پرش به محتوا

پیش‌نویس:صله رحم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>محمدمهدی محمدی
اصلاح ارقام
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:2977488 326.jpg|جایگزین=صله رحم |بندانگشتی|صله رحم و دورهمی فامیلی در شب یلدا]]
[[پرونده:2977488 326.jpg|جایگزین=صله رحم |بندانگشتی|صله رحم و دورهمی فامیلی در شب یلدا]]
'''<big>صله ‌رحم</big>'''، پیوند و ارتباط با خویشاوندان.
'''{{درشت|صله رحم}}'''، پیوند و ارتباط با خویشاوندان.


صله‌ رحم به معنای دیدار و ارتباط با خویشاوندان و انجام احسان نسبت به آن‌ها است. در اسلام، این پیوند خانوادگی اهمیت بالایی دارد و پیامبر اسلام آن را جزئی از دین معرفی کرده است، حتی اگر فاصله افراد طولانی باشد یا راه دشواری در پیش باشد. حداقل صله‌رحم شامل «سلام کردن» و «آزار نرساندن» است و همراه شدن آن با پذیرایی سنگین لازم نیست. آثار صله‌رحم گسترده و شامل آباد شدن شهرها، طول عمر، افزایش دارایی، بهبود اخلاق، دفع بلا و آسانی در قیامت می‌شود. آداب آن شامل سلام، دست دادن و معانقه با محرم‌هاست و قطع رابطه با خویشاوندان، حتی اگر آن‌ها قطع ارتباط کرده باشند، نکوهش شده و از مبغوض‌ترین اعمال نزد خداست. تنها ارتباط با خویشاوندان کافر و دشمن اسلام مستثنی است.<br>
صله رحم به معنای دیدار و ارتباط با خویشاوندان و انجام احسان نسبت به آن‌ها است. در [[اسلام]]، این پیوند خانوادگی اهمیت بالایی دارد و [[حضرت محمد|پیامبر اسلام]] آن را جزئی از [[دین]] معرفی کرده است، حتی اگر فاصله افراد طولانی باشد یا راه دشواری در پیش باشد. حداقل صله‌رحم شامل «سلام کردن» و «آزار نرساندن» است و همراه شدن آن با پذیرایی سنگین لازم نیست. آثار صله‌رحم گسترده و شامل آباد شدن شهرها، طول عمر، افزایش دارایی، بهبود [[اخلاق]]، دفع بلا و آسانی در قیامت می‌شود. آداب آن شامل سلام، دست دادن و معانقه با محرم‌هاست و قطع رابطه با خویشاوندان، حتی اگر آن‌ها قطع ارتباط کرده باشند، نکوهش شده و از مبغوض‌ترین اعمال نزد خداست. تنها ارتباط با خویشاوندان کافر و دشمن اسلام مستثنی است.


