پیشنویس:آسوریان: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:آسوریان (2).jpg|جایگزین=آشور-ناصیر-پال دوم - آشوریان|بندانگشتی|سنگ یادبود آشور-ناصیر-پال دوم، موزه بریتانیا]] | |||
{{درشت|'''آسوریان'''}}؛ یکی از گروههای قومی با هویت و آداب مخصوص در ایران. | |||
آسوریان (آشوریان)، قومی از نژاد سامی هستند<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/آسوریان دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آسوریان.]</ref> | آسوریان قومی سامی هستند که در ایران، عراق و ترکیه ساکن بوده و امروز در کشورهای مختلف پراکندهاند. جمعیت آنها در ایران کمتر از ۱۰۰ هزار نفر است و بیشتر در تهران و ارومیه زندگی میکنند. اکثراً مسیحی و پیرو آیین نسطوری هستند و به زبانهای سریانی جدید و آرامی جدید سخن میگویند. پوشش آسوریان ایران نزدیک به مسلمانان است؛ زنان چادر بر سر میکنند و مردان شلوار و بالاپوش کوتاه میپوشند. سال نو آسوری اول ماه نیسان (آوریل) است و جشنهای دوازدهروزه به مناسبت آغاز بهار برگزار میشود. باورها و آیینهای مذهبی آنها شامل تقدس آب، مراسم تعمید، دعای ماه کامل، و یادآوری شام آخر مسیح در عشای ربانی است. نمادهای باستانی مانند گاو بالدار و شیر بالدار، خردمندی و قدرت را نشان میدهند. مهمترین زیارتگاههایشان در ارومیه شامل مقبرهٔ مار سرگیس و کلیسای مات مریم غریب است. آسوریان همچنین آیینهای سوگواری دارند؛ از جمله «جمعه غم بزرگ» و یادبود شهدای سمل، که یادآور کشتار هزاران آسوری در کردستان عراق در سال ۱۳۱۲ش است. | ||
== | |||
بیشتر آسوریان، مسیحی و پایبند به آیین نسطوری هستند.<ref>فیلد، مردمشناسی ایران، ۱۳۴۳ش، ص۵۹.</ref> | == معرفی آسوریان == | ||
آسوریان (آشوریان)، قومی از نژاد سامی هستند<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/آسوریان دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آسوریان.]</ref> که مناطقی از ایران، عراق و ترکیه، از مراکز تجمع سنتی آنها بوده و امروزه در کشورهای مختلف پراکنده شدهاند. آسوریانِ ایران با جمعیتی کمتر از یکصد هزار نفر،<ref>Clarke, Population Of The Middle East And North, 1972, P141.</ref> بیشتر ساکن [[تهران]] و [[ارومیه]] هستند و از هویت، فرهنگ و تاریخ ویژهٔ خود، بهره دارند.<ref>Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P16.</ref> | |||
==دین و زبان اسوریان== | |||
بیشتر آسوریان، مسیحی و پایبند به آیین نسطوری هستند.<ref>فیلد، مردمشناسی ایران، ۱۳۴۳ش، ص۵۹.</ref> آسوریان، امروزه به زبان «سریانی جدید» و «آرامی جدید» سخن میگویند.<ref>Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P16.</ref> در نزدیکی سلماس، آسوریان یهودی زندگی میکنند که دارای لهجهٔ آرامی یهودی هستند.<ref>Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P17 And 23.</ref> گویشهای اورمژیانا (گویش ارومیهای) و صلمسنایا (گویش سلماسی) در میان ایرانیان آسوری، رواج بیشتری دارد. | |||
==پوشش آسوریان== | ==پوشش آسوریان== | ||
