهش داده است. برخی تحقیقات نشان میدهد که ۶۰ درصد بیماریهای واگیر از حیوانات به انسان منتقل میشود. بغل کردن، بوسیدن و نوازش [[سگ]] و [[گربه]] رفتارهای خطرناکی است که احتمال انتقال تخم بعضی از انگلها از روی کُرک، مو یا خز حیوانات را افزایش میدهد.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3035039/حیوان-خانگی-نیاز-یا-دردسر «حیوان خانگی؛ نیاز یا دردسر»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ بازدید: 23 خرداد 1401.]</ref> | ||
کودکان زیر ۵ سال، زنان باردار به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، افراد سالمند، افرادی که پیوند عضو انجام دادهاند به خاطر مصرف برخی داروها که منجر به سرکوب سیستم ایمنی بدن میشود و همه آنهایی که به هر دلیل اعم از ارثی یا اکتسابی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نباید در معرض حیوانات خانگی باشند. برخی با توجه به مشکلات موجود در این زمینه خبر از سونامی بیماریهای مشترک بین انسان و حیوانات خانگی میدهند و آمار برخی بیماریها نظیر هاری را نسبت به گذشته بسیار بالا ارزیابی میکنند.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14010231000583/ | [[کودک|کودکان]] زیر ۵ سال، زنان باردار به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، افراد سالمند، افرادی که پیوند عضو انجام دادهاند به خاطر مصرف برخی داروها که منجر به سرکوب سیستم ایمنی بدن میشود و همه آنهایی که به هر دلیل اعم از ارثی یا اکتسابی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نباید در معرض حیوانات خانگی باشند. برخی با توجه به مشکلات موجود در این زمینه خبر از سونامی بیماریهای مشترک بین انسان و حیوانات خانگی میدهند و آمار برخی بیماریها نظیر هاری را نسبت به گذشته بسیار بالا ارزیابی میکنند.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14010231000583/سونامی-بیماریها-تاوان-همنشینی-با-سگها-ابتلا-به-هاری-در-ایران-رکورد «سونامی بیماریها تاوان همنشینی با سگها؛ ابتلا به هاری در «ایران» رکورد شکست»، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: 45 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
عفونت کرمهای قلابدار، تب مالت، کامپیلوباکتریوز، چنگ گربه، | عفونت کرمهای قلابدار، تب مالت، کامپیلوباکتریوز، چنگ گربه، آنفولانزای پرندگان، سالمونلوز، کاپنوسیتوفاگا، سارقوپتیک، استافیلوکوکوس اورئوس، لپتوسپیروز، طاعون و هاری از مهمترین بیماریهای قابل انتقال از حیوانات خانگی به انسان است.<ref>[https://happypet.pet/joint-disease-of-humans-and-dogs/ «بیماریهای مشترک انسان و سگ خانگی»، وبسایت هپیپت، تاریخ بازدید: 24 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
===آسیبهای اجتماعی=== | ===آسیبهای اجتماعی=== | ||
آسیبهای اجتماعی هر گونه رفتار فردی یا جمعی است که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی قرار نمیگیرد و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو میشود.<ref>[https://www.donyayeamn.org/social-harm/ «آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> امروزه برخی از وجوه نگهداری از حیوانات خانگی، کمکم تبدیل به یک معضل و آسیب اجتماعی شده است. | آسیبهای اجتماعی هر گونه رفتار فردی یا جمعی است که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی قرار نمیگیرد و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو میشود.<ref>[https://www.donyayeamn.org/social-harm/ «آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> امروزه برخی از وجوه نگهداری از حیوانات خانگی، کمکم تبدیل به یک معضل و آسیب اجتماعی شده است. سگگردانی در کوچه، خیابان و پارکها و نگهداری حیوانات خانگی در محیط اشتراکی نظیر آپارتمانها، تکثیر نسل غیرقانونی و برهم زدن تعادل زیستی در طبیعت، ترویج ارزشهای غیربومی و تضعیف ارزشهای دینی و فرهنگی در کنار تغییر سبک زندگی از مهمترین آسیبهای اجتماعی مرتبط با نگهداری از حیوانات خانگی است.<ref>[https://www.porseman.com/article/نگهداري-حيوان--حيوانپروري--معضلات-اجتماعي/52458 «نگهداری از حیوان و معضلات اجتماعی»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ بازدید: 23 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
سگگردانی نسبت به بقیه آسیبها جنبه اجتماعی پررنگتری دارد. در این زمینه، فوبیای حیوانات، اختلالی است که در نتیجه مواجهه کودکان با حیواناتی نظیر سگها رخ میدهد. کودکی که در خیابان در حال راه رفتن است یا در پاک مشغول بازی است و بهیکباره با یک حیوان خانگی مانند سگ مواجه میشود. ترس و وحشت ناشی از این مواجهه ممکن است اثرات جبران ناپذیری بر فرد داشته باشد و تا آخر عمر با وی همراه باشد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5273958/تأثیرات-روانشناختی-سگ-گردانی-احتمال-ایجاد-فوبیای-حیوانات-در «تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال | سگگردانی نسبت به بقیه آسیبها جنبه اجتماعی پررنگتری دارد. در این زمینه، فوبیای حیوانات، اختلالی است که در نتیجه مواجهه کودکان با حیواناتی نظیر سگها رخ میدهد. کودکی که در خیابان در حال راه رفتن است یا در پاک مشغول بازی است و بهیکباره با یک حیوان خانگی مانند سگ مواجه میشود. ترس و وحشت ناشی از این مواجهه ممکن است اثرات جبران ناپذیری بر فرد داشته باشد و تا آخر عمر با وی همراه باشد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5273958/تأثیرات-روانشناختی-سگ-گردانی-احتمال-ایجاد-فوبیای-حیوانات-در «تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال ایجاد فوبیای حیوانات در کودکان»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
