پیش‌نویس:رب: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ۱۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۱۳

رُب، فشرده و عصارهٔ غلیظ گیاهان و میوه‌ها.

رب، عصاره غلیظ‌شده میوه‌ها و گیاهان است که به‌عنوان چاشنی برای خوش‌طعم و خوش‌رنگ کردن غذاها به‌کار می‌رود. در میان انواع رب، رب گوجه‌فرنگی و رب انار پرمصرف‌ترند. رب گوجه‌فرنگی نخستین‌بار در ایتالیا تهیه شد و بعدها در آشپزی ایرانی نیز جایگاه یافت؛ به‌ویژه خانواده‌ها در گذشته آن را به‌صورت خانگی تهیه می‌کردند. رب انار نیز طعم‌دهنده‌ای محبوب برای غذاهایی مانند فسنجان و اکبرجوجه است و بیشتر در مناطق تولیدکننده انار همچون مازندران و ساوه تهیه می‌شود. افزون بر این، انواع دیگری از رب مانند رب آلوچه، سیب، به، زرشک و غوره نیز وجود دارد. در طب سنتی، برخی از رب‌ها همچون رب آلو، انار و سیب برای درمان تب، عطش، سرفه، مشکلات معده و تقویت بدن کاربرد داشته‌اند.

تعریف رُب

رب، عصاره و آب برخی میوه‌ها و گیاهان است که اندکی می‌جوشانند تا غلیظ گردد.^[۱] رب را به‌عنوان چاشنی و به‌منظور خوش‌طعم و خوش‌رنگ شدن خوراک‌ها استفاده می‌کنند.^[۲]

رب گوجه‌فرنگی: از ایتالیا تا سفره ایرانی

در میان انواع رب، رب انار و رب گوجه‌فرنگی از دیگران معروف‌تر و پُرکاربردتر هستند. رب گوجه‌فرنگی برای اولین بار توسط ایتالیایی‌ها درست شد. آن‌ها برای طعم‌دار کردن پاستاها و غذاهای معروف خود سُس و عصاره گوجه‌فرنگی را مناسب‌تر یافتند. به‌همین دلیل، سیسیل و برخی شهرهای جنوبی ایتالیا را به‌عنوان مهد رب گوجه‌فرنگی می‌شناسند. در برخی مکتوبات دوره صفویه نیز به حضور این چاشنی در طبخ خوراک‌های ایرانی اشاره شده است.^[۳]

از زمان آشنایی ایرانیان با گوجه‌فرنگی و رب آن، بسیاری از خانواده‌ها با شروع فصل تابستان و همزمان با فصل برداشت گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی را در خانه‌ها و به اندازه مصرف یک‌ساله خود تهیه می‌کردند. برای این منظور، ابتدا گوجه‌فرنگی‌های گوشت‌دار و ترش را انتخاب کرده و می‌پختند؛ سپس آن را از صافی رد کرده و آب گوجه‌فرنگی را مجدداً با مقداری نمک حرارت می‌دادند تا به غلظت مورد نظر برسد. در نهایت، رب آماده شده را در شیشه‌های در بسته می‌ریختند و مدتی زیر آفتاب قرار می‌دادند. امروزه، رب‌سازی خانگی، از رونق افتاده و افراد ترجیح می‌دهند که محصول تولیدی کارخانه‌ها را مصرف کنند.^[۴]

رب انار: طعم‌دهنده محبوب غذاهای ایرانی

رب انار به‌عنوان افزودنی محبوب دیگری در ایران شناخته شده است. از این چاشنی در تهیه غذاهایی همچون فسنجان، اکبرجوجه و شامی‌کباب استفاده می‌شود.^[۵] تهیه رب انار در استان‌های مازندران و شهرهای ساوه و ارسنجان که محل کشت و برداشت انار هستند، رایج است.

آشنایی با سایر انواع رب

رب، انواع مختلف دیگری نیز دارد، از جمله: رب نارنج، آلوچه، سیب، گوجه‌سبز، خرمالو، به، زرشک، زغال‌اخته و غوره.^[۶]

جایگاه رب در طب سنتی

برخی از انواع رب را در طب سنتی به‌کار می‌برند، مانند رب گلابی، رب انار، رب سیب، رب غوره، رب ریواس، رب توت، رب شاه‌توت و رب آلوسیاه. برای مثال، رب آلو به منظور دفع تب و عطش کاربرد دارد و طبع آدمی را نرم می‌کند. رب انار هم برای رفع عطش، سرفه و تب، تقویت معده و دفع ترشی معده مناسب است. رب انار ترش نیز برای دفع صفرا و تقویت بدن خوب است. رب سیب را برای تقویت دل و دفع اسهال و دل‌پیچه مصرف می‌کنند.^[۷]

پانویس

↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رب.
↑ معین، فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه رب؛
انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ج4، ذیل واژه رب، 1381ش.
↑ افشار، کارنامه و مادةالحیوه، 1360ش، ص261.
↑ منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.
↑ منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.
↑ دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی: از سیر تا پیاز، ج1، 1379ش، ص206 و 205.
↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رب.