پوشش آسوریانِ ایران به پوشش مسلمانان بسیار نزدیک بوده است و زنان آنها نیز از چادر استفاده میکردند و روی خود را از مردان میپوشاندند.<ref>اوبن، ایران امروز، ۱۳۶۲ش، ص۱۰۵.</ref> مردان نیز شلوار و بالاپوش کوتاه میپوشیدند و کلاه نمدی به سر میگذاشتند. | پوشش آسوریانِ ایران به پوشش [[مسلمان|مسلمانان]] بسیار نزدیک بوده است و زنان آنها نیز از [[چادر]] استفاده میکردند و روی خود را از مردان میپوشاندند.<ref>اوبن، ایران امروز، ۱۳۶۲ش، ص۱۰۵.</ref> مردان نیز شلوار و بالاپوش کوتاه میپوشیدند و کلاه نمدی به سر میگذاشتند. | ||
== | |||
سال نو آسوری در اول ماه نیسان (اول آوریل) است و | ==جشنهای آسوریان== | ||
== | سال نو آسوری در اول ماه نیسان (اول آوریل) است و بزرگترین جشن آسوریان به این مناسبت برگزار میشود. ریشهٔ این جشن به فتوحات امپراطوری آشور در اول تا دهم نیسان بازمیگردد.<ref>منشیامیر، تاریخ آشور، ۱۳۶۰ش، ص۳۹–۴۰.</ref> جشنهای دوازده روزهٔ آسوریان به مناسبت سال نو، مصادف با شروع فصل [[بهار]] است.<ref>Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P285.</ref> آسوریان در جشن «رستاخیز مسیح» به دیدار خانوادههایی میروند که در آن سال، عزیزی را از دست دادهاند. عیدهای «قیمته دماران» و «سولقه دماران» از اعیاد بزرگ آسوریان در [[ایران]] است. | ||
آسوریان معتقدند مسیح در آب رود اردن تعمید داده شد؛ بنابراین مراسم تعمید از مهمترین آیینهای مذهبی آسوریان | |||
==باورها، نمادها و زیارتگاههای آسوریان ایران== | |||
آسوریان ایرانی زمانیکه ماه کامل میشود، دعای «ای پدر ما که در آسمانی» و دعای «حضرت مریم» را میخوانند. درختان بهویژه درخت نخل و کاج برای آسوریان، نماد زندگی و | ===قداست آب و آیینهای مذهبی=== | ||
آسوریان معتقدند مسیح در آب رود اردن تعمید داده شد؛ بنابراین مراسم تعمید از مهمترین آیینهای مذهبی آسوریان بهشمار میرود. تمرکز آسوریان ایران در کنار [[دریاچه ارومیه|دریاچهٔ ارومیه]] نیز سبب ایجاد باورهایی دربارهٔ قداست آب شده است. الههٔ آفتاب در ادبیات کهن سومری (شَمَش) نیز نزد ایشان محترم است.<ref>Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P248-249. ؛ فرنو، منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۳۸۴.</ref> | |||
آنها در مراسم عشای ربّانی، پس از برپایی نماز، نان و شراب میخورند و با یادآوری شام آخر مسیح، این نان را | |||
تندیس گاو بالدار با سر انسان، نماد جاودران آسوریان دانسته میشود. در این تندیس، سر انسان، | ===باورهای مرتبط با طبیعت و نمادهای حیات=== | ||
آسوریان ایرانی زمانیکه ماه کامل میشود، دعای «ای پدر ما که در آسمانی» و دعای «حضرت مریم» را میخوانند. درختان بهویژه درخت [[نخل]] و کاج برای آسوریان، نماد زندگی و جلوهٔ حیات انسانی است. در منظومهٔ گیلگمش، به درخت زندگی اشاره شده که نماد بزرگی، نجابت، شرافت، قدرت و جاودانگی است.<ref>شوالیه، فرهنگ نمادها، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۵۶۰.</ref> | |||
[[پرونده:آسوریان (3).jpg|جایگزین=کلیسای مارسرگیز|بندانگشتی|نمای ورودی کلیسای مارسرگیز]] | |||