==تعریف صله رحم==
==تعریف صله رحم==
صله‌ رحم از دو واژه «صله» و «رحم» تشکیل ‌شده است؛ برای «صله» معانی مختلفی بیان ‌شده از جمله احسان<ref>[https://www.ashja.com/fa/amidonliedictionary/?srchamid,%d8%b5%d9%84%d9%87|d,25809|o,1/%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af-%d9%88-%d9%84%d8%ba%d8%aa%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a2%d9%86%d9%84%d8%a7%db%8c%d9%86-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%b9%d9%85%db%8c%d8%af.html عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه صله.]</ref> و پیوستن<ref>[https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/204248/%D8%B5%D9%84%D8%A9 دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه صله.]</ref> که هر دو قابل‌جمع است یعنی جمع بین ارتباط با خویشاوندان و احسان و بخشش به آن‌ها. واژه «رَحِم» نیز به معنای جای جنین در شکم مادر است که آن را «زِهدان» می‌گویند،<ref>[https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/162367/%D8%B1%D8%AD%D9%85 دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.]</ref> اما ازآنجاکه همه خویشاوندان از یک رحم متولد شده‌اند معنای قرابت و خویشاوندی نیز از آن استعاره گرفته‌ شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11016/4/112 نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص112.]</ref> بنابراین می‌توان گفت معنای اصطلاحی صله ‌رحم، دیدار با مجموعه پیوسته‌ای از خویشاوندان و ایجاد ارتباط با آن‌ها است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.</ref>
صله رحم از دو واژه «صله» و «رحم» تشکیل شده است؛ برای «صله» معانی مختلفی بیان شده از جمله احسان<ref>[https://www.ashja.com/fa/amidonliedictionary/?srchamid,صله|d,25809|o,1/%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af-%d9%88-%d9%84%d8%ba%d8%aa%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a2%d9%86%d9%84%d8%a7%db%8c%d9%86-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%b9%d9%85%db%8c%d8%af.html عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه صله.]</ref> و پیوستن<ref>[https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/204248/صلة دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه صله.]</ref> که هر دو قابل‌جمع است یعنی جمع بین ارتباط با خویشاوندان و احسان و بخشش به آن‌ها. واژه «رَحِم» نیز به معنای جای جنین در شکم مادر است که آن را «زِهدان» می‌گویند،<ref>[https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/162367/رحم دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.]</ref> اما ازآنجاکه همه خویشاوندان از یک رحم متولد شده‌اند معنای قرابت و خویشاوندی نیز از آن استعاره گرفته شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11016/4/112 نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص112.]</ref> بنابراین می‌توان گفت معنای اصطلاحی صله رحم، دیدار با مجموعه پیوسته‌ای از خویشاوندان و ایجاد ارتباط با آن‌ها است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.</ref>


==اهمیت صله ‌رحم==
==اهمیت صله رحم==
[[پرونده:چهل-حدیث-صله-رحم-12.jpg|جایگزین=حدیث پیامبر درباره صله رحم|بندانگشتی|حدیث پیامبر اکرم برای انجام دهنده صله رحم]]
[[پرونده:چهل-حدیث-صله-رحم-12.jpg|جایگزین=حدیث پیامبر دربارهٔ صله رحم|بندانگشتی|حدیث پیامبر اکرم برای انجام دهنده صله رحم]]
پیوند و ارتباط با خویشاوندان نسبی و سببی در اسلام از ارزش بالایی برخوردار است. در قرآن و روایات نسبت به انجام آن تأکید و نسبت به ترک آن هشدار داده‌ شده است. پیامبر اسلام صله ‌رحم را بخشی از [[دین]] دانسته و به آن سفارش کرده هرچند فاصله اشخاص از یکدیگر به اندازه یک سال راه رفتن باشد و در این راه سختی‌های زیادی ببینند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> همچنین در روایتی از پیامبر اسلام علاوه بر بخشش گناهان، برای کسی که صله ‌رحم انجام می‌دهد اجر صد شهید بیان شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11015/15/249 نوری، مستدرک الوسئل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص249.]</ref>
پیوند و ارتباط با خویشاوندان نسبی و سببی در اسلام از ارزش بالایی برخوردار است. در [[قرآن]] و روایات نسبت به انجام آن تأکید و نسبت به ترک آن هشدار داده شده است. پیامبر اسلام صله رحم را بخشی از [[دین]] دانسته و به آن سفارش کرده هرچند فاصله اشخاص از یکدیگر به اندازه یک سال راه رفتن باشد و در این راه سختی‌های زیادی ببینند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> همچنین در روایتی از [[حضرت محمد|پیامبر اسلام]] علاوه بر بخشش گناهان، برای کسی که صله رحم انجام می‌دهد اجر صد شهید بیان شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11015/15/249 نوری، مستدرک الوسئل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص249.]</ref>