===حیوانهمزیستی و فرزندآوری=== | ===حیوانهمزیستی و فرزندآوری=== | ||
برخی محققان تغییر الگوی [[فرزندآوری]] و عدم مبادرت به فرزندآوری یا گرایش به تکفرزندی را در ارتباط با رشد توجه به نگهداری از حیوانات خانگی میدانند. سگفرزندی یا حیوانفرزندی پدیده جدیدی است که در میان زوجها و حتی | برخی محققان تغییر الگوی [[فرزندآوری]] و عدم مبادرت به فرزندآوری یا گرایش به تکفرزندی را در ارتباط با رشد توجه به نگهداری از حیوانات خانگی میدانند. سگفرزندی یا حیوانفرزندی پدیده جدیدی است که در میان زوجها و حتی جوانان مجرد، بهشدت در حال گسترش است. بسیاری از کسانی که از حیوانات خانگی نگهداری میکنند برای این حیوانات دو نقش را بازی میکنند؛ نقش همبازی و نقش [[پدر]] و [[مادر]]. رابطه و نحوه نگهداری از این حیوانات نشان میدهد تنهایی، کمبود وسایل سرگرمکننده، [[طلاق عاطفی]]، اثرپذیری از فرهنگ غربی، افزایش سن [[ازدواج]]، [[اشتغال زنان]]، عدم اعتماد اجتماعی و بیکاری از عوامل مؤثر در نگهداری از حیوانات خانگی هستند.<ref>[https://www.iscanews.ir/news/897008/نگهداری-ازحیوانات-خانگی-درحال-تبدیل-شدن-به-آسیب-اجتماعی-و-تجمل «حیوانات خانگی یک فرزند بیدردسر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ بازدید: 21 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
==مسائل قانونی نگهداری حیوانات خانگی== | ==مسائل قانونی نگهداری حیوانات خانگی== | ||
در [[قانون اساسی ایران]]، نگهداری از حیوانات خانگی در ملک اختصاصی یا واحد خصوصی جرم نیست. تنها در برخی قوانین مانند قانون تملک آپارتمانها یا قانون مجازات اسلامی با توجه به آثار سوء نگهداری از حیوانات خانگی میتوان بر علیه آن اعلام جرم | در [[قانون اساسی ایران]]، نگهداری از حیوانات خانگی در ملک اختصاصی یا واحد خصوصی جرم نیست. تنها در برخی قوانین مانند قانون تملک آپارتمانها یا [[قانون مجازات اسلامی]] با توجه به آثار سوء نگهداری از حیوانات خانگی میتوان بر علیه آن اعلام جرم نمود؛ مثلاً در صورتی که برای دیگران آسیب یا اذیتی داشته باشد مانند ایجاد [[ترس]] یا اشغال فضای مشترک و ایجاد سر و صدا. همچنین مصداق اقدام بر علیه بهداشت عمومی تلقی شود. در این صورت اگر همسایگان یا مدعی العموم اثبات کنند که وجود حیوان خانگی در ملک اختصاصی فرد هم باعث ایجاد مزاحمت، انتقال بیماری و سلب آسایش میشود این عمل مجرمانه تلقی خواهد شد.<ref>[https://soroushadl.com/سگ-گردانی/ «نگاهی به قوانین ایران در زمینهی نگهداری از سگ و سگگردانی»، وبسایت مرکز حقوقی بینالمللی سروش عدل، تاریخ بازدید: 21 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
در [[آبان]] ماه ۱۴۰۰ش طرحی به مجلس ارائه شد که در صورت تصویب، چهار ماده به قانون مجازات اسلامی اضافه خواهد شد تا از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک و مضر دفاع نماید. این طرح که با توجه به درخواستها و کارزارهای مردمی در رسانهها در مخالفت با سگگردانی و بیتوجهی به حقوق عامه توسط صاحبان حیوانات خانگی خصوصاً سگها پیگیری شده، با هدف جرمزایی برای نگهداری کنندگان از حیوانات خانگی مثل سگ و گربه ارائه شده است.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/7971722/ماجرای-طرح-مجلس-برای-مجازات-نگهداری-از-حیوانات-خانگی-چیست «طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: 22 خرداد 1401ش.]</ref> | در [[آبان]] ماه ۱۴۰۰ش طرحی به مجلس ارائه شد که در صورت تصویب، چهار ماده به قانون مجازات اسلامی اضافه خواهد شد تا از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک و مضر دفاع نماید. این طرح که با توجه به درخواستها و کارزارهای مردمی در رسانهها در مخالفت با سگگردانی و بیتوجهی به حقوق عامه توسط صاحبان حیوانات خانگی خصوصاً سگها پیگیری شده، با هدف جرمزایی برای نگهداری کنندگان از حیوانات خانگی مثل سگ و گربه ارائه شده است.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/7971722/ماجرای-طرح-مجلس-برای-مجازات-نگهداری-از-حیوانات-خانگی-چیست «طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: 22 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
*«آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | * «آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*«بیماریهای مشترک انسان و سگ خانگی»، وبسایت هپیپت، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | * «بیماریهای مشترک انسان و سگ خانگی»، وبسایت هپیپت، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*«پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۴۰۰ش. | * «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۴۰۰ش. | ||