==آیینهای سوگواری== | |||
آسوریان مسیحی در ایران، دو آیین سوگواری بزرگ دارند. روز جمعهای که عیسی به صلیب آویخته شد «جمعه غم بزرگ» نام دارد. آسوریان مسیحی در این روز، لباس سیاه پوشیده و مراسم سوگواری برپا میکنند و سرودهای مذهبی غمناک میخوانند. دومین مراسم سوگواری به مناسبت بزرگداشت «روز شهدای سمل» برگزار میشود. این مراسم، یادبود کشتار هزاران آسوری در کردستان عراق است که در سال | ===مراسم عشای ربانی و نمادهای آن=== | ||
آنها در مراسم عشای ربّانی، پس از برپایی نماز، [[نان]] و [[شراب]] میخورند و با یادآوری شام آخر مسیح، این نان را نشانهای از جسم او میدانند که گرسنگی را در پی نخواهد شد.<ref>Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P201-206.</ref> | |||
===نمادهای باستانی: از گاو بالدار تا شیر=== | |||
تندیس گاو بالدار با سر انسان، نماد جاودران آسوریان دانسته میشود. در این تندیس، سر انسان، نشانهٔ خردمندی، بالهای آن که شبیه بالهای عقاب است، نشانهٔ قدرت و پنج پای آن نشانهٔ سختکوشی است. آسوریان کنونی به نمادهای حیوانی علاقه زیادی دارند. مجسمهٔ شیر بالدار، از نمادهایی است که در خانهٔ آسوریان وجود دارد.<ref>گاردنر، هنر در گذر زمان، ۱۳۶۵ش، ص۶۰–۶۱؛ حاتم، آشنایی با هند در تاریخ، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۷–۶۹.</ref> | |||
===مهمترین زیارتگاههای آسوریان در ارومیه=== | |||
مقبرهٔ سرگیس مقدس (مار سرگیس) در نزدیکی [[ارومیه|اورمیه]]، مهمترین زیارتگاه آسوریان ایران است. در جادهٔ منتهی به این زیارتگاه نیز کلیسای بسیار کوچک «حضرت مریم غریب» (مات مریم غریبته) قرار دارد که فقط به اندازهٔ یک نفر گنجایش دارد. | |||
==آیینهای سوگواری آسوریان== | |||
آسوریان مسیحی در ایران، دو آیین سوگواری بزرگ دارند. روز جمعهای که عیسی به صلیب آویخته شد «جمعه غم بزرگ» نام دارد. آسوریان مسیحی در این روز، لباس سیاه پوشیده و مراسم سوگواری برپا میکنند و سرودهای مذهبی غمناک میخوانند. دومین مراسم سوگواری به مناسبت بزرگداشت «روز شهدای سمل» برگزار میشود. این مراسم، یادبود کشتار هزاران آسوری در کردستان عراق است که در سال ۱۳۱۲ش رخ داد.<ref>کاکاویچ، کوه سمل، ۱۳۸۳ش، ص۳۶۱–۳۶۷.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | |||
* اوبن، اوژن، ایران امروز، بهترجمه علیاصغر سعیدی، تهران، [بینا]، ۱۳۶۲ش. | * اوبن، اوژن، ایران امروز، بهترجمه علیاصغر سعیدی، تهران، [بینا]، ۱۳۶۲ش. | ||
* حاتم، غلامعلی، آشنایی با هند در تاریخ، تهران، دانشگاه پیامنور، ۱۳۸۵ش. | * حاتم، غلامعلی، آشنایی با هند در تاریخ، تهران، دانشگاه پیامنور، ۱۳۸۵ش. | ||
| خط ۲۹: | خط ۴۷: | ||
* فرنو، بهروز، منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، تهران، سوره مهر، ۱۳۸۴ش. | * فرنو، بهروز، منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، تهران، سوره مهر، ۱۳۸۴ش. | ||
* فیلد، هنری، مردمشناسی ایران، بهترجمه عبدالله فریار، تهران، ابن سینا، ۱۳۴۳ش. | * فیلد، هنری، مردمشناسی ایران، بهترجمه عبدالله فریار، تهران، ابن سینا، ۱۳۴۳ش. | ||
* کاکاویچ، ایوان، کوه سمل، بهترجمه ویلسان بتمنصور، تهران، [بینا]، ۱۳۸۳ش. | * کاکاویچ، ایوان، کوه سمل، بهترجمه ویلسان بتمنصور، تهران، [بینا]، ۱۳۸۳ش. | ||
* گاردنر، هلن، هنر در گذر زمان، بهتحقیق هورست دلاکرو و ریچارد ج. تنسی، بهترجمه محمدتقی فرامرزی، تهران، نگاه، ۱۳۶۵ش. | * گاردنر، هلن، هنر در گذر زمان، بهتحقیق هورست دلاکرو و ریچارد ج. تنسی، بهترجمه محمدتقی فرامرزی، تهران، نگاه، ۱۳۶۵ش. | ||
* «گیلگمش»، ندای حقیقت، شماره ۶۹، ۱۳۸۹ش. | * «گیلگمش»، ندای حقیقت، شماره ۶۹، ۱۳۸۹ش. | ||
* منشیامیر، رابی، تاریخ آشور، تهران، ایلونا، ۱۳۶۰ش. | * منشیامیر، رابی، تاریخ آشور، تهران، ایلونا، ۱۳۶۰ش. | ||
* Clarke, J.I., | * Clarke, J.I. , Population Of The Middle East And North, University Of London, Africa, 1972. | ||
* Contenau, G., Everyday Life In Babylon And Assyria, London, 1955. | * Contenau, G. , Everyday Life In Babylon And Assyria, London, 1955. | ||
* Tsereteli, K.G., The Modem Assyrian Language, Moscow, 1978. | * Tsereteli, K.G. , The Modem Assyrian Language, Moscow, 1978. | ||
{{پایان منابع}} | |||
{{ایران-افقی}} | |||
[[رده:اقوام ایرانی]] | |||
[[رده:اهالی ایران]] | |||
[[رده:تاریخ مسیحیت]] | |||
[[رده:مسیحیت در ایران]] | |||
{{#seo: | |||
|title=آسوریان (آشوریان) کیستند؟ آشنایی با تاریخ و فرهنگ این قوم - ویکی زندگی | |||
|title_mode=Replaced Title | |||
|keywords=آسوریان, آشوریان, قوم آشوری, آسوریان ایران, زبان آشوری, آداب و رسوم آشوریان | |||
|description=آسوریان یا آشوریان، قومی از نژاد سامی هستند که در ایران، عراق و ترکیه سکونت داشتهاند. با تاریخ، فرهنگ و وضعیت کنونی این قوم در ایران و جهان آشنا شوید - ویکی زندگی | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۱۷
.jpg)
آسوریان؛ یکی از گروههای قومی با هویت و آداب مخصوص در ایران.
آسوریان قومی سامی هستند که در ایران، عراق و ترکیه ساکن بوده و امروز در کشورهای مختلف پراکندهاند. جمعیت آنها در ایران کمتر از ۱۰۰ هزار نفر است و بیشتر در تهران و ارومیه زندگی میکنند. اکثراً مسیحی و پیرو آیین نسطوری هستند و به زبانهای سریانی جدید و آرامی جدید سخن میگویند. پوشش آسوریان ایران نزدیک به مسلمانان است؛ زنان چادر بر سر میکنند و مردان شلوار و بالاپوش کوتاه میپوشند. سال نو آسوری اول ماه نیسان (آوریل) است و جشنهای دوازدهروزه به مناسبت آغاز بهار برگزار میشود. باورها و آیینهای مذهبی آنها شامل تقدس آب، مراسم تعمید، دعای ماه کامل، و یادآوری شام آخر مسیح در عشای ربانی است. نمادهای باستانی مانند گاو بالدار و شیر بالدار، خردمندی و قدرت را نشان میدهند. مهمترین زیارتگاههایشان در ارومیه شامل مقبرهٔ مار سرگیس و کلیسای مات مریم غریب است. آسوریان همچنین آیینهای سوگواری دارند؛ از جمله «جمعه غم بزرگ» و یادبود شهدای سمل، که یادآور کشتار هزاران آسوری در کردستان عراق در سال ۱۳۱۲ش است.
