پرش به محتوا

پیش‌نویس:کتابخانه شخصی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
دیداریویکی‌متن
زهرا فاضل (بحث | مشارکت‌ها)
۲ ویرایش‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''کتابخانه شخصی'''</big>؛ مجموعه‌ای از کتاب‌های گردآوری شده به‌منظور استفا...» ایجاد کرد
 
imported>علیرضا آزادوار
بهینه سازی سئو
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''کتابخانه شخصی'''</big>؛ مجموعه‌ای از کتاب‌های گردآوری شده به‌منظور استفاده شخصی <br>
[[پرونده:کتابخانه شخصی.jpg|جایگزین=کتابخانه شخصی پروفسور محمود حسابی|بندانگشتی|کتابخانه شخصی پروفسور محمود حسابی]]
{{درشت|'''کتابخانه شخصی'''}}؛ مجموعه‌ای از کتاب‌های گردآوری شده به‌منظور استفاده شخصی


کتابخانه شخصی، کتابخانه‌ای است که فرد برای استفاده‌ی شخصی خود فراهم کرده باشد.<ref>[https://www.vajehyab.com/amid/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87 عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه کتابخانه، سایت واژه‌یاب.]</ref> برخی از افراد، صرفا این کار را به‌منظور کسب لذت انجام می‌دهند و برخی دیگر این مجموعه‌های بزرگ و کوچک را برای استفاده از کتب و نمایش آن‌ها گردآوری می‌کنند. طبق یک سنت دیرینه، کتابخانه‌های شخصی، که شاخه‌ای از کتابخانه‌های خصوصی هستند، پس از فوت مالک آن‌ها، به‌عنوان کتابخانه‌هایی عمومی در نظر گرفته می‌شوند.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87%20%d9%87%d8%a7%d9%8a%20%d8%b4%d8%ae%d8%b5%d9%8a.aspx پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.] </ref>
کتابخانه شخصی، [[کتابخانه|کتابخانه‌ای]] است که فرد برای استفادهٔ شخصی خود فراهم کرده باشد.<ref>[https://www.vajehyab.com/amid/کتابخانه عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه کتابخانه، سایت واژه‌یاب.]</ref> برخی از افراد، صرفاً این کار را به‌منظور کسب [[لذت‌جویی|لذت]] انجام می‌دهند و برخی دیگر این مجموعه‌های بزرگ و کوچک را برای استفاده از کتب و نمایش آن‌ها گردآوری می‌کنند. طبق یک سنت دیرینه، کتابخانه‌های شخصی، که شاخه‌ای از کتابخانه‌های خصوصی هستند، پس از فوت مالک آن‌ها، به‌عنوان [[کتابخانه عمومی|کتابخانه‌هایی عمومی]] در نظر گرفته می‌شوند.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/كتابخانه%20هاي%20شخصي.aspx پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.]</ref>
==پیشینه‌ی کتابخانه‌های شخصی==
 
قدمت کتابخانه‌های شخصی، با قدمت پیدایش کتاب برابری می‌کند. در نوشته‌های یونان قدیم، نشانه‌هایی از وجود کتابخانه‌های شخصی وجود دارد؛ مانند کتابخانه شخصی و نفیس اورپید، نمایشنامه‌نویش معروف یونانی. بسیاری از این کتابخانه‌های شخصی در طول تاریخ، برای خود به‌منزله‌ی یک موزه و گنجینه‌ای گرانبها از نظر مادی و معنوی بوده است. <br>
==پیشینهٔ کتابخانه‌های شخصی==
[[پرونده:کتابخانه شخصی۱.jpg|جایگزین=خانه باستانی «دویست‌ساله» هرکولانیوم|بندانگشتی|رونمایی از خانه باستانی «دویست‌ساله» هرکولانیوم پس از ۳۶ سال فراموشی زیر خاکستر آتشفشان]]
قدمت کتابخانه‌های شخصی، با قدمت پیدایش کتاب برابری می‌کند. در نوشته‌های یونان قدیم، نشانه‌هایی از وجود کتابخانه‌های شخصی وجود دارد؛ مانند کتابخانه شخصی و نفیس اورپید، نمایشنامه‌نویش معروف یونانی. بسیاری از این کتابخانه‌های شخصی در طول تاریخ، برای خود به‌منزلهٔ یک موزه و گنجینه‌ای گرانبها از نظر مادی و معنوی بوده است.
 