*«تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال | * «تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال ایجاد فوبیای حیوانات در کودکان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۴۰۰ش. | ||
*«تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۹۳ش. | * «تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۹۳ش. | ||
*«تحلیل علامه محمدتقی جعفری از دلایل علاقه مردم اروپا به سگ»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ش. | * «تحلیل علامه محمدتقی جعفری از دلایل علاقه مردم اروپا به سگ»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ش. | ||
*چوبینه، حمید و دیگران، «بررسی وضعیت سلامت روانی و | * چوبینه، حمید و دیگران، «بررسی وضعیت سلامت روانی و ویژگیهای شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی»، مجله ارمغان دانش، س۱۷، ش۷، ۱۳۸۶ش. | ||
*«حکم نگهداری کبوتر در منزل و احکام آن»، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب:: ۲۶ مرداد ۱۳۹۵ش. | * «حکم نگهداری کبوتر در منزل و احکام آن»، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب:: ۲۶ مرداد ۱۳۹۵ش. | ||
*«حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ | * «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مهر ۱۳۹۵ش. | ||
*«حیوان خانگی؛ نیاز یا دردسر»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ش. | * «حیوان خانگی؛ نیاز یا دردسر»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ش. | ||
*«حیوانات خانگی در ایران»، پایگاه خبری تندرستی، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش. | * «حیوانات خانگی در ایران»، پایگاه خبری تندرستی، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش. | ||
*«حیوانات خانگی یک فرزند بیدردسر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۶ش. | * «حیوانات خانگی یک فرزند بیدردسر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۶ش. | ||
*سلیمانی، حسن و طباطبایی، سیدمصطفی، | * سلیمانی، حسن و طباطبایی، سیدمصطفی، «بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تأکید بر حق نفقه»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، س۱۵، ش۵۶، ۱۳۹۸ش. | ||
*«سونامی بیماریها تاوان همنشینی با سگها؛ | * «سونامی بیماریها تاوان همنشینی با سگها؛ ابتلا به هاری در «ایران» رکورد شکست»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*«طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۸ آذر ۱۴۰۰ش. | * «طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۸ آذر ۱۴۰۰ش. | ||
*کجباف، محمدباقر و دیگران، | * کجباف، محمدباقر و دیگران، «مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، س۱۳، ش۴، ۱۳۸۹ش. | ||
*کلانتری ارسنجانی، علیاکبر، «فقه شیعه و حقوق حیوانات»، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت، سال۹، ش۳۳، ۱۳۸۲ش. | * کلانتری ارسنجانی، علیاکبر، «فقه شیعه و حقوق حیوانات»، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت، سال۹، ش۳۳، ۱۳۸۲ش. | ||
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق. | ||
*میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش. | * میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش. | ||
*«نگاهی به قوانین ایران در | * «نگاهی به قوانین ایران در زمینهٔ نگهداری از سگ و سگگردانی»، وبسایت مرکز حقوقی بینالمللی سروش عدل، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*«نگهداری از حیوان و معضلات اجتماعی»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ش. | * «نگهداری از حیوان و معضلات اجتماعی»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ش. | ||
*«وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، خبرگزاری ایانا، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش. | * «وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، خبرگزاری ایانا، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش. | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
{{#seo: | |||
|title= حکم هم زیستی با حیوانات خانگی - فلسفه هم زیستی با حیوانات خانگی - ویکی زندگی | |||
|title_mode=Replaced Title | |||
|keywords= هم زیستی با حیوانات خانگی | |||
|description= هم زیستی با حیوانات خانگی چه حکمی دارد - فلسفه هم زیستی با حیوانات خانگی در فرهنگهای مختلف - ویکی زندگی | |||
}} | |||
{{زندگی-افقی}} | |||
[[رده:اخلاق حیوانات]] | |||
[[رده:اخلاق زیستی]] | |||
[[رده:بازی و سرگرمی]] | |||
[[رده:جامعهشناسی اوقات فراغت]] | |||
[[رده:سبک زندگی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۱۳
همزیستی با حیوانات خانگی؛ نگهداری از حیوانات خانگی بهجهت سرگرمی یا بهعنوان همدم.