معرفی آسوریان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آسوریان (آشوریان)، قومی از نژاد سامی هستند[۱] که مناطقی از ایران، عراق و ترکیه، از مراکز تجمع سنتی آنها بوده و امروزه در کشورهای مختلف پراکنده شدهاند. آسوریانِ ایران با جمعیتی کمتر از یکصد هزار نفر،[۲] بیشتر ساکن تهران و ارومیه هستند و از هویت، فرهنگ و تاریخ ویژهٔ خود، بهره دارند.[۳]
دین و زبان اسوریان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بیشتر آسوریان، مسیحی و پایبند به آیین نسطوری هستند.[۴] آسوریان، امروزه به زبان «سریانی جدید» و «آرامی جدید» سخن میگویند.[۵] در نزدیکی سلماس، آسوریان یهودی زندگی میکنند که دارای لهجهٔ آرامی یهودی هستند.[۶] گویشهای اورمژیانا (گویش ارومیهای) و صلمسنایا (گویش سلماسی) در میان ایرانیان آسوری، رواج بیشتری دارد.
پوشش آسوریان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پوشش آسوریانِ ایران به پوشش مسلمانان بسیار نزدیک بوده است و زنان آنها نیز از چادر استفاده میکردند و روی خود را از مردان میپوشاندند.[۷] مردان نیز شلوار و بالاپوش کوتاه میپوشیدند و کلاه نمدی به سر میگذاشتند.
جشنهای آسوریان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سال نو آسوری در اول ماه نیسان (اول آوریل) است و بزرگترین جشن آسوریان به این مناسبت برگزار میشود. ریشهٔ این جشن به فتوحات امپراطوری آشور در اول تا دهم نیسان بازمیگردد.[۸] جشنهای دوازده روزهٔ آسوریان به مناسبت سال نو، مصادف با شروع فصل بهار است.[۹] آسوریان در جشن «رستاخیز مسیح» به دیدار خانوادههایی میروند که در آن سال، عزیزی را از دست دادهاند. عیدهای «قیمته دماران» و «سولقه دماران» از اعیاد بزرگ آسوریان در ایران است.
باورها، نمادها و زیارتگاههای آسوریان ایران
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قداست آب و آیینهای مذهبی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آسوریان معتقدند مسیح در آب رود اردن تعمید داده شد؛ بنابراین مراسم تعمید از مهمترین آیینهای مذهبی آسوریان بهشمار میرود. تمرکز آسوریان ایران در کنار دریاچهٔ ارومیه نیز سبب ایجاد باورهایی دربارهٔ قداست آب شده است. الههٔ آفتاب در ادبیات کهن سومری (شَمَش) نیز نزد ایشان محترم است.[۱۰]
باورهای مرتبط با طبیعت و نمادهای حیات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آسوریان ایرانی زمانیکه ماه کامل میشود، دعای «ای پدر ما که در آسمانی» و دعای «حضرت مریم» را میخوانند. درختان بهویژه درخت نخل و کاج برای آسوریان، نماد زندگی و جلوهٔ حیات انسانی است. در منظومهٔ گیلگمش، به درخت زندگی اشاره شده که نماد بزرگی، نجابت، شرافت، قدرت و جاودانگی است.[۱۱]
.jpg)
مراسم عشای ربانی و نمادهای آن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آنها در مراسم عشای ربّانی، پس از برپایی نماز، نان و شراب میخورند و با یادآوری شام آخر مسیح، این نان را نشانهای از جسم او میدانند که گرسنگی را در پی نخواهد شد.[۱۲]
نمادهای باستانی: از گاو بالدار تا شیر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تندیس گاو بالدار با سر انسان، نماد جاودران آسوریان دانسته میشود. در این تندیس، سر انسان، نشانهٔ خردمندی، بالهای آن که شبیه بالهای عقاب است، نشانهٔ قدرت و پنج پای آن نشانهٔ سختکوشی است. آسوریان کنونی به نمادهای حیوانی علاقه زیادی دارند. مجسمهٔ شیر بالدار، از نمادهایی است که در خانهٔ آسوریان وجود دارد.[۱۳]
مهمترین زیارتگاههای آسوریان در ارومیه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مقبرهٔ سرگیس مقدس (مار سرگیس) در نزدیکی اورمیه، مهمترین زیارتگاه آسوریان ایران است. در جادهٔ منتهی به این زیارتگاه نیز کلیسای بسیار کوچک «حضرت مریم غریب» (مات مریم غریبته) قرار دارد که فقط به اندازهٔ یک نفر گنجایش دارد.