==حد صله ‌رحم==
==حد صله رحم==
اسلام دایره صله ‌رحم را بسیار وسیع و ساده قرار داده است. امام علی در روایتی کمترین حد صله ‌رحم را «سلام کردن» معین کرده<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/155 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص155.]</ref> و امام صادق کمترین حد پذیرایی در صله‌ رحم را شربت آبی معرفی می‌کند،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> همراه شدن صله ‌رحم با غذا و پذیرایی سنگین، کار اشتباهی است که در زمان ما در برخی مناطق رواج پیدا کرده است. امام صادق بهترین راه برای خدمت به خویشاوندان و نزدیکان را خوب سلام کردن، خوب جواب سلام دادن<ref> [https://lib.eshia.ir/11005/2/157 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص157.]</ref> و آزار نرساندن به آن‌ها<ref>[https://lib.eshia.ir/11015/15/255 نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص255.]</ref> می‌داند.
اسلام دایره صله رحم را بسیار وسیع و ساده قرار داده است. [[امام علی]] در روایتی کمترین حد صله رحم را «سلام کردن» معین کرده<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/155 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص155.]</ref> و [[امام جعفر صادق|امام صادق]] کمترین حد پذیرایی در صله رحم را شربت آبی معرفی می‌کند،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> همراه شدن صله رحم با غذا و پذیرایی سنگین، کار اشتباهی است که در زمان ما در برخی مناطق رواج پیدا کرده است. امام صادق بهترین راه برای خدمت به خویشاوندان و نزدیکان را خوب سلام کردن، خوب جواب سلام دادن<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/157 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص157.]</ref> و آزار نرساندن به آن‌ها<ref>[https://lib.eshia.ir/11015/15/255 نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص255.]</ref> می‌داند.


==آثار صله ‌رحم==
==آثار صله رحم==
گستره آثار صله‌ رحم دنیا، آخرت و امور اجتماعی را در برمی‌گیرد؛ برخی از آثاری که در روایات آمده عبارت‌اند از آباد شدن شهرها،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/152 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص152.]</ref> طولانی شدن عمر،<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/71/93#_ftnref3 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص93.]</ref> دفع بلا،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> زیاد شدن دارایی،<ref> [https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> خوب شدن اخلاق،<ref> [https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> آسانی مرگ<ref> [https://lib.eshia.ir/27725/1/481 طوسی، امالی طوسی، 1414ق، ص481.]</ref> و آسانی حسابرسی در قیامت.<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/481 طوسی، امالی طوسی، 1414ق، ص481.]</ref>
گستره آثار صله رحم دنیا، آخرت و امور اجتماعی را در برمی‌گیرد؛ برخی از آثاری که در روایات آمده عبارت‌اند از آباد شدن شهرها،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/152 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص152.]</ref> طولانی شدن عمر،<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/71/93#_ftnref3 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص93.]</ref> دفع بلا،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> زیاد شدن دارایی،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> خوب شدن اخلاق،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/151 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.]</ref> آسانی مرگ<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/481 طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص481.]</ref> و آسانی حسابرسی در قیامت.<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/481 طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص481.]</ref>


==آداب صله ‌رحم==
==آداب صله رحم==
[[پرونده:64f0a40c60495b4a4c3102f9c1a2f911.jpg|جایگزین=روایت پیامبر درباره صله رحم|بندانگشتی|تاکید پیامبر اسلام بر انجام صله رحم]]
[[پرونده:64f0a40c60495b4a4c3102f9c1a2f911.jpg|جایگزین=روایت پیامبر دربارهٔ صله رحم|بندانگشتی|روایت پیامبر اسلام راجع به صله رحم]]
در روایتی از پیامبر اسلام، «سلام کردن» و «دست دادن» از جمله آداب صله ‌رحم معرفی شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/215 طوسی، امالی طوسی، 1414ق، ص215.]</ref> از دیدگاه فقهای مسلمان تنها با کسانی می‌توان دست داد که مَحرم محسوب باشند، از این‌رو دست دادن با خویشاوندان نامحرم، کاری اشتباه و حرام است. از دیگر آداب صله ‌رحم «معانقه» و در آغوش گرفتن یکدیگر است. درباره ثواب معانقه در روایات آمده وقتی دو نفر دست می‌دهند و معانقه می‌کنند خداوند به هر دو طرف نظر می‌کند و رحمت خود را شامل حال آن‌ها کرده و نزد فرشتگان به دوستی و ملاقات بین بندگان خود مباهات می‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/184 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص184.]</ref>
در روایتی از پیامبر اسلام، «سلام کردن» و «دست دادن» از جمله آداب صله رحم معرفی شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/215 طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص215.]</ref> از دیدگاه فقهای مسلمان تنها با کسانی می‌توان دست داد که مَحرم محسوب باشند، از این‌رو دست دادن با خویشاوندان نامحرم، کاری اشتباه و حرام است. از دیگر آداب صله رحم «معانقه» و در آغوش گرفتن یکدیگر است. دربارهٔ ثواب معانقه در روایات آمده وقتی دو نفر دست می‌دهند و معانقه می‌کنند خداوند به هر دو طرف نظر می‌کند و رحمت خود را شامل حال آن‌ها کرده و نزد فرشتگان به دوستی و ملاقات بین بندگان خود مباهات می‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/184 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص184.]</ref>