منابع

دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ش.
معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ش.
انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۸۱ش.
افشار، ایرج، کارنامه و مادةالحیوه، تهران، سروش، ۱۳۶۰ش.
منتظمی، رزا، هنر آشپزی، تهران، کتاب ایران، ۱۳۸۲ش.
دریابندری، نجف و راستکار، فهیمه، کتاب مستطاب آشپزی: از سیر تا پیاز، تهران، کارنامه، ج۱، ۱۳۷۹ش.

[1] دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رب.

[2] معین، فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه رب؛
انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ج4، ذیل واژه رب، 1381ش.

[3] افشار، کارنامه و مادةالحیوه، 1360ش، ص261.

[4] منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.

[5] منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.

[6] دریابندری، کتاب مستطاب آشپزی: از سیر تا پیاز، ج1، 1379ش، ص206 و 205.

[7] دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رب.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:رب.jpg|300px|thumb|left]]
+[[پرونده:رب.jpg|300px|thumb|جایگزین=رب گوجه|رب گوجه]]
 {{درشت|'''رُب'''}}، فشرده و عصارهٔ غلیظ گیاهان و میوه‌ها.
@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 در میان انواع رب، رب انار و رب گوجه‌فرنگی از دیگران معروف‌تر و پُرکاربردتر هستند. رب گوجه‌فرنگی برای اولین بار توسط ایتالیایی‌ها درست شد. آن‌ها برای طعم‌دار کردن پاستاها و غذاهای معروف خود سُس و عصاره گوجه‌فرنگی را مناسب‌تر یافتند. به‌همین دلیل، سیسیل و برخی شهرهای جنوبی ایتالیا را به‌عنوان مهد رب گوجه‌فرنگی می‌شناسند. در برخی مکتوبات دوره صفویه نیز به حضور این چاشنی در طبخ خوراک‌های ایرانی اشاره شده است.<ref>افشار، کارنامه و مادةالحیوه، 1360ش، ص261.</ref>
-از زمان آشنایی ایرانیان با گوجه‌فرنگی و رب آن، بسیاری از خانواده‌ها با شروع فصل [[تابستان]] و همزمان با فصل برداشت گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی را در خانه‌ها و به اندازه مصرف یک‌ساله خود تهیه می‌کردند. برای این منظور، ابتدا گوجه‌فرنگی‌های گوشت‌دار و ترش را انتخاب کرده و می‌پختند؛ سپس آن را از صافی رد کرده و آب گوجه‌فرنگی را مجدداً با مقداری نمک حرارت می‌دادند تا به غلظت مورد نظر برسد. در نهایت، رب آماده شده را در شیشه‌های در بسته می‌ریختند و مدتی زیر آفتاب قرار می‌دادند. امروزه، رب‌سازی خانگی، از رونق افتاده و افراد ترجیح می‌دهند که محصول تولیدی کارخانه‌ها را مصرف کنند.<ref>منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.</ref>{{سخ}}[[پرونده:رب‌انار.jpg|300px|thumb|left|رب انار]]
+از زمان آشنایی ایرانیان با گوجه‌فرنگی و رب آن، بسیاری از خانواده‌ها با شروع فصل [[تابستان]] و همزمان با فصل برداشت گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی را در خانه‌ها و به اندازه مصرف یک‌ساله خود تهیه می‌کردند. برای این منظور، ابتدا گوجه‌فرنگی‌های گوشت‌دار و ترش را انتخاب کرده و می‌پختند؛ سپس آن را از صافی رد کرده و آب گوجه‌فرنگی را مجدداً با مقداری نمک حرارت می‌دادند تا به غلظت مورد نظر برسد. در نهایت، رب آماده شده را در شیشه‌های در بسته می‌ریختند و مدتی زیر آفتاب قرار می‌دادند. امروزه، رب‌سازی خانگی، از رونق افتاده و افراد ترجیح می‌دهند که محصول تولیدی کارخانه‌ها را مصرف کنند.<ref>منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.</ref>{{سخ}}
 ==رب انار: طعم‌دهنده محبوب غذاهای ایرانی==
-رب انار به‌عنوان افزودنی محبوب دیگری در ایران شناخته شده است. از این چاشنی در تهیه غذاهایی همچون [[فسنجان]]، اکبرجوجه و شامی‌کباب استفاده می‌شود.<ref>منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.</ref> تهیه رب انار در استان‌های [[مازندران]] و شهرهای ساوه و ارسنجان که محل کشت و برداشت انار هستند، رایج است.
+[[پرونده:رب‌انار.jpg|300px|thumb|رب انار|جایگزین=رب انار]]رب انار به‌عنوان افزودنی محبوب دیگری در ایران شناخته شده است. از این چاشنی در تهیه غذاهایی همچون [[فسنجان]]، اکبرجوجه و شامی‌کباب استفاده می‌شود.<ref>منتظمی، هنر آشپزی، 1382ش، ص895.</ref> تهیه رب انار در استان‌های [[مازندران]] و شهرهای ساوه و ارسنجان که محل کشت و برداشت انار هستند، رایج است.
 ==آشنایی با سایر انواع رب==