شواهد بسیاری نیز بر اهمیت داشتن کتابخانه‌های شخصی در میان رومیان وجود دارد. گاهی این کتابخانه‌های شخصی از گزند بلایای طبیعی و انسانی، در امان می‌ماندند. مانند [[کتابخانه شخصی]] «ویلا» که شامل ۸۰۰ طومار پاپیروس بوده و در خرابه‌های آتشفشان هرکولانئوم یافت شد. در قرون وسطی، مجموعه کتابخانه‌های شخصی که حاوی کتبی به‌جز کتب دینی و مذهبی بودند، تنها متعلق به [[کلیسا]] بود.
 
ظهور صنعت چاپ، در نیمه دوم قرن پانزدهم، منجر به تولید انبوه کتاب‌ها با قیمتی مقرون به‌صرفه‌تر شد. همین عامل منجر به رشد و افزایش سطح سواد عمومی و توسعهٔ کتابخانه‌های شخصی و غیرشخصی شد. ریچارد هلدزورث، رئیس کالج کمبریج، کتابخانهٔ شخصی خود را با بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب، در همین دوران به یادگار گذاشت.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/كتابخانه%20هاي%20شخصي.aspx پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.]</ref>


شواهد بسیاری نیز بر اهمیت داشتن کتابخانه‌های شخصی در میان رومیان وجود دارد. گاهی این کتابخانه‌های شخصی از گزند بلایای طبیعی و انسانی، در امان می‌ماندند. مانند کتابخانه شخصی «ویلا» که شامل 800 طومار پاپیروس بوده و در خرابه‌های آتشفشان هرکولانئوم یافت شد. در قرون وسطی، مجموعه کتابخانه‌های شخصی که حاوی کتبی به‌جز کتب دینی و مذهبی بودند، تنها متعلق به کلیسا بود.<br>
ظهور صنعت چاپ، در نیمه دوم قرن پانزدهم، منجر به تولید انبوه کتاب‌ها با قیمتی مقرون به‌صرفه‌تر شد. همین عامل منجر به رشد و افزایش سطح سواد عمومی و توسعه‌ی کتابخانه‌های شخصی و غیرشخصی شد. ریچارد هلدزورث، رئیس کالج کمبریج، کتابخانه‌ی شخصی خود را با بیش از 10 هزار جلد کتاب، در همین دوران به یادگار گذاشت.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87%20%d9%87%d8%a7%d9%8a%20%d8%b4%d8%ae%d8%b5%d9%8a.aspx پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.]</ref> 
==اهمیت کتابخانه‌های شخصی==
==اهمیت کتابخانه‌های شخصی==
برخی از مورخین معتقدند که مهم‌ترین و سودمندترین پدیده فرهنگی، پس از پیدایش خط و کتابت، وجود کتابخانه‌های شخصی است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/82101/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%86%D9%86%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C «آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.] </ref> کتابخانه‌های شخصی، در طول تاریخ، نقش مهمی در شکل‌گیری کتابخانه‌های ملی و دانشگاهی داشته‌اند. برای مثال، نسخ خطی «روت کاتن» و کتاب‌های «هانس اسلون»، نقش اولیه را در تشکیل کتابخانه بزرگ بریتانیا داشتند. اهدای 15000 جلد از میراث گران‌بهای «مارتین روث» به کتابخانه دانشگاه دورهام نیز از نمونه‌های بارز اهمیت کتابخانه‌های شخصی است. در ایران نیز، تعداد بسیار زیادی از کتاب‌ها و نسخ خطی و سایر اسناد، در کتابخانه ملی، اهدایی کتابخانه‌های شخصی افراد بوده است. برای مثال در سال‌های اخیر، کتابخانه‌ی شهید بهشتی، با 2584 نسخه کتاب فارسی و عربی، 315 نسخه کتاب لاتین و 115 نسخه غیرکتابی مانند نشریه و امثال آن، به کتابخانه ملی ایران اهدا شده است. در این میان، 56 نسخه کتاب نفیس چاپ سنگی و 22 نسخه کتاب که شامل حاشیه‌نگاری‌ها و یادداشت نویسی‌های شخصی شهید بهشتی بوده نیز وجود دارد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400090201309/%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%DB%8C ولی‌پور، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> کتابخانه شخصی غلام‌رضا ملکوتی، شهید 21 ساله‌ی دوران دفاع مقدس، که شامل 578 کتاب و نسخه خطی بوده نیز توسط خانواده‌اش به کتابخانه ملی ایران اهدا شد.<ref>[https://www.nlai.ir/enterprise-news/-/asset_publisher/5Xxp6q5vfs9r/content/--7995 «کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> در ایران، کتابخانه آستان قدس، بزرگترين مركز دريافت كننده كتب اهدايي از سوی علاقمندان به امام رضا است<ref>[https://www.irna.ir/news/81918953/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B1%D8%B6%D9%88%D9%8A-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%83%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D9%8A-%D8%B4%D8%B1%D9%82 «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، با اهداي بیش از 14 هزار جلد كتاب خطي، عكسي و چاپ سنگي، بزرگ‌ترين اهدا‌كننده كتاب به كتابخانه آستان قدس رضوي است.<ref>[https://www.irna.ir/news/81918953/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B1%D8%B6%D9%88%D9%8A-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%83%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D9%8A-%D8%B4%D8%B1%D9%82 «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref><br>
[[پرونده:کتابخانه شخصی۲.jpg|جایگزین= کتابخانه شخصی شهید غلامرضا ملکوتی|بندانگشتی|اهدای ۵۷۸ نسخه کتاب از کتابخانه شخصی شهید غلامرضا ملکوتی به سازمان اسناد و کتابخانه ملی]]
 