==نکوهش قطع رابطه==
==نکوهش قطع رابطه==
اگر خویشاوندان با ما قطع رابطه کرده باشند اسلام اجازه نمی‌دهد که ما با آن‌ها قطع رابطه کنیم.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/347 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص247.]</ref> در روایتی از پیامبر اسلام این کار یکی از مبغوض‌ترین اعمال نزد خدا و موجب خشم و غضب او دانسته شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11016/4/108 نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص108.]</ref> در روایتی دیگر از امام صادق قطع‌کننده رحم ملعون ناميده شده است؛<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/16/280 شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1409ق، ج16، ص280.]</ref> چنین کسی وارد بهشت نمی‌شود<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/71/91 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص91.]</ref> و بوی بهشت که از فاصله دو هزار سال به مشام می‌رسد را احساس نمی‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/349 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص349.]</ref> در آیات قرآن تنها رابطه با خویشاوندان کافر و مشرکی که دشمن اسلام و ستیزه‌جو هستند استثنا شده است. «بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان- پس از آنکه برای‌شان آشکار گردید که آنان اهل دوزخ‌اند- طلب آمرزش کنند، هر چند خویشاوند [آنان] باشند.»<ref>[https://tanzil.ir/#9:113 سوره توبه، آیه113.]</ref>
اگر خویشاوندان با ما قطع رابطه کرده باشند اسلام اجازه نمی‌دهد که ما با آن‌ها قطع رابطه کنیم.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/347 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص247.]</ref> در روایتی از پیامبر اسلام این کار یکی از مبغوض‌ترین اعمال نزد خدا و موجب خشم و غضب او دانسته شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11016/4/108 نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص108.]</ref> در روایتی دیگر از امام صادق قطع‌کننده رحم ملعون نامیده شده است؛<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/16/280 شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1409ق، ج16، ص280.]</ref> چنین کسی وارد [[بهشت]] نمی‌شود<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/71/91 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص91.]</ref> و بوی بهشت که از فاصله دو هزار سال به مشام می‌رسد را احساس نمی‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/349 کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص349.]</ref> در آیات قرآن تنها رابطه با خویشاوندان کافر و مشرکی که دشمن اسلام و ستیزه‌جو هستند استثنا شده است. «بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان- پس از آنکه برای‌شان آشکار گردید که آنان اهل دوزخ‌اند- طلب آمرزش کنند، هر چند خویشاوند [آنان] باشند.»<ref>[https://tanzil.ir/#9:113 سوره توبه، آیه113.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
*قرآن کریم.
* قرآن کریم.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
*شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
* شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
*طوسی، محمد بن حسن، امالی طوسی، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
* طوسی، محمد بن حسن، آمالی طوسی، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
*عمید، حسن، فرهنگ عمید، سایت کتابسرای اشجع، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد۱۴۰۰ش.
* عمید، حسن، فرهنگ عمید، سایت کتابسرای اشجع، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد۱۴۰۰ش.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
*مجلسی، محمد باقر بن محمدتقى‏، بحار الانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربي‏، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
* مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی‏، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
*نمازی شاهرودی، علی، مستدرک سفینه البحار، قم، مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، چاپ سوم، ۱۳۹۵ش.
* نمازی شاهرودی، علی، مستدرک سفینه البحار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ سوم، ۱۳۹۵ش.
*نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
* نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
{| style="border-radius:1em;background:#cef2e0;width:100%; margin-bottom:2px;" ;
{| style="border-radius:1em;background:#cef2e0;width:100%; margin-bottom:2px;" ;
|}
|}
خط ۴۷: خط ۴۸:
|}
|}
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
{{#seo:
|title=صله رحم چیست؟ آثار، آداب و اهمیت آن در آموزه‌های اسلام - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=صله رحم، اهمیت صله رحم، صله رحم در اسلام، آثار صله رحم، قطع رحم، روابط خویشاوندی
|description=صله رحم به معنای ارتباط با خویشاوندان، از مهم‌ترین آموزه‌های اسلام است. با آثار دنیوی و اخروی صله رحم مانند افزایش طول عمر و دارایی و آداب آن آشنا شوید - ویکی زندگی
}}
{{خانواده-افقی}}
[[رده:اخلاق خانواده]]
[[رده:اصطلاحات دینی]]
[[رده:اصطلاحات عرفان عملی]]
[[رده:روابط اجتماعی]]
[[رده:روابط خانوادگی]]
[[رده:روابط میان‌فردی]]

