پرش به محتوا

پیش‌نویس:گاو نه من شیرده: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها)
۱۹ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>گاو نه من شیرده؛</big>''' <big>ضرب‌المثلی که به خراب کردن کار خیر در آخر کار اشاره دارد.</big><br>[[ضرب‌المثل]] '''«گاو نُه مَن شیرده»''' یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در [[فرهنگ عمومی]] ایرانیان است که به‌دلیل بیان یک مفهوم [[اخلاقی]]، جایگاه ویژه‌ای در [[ادبیات روزمره]] دارد. این ضرب‌المثل به‌گونه‌ای تأثیرگذار، پیام مهمی دربارۀ رفتار مناسب و خردورزی اجتماعی منتقل می‌کند. این ضرب‌المثل به‌عنوان بازتابی از خرد و تجربه جمعی ایرانیان در در ز[[ندگی روزمره]] استفاده می‌شود که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در ادبیات شفاهی و کتبی جایگاه خاصی دارد.  
'''گاو نه من شیرده'''؛ مثلی دربارۀ از بین بردن تمام دستاوردهای مثبت پیشین به‌دلیل یک عمل نسنجیده در پایان کار. <br>'''«گاو نُه مَن شیردِه»''' یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در [[فرهنگ عمومی]] ایرانیان است که به‌دلیل بیان یک مفهوم اخلاقی، جایگاه ویژه‌ای در [[ادبیات شفاهی]] دارد. این [[ضرب‌المثل]] پیام مهمی دربارۀ رفتار درست و خردورزی اجتماعی منتقل می‌کند و به‌عنوان بازتابی از [[عقلانیت]] و تجربۀ جمعی ایرانیان در [[ندگی روزمره|زندگی روزمره]] استفاده می‌شود که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در ادبیات شفاهی و کتبی جایگاه خاصی دارد.  


== مفهوم‌شناسی ضرب‌المثل ==
== مفهوم‌شناسی ==
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن، فرد پس از تلاش‌های بسیار و ارائهٔ خدمات یا نتایج مثبت، با انجام یک عمل نسنجیده مانند[[منت‌ گذاشتن|منت‌گذاشتن]] یا رفتاری تند در پایان کار، تمام دستاوردهای پیشین خود را از بین می‌برد. از نظر علمی نیز این ضرب‌المثل نمایانگر ناپایداری یک فرآیند است که با وجود تولید نتایج مثبت در ابتدا (مانند شیر فراوان گاو)، به‌دلیل یک عامل منفی در پایان، ارزش و نتیجۀ کلی به‌طور کامل از بین می‌رود.
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن، فرد پس از تلاش‌های بسیار و ارائهٔ خدمات یا نتایج مثبت، با انجام یک عمل نسنجیده مانند[[منت‌ گذاشتن|منت‌گذاشتن]] یا رفتاری تند در پایان کار، تمام دستاوردهای پیشین خود را از بین می‌برد.<ref>[https://www.beytoote.com/fun/proverb/interesting-proverbs2-animals.html «ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞهای ﺟﺎلب ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> از نظر علمی نیز این ضرب‌المثل نمایانگر ناپایداری یک فرآیند است که با وجود تولید نتایج مثبت در ابتدا مانند [[شیر]] فراوان [[گاو]]، به‌دلیل یک عامل منفی در پایان، ارزش و نتیجۀ کلی به‌طور کامل از بین می‌رود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/111206/%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85! «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> این ضرب‌المثل عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش داده و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، به شکست منجر می‌شوند.<ref>[https://setare.com/fa/news/423406/%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AB%D9%84-%D8%A8%D8%A7-%DA%AF%D8%A7%D9%88/ «۲۸ اصطلاح و ضرب‌المثل با گاو به همراه معنی»، وب‌سایت ستاره.]</ref> همچنین ضرب‌المثل مؤید این نکته است که ارزشِ نهاییِ هر فعالیت، به پایداری عملکرد و حُسن ختام آن وابسته است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/111206/%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85! «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>


این ضرب‌المثل عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش داده و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، می‌توانند به شکست منجر شوند. همچنین ضرب‌المثل مؤید این نکته است که ارزشِ نهاییِ هر فعالیت، به پایداری عملکرد و حُسن ختام آن وابسته است و در ادبیات مدیریت و رفتار سازمانی، این مفهوم به اهمیت حفظ کیفیت تا انتهای فرآیند اشاره دارد.
== ریشه ضرب‌المثل ==
اگرچه ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در متون کلاسیک نظیر [[کلیله و دمنه]] یا [[مرزبان‌نامه]] یافت نشده، اما در [[فرهنگ شفاهی]] [[ایران]] رواج داشته است. ریشۀ این مثل به گاوی اشاره دارد که شیردهی بالایی داشته، اما در انتهای دوشیدن، با زدن لگد ظرف شیر را می‌ریخته است. عبارت «نُه مَن» کنایه از مقدار زیاد است؛ زیرا «مَن» در بسیاری از مناطق معادل ۳ کیلوگرم است و مجموع 9 من، ۲۷ کیلوگرم می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/111206/%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85! «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>


== ریشه و کاربرد ضرب‌المثل ==
== کاربرد ضرب‌المثل ==
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم [[ایران]] کاربرد فراوانی دارد و معمولاً مفهوم این مثل در توصیف افرادی به کار می‌رود که خدمات یا کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهند، اما در پایان با یک رفتار نامناسب مانند منت گذاشتن یا [[پرخاشگری]]، اثر آنها را از بین می‌برند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود. به‌طور مثال در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک به دیگری دارد، ولی در پایان عمل یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت می‌شود، این ضرب‌المثل استفاده می‌شود.<ref>[https://islamquest.net/fa/archive/question/fa50283 «منت و اذیتی که رفتار نیک انسان را تباه می‌سازد به چه نوع رفتاری گفته می‌شود؟»، وب‌سایت اسلام کوئست.]</ref>


=== ریشه ضرب‌المثل ===
در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده است. تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد [[خداوند]] و حتی گناه‌آلود شدن آن به‌عنوان برخی از آثار منفی منت‌گذشتن ذکر شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/111206/%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85! «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> مفهوم این ضرب‌المثل با آموزه‌های اسلامی در باب [[حبط عمل]] و ابطال [[ثواب]] هم‌خوانی دارد. در [[قرآن]] به صراحت ذکر شده است که مسلمانان نباید [[صدقات|صدقه‌ها]] و نیکی‌های خود را با منت و آزار باطل کنند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_264_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سوره بقره، آیه 264.]</ref> این آیه به وضعیتی مشابه مفهوم ضرب‌المثل اشاره دارد که در آن، عملِ خیرِ انجام‌شده، به واسطۀ رفتار نامناسبِ بعدی (منت گذاشتن)، بی‌اثر می‌شود.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/926045/%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B0%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 «منظور از جمله بِالْمَنِّ وَ الأذی در آیه انفاق»، خبرگزاری رسمی حوزه.]</ref> در روایتی از [[پیامبر اکرم]] آمده است که اگر کسی به [[برادر دینی‌]] خود نیکی کند و سپس بر او منت گذارد، خداوند صدقه و کار نیک وی را باطل می‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/9/454/%D9%85%D9%86_%D8%A3%D8%B3%D8%AF%D9%89_%D8%A5%D9%84%D9%89_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%8B_%D8%AB%D9%85%D9%91_%D8%A2%D8%B0%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85 حر عاملی، وسائل‌الشیعه، بی‌تا، ج9، ص454.]</ref>
اگرچه این ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در متون کلاسیک نظیر [[کلیله و دمنه]] یا [[مرزبان‌نامه]] یافت نشده، اما در [[فرهنگ شفاهی]] ایران رواج داشته است. ریشۀ این مثل به گاوی اشاره دارد که شیردهی بالایی داشته (نُه مَن)، اما در انتهای دوشیدن، با زدن لگد ظرف شیر را می‌ریخته است. عبارت «نُه مَن» کنایه از مقدار زیاد است؛ به‌عنوان مثال هر منِ تبریز معادل ۳ کیلوگرم و مجموعاً حدود ۲۷ کیلوگرم شیر است. نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است.
 
=== کاربرد ضرب‌المثل ===
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم ایران کاربرد فراوانی دارد و معمولاً مفهوم این مثل در توصیف افرادی به کار می‌رود که خدمات یا کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهند، اما در پایان با یک رفتار نامناسب مانند منت گذاشتن یا پرخاشگری، اثر آن خدمات را از بین می‌برند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود. به‌طور مثال در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک یا خدمت دارد ولی در پایان رفتار یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت می‌شود، این ضرب‌المثل به‌کار برده می‌شود.
 
مفهوم این ضرب‌المثل با آموزه‌های اسلامی در باب حبط (نابودی) عمل هم‌خوانی دارد. در قرآن به صراحت ذکر شده است که مسلمانان نباید صدقات و نیکی‌های خود را با منت و آزار باطل کنند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_264_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سوره بقره، آیه 264.]</ref> این آیه به وضعیتی مشابه مفهوم ضرب‌المثل اشاره دارد که در آن، عملِ خیرِ انجام‌شده، به واسطۀ رفتار نامناسبِ بعدی (منت گذاشتن)، بی‌اثر می‌شود. در اخلاق اسلامی نیز منت گذاشتن باعث ابطال ثواب دانسته می‌شود. در روایتی از رسول خدا آمده است که اگر کسی به برادر دینی‌اش نیکی کند و سپس بر او منت گذارد، خداوند صدقه و کار نیک وی را باطل می‌کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/71959/1/147/%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%89_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%A7_%D8%AB%D9%85_%D8%A2%D8%B0%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85 مدرسی، احکام زکات و فقه صدقات، