پرش به محتوا

پیش‌نویس:حریره: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
imported>سلیمانی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:Jáhlová kaše.jpg|جایگزین=حریره آردی|بندانگشتی|حریره آردی(ترکیبی از آرد برنج و شیر و شکر)]]
[[پرونده:Jáhlová kaše.jpg|جایگزین=حریره آردی|بندانگشتی|حریره آردی (ترکیبی از آرد، برنج، شیر و شکر)]]
<big>'''حریره'''</big>؛ خوراکی رقیق برای بیماران و کودکان.
{{درشت|'''حریره'''}}؛ خوراکی رقیق برای بیماران و کودکان.


حریره، حریره، خوراکی رقیق و مغذی است که از آرد برنج، شکر و مغز بادام تهیه می‌شود و غالباً برای کودکان شیرخوار و بیماران تجویز می‌شود. این غذا که به نام‌های آرد هاله، فرنی یا حلوای آردی نیز شناخته می‌شود، انواع متعددی دارد؛ از جمله حریره بادامی، آردی، نشاسته‌ای، سیب، اسفناج و توت‌فرنگی، که هر یک طعمی ویژه و خواص درمانی خاص دارند. حریره غذایی زودهضم و تقویت‌کننده است که در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند سرفه، اسهال، زکام و قولنج توصیه می‌شود. شیوه‌های پخت حریره در مناطق مختلف ایران متفاوت است و معمولاً شامل ترکیب مغز بادام یا شیره آن با آرد برنج و شیر، پخت روی حرارت و افزودن شکر و ادویه‌های معطر مانند هل و زعفران می‌شود. این خوراکی هم غذای مغذی و لذیذ و هم دارویی طبیعی برای گروه‌های حساس به‌شمار می‌آید.
حریره، حریره، خوراکی رقیق و مغذی است که از آرد [[برنج]]، شکر و مغز [[بادام]] تهیه می‌شود و غالباً برای [[کودک|کودکان]] شیرخوار و بیماران تجویز می‌شود. این غذا که به نام‌های آرد هاله، [[فرنی]] یا [[حلوا|حلوای]] آردی نیز شناخته می‌شود، انواع متعددی دارد؛ از جمله حریره بادامی، آردی، نشاسته‌ای، [[سیب]]، [[اسفناج]] و توت‌فرنگی، که هر یک طعمی ویژه و خواص درمانی خاص دارند. حریره غذایی زودهضم و تقویت‌کننده است که در [[طب سنتی ایران|طب سنتی]] برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند سرفه، اسهال، زکام و قولنج توصیه می‌شود. شیوه‌های پخت حریره در مناطق مختلف [[ایران]] متفاوت است و معمولاً شامل ترکیب مغز بادام یا شیره آن با آرد برنج و شیر، پخت روی حرارت و افزودن شکر و ادویه‌های معطر مانند هل و [[زعفران]] می‌شود. این خوراکی هم غذای مغذی و لذیذ و هم دارویی طبیعی برای گروه‌های حساس به‌شمار می‌آید.


==معرفی حریره==
==معرفی حریره==
خوراکی رقیق از آرد برنج، شکر و مغز بادام است که معمولا برای کودکان شیرخوار و بیماران تهیه می‌شود.<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=حریره&f=moein معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه حریره.]</ref> به حریره آرد هاله،<ref>زمخشری، مقدمة الادب، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۶۱.</ref> فالوده،<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.</ref> حلوای آردی<ref>فقیهی، چگونگی فرمانروایی عضد‌الدولة دیلمی ، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۳۱۵.</ref> یا فرنی نیز می‌گویند.<ref>بخش‌زاد، فرهنگ واژه‌های گیلکی، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۴.</ref> همچنین حریره نامی عام برای غذاهای بدون گوشت حاوی سبزیجات، سیب‌زمینی و آرد است.
خوراکی رقیق از آرد برنج، شکر و مغز بادام است که معمولاً برای کودکان شیرخوار و بیماران تهیه می‌شود.<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=حریره&f=moein معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه حریره.]</ref> به حریره آرد هاله،<ref>زمخشری، مقدمة الادب، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۶۱.</ref> [[فالوده]]،<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.</ref> حلوای آردی<ref>فقیهی، چگونگی فرمانروایی عضدالدولة دیلمی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۳۱۵.</ref> یا فرنی نیز می‌گویند.<ref>بخش‌زاد، فرهنگ واژه‌های گیلکی، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۴.</ref> همچنین حریره نامی عام برای غذاهای بدون گوشت حاوی سبزیجات، [[سیب زمینی|سیب‌زمینی]] و آرد است.


==انواع حریره==
==انواع حریره==
از انواع حریره می‌توان به حریره آردی‌ (تهیه شده از آرد برنج، شیر و شکر)، حریره بادامی (تهیه شده از بادام، شیر و شکر)، حریره نشاسته (تهیه شده از نشاسته،‌ شکر و شیر)،<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.</ref> حریره سیب (تهیه شده از سیب رنده شده، شکر و شیر)،<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/حریره دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه حریره.]</ref> حریره اسفناج، حریره باقلا، حریره پیاز، حریره توت‌فرنگی، حریره شلغم، حریره عدس،<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۵۹-۶۷۱.</ref> حریره خرفه و حریره فندق اشاره کرد.<ref>آشپزباشی، سفره اطعمه، ۱۳۵۳ش، ص۸۱-۸۲.</ref> حریره بادام از سایر حریره‌ها معروف‌تر است.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴. </ref>
از انواع حریره می‌توان به حریره آردی (تهیه شده از آرد برنج، شیر و شکر)، حریره بادامی (تهیه شده از بادام، شیر و شکر)، حریره نشاسته (تهیه شده از نشاسته، شکر و شیر)،<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.</ref> حریره سیب (تهیه شده از سیب رنده شده، شکر و شیر)،<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/حریره دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه حریره.]</ref> حریره اسفناج، حریره [[باقلا]]، حریره پیاز، حریره توت‌فرنگی، حریره [[شلغم]]، حریره عدس،<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۵۹–۶۷۱.</ref> حریره [[خرفه]] و حریره فندق اشاره کرد.<ref>آشپزباشی، سفره اطعمه، ۱۳۵۳ش، ص۸۱–۸۲.</ref> حریره بادام از سایر حریره‌ها معروف‌تر است.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.</ref>
 
==خواص حریره==
==خواص حریره==
[[پرونده:Harire-badam5.jpg|جایگزین=حریره بادام|بندانگشتی|حریره بادام،تهیه شده از بادام،شیر و شکر]]
[[پرونده:Harire-badam5.jpg|جایگزین=حریره بادام|بندانگشتی|حریره بادام، تهیه شده از بادام، شیر و شکر]]
طب سنتی طبع حریره بادام را گرم و تر می‌داند. حریره، غذایی زودهضم بوده و برای کودکان و سالمندان مفید است. حریره چاق‌کننده و موجب تقویت عمومی بدن می‌شود.<ref>[http://www.drsafavizadeh.ir/index.php?ToDo=ShowArticles&AID=7320 «دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده؛] کمره‌ای، روزنامه خاطرات، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۲۷۸.</ref> حریره آرد برنج و بادام خرد‌شده برای تقویت بیماران در دوران نقاهت مفید دانسته شده است.<ref>رضاقلی میرزا، سفرنامه، ۱۳۴۶ش، ص۳۲۸؛ سالور، روزنامۀ خاطرات، ۱۳۷۴-۱۳۷۸ش، ج۶، ص۴۸۰۹.</ref> ترکیب حریره نشاسته و برنج و آب پاچه بره جهت درمان بیمارانی که با سرفه، خون بالا می‌آورند، تجویز شده است. حریره مغز بادام بریان‌شده در درمان اسهال مفید است.<ref>جرجانی، یادگار، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸-۱۰۹و۱۲۵-۱۲۷؛ نورانی، دایرةالمعارف طب اسلامی، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۵۳.</ref> جهت درمان بیماران مبتلا به قولنج و بیماری‌های روده‌ای حریره آرد برنج برشته شده توصیه شده است.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۶۹و۷۲و۲۱۷-۲۱۸.</ref>
طب سنتی طبع حریره بادام را گرم و تر می‌داند. حریره، غذایی زودهضم بوده و برای کودکان و سالمندان مفید است. حریره چاق‌کننده و موجب تقویت عمومی بدن می‌شود.<ref>[http://www.drsafavizadeh.ir/index.php?ToDo=ShowArticles&AID=7320 «دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده؛] کمره‌ای، روزنامه خاطرات، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۲۷۸.</ref> حریره آرد برنج و بادام خردشده برای تقویت بیماران در دوران نقاهت مفید دانسته شده است.<ref>رضاقلی میرزا، سفرنامه، ۱۳۴۶ش، ص۳۲۸؛ سالور، روزنامهٔ خاطرات، ۱۳۷۴–۱۳۷۸ش، ج۶، ص۴۸۰۹.</ref> ترکیب حریره نشاسته و برنج و آب پاچه بره جهت درمان بیمارانی که با سرفه، خون بالا می‌آورند، تجویز شده است. حریره مغز بادام بریان‌شده در درمان اسهال مفید است.<ref>جرجانی، یادگار، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸–۱۰۹و۱۲۵–۱۲۷؛ نورانی، دایرةالمعارف طب اسلامی، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۵۳.</ref> جهت درمان بیماران مبتلا به قولنج و بیماری‌های روده‌ای حریره آرد برنج برشته شده توصیه شده است.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۶۹و۷۲و۲۱۷–۲۱۸.</ref>
 
ترکیب حریره نشاسته و شیرینی برای درمان افراد مسموم زرنیخ‌خورده مفید است.<ref>رازی، بُرء الساعه، ۱۳۸۹ش، ص۶۸.</ref> حریره نشاسته جهت درمان بواسیر و زکام،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۱–۷۲.</ref> حریره گندم و مغز بادام جهت درمان زکام و نزله،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۵۶و۱۵۸.</ref> حریره سبوس گندم و روغن بادام جهت درمان خناق،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۴۳۷–۴۳۸.</ref> حریره آرد هسته [[خرما]] جهت درمان اسهال مزمن،<ref>حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۹۵.</ref> حریره آرد گندم و بادام جهت درمان سرفه و خون‌ریزی سینه، حریره بادام یزدی برای سرفه یا سینه‌درد و حریره آرد گندم سیاه و شیره بادام برای خانم‌های [[بارداری|باردار]] مفید است.<ref>حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۷۵۳.</ref> حریره نشاسته باید به شکل سرد میل شود زیرا حریره گرم موجب ترش‌کردن معده می‌شود.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۱.</ref>
 
==شیوه‌های پخت==
[[پرونده:کشک-زرد-سیستان-بلوچستان.jpg|جایگزین=حریره کشک زرد|بندانگشتی|حریره کشک زرد سیستانن و بلوچستان]]
جهت تهیه حریره بادام، ابتدا بادام را در آب گرم قرار می‌دهند تا خیس بخورد. سپس پوست آن را جدا کرده و در هاون می‌کوبند تا نرم شود. آن را در پارچه نازکی مالش می‌دهند تا شیره بادام گرفته شود. به شیره بادام، آرد [[برنج]] اضافه شده و روی حرارت قرار می‌دهند تا کاملاً پخته شود. در انتها به این ترکیب شکر افزوده می‌شود.<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۱۲۰.</ref>
 
جهت تهیه حریره بادام یزدی، ابتدا یک پیمانه برنج، دو پیمانه بادام کوبیده، مقداری آب و مقدار کمی نمک را با یکدیگر ترکیب کرده و روی حرارت قرار می‌دهند تا پخته شده و لعاب ایجاد کنند. سپس به آن جعفری خرد شده و شکر اضافه می‌شود.<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۷.</ref> در بیرجند نوعی حریره با نام «هریری مغز بادم» تهیه می‌شود که در آن از آرد برنج، قند کوبیده، شکر و مغز بادام استفاده می‌شود.<ref>رضایی باغ‌بیدی، واژنامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۸.</ref>


ترکیب حریره نشاسته و شیرینی برای درمان افراد مسموم زرنیخ‌خورده مفید است.<ref>رازی، بُرء الساعه، ۱۳۸۹ش، ص۶۸.</ref> حریره نشاسته جهت درمان بواسیر و زکام،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۱-۷۲.</ref> حریره گندم و مغز بادام جهت درمان زکام و نزله،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۵۶و۱۵۸.</ref> حریره سبوس گندم و روغن بادام جهت درمان خناق،<ref>صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۴۳۷-۴۳۸.</ref> حریره آرد هسته خرما جهت درمان اسهال مزمن،<ref>حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۹۵.</ref> حریره آرد گندم و بادام جهت درمان سرفه و خون‌ریزی سینه، حریره بادام یزدی برای سرفه یا سینه‌درد و حریره آرد گندم سیاه و شیره بادام برای خانم‌های باردار مفید است.<ref>حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۷۵۳.</ref>  حریره نشاسته باید به شکل سرد میل شود زیرا حریره گرم موجب ترش‌کردن معده می‌شود.<ref>ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۱.</ref> 
در [[خراسان]] از [[کشک]]، پیاز، نعناع‌داغ، [[سیر]]<nowiki/>داغ، روغن و نمک، غذایی با نام «حریره کشک زرد» می‌پزند. برخی به این ترکیب قرمه نیز اضافه می‌کنند.<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۵.</ref> مردم [[سیرجان]] حریره را با نشاسته، آرد، شکر، هل، [[زعفران]] و گلاب طبخ می‌کنند.<ref>مؤیدمحسنی، فرهنگ عامیانه سیرجان، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۳.</ref> اهالی میبد حریره را از شیره بادام، محلول نشاسته و عسل یا شکر تهیه می‌کنند. اگر محلول نشاسته رقیق باشد از بادام به‌جای شیره در آن استفاده می‌شود.<ref>جانب‌اللهی، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، ۱۳۸۵–۱۳۹۰ش، ج۲، ص۶۹.</ref>
==شیوه‌های پخت==
جهت تهیه حریره بادام، ابتدا بادام را در آب گرم قرار می‌دهند تا خیس بخورد. سپس پوست آن را جدا کرده و در هاون می‌کوبند تا نرم شود. آن را در پارچه نازکی مالش می‌دهند تا شیره بادام گرفته شود. به شیره بادام، آرد برنج اضافه شده و روی حرارت قرار می‌دهند تا کاملا پخته شود. در انتها به این ترکیب شکر افزوده می‌شود.<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۱۲۰.</ref>  


جهت تهیه حریره بادام یزدی، ابتدا یک پیمانه برنج، دو پیمانه بادام کوبیده، مقداری آب و مقدار کمی نمک را با یکدیگر ترکیب کرده و روی حرارت قرار می‌دهند تا پخته شده و لعاب ایجاد کنند. سپس به آن جعفری خرد شده و شکر اضافه می‌شود.<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۷.</ref>  در بیرجند نوعی حریره با نام «هریری مغز بادم» تهیه می‌شود که در آن از آرد برنج، قند کوبیده، شکر و مغز بادام استفاده می‌شود.<ref>رضایی باغ‌بیدی، واژ‌نامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۸.</ref>
مردم ارسنجان فارس از نشاسته، روغن، [[زردچوبه]] و آب، نوعی حریره تهیه می‌کنند. آن‌ها جهت تقویت کودکان در حریره، به‌جای نشاسته و زردچوبه از مغز بادام استفاده می‌کنند.<ref>رحیمی، جام ارسنجان‌نما، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۴۴۵.</ref>
[[پرونده:کشک-زرد-سیستان-بلوچستان.jpg|جایگزین=حریره کشک زرد|بندانگشتی|حریره کشک زرد سیستان و بلوچستان]]
در خراسان از کشک، پیاز، نعناع‌داغ، سیرداغ، روغن و نمک، غذایی با نام «حریره کشک زرد» می‌پزند. برخی به این ترکیب قرمه نیز اضافه می‌کنند.<ref>دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۵.</ref>  مردم سیرجان حریره را با نشاسته، آرد،‌ شکر،‌ هل، زعفران و گلاب طبخ می‌کنند.<ref>مؤیدمحسنی، فرهنگ عامیانه سیرجان، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۳.</ref>  اهالی میبد حریره را از شیره بادام،‌ محلول نشاسته و عسل یا شکر تهیه می‌کنند. اگر محلول نشاسته رقیق باشد از بادام به‌جای شیره در آن استفاده می‌شود.<ref>جانب‌اللهی، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، ۱۳۸۵-۱۳۹۰ش، ج۲، ص۶۹.</ref>  


مردم ارسنجان فارس از نشاسته، روغن، زردچوبه و آب، نوعی حریره تهیه می‌کنند. آن‌ها جهت تقویت کودکان در حریره، به‌جای نشاسته و زردچوبه از مغز بادام استفاده می‌کنند.<ref>رحیمی، جام ارسنجان‌نما، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۴۴۵.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
*آشپزباشی، علی‌اکبر، سفره اطعمه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۳ش.
{{آغاز منابع}}
*بخش‌زاد محمودی، جعفر، فرهنگ واژه‌های گیلکی، رشت، گیلکان، ۱۳۸۸ش.
* آشپزباشی، علی‌اکبر، سفره اطعمه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۳ش.
*جانب‌اللهی، محمدسعید، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، تهران، روشنان، ۱۳۸۵-۱۳۹۰ش.
* بخش‌زاد محمودی، جعفر، فرهنگ واژه‌های گیلکی، رشت، گیلکان، ۱۳۸۸ش.
*جرجانی، اسماعیل، یادگار، به‌تحقیق مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش.
* جانب‌اللهی، محمدسعید، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، تهران، روشنان، ۱۳۸۵–۱۳۹۰ش.
*حاجی‌شریف، احمد، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، تهران، حافظ نوین، ۱۳۹۲ش.
* جرجانی، اسماعیل، یادگار، به‌تحقیق مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش.
*دریابندری، نجف، کتاب مستطاب آشپزی، تهران، کارنامه، ۱۳۸۴ش.
* حاجی‌شریف، احمد، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، تهران، حافظ نوین، ۱۳۹۲ش.
*«دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
* دریابندری، نجف، کتاب مستطاب آشپزی، تهران، کارنامه، ۱۳۸۴ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
* «دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
*رازی‌، محمد بن زکریا، بُرء الساعه، ترجمۀ میرزا احمد طبیب تنکابنی، به کوشش پیمان متین، تهران، سفیر اردهال، ۱۳۸۹ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
*رحیمی، حبیب، جام ارسنجان‌نما، قم، دانشوران، ۱۳۸۸ش.
* رازی، محمد بن زکریا، بُرء الساعه، ترجمهٔ میرزا احمد طبیب تنکابنی، به کوشش پیمان متین، تهران، سفیر اردهال، ۱۳۸۹ش.
*رضاقلی میرزا، سفرنامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۶ش.
* رحیمی، حبیب، جام ارسنجان‌نما، قم، دانشوران، ۱۳۸۸ش.
*رضایی باغ‌بیدی، حسن، واژ‌نامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۱ش.
* رضاقلی میرزا، سفرنامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۶ش.
*زمخشری، محمود، مقدمه الادب، به کوشش محمد کاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۶ش.
* رضایی باغ‌بیدی، حسن، واژنامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۱ش.
*سالور، قهرمان میرزا (عین‌السلطنه)، روزنامۀ خاطرات، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴- ۱۳۷۸ش.
* زمخشری، محمود، مقدمه الادب، به کوشش محمد کاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۶ش.
*شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
* سالور، قهرمان میرزا (عین‌السلطنه)، روزنامهٔ خاطرات، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴–۱۳۷۸ش.
*صانعی، صفدر، نسخه شفا، تهران، حافظ نوین، چ۱۲، ۱۳۸۰ش.
* شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
*فقیهی، علی‌اصغر، چگونگی فرمانروایی عضد‌الدوله دیلمی ، تهران، پرتو، چ۱، ۱۳۷۳ش.
* صانعی، صفدر، نسخه شفا، تهران، حافظ نوین، چ۱۲، ۱۳۸۰ش.
*کمره‌ای، محمد، روزنامه خاطرات، به‌تحقیق محمدجواد مرادی‌نیا، تهران، نشر و پژوهش شیرازه، ۱۳۸۲ش.
* فقیهی، علی‌اصغر، چگونگی فرمانروایی عضدالدوله دیلمی، تهران، پرتو، چ۱، ۱۳۷۳ش.
*معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
* کمره‌ای، محمد، روزنامه خاطرات، به‌تحقیق محمدجواد مرادی‌نیا، تهران، نشر و پژوهش شیرازه، ۱۳۸۲ش.
*ملک‌الاطباء رشتی، محمد‌کاظم، حفظ الصحۀ ناصری، به کوشش رسول چوپانی، تهران، طب سنتی ایران، ۱۳۹۰ش.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
*مؤیدمحسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، مرکز کرمان‌شناسی، چ۱، ۱۳۸۱ش.
* ملک‌الاطباء رشتی، محمدکاظم، حفظ الصحهٔ ناصری، به کوشش رسول چوپانی، تهران، طب سنتی ایران، ۱۳۹۰ش.
*نورانی، مصطفی، دایره‌المعارف طب اسلامی، قم، مکتب اهل بیت، ۱۳۸۰ش.
* مؤیدمحسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، مرکز کرمان‌شناسی، چ۱، ۱۳۸۱ش.
* نورانی، مصطفی، دایرةالمعارف طب اسلامی، قم، مکتب اهل بیت، ۱۳۸۰ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title=حریره چیست؟ طرز تهیه، انواع و خواص آن برای کودکان و بیماران - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=حریره، حریره بادام، طرز تهیه حریره، غذای کمکی نوزاد، فرنی، خواص حریره بادام
|description=حریره، خوراکی رقیق و مغذی است که از آرد برنج و بادام تهیه شده و برای کودکان و بیماران تجویز می‌شود. با طرز تهیه، انواع و خواص دارویی حریره آشنا شوید - ویکی زندگی
}}
 
{{خوراکی-افقی}}
 
[[رده:غذاهای گیاهی]]
[[رده:غذاهای لبنی]]

نسخهٔ کنونی تا ۱ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۵۳

حریره آردی
حریره آردی (ترکیبی از آرد، برنج، شیر و شکر)

حریره؛ خوراکی رقیق برای بیماران و کودکان.

حریره، حریره، خوراکی رقیق و مغذی است که از آرد برنج، شکر و مغز بادام تهیه می‌شود و غالباً برای کودکان شیرخوار و بیماران تجویز می‌شود. این غذا که به نام‌های آرد هاله، فرنی یا حلوای آردی نیز شناخته می‌شود، انواع متعددی دارد؛ از جمله حریره بادامی، آردی، نشاسته‌ای، سیب، اسفناج و توت‌فرنگی، که هر یک طعمی ویژه و خواص درمانی خاص دارند. حریره غذایی زودهضم و تقویت‌کننده است که در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند سرفه، اسهال، زکام و قولنج توصیه می‌شود. شیوه‌های پخت حریره در مناطق مختلف ایران متفاوت است و معمولاً شامل ترکیب مغز بادام یا شیره آن با آرد برنج و شیر، پخت روی حرارت و افزودن شکر و ادویه‌های معطر مانند هل و زعفران می‌شود. این خوراکی هم غذای مغذی و لذیذ و هم دارویی طبیعی برای گروه‌های حساس به‌شمار می‌آید.

معرفی حریره

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خوراکی رقیق از آرد برنج، شکر و مغز بادام است که معمولاً برای کودکان شیرخوار و بیماران تهیه می‌شود.[۱] به حریره آرد هاله،[۲] فالوده،[۳] حلوای آردی[۴] یا فرنی نیز می‌گویند.[۵] همچنین حریره نامی عام برای غذاهای بدون گوشت حاوی سبزیجات، سیب‌زمینی و آرد است.

انواع حریره

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از انواع حریره می‌توان به حریره آردی (تهیه شده از آرد برنج، شیر و شکر)، حریره بادامی (تهیه شده از بادام، شیر و شکر)، حریره نشاسته (تهیه شده از نشاسته، شکر و شیر)،[۶] حریره سیب (تهیه شده از سیب رنده شده، شکر و شیر)،[۷] حریره اسفناج، حریره باقلا، حریره پیاز، حریره توت‌فرنگی، حریره شلغم، حریره عدس،[۸] حریره خرفه و حریره فندق اشاره کرد.[۹] حریره بادام از سایر حریره‌ها معروف‌تر است.[۱۰]

خواص حریره

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حریره بادام
حریره بادام، تهیه شده از بادام، شیر و شکر

طب سنتی طبع حریره بادام را گرم و تر می‌داند. حریره، غذایی زودهضم بوده و برای کودکان و سالمندان مفید است. حریره چاق‌کننده و موجب تقویت عمومی بدن می‌شود.[۱۱] حریره آرد برنج و بادام خردشده برای تقویت بیماران در دوران نقاهت مفید دانسته شده است.[۱۲] ترکیب حریره نشاسته و برنج و آب پاچه بره جهت درمان بیمارانی که با سرفه، خون بالا می‌آورند، تجویز شده است. حریره مغز بادام بریان‌شده در درمان اسهال مفید است.[۱۳] جهت درمان بیماران مبتلا به قولنج و بیماری‌های روده‌ای حریره آرد برنج برشته شده توصیه شده است.[۱۴]

ترکیب حریره نشاسته و شیرینی برای درمان افراد مسموم زرنیخ‌خورده مفید است.[۱۵] حریره نشاسته جهت درمان بواسیر و زکام،[۱۶] حریره گندم و مغز بادام جهت درمان زکام و نزله،[۱۷] حریره سبوس گندم و روغن بادام جهت درمان خناق،[۱۸] حریره آرد هسته خرما جهت درمان اسهال مزمن،[۱۹] حریره آرد گندم و بادام جهت درمان سرفه و خون‌ریزی سینه، حریره بادام یزدی برای سرفه یا سینه‌درد و حریره آرد گندم سیاه و شیره بادام برای خانم‌های باردار مفید است.[۲۰] حریره نشاسته باید به شکل سرد میل شود زیرا حریره گرم موجب ترش‌کردن معده می‌شود.[۲۱]

شیوه‌های پخت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حریره کشک زرد
حریره کشک زرد سیستانن و بلوچستان

جهت تهیه حریره بادام، ابتدا بادام را در آب گرم قرار می‌دهند تا خیس بخورد. سپس پوست آن را جدا کرده و در هاون می‌کوبند تا نرم شود. آن را در پارچه نازکی مالش می‌دهند تا شیره بادام گرفته شود. به شیره بادام، آرد برنج اضافه شده و روی حرارت قرار می‌دهند تا کاملاً پخته شود. در انتها به این ترکیب شکر افزوده می‌شود.[۲۲]

جهت تهیه حریره بادام یزدی، ابتدا یک پیمانه برنج، دو پیمانه بادام کوبیده، مقداری آب و مقدار کمی نمک را با یکدیگر ترکیب کرده و روی حرارت قرار می‌دهند تا پخته شده و لعاب ایجاد کنند. سپس به آن جعفری خرد شده و شکر اضافه می‌شود.[۲۳] در بیرجند نوعی حریره با نام «هریری مغز بادم» تهیه می‌شود که در آن از آرد برنج، قند کوبیده، شکر و مغز بادام استفاده می‌شود.[۲۴]

در خراسان از کشک، پیاز، نعناع‌داغ، سیرداغ، روغن و نمک، غذایی با نام «حریره کشک زرد» می‌پزند. برخی به این ترکیب قرمه نیز اضافه می‌کنند.[۲۵] مردم سیرجان حریره را با نشاسته، آرد، شکر، هل، زعفران و گلاب طبخ می‌کنند.[۲۶] اهالی میبد حریره را از شیره بادام، محلول نشاسته و عسل یا شکر تهیه می‌کنند. اگر محلول نشاسته رقیق باشد از بادام به‌جای شیره در آن استفاده می‌شود.[۲۷]

مردم ارسنجان فارس از نشاسته، روغن، زردچوبه و آب، نوعی حریره تهیه می‌کنند. آن‌ها جهت تقویت کودکان در حریره، به‌جای نشاسته و زردچوبه از مغز بادام استفاده می‌کنند.[۲۸]

  1. معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه حریره.
  2. زمخشری، مقدمة الادب، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۶۱.
  3. ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.
  4. فقیهی، چگونگی فرمانروایی عضدالدولة دیلمی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۳۱۵.
  5. بخش‌زاد، فرهنگ واژه‌های گیلکی، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۴.
  6. ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.
  7. دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه حریره.
  8. دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۵۹–۶۷۱.
  9. آشپزباشی، سفره اطعمه، ۱۳۵۳ش، ص۸۱–۸۲.
  10. ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۴.
  11. «دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده؛ کمره‌ای، روزنامه خاطرات، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۲۷۸.
  12. رضاقلی میرزا، سفرنامه، ۱۳۴۶ش، ص۳۲۸؛ سالور، روزنامهٔ خاطرات، ۱۳۷۴–۱۳۷۸ش، ج۶، ص۴۸۰۹.
  13. جرجانی، یادگار، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸–۱۰۹و۱۲۵–۱۲۷؛ نورانی، دایرةالمعارف طب اسلامی، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۵۳.
  14. ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۶۹و۷۲و۲۱۷–۲۱۸.
  15. رازی، بُرء الساعه، ۱۳۸۹ش، ص۶۸.
  16. صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۱–۷۲.
  17. صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۵۶و۱۵۸.
  18. صانعی، نسخه شفا، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۴۳۷–۴۳۸.
  19. حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۹۵.
  20. حاجی‌شریف، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۷۵۳.
  21. ملک‌الاطباء رشتی، حفظ الصحة ناصری، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۱.
  22. شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۱۲۰.
  23. دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۷.
  24. رضایی باغ‌بیدی، واژنامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۸.
  25. دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۶۶۵.
  26. مؤیدمحسنی، فرهنگ عامیانه سیرجان، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۳.
  27. جانب‌اللهی، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، ۱۳۸۵–۱۳۹۰ش، ج۲، ص۶۹.
  28. رحیمی، جام ارسنجان‌نما، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۴۴۵.
  • آشپزباشی، علی‌اکبر، سفره اطعمه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۳ش.
  • بخش‌زاد محمودی، جعفر، فرهنگ واژه‌های گیلکی، رشت، گیلکان، ۱۳۸۸ش.
  • جانب‌اللهی، محمدسعید، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، تهران، روشنان، ۱۳۸۵–۱۳۹۰ش.
  • جرجانی، اسماعیل، یادگار، به‌تحقیق مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش.
  • حاجی‌شریف، احمد، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، تهران، حافظ نوین، ۱۳۹۲ش.
  • دریابندری، نجف، کتاب مستطاب آشپزی، تهران، کارنامه، ۱۳۸۴ش.
  • «دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
  • رازی، محمد بن زکریا، بُرء الساعه، ترجمهٔ میرزا احمد طبیب تنکابنی، به کوشش پیمان متین، تهران، سفیر اردهال، ۱۳۸۹ش.
  • رحیمی، حبیب، جام ارسنجان‌نما، قم، دانشوران، ۱۳۸۸ش.
  • رضاقلی میرزا، سفرنامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۶ش.
  • رضایی باغ‌بیدی، حسن، واژنامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۱ش.
  • زمخشری، محمود، مقدمه الادب، به کوشش محمد کاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۶ش.
  • سالور، قهرمان میرزا (عین‌السلطنه)، روزنامهٔ خاطرات، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴–۱۳۷۸ش.
  • شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
  • صانعی، صفدر، نسخه شفا، تهران، حافظ نوین، چ۱۲، ۱۳۸۰ش.
  • فقیهی، علی‌اصغر، چگونگی فرمانروایی عضدالدوله دیلمی، تهران، پرتو، چ۱، ۱۳۷۳ش.
  • کمره‌ای، محمد، روزنامه خاطرات، به‌تحقیق محمدجواد مرادی‌نیا، تهران، نشر و پژوهش شیرازه، ۱۳۸۲ش.
  • معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
  • ملک‌الاطباء رشتی، محمدکاظم، حفظ الصحهٔ ناصری، به کوشش رسول چوپانی، تهران، طب سنتی ایران، ۱۳۹۰ش.
  • مؤیدمحسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، مرکز کرمان‌شناسی، چ۱، ۱۳۸۱ش.
  • نورانی، مصطفی، دایرةالمعارف طب اسلامی، قم، مکتب اهل بیت، ۱۳۸۰ش.