نگهداری حیوانات خانگی در زندگی مدرن، بیشتر از آنکه بازتاب عشق به طبیعت باشد، نماد تغییر سبک زندگی، نمایش طبقه اجتماعی و گاهی جایگزینی رابطه انسانی است. روندی که در آن «حیوانفرزندی» به جای فرزند واقعی قرار میگیرد، نشاندهنده تنهایی، خلأهای عاطفی و تأثیر فرهنگ غربی است. همزیستی با حیوانات، اگرچه مزایای روانی دارد، اما خطرات انتقال بیماری، آسیبهای اجتماعی و تخریب ارزشهای فرهنگی را نیز به همراه میآورد و بدون توجه به این پیامدها، ابعاد مثبت و منفی پدیده قابل تفکیک نخواهد بود
مفهومشناسی همزیستی با حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]همزیستی انسان با حیوانات اهلی از مسئله همزیستی با حیوانات خانگی[۱] جدا است. حیوان خانگی در فرهنگ امروزی به تمام حیواناتی اطلاق میشود که بهعنوان همدم یا بهمنظور سرگرمی در منزل نگهداری میشوند. همچنین منافع حیوانات خانگی بیشتر در قالب تفریح و سرگرمی و ارضاء نیازهای روانی و اجتماعی دستهبندی میشوند.
انواع حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در یک تقسیمبندی کلی، حیوانات خانگی در دو دسته متعارف (معمولی) و نامتعارف (عجیب و غریب)[۲] قرار میگیرند.[۳]
گربه، سگ و برخی پرندگان زینتی مانند طوطی و قناری از حیوانات خانگی متعارف هستند. حیوانات خانگی متعارف، بیشتر با فلسفه نگهداری از حیوانات خانگی تناسب دارند در حالی که حیوانات خانگی نامتعارف غالباً، به عنوان نماد و ابزاری جهت برجستهسازی تفاوت در سبک زندگی صاحبان این حیوانات و گاهی تفاخر به کار گرفته میشوند. در این نوع، به تناسب سن مخاطب نیز حیوانات مناسب کودکان و بزرگسالان عرضه میشود.[۴]
داشتن نوع خاصی از حیوانات خانگی که دارای شرایط نگهداری ویژه یا در بر دارنده هزینه بالایی هستند، خودبهخود معرِّف و نماد طبقه اجتماعی خاص است. خزندگانی نظیر مار، جوجهتیغی، تمساح، برخی حیوانات وحشی مانند گرگ، ببر، پلنگ و حیوانات نادر و کمیابی چون شوگر گلایدر، برگچهخوار، والارو، آکسواوتل و قورباغه پکمن از این نمونهاند.[۵]
پیشینه تاریخی همزیستی با حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ورود حیوانات خانگی به زندگی انسان، تاریخی به درازای اهلیشدن این حیوانات دارد. طبق اطلاعات باستانشناسی، سگ اولین حیوانی است که پس از اهلیشدن، اجازهٔ همزیستی مسالمتآمیز با انسان را یافته است. کمک برای دستیابی به غذا و تأمین امنیت دو دلیل عمدهٔ انسان برای اهلیکردن سگ بهشمار میرود. در ادامه، اسب و گربه حیوانات دیگری بودند که وارد محیط زندگی انسانها شدند. یافتههای باستانشناسی نشان میدهد که انسانها از حدود ۱۵ هزار سال پیش به نگهداری از حیوانات خانگی روی آوردند.[۶]
در یونان، مصر و ایران باستان، نگهداری از حیوانات خانگی در میان شاهزادگان و ثروتمندان رواج داشت و حیوانات گوناگون از سگ و گربه تا شیر و پلنگ را شامل میشد. اما نوع مدرن نگهداری از حیوانات خانگی در سدههای هفدهم و هجدهم میلادی و از اروپا آغاز شد. نقاشیهایی که از شاهزادگان اروپایی به همراه حیوانات خانگیشان به تصویر درآمدند، درستی این مسئله را تأیید میکنند.[۷]
فلسفه همزیستی با حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مهمترین علت حیواندوستی انسانها را باید در راستای تأمین منافع شخصی جستجو کرد. با این تفاوت که پیشتر، تأمین منافع زیستی انسان نظیر همراهی در شکار، تأمین امنیت و جابجایی و حمل بار اولویت داشت ولی امروزه با ورود به دوران مدرنیته و تغییر سبک زندگی بشری، ارضاء برخی نیازهای روانی و اجتماعی در اولویت قرار گرفته است.