برخی از مورخین معتقدند که مهم‌ترین و سودمندترین پدیده فرهنگی، پس از پیدایش خط و کتابت، وجود کتابخانه‌های شخصی است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/82101/آشنایی-با-چند-کتابخانه-شخصی «آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> کتابخانه‌های شخصی، در طول تاریخ، نقش مهمی در شکل‌گیری [[کتابخانه ملی|کتابخانه‌های ملی]] و دانشگاهی داشته‌اند. برای مثال، نسخ خطی «روت کاتن» و کتاب‌های «هانس اسلون»، نقش اولیه را در تشکیل کتابخانه بزرگ بریتانیا داشتند. اهدای ۱۵۰۰۰ جلد از میراث گران‌بهای «مارتین روث» به کتابخانه دانشگاه دورهام نیز از نمونه‌های بارز اهمیت کتابخانه‌های شخصی است.
ایجاد کتابخانه‌های شخصی همچنین به نسل‌های بعد از مالکین آن‌ها نشان می‌دهد که در چه زمینه‌هایی از علوم، مطالعات و علاقه‌مندی‌های بیش‌تری وجود داشته است. بسیاری از کتب برجای مانده از عالمان و اندیشمندان در طول تاریخ، با توجه به حاشیه‌نگاری‌های صورت گرفته توسط آن‌ها، به شناخت نگرش و خط فکری آن‌ها بسیار کمک کرده است. کتابخانه‌هایی مثل کتابخانه‌های شخصی محققین، مورخین، فیلسوفان، کلکسیونرها (گرد آورندگان) و کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای، عموما بیش از هزار جلد کتاب را در خود جای می‌داده که عمدتا کتبی نایاب، نفیس و خطی بوده‌اند.<ref> [https://www.karaketab.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/117-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C «کتابخانه شخصی»، کارا کتاب.] </ref>  
 