نسخهٔ کنونی تا ۱ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۵۹

صله رحم
صله رحم و دورهمی فامیلی در شب یلدا

صله رحم، پیوند و ارتباط با خویشاوندان.

صله رحم به معنای دیدار و ارتباط با خویشاوندان و انجام احسان نسبت به آن‌ها است. در اسلام، این پیوند خانوادگی اهمیت بالایی دارد و پیامبر اسلام آن را جزئی از دین معرفی کرده است، حتی اگر فاصله افراد طولانی باشد یا راه دشواری در پیش باشد. حداقل صله‌رحم شامل «سلام کردن» و «آزار نرساندن» است و همراه شدن آن با پذیرایی سنگین لازم نیست. آثار صله‌رحم گسترده و شامل آباد شدن شهرها، طول عمر، افزایش دارایی، بهبود اخلاق، دفع بلا و آسانی در قیامت می‌شود. آداب آن شامل سلام، دست دادن و معانقه با محرم‌هاست و قطع رابطه با خویشاوندان، حتی اگر آن‌ها قطع ارتباط کرده باشند، نکوهش شده و از مبغوض‌ترین اعمال نزد خداست. تنها ارتباط با خویشاوندان کافر و دشمن اسلام مستثنی است.

تعریف صله رحم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

صله رحم از دو واژه «صله» و «رحم» تشکیل شده است؛ برای «صله» معانی مختلفی بیان شده از جمله احسان[۱] و پیوستن[۲] که هر دو قابل‌جمع است یعنی جمع بین ارتباط با خویشاوندان و احسان و بخشش به آن‌ها. واژه «رَحِم» نیز به معنای جای جنین در شکم مادر است که آن را «زِهدان» می‌گویند،[۳] اما ازآنجاکه همه خویشاوندان از یک رحم متولد شده‌اند معنای قرابت و خویشاوندی نیز از آن استعاره گرفته شده است.[۴] بنابراین می‌توان گفت معنای اصطلاحی صله رحم، دیدار با مجموعه پیوسته‌ای از خویشاوندان و ایجاد ارتباط با آن‌ها است.[۵]

اهمیت صله رحم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حدیث پیامبر دربارهٔ صله رحم
حدیث پیامبر اکرم برای انجام دهنده صله رحم

پیوند و ارتباط با خویشاوندان نسبی و سببی در اسلام از ارزش بالایی برخوردار است. در قرآن و روایات نسبت به انجام آن تأکید و نسبت به ترک آن هشدار داده شده است. پیامبر اسلام صله رحم را بخشی از دین دانسته و به آن سفارش کرده هرچند فاصله اشخاص از یکدیگر به اندازه یک سال راه رفتن باشد و در این راه سختی‌های زیادی ببینند.[۶] همچنین در روایتی از پیامبر اسلام علاوه بر بخشش گناهان، برای کسی که صله رحم انجام می‌دهد اجر صد شهید بیان شده است.[۷]

حد صله رحم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اسلام دایره صله رحم را بسیار وسیع و ساده قرار داده است. امام علی در روایتی کمترین حد صله رحم را «سلام کردن» معین کرده[۸] و امام صادق کمترین حد پذیرایی در صله رحم را شربت آبی معرفی می‌کند،[۹] همراه شدن صله رحم با غذا و پذیرایی سنگین، کار اشتباهی است که در زمان ما در برخی مناطق رواج پیدا کرده است. امام صادق بهترین راه برای خدمت به خویشاوندان و نزدیکان را خوب سلام کردن، خوب جواب سلام دادن[۱۰] و آزار نرساندن به آن‌ها[۱۱] می‌داند.