اصولاً اجتماعیبودن انسان و علاقهمندی وی به ایجاد رابطه با دیگر موجودات زنده سبب شده تا حیوانات به خواست انسانها و در طی قرنها به محل زندگی آنان راه یابند. اما مهمترین و شایعترین دلیل علاقهمندی انسان به همزیستی با حیوانات، انس و الفتی است که انسان در ارتباطگیری و رسیدگی به یک موجود زنده کسب میکند.
همچنین در غالب موارد، نگهداری حیوان خانگی به منظور سرگرمی برای کودکان یا برای اهداف تربیتی، تأمین خلاء عاطفی برای بزرگسالان و در مواردی استفاده از حیوانات خانگی جهت تفاخر و بهعنوان نمادی از تفاوت در سبک زندگی و طبقه اجتماعی از جمله مواردی است که توجیهکننده همزیستی انسان با حیوانات خانگی است.[۸]
با وجود این، توجه به حیوانات را باید جزئی از یک بسته فرهنگی دانست. همان سبکی از زندگی که نسبت به مصرف کمتر پلاستیک، دوستی با طبیعت، عدم قطع درختان، توجه به لایه ازن و چیزهایی مانند این حساس شده، حیوان خانگی را نیز بهعنوان یکی از عناصر این بسته فرهنگی یا سبک جدید زندگی معرفی کرده و پیشنهاد میدهد.[۹]
محمدتقی جعفری (۱۳۰۲–۱۳۷۷ش)، فیلسوف و فقیه معاصر ایرانی، دو موضوعِ روانی را توجیهگر علاقهمندی زیاد ساکنین کشورهای اروپایی به نگهداری از سگ دانسته است؛ ابتدا تسلیمی که حیوان از خود نشان میدهد و حس اطاعتجویی مردم را اشباع مینماید. دوم، احساس لزوم وفا و محبت که میان انسانها نایاب یا کمیاب است، بهوسیلهٔ سگ، اشباع میشود.[۱۰]
همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تعامل و بهرهمندی باضابطه از نعمتهای زیستمحیطی که حیوانات یکی از مصادق آن بهشمار میرود بهعنوان یکی از جلوههای زندگی دنیوی، مورد تأکید آیات قرآن است.[۱۱] مسائل مربوط به حیوانات در دین اسلام به رسمیت شناخته شده و فقه محیط زیست یکی از مباحث قدیمی در منابع، متون و مباحث اسلامی است.[۱۲]
توجه و اهمیت به رسیدگی به حیوانات در فرهنگ اسلامی تا جایی است که گوستاو لوبون[۱۳] با مشاهده رفتار مسلمانان با حیوانات، کشورهای اسلامی را بهشت حیوانات معرفی مینماید. وی با اشاره به رعایت حقوق حیوانات و کمال آزادی حیوانات در معابر و محل زندگی مسلمانان، به اروپاییان توصیه میکند که باید خیلی چیزها را از مسلمانان بیاموزند.[۱۴]
احکام همزیستی با حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]احکام همزیستی با حیوانات در آموزههای اسلامی از دو منظر قابل بررسی است. نخست، با عنوان پاکی و نجاست و دوم در رابطه با احکام پنجگانه شامل حلال، حرام، مستحب، مکروه و مباح. در رابطه با حیوانات اهلی برخی احکام دایر مدار عناوین فقهی است به نحوی که گاهی نگهداری و سرپرستی از حیوانات با حکم وجوب همراه میشود مانند رسیدگی به حیواناتی که در ملکیت انسان قرار دارند.[۱۵] در برخی روایات، توصیه به مراقبت و نگهداری برخی از حیوانات مانند خروس و کبوتر در محیط زندگی به منظور رهایی از هراس و تنهایی مورد اشاره قرار گرفته است.[۱۶]
البته مراجع تقلید شیعه، نگهداری حیوانات را در صورتی جایز دانستهاند که موجب آزار دیگران، ترتّب مفسده، مخالفت با قوانین یا موجب بازداری انسان از مشاغل عرفی نشود.[۱۷] در این زمینه و بهمنظور فهم بهتر روایات موافق با نگهداری از حیوانات خانگی، زمان صدور روایت و سبکزندگی راویان و مخاطب روایات مورد توجه قرار میگیرد.
آسیبشناسی همزیستی با حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
برخی محققان نگهداری از حیوانات خانگی و همزیستی با آنان را با عوامل دیگری نظیر موقعیت اجتماعی، باورها و عوامل فرهنگی در ارتباط میدانند. برخی تحقیقات نشان میدهد انس با حیوانات به کاهش سطح فشار خون کمک میکند و باعث افزایش آندروفینها میشود، میزان رضایت و آرامش را افزایش میدهد و اثر ضد درد دارد.
همچنین باعث کاهش هورمونهایی میشود که بر اثر استرس در بدن افزایش مییابد. علاوه بر این، امروز از حیوانات بهعنوان درمان مکمل در خصوص اختلالات روانشناختی همچون افسردگی، اضطراب و استرس بهره میبرند. کسانی هم که مشکل سوءمصرف مواد یا وابستگی به الکل دارند، انس با حیوانات میتواند نقش مؤثری در بهبود آنها داشته باشد.[۱۸]
در کنار آثار مثبت همزیستی با حیوانات خانگی، برخی تحقیقات، نتایج منفی را گزارش دادهاند. نتایج یک پژوهش میدانی نشان میدهد که افراد دارای حیوان خانگی در زیر مقیاسهای ارتباط و درگیری عاطفی نسبت به افراد بدون حیوان خانگی مشکلات بیشتری را نشان میدهند.[۱۹]
همچنین نتایج یک تحقیق دیگر نشان میدهد که افراد دلبسته ناایمن و کسانی که افکار منفی نسبت به روابط اجتماعی دارند، برای جبران کمبودهای خود به نگهداری حیوانات خانگی روی میآورند. محققان با بررسی ابعاد شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی و نوع حیوانات به این نتیجه رسیدهاند که صاحبان سگ از سطح پایینتری از سازشپذیری و پذیرابودن نسبت به تجارب در مقایسه با صاحبان حیوان خانگی گربه و پرنده برخوردار بودند.[۲۰] در این زمینه نقش عوامل فرهنگی در داشتن یا نداشتن حیوانات خانگی اهمیت ویژهای دارد.
با رواج فرهنگ ارتباط و همزیستی با حیوانات خانگی، بسیاری از افراد، نوعی دلبستگی به حیوانات[۲۱] را تجربه میکنند. این دلبستگی نوعی ارتباط و وابستگی روانی بین انسانها و حیوانات را رقم میزند که فرد به منظور پرکردن خلأها و تنهاییهای خود تمام توجه و هم و غم خود را به نیازها و چگونگی رسیدگی به آن حیوان معطوف میکند.
در واقع، فرد، با نگهداری این حیوانات و اختصاص توجه و علاقه فراوان به آنها، لذت میبرد. از معایب این وابستگی روانی، تجربه فشار روانی بالا در نتیجه از دستدادن حیوان خانگی است که با توجه به شرایط نگهداری و دلایل متنوع دیگر بسیار محتمل است. این مسئله در کودکان و نوجوانان آسیب بیشتری به همراه دارد.[۲۲]
بیماریهای مشترک انسان و حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]همه حیوانات خانگی به صورت بالقوه توانایی انتقال بیماری به انسان را دارند و بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان از مهمترین نگرانیهای حیواندوستان بهشمار میرود. بیماری مشترک انسان و حیوانات یا زُئونوز[۲۳] به بیماریهای عفونی گفته میشود که بین حیوانات و انسان قابل انتقال هستند. اغلب این واژه بهطور اختصاصی برای بیماریهایی که از دیگر گونههای حیوانات منشأ میگیرند و به انسان منتقل میشوند، به کار میرود.
شناسنامهدار کردن، تزریق واکسنهای گوناگون و رسیدگی پزشکی به منظور تأمین بهداشت و سلامت حیوان خانگی تاحدودی این نگرانی را کاهش داده است. برخی تحقیقات نشان میدهد که ۶۰ درصد بیماریهای واگیر از حیوانات به انسان منتقل میشود. بغل کردن، بوسیدن و نوازش سگ و گربه رفتارهای خطرناکی است که احتمال انتقال تخم بعضی از انگلها از روی کُرک، مو یا خز حیوانات را افزایش میدهد.[۲۴]
کودکان زیر ۵ سال، زنان باردار به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، افراد سالمند، افرادی که پیوند عضو انجام دادهاند به خاطر مصرف برخی داروها که منجر به سرکوب سیستم ایمنی بدن میشود و همه آنهایی که به هر دلیل اعم از ارثی یا اکتسابی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نباید در معرض حیوانات خانگی باشند. برخی با توجه به مشکلات موجود در این زمینه خبر از سونامی بیماریهای مشترک بین انسان و حیوانات خانگی میدهند و آمار برخی بیماریها نظیر هاری را نسبت به گذشته بسیار بالا ارزیابی میکنند.[۲۵]
عفونت کرمهای قلابدار، تب مالت، کامپیلوباکتریوز، چنگ گربه، آنفولانزای پرندگان، سالمونلوز، کاپنوسیتوفاگا، سارقوپتیک، استافیلوکوکوس اورئوس، لپتوسپیروز، طاعون و هاری از مهمترین بیماریهای قابل انتقال از حیوانات خانگی به انسان است.[۲۶]
آسیبهای اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آسیبهای اجتماعی هر گونه رفتار فردی یا جمعی است که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی قرار نمیگیرد و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو میشود.[۲۷] امروزه برخی از وجوه نگهداری از حیوانات خانگی، کمکم تبدیل به یک معضل و آسیب اجتماعی شده است. سگگردانی در کوچه، خیابان و پارکها و نگهداری حیوانات خانگی در محیط اشتراکی نظیر آپارتمانها، تکثیر نسل غیرقانونی و برهم زدن تعادل زیستی در طبیعت، ترویج ارزشهای غیربومی و تضعیف ارزشهای دینی و فرهنگی در کنار تغییر سبک زندگی از مهمترین آسیبهای اجتماعی مرتبط با نگهداری از حیوانات خانگی است.[۲۸]
سگگردانی نسبت به بقیه آسیبها جنبه اجتماعی پررنگتری دارد. در این زمینه، فوبیای حیوانات، اختلالی است که در نتیجه مواجهه کودکان با حیواناتی نظیر سگها رخ میدهد. کودکی که در خیابان در حال راه رفتن است یا در پاک مشغول بازی است و بهیکباره با یک حیوان خانگی مانند سگ مواجه میشود. ترس و وحشت ناشی از این مواجهه ممکن است اثرات جبران ناپذیری بر فرد داشته باشد و تا آخر عمر با وی همراه باشد.[۲۹]
حیوانهمزیستی و فرزندآوری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]برخی محققان تغییر الگوی فرزندآوری و عدم مبادرت به فرزندآوری یا گرایش به تکفرزندی را در ارتباط با رشد توجه به نگهداری از حیوانات خانگی میدانند. سگفرزندی یا حیوانفرزندی پدیده جدیدی است که در میان زوجها و حتی جوانان مجرد، بهشدت در حال گسترش است. بسیاری از کسانی که از حیوانات خانگی نگهداری میکنند برای این حیوانات دو نقش را بازی میکنند؛ نقش همبازی و نقش پدر و مادر. رابطه و نحوه نگهداری از این حیوانات نشان میدهد تنهایی، کمبود وسایل سرگرمکننده، طلاق عاطفی، اثرپذیری از فرهنگ غربی، افزایش سن ازدواج، اشتغال زنان، عدم اعتماد اجتماعی و بیکاری از عوامل مؤثر در نگهداری از حیوانات خانگی هستند.[۳۰]
مسائل قانونی نگهداری حیوانات خانگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در قانون اساسی ایران، نگهداری از حیوانات خانگی در ملک اختصاصی یا واحد خصوصی جرم نیست. تنها در برخی قوانین مانند قانون تملک آپارتمانها یا قانون مجازات اسلامی با توجه به آثار سوء نگهداری از حیوانات خانگی میتوان بر علیه آن اعلام جرم نمود؛ مثلاً در صورتی که برای دیگران آسیب یا اذیتی داشته باشد مانند ایجاد ترس یا اشغال فضای مشترک و ایجاد سر و صدا. همچنین مصداق اقدام بر علیه بهداشت عمومی تلقی شود. در این صورت اگر همسایگان یا مدعی العموم اثبات کنند که وجود حیوان خانگی در ملک اختصاصی فرد هم باعث ایجاد مزاحمت، انتقال بیماری و سلب آسایش میشود این عمل مجرمانه تلقی خواهد شد.[۳۱]
در آبان ماه ۱۴۰۰ش طرحی به مجلس ارائه شد که در صورت تصویب، چهار ماده به قانون مجازات اسلامی اضافه خواهد شد تا از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک و مضر دفاع نماید. این طرح که با توجه به درخواستها و کارزارهای مردمی در رسانهها در مخالفت با سگگردانی و بیتوجهی به حقوق عامه توسط صاحبان حیوانات خانگی خصوصاً سگها پیگیری شده، با هدف جرمزایی برای نگهداری کنندگان از حیوانات خانگی مثل سگ و گربه ارائه شده است.[۳۲]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ pet
- ↑ exotic
- ↑ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 6 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 6 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «حیوانات خانگی در ایران»، پایگاه خبری تندرستی، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ «تحلیل علامه محمدتقی جعفری از دلایل علاقه مردم اروپا به سگ»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.
- ↑ سوره قصص، آیه 77.
- ↑ کلانتری ارسنجانی، «فقه شیعه و حقوق حیوانات»، 1382ش، ص248.
- ↑ Gustave Le Bon
- ↑ میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.
- ↑ سلیمانی و طباطبایی، «بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تأکید بر حق نفقه»، 1398ش، ص120.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج6، ص548.
- ↑ «حکم نگهداری کبوتر در منزل و احکام آن»، سایت تبیان، تاریخ بازدید: 2 خرداد 1401ش.
- ↑ کجباف، محمدباقر و دیگران، « مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، 1389ش، ص91.
- ↑ کجباف، محمدباقر و دیگران، « مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، 1389ش، ص91.
- ↑ چوبینه و دیگران، «بررسی وضعیت سلامت روانی و ویژگیهای شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی»، 1386، ص104.
- ↑ attachment to animals
- ↑ «وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، خبرگزاری ایانا، تاریخ بازدید: 5 اردیبهشت 1401ش.
- ↑ Zoonosis
- ↑ «حیوان خانگی؛ نیاز یا دردسر»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ بازدید: 23 خرداد 1401.
- ↑ «سونامی بیماریها تاوان همنشینی با سگها؛ ابتلا به هاری در «ایران» رکورد شکست»، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: 45 خرداد 1401ش.
- ↑ «بیماریهای مشترک انسان و سگ خانگی»، وبسایت هپیپت، تاریخ بازدید: 24 خرداد 1401ش.
- ↑ «آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.
- ↑ «نگهداری از حیوان و معضلات اجتماعی»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ بازدید: 23 خرداد 1401ش.
- ↑ «تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال ایجاد فوبیای حیوانات در کودکان»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 25 خرداد 1401ش.
- ↑ «حیوانات خانگی یک فرزند بیدردسر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ بازدید: 21 خرداد 1401ش.
- ↑ «نگاهی به قوانین ایران در زمینهی نگهداری از سگ و سگگردانی»، وبسایت مرکز حقوقی بینالمللی سروش عدل، تاریخ بازدید: 21 خرداد 1401ش.
- ↑ «طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: 22 خرداد 1401ش.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «آسیبهای اجتماعی» وبسایت دنیای امن، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «بیماریهای مشترک انسان و سگ خانگی»، وبسایت هپیپت، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «پیشینه نگهداری از حیوانات خانگی»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۴۰۰ش.
- «تأثیرات روانشناختی سگگردانی و احتمال ایجاد فوبیای حیوانات در کودکان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۴۰۰ش.
- «تب نگهداری حیوانات خانگی»، خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۹۳ش.
- «تحلیل علامه محمدتقی جعفری از دلایل علاقه مردم اروپا به سگ»، مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ش.
- چوبینه، حمید و دیگران، «بررسی وضعیت سلامت روانی و ویژگیهای شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی»، مجله ارمغان دانش، س۱۷، ش۷، ۱۳۸۶ش.
- «حکم نگهداری کبوتر در منزل و احکام آن»، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب:: ۲۶ مرداد ۱۳۹۵ش.
- «حیوان خانگی غیرمعمول و خاص»، مجله اینترنتی حیوانات خانگی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مهر ۱۳۹۵ش.
- «حیوان خانگی؛ نیاز یا دردسر»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ش.
- «حیوانات خانگی در ایران»، پایگاه خبری تندرستی، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش.
- «حیوانات خانگی یک فرزند بیدردسر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۶ش.
- سلیمانی، حسن و طباطبایی، سیدمصطفی، «بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تأکید بر حق نفقه»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، س۱۵، ش۵۶، ۱۳۹۸ش.
- «سونامی بیماریها تاوان همنشینی با سگها؛ ابتلا به هاری در «ایران» رکورد شکست»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «طرح مجلس برای مجازات نگهداری از حیوانات خانگی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۸ آذر ۱۴۰۰ش.
- کجباف، محمدباقر و دیگران، «مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روان در افراد دارای حیوان خانگی و بدون حیوان خانگی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، س۱۳، ش۴، ۱۳۸۹ش.
- کلانتری ارسنجانی، علیاکبر، «فقه شیعه و حقوق حیوانات»، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت، سال۹، ش۳۳، ۱۳۸۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- میرشکار، یاسین، «بررسی نگهداری حیوانات خانگی از دیدگاه اسلام و انجمن جهانی حمایت از حیوانات»، وبسایت جامعه تحلیلی خبری ندای اصفهان، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
- «نگاهی به قوانین ایران در زمینهٔ نگهداری از سگ و سگگردانی»، وبسایت مرکز حقوقی بینالمللی سروش عدل، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ش.
- «نگهداری از حیوان و معضلات اجتماعی»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- «وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، خبرگزاری ایانا، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۵ش.
| کیفیت زندگی | |
|---|---|
| مفاهیم سبک زندگی | |
| مهارتهای زندگی | |
| مراحل زندگی | |
| فلسفه و معنای زندگی | |
| سبکهای فرهنگی و اجتماعی زندگی | |