در [[ایران]] نیز، تعداد بسیار زیادی از کتاب‌ها و نسخ خطی و سایر اسناد، در [[کتابخانه ملی]]، اهدایی کتابخانه‌های شخصی افراد بوده است. برای مثال در سال‌های اخیر، کتابخانهٔ شهید بهشتی، با ۲۵۸۴ نسخه کتاب [[زبان فارسی|فارسی]] و [[زبان عربی|عربی]]، ۳۱۵ نسخه کتاب لاتین و ۱۱۵ نسخه غیرکتابی مانند نشریه و امثال آن، به کتابخانه ملی ایران اهدا شده است. در این میان، ۵۶ نسخه کتاب نفیس چاپ سنگی و ۲۲ نسخه کتاب که شامل حاشیه‌نگاری‌ها و یادداشت نویسی‌های شخصی [[سیدمحمد حسینی بهشتی|شهید بهشتی]] بوده نیز وجود دارد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400090201309/اهدای-کتابخانه-شخصی-شهید-بهشتی-به-کتابخانه-ملی ولی‌پور، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>
 
کتابخانه شخصی غلام‌رضا ملکوتی، شهید ۲۱ سالهٔ دوران [[دفاع مقدس]]، که شامل ۵۷۸ کتاب و نسخه خطی بوده نیز توسط [[خانواده شهید|خانواده‌اش]] به کتابخانه ملی ایران اهدا شد.<ref>[https://www.nlai.ir/enterprise-news/-/asset_publisher/5Xxp6q5vfs9r/content/--7995 «کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> در [[ایران]]، کتابخانه آستان قدس، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کننده کتب اهدایی از سوی علاقمندان به [[امام رضا]] است<ref>[https://www.irna.ir/news/81918953/كتابخانه-آستان-قدس-رضوي-بزرگترين-مركز-دريافت-كتب-اهدايي-شرق «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران، با اهدای بیش از ۱۴ هزار جلد کتاب خطی، عکسی و چاپ سنگی، بزرگ‌ترین اهداکننده کتاب به کتابخانه آستان قدس رضوی است.<ref>[https://www.irna.ir/news/81918953/كتابخانه-آستان-قدس-رضوي-بزرگترين-مركز-دريافت-كتب-اهدايي-شرق «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
 
ایجاد کتابخانه‌های شخصی همچنین به نسل‌های بعد از مالکین آن‌ها نشان می‌دهد که در چه زمینه‌هایی از علوم، مطالعات و علاقه‌مندی‌های بیش‌تری وجود داشته است. بسیاری از کتب برجای مانده از عالمان و اندیشمندان در طول تاریخ، با توجه به حاشیه‌نگاری‌های صورت گرفته توسط آن‌ها، به شناخت نگرش و خط فکری آن‌ها بسیار کمک کرده است. کتابخانه‌هایی مثل کتابخانه‌های شخصی محققین، مورخین، فیلسوفان، کلکسیونرها (گرد آورندگان) و کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای، عموماً بیش از هزار جلد کتاب را در خود جای می‌داده که عمدتاً کتبی نایاب، نفیس و خطی بوده‌اند.<ref>[https://www.karaketab.com/کتاب/117-کتابخانه-شخصی «کتابخانه شخصی»، کارا کتاب.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* «آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بارگذاری: 2 آبان 1388ش.  
*«آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بارگذاری: ۲ آبان ۱۳۸۸ش.
* پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، تاریخ بازدید: 18 آذر 1400ش.  
*پیرسون، دیوید، «کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۰ش.
* «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاريخ بارگذاری: 23 دی 1394ش.
*«کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: ۲۳ دی ۱۳۹۴ش.
* «کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگذاری: 30 فروردین 1400ش.
*«کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگذاری: ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ش.
* «کتابخانه شخصی»، کارا کتاب، تاریخ بارگذاری: 4 دی 1392.
*«کتابخانه شخصی»، کارا کتاب، تاریخ بارگذاری: ۴ دی ۱۳۹۲.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 18 آذر 1400ش.
*عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۰ش.
* ولی‌پور، ندا، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 2 آذر 1400ش.
*ولی‌پور، ندا، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: ۲ آذر ۱۴۰۰ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]
 
[[رده: مطالعه و کتاب‌خوانی]]
 
{{#seo:
|title=کتابخانه شخصی چیست؟ راهنمای کامل گردآوری کتاب برای استفاده شخصی - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=کتابخانه شخصی, گردآوری کتاب, کتابخانه خصوصی, مجموعه کتاب, مدیریت کتابخانه, کتابداری شخصی
|description=کتابخانه شخصی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟ کاملترین راهنمای گردآوری و مدیریت کتابخانه شخصی - از اصول انتخاب کتاب تا نگهداری و تبدیل به کتابخانه عمومی پس از فوت - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۱۸

کتابخانه شخصی پروفسور محمود حسابی
کتابخانه شخصی پروفسور محمود حسابی

کتابخانه شخصی؛ مجموعه‌ای از کتاب‌های گردآوری شده به‌منظور استفاده شخصی

کتابخانه شخصی، کتابخانه‌ای است که فرد برای استفادهٔ شخصی خود فراهم کرده باشد.[۱] برخی از افراد، صرفاً این کار را به‌منظور کسب لذت انجام می‌دهند و برخی دیگر این مجموعه‌های بزرگ و کوچک را برای استفاده از کتب و نمایش آن‌ها گردآوری می‌کنند. طبق یک سنت دیرینه، کتابخانه‌های شخصی، که شاخه‌ای از کتابخانه‌های خصوصی هستند، پس از فوت مالک آن‌ها، به‌عنوان کتابخانه‌هایی عمومی در نظر گرفته می‌شوند.[۲]

پیشینهٔ کتابخانه‌های شخصی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خانه باستانی «دویست‌ساله» هرکولانیوم
رونمایی از خانه باستانی «دویست‌ساله» هرکولانیوم پس از ۳۶ سال فراموشی زیر خاکستر آتشفشان

قدمت کتابخانه‌های شخصی، با قدمت پیدایش کتاب برابری می‌کند. در نوشته‌های یونان قدیم، نشانه‌هایی از وجود کتابخانه‌های شخصی وجود دارد؛ مانند کتابخانه شخصی و نفیس اورپید، نمایشنامه‌نویش معروف یونانی. بسیاری از این کتابخانه‌های شخصی در طول تاریخ، برای خود به‌منزلهٔ یک موزه و گنجینه‌ای گرانبها از نظر مادی و معنوی بوده است.

شواهد بسیاری نیز بر اهمیت داشتن کتابخانه‌های شخصی در میان رومیان وجود دارد. گاهی این کتابخانه‌های شخصی از گزند بلایای طبیعی و انسانی، در امان می‌ماندند. مانند کتابخانه شخصی «ویلا» که شامل ۸۰۰ طومار پاپیروس بوده و در خرابه‌های آتشفشان هرکولانئوم یافت شد. در قرون وسطی، مجموعه کتابخانه‌های شخصی که حاوی کتبی به‌جز کتب دینی و مذهبی بودند، تنها متعلق به کلیسا بود.

ظهور صنعت چاپ، در نیمه دوم قرن پانزدهم، منجر به تولید انبوه کتاب‌ها با قیمتی مقرون به‌صرفه‌تر شد. همین عامل منجر به رشد و افزایش سطح سواد عمومی و توسعهٔ کتابخانه‌های شخصی و غیرشخصی شد. ریچارد هلدزورث، رئیس کالج کمبریج، کتابخانهٔ شخصی خود را با بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب، در همین دوران به یادگار گذاشت.[۳]

اهمیت کتابخانه‌های شخصی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتابخانه شخصی شهید غلامرضا ملکوتی
اهدای ۵۷۸ نسخه کتاب از کتابخانه شخصی شهید غلامرضا ملکوتی به سازمان اسناد و کتابخانه ملی

برخی از مورخین معتقدند که مهم‌ترین و سودمندترین پدیده فرهنگی، پس از پیدایش خط و کتابت، وجود کتابخانه‌های شخصی است.[۴] کتابخانه‌های شخصی، در طول تاریخ، نقش مهمی در شکل‌گیری کتابخانه‌های ملی و دانشگاهی داشته‌اند. برای مثال، نسخ خطی «روت کاتن» و کتاب‌های «هانس اسلون»، نقش اولیه را در تشکیل کتابخانه بزرگ بریتانیا داشتند. اهدای ۱۵۰۰۰ جلد از میراث گران‌بهای «مارتین روث» به کتابخانه دانشگاه دورهام نیز از نمونه‌های بارز اهمیت کتابخانه‌های شخصی است.

در ایران نیز، تعداد بسیار زیادی از کتاب‌ها و نسخ خطی و سایر اسناد، در کتابخانه ملی، اهدایی کتابخانه‌های شخصی افراد بوده است. برای مثال در سال‌های اخیر، کتابخانهٔ شهید بهشتی، با ۲۵۸۴ نسخه کتاب فارسی و عربی، ۳۱۵ نسخه کتاب لاتین و ۱۱۵ نسخه غیرکتابی مانند نشریه و امثال آن، به کتابخانه ملی ایران اهدا شده است. در این میان، ۵۶ نسخه کتاب نفیس چاپ سنگی و ۲۲ نسخه کتاب که شامل حاشیه‌نگاری‌ها و یادداشت نویسی‌های شخصی شهید بهشتی بوده نیز وجود دارد.[۵]

کتابخانه شخصی غلام‌رضا ملکوتی، شهید ۲۱ سالهٔ دوران دفاع مقدس، که شامل ۵۷۸ کتاب و نسخه خطی بوده نیز توسط خانواده‌اش به کتابخانه ملی ایران اهدا شد.[۶] در ایران، کتابخانه آستان قدس، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کننده کتب اهدایی از سوی علاقمندان به امام رضا است[۷] و آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، با اهدای بیش از ۱۴ هزار جلد کتاب خطی، عکسی و چاپ سنگی، بزرگ‌ترین اهداکننده کتاب به کتابخانه آستان قدس رضوی است.[۸]

ایجاد کتابخانه‌های شخصی همچنین به نسل‌های بعد از مالکین آن‌ها نشان می‌دهد که در چه زمینه‌هایی از علوم، مطالعات و علاقه‌مندی‌های بیش‌تری وجود داشته است. بسیاری از کتب برجای مانده از عالمان و اندیشمندان در طول تاریخ، با توجه به حاشیه‌نگاری‌های صورت گرفته توسط آن‌ها، به شناخت نگرش و خط فکری آن‌ها بسیار کمک کرده است. کتابخانه‌هایی مثل کتابخانه‌های شخصی محققین، مورخین، فیلسوفان، کلکسیونرها (گرد آورندگان) و کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای، عموماً بیش از هزار جلد کتاب را در خود جای می‌داده که عمدتاً کتبی نایاب، نفیس و خطی بوده‌اند.[۹]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه کتابخانه، سایت واژه‌یاب.
  2. ↑ پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.
  3. ↑ پیرسون، دیوید ،«کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.
  4. ↑ «آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  5. ↑ ولی‌پور، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
  6. ↑ «کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  7. ↑ «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  8. ↑ «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  9. ↑ «کتابخانه شخصی»، کارا کتاب.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آشنایی با چند کتابخانه شخصی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بارگذاری: ۲ آبان ۱۳۸۸ش.
  • پیرسون، دیوید، «کتابخانه‌های شخصی»، ترجمه سهیلا علوی، سایت دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۰ش.
  • «کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مرکز دریافت کتب اهدایی شرق کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: ۲۳ دی ۱۳۹۴ش.
  • «کتابخانه شخصی یکی از شهدای دفاع مقدس به کتابخانه ملی اهدا شد»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگذاری: ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ش.
  • «کتابخانه شخصی»، کارا کتاب، تاریخ بارگذاری: ۴ دی ۱۳۹۲.
  • عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۰ش.
  • ولی‌پور، ندا، «اهدای کتابخانه شخصی شهید بهشتی به کتابخانه ملی»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: ۲ آذر ۱۴۰۰ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:کتابخانه_شخصی&oldid=23128»