آثار صله رحم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گستره آثار صله رحم دنیا، آخرت و امور اجتماعی را در برمی‌گیرد؛ برخی از آثاری که در روایات آمده عبارت‌اند از آباد شدن شهرها،[۱۲] طولانی شدن عمر،[۱۳] دفع بلا،[۱۴] زیاد شدن دارایی،[۱۵] خوب شدن اخلاق،[۱۶] آسانی مرگ[۱۷] و آسانی حسابرسی در قیامت.[۱۸]

آداب صله رحم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
روایت پیامبر دربارهٔ صله رحم
روایت پیامبر اسلام راجع به صله رحم

در روایتی از پیامبر اسلام، «سلام کردن» و «دست دادن» از جمله آداب صله رحم معرفی شده است.[۱۹] از دیدگاه فقهای مسلمان تنها با کسانی می‌توان دست داد که مَحرم محسوب باشند، از این‌رو دست دادن با خویشاوندان نامحرم، کاری اشتباه و حرام است. از دیگر آداب صله رحم «معانقه» و در آغوش گرفتن یکدیگر است. دربارهٔ ثواب معانقه در روایات آمده وقتی دو نفر دست می‌دهند و معانقه می‌کنند خداوند به هر دو طرف نظر می‌کند و رحمت خود را شامل حال آن‌ها کرده و نزد فرشتگان به دوستی و ملاقات بین بندگان خود مباهات می‌کند.[۲۰]

نکوهش قطع رابطه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگر خویشاوندان با ما قطع رابطه کرده باشند اسلام اجازه نمی‌دهد که ما با آن‌ها قطع رابطه کنیم.[۲۱] در روایتی از پیامبر اسلام این کار یکی از مبغوض‌ترین اعمال نزد خدا و موجب خشم و غضب او دانسته شده است.[۲۲] در روایتی دیگر از امام صادق قطع‌کننده رحم ملعون نامیده شده است؛[۲۳] چنین کسی وارد بهشت نمی‌شود[۲۴] و بوی بهشت که از فاصله دو هزار سال به مشام می‌رسد را احساس نمی‌کند.[۲۵] در آیات قرآن تنها رابطه با خویشاوندان کافر و مشرکی که دشمن اسلام و ستیزه‌جو هستند استثنا شده است. «بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان- پس از آنکه برای‌شان آشکار گردید که آنان اهل دوزخ‌اند- طلب آمرزش کنند، هر چند خویشاوند [آنان] باشند.»[۲۶]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه صله.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه صله.
  3. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.
  4. ↑ نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص112.
  5. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه رَحِم.
  6. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.
  7. ↑ نوری، مستدرک الوسئل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص249.
  8. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص155.
  9. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.
  10. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص157.
  11. ↑ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج15، ص255.
  12. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص152.
  13. ↑ مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص93.
  14. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.
  15. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.
  16. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص151.
  17. ↑ طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص481.
  18. ↑ طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص481.
  19. ↑ طوسی، آمالی طوسی، 1414ق، ص215.
  20. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص184.
  21. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص247.
  22. ↑ نمازی، مستدرک سفینه البحار، 1408ق، ج4، ص108.
  23. ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1409ق، ج16، ص280.
  24. ↑ مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص91.
  25. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص349.
  26. ↑ سوره توبه، آیه113.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
  • شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، آمالی طوسی، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
  • عمید، حسن، فرهنگ عمید، سایت کتابسرای اشجع، تاریخ بازدید: ۱۶ مرداد۱۴۰۰ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی‏، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
  • نمازی شاهرودی، علی، مستدرک سفینه البحار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ سوم، ۱۳۹۵ش.
  • نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:صله_رحم&oldid=20584»