آیینهای سوگواری آسوریان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آسوریان مسیحی در ایران، دو آیین سوگواری بزرگ دارند. روز جمعهای که عیسی به صلیب آویخته شد «جمعه غم بزرگ» نام دارد. آسوریان مسیحی در این روز، لباس سیاه پوشیده و مراسم سوگواری برپا میکنند و سرودهای مذهبی غمناک میخوانند. دومین مراسم سوگواری به مناسبت بزرگداشت «روز شهدای سمل» برگزار میشود. این مراسم، یادبود کشتار هزاران آسوری در کردستان عراق است که در سال ۱۳۱۲ش رخ داد.[۱۴]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آسوریان.
- ↑ Clarke, Population Of The Middle East And North, 1972, P141.
- ↑ Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P16.
- ↑ فیلد، مردمشناسی ایران، ۱۳۴۳ش، ص۵۹.
- ↑ Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P16.
- ↑ Tsereteli, The Modem Assyrian Language, 1978, P17 And 23.
- ↑ اوبن، ایران امروز، ۱۳۶۲ش، ص۱۰۵.
- ↑ منشیامیر، تاریخ آشور، ۱۳۶۰ش، ص۳۹–۴۰.
- ↑ Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P285.
- ↑ Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P248-249. ؛ فرنو، منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ شوالیه، فرهنگ نمادها، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۵۶۰.
- ↑ Contenau, Everyday Life In Babylon And Assyria, 1955, P201-206.
- ↑ گاردنر، هنر در گذر زمان، ۱۳۶۵ش، ص۶۰–۶۱؛ حاتم، آشنایی با هند در تاریخ، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۷–۶۹.
- ↑ کاکاویچ، کوه سمل، ۱۳۸۳ش، ص۳۶۱–۳۶۷.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- اوبن، اوژن، ایران امروز، بهترجمه علیاصغر سعیدی، تهران، [بینا]، ۱۳۶۲ش.
- حاتم، غلامعلی، آشنایی با هند در تاریخ، تهران، دانشگاه پیامنور، ۱۳۸۵ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، سایت واژه یاب، تاریخ بازدید: ۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- شوالیه، ژان و آلن گربران، فرهنگ نمادها، بهترجمه سودابه فضایلی، تهران، جیحون، ۱۳۸۲ش.
- فرنو، بهروز، منشأ فرهنگ، تمدن و هنر در بینالنهرین کهن، تهران، سوره مهر، ۱۳۸۴ش.
- فیلد، هنری، مردمشناسی ایران، بهترجمه عبدالله فریار، تهران، ابن سینا، ۱۳۴۳ش.
- کاکاویچ، ایوان، کوه سمل، بهترجمه ویلسان بتمنصور، تهران، [بینا]، ۱۳۸۳ش.
- گاردنر، هلن، هنر در گذر زمان، بهتحقیق هورست دلاکرو و ریچارد ج. تنسی، بهترجمه محمدتقی فرامرزی، تهران، نگاه، ۱۳۶۵ش.
- «گیلگمش»، ندای حقیقت، شماره ۶۹، ۱۳۸۹ش.
- منشیامیر، رابی، تاریخ آشور، تهران، ایلونا، ۱۳۶۰ش.
- Clarke, J.I. , Population Of The Middle East And North, University Of London, Africa, 1972.
- Contenau, G. , Everyday Life In Babylon And Assyria, London, 1955.
- Tsereteli, K.G. , The Modem Assyrian Language, Moscow, 1978.
| گردشگری |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| طبیعت |
| ||||||||||
| شهرها | |||||||||||
| استانها | |||||||||||
| تاریخ |
| ||||||||||
| سیاست | |||||||||||
| جامعه و فرهنگ |
| ||||||||||
| هنر | |||||||||||
| خوارکیها | |||||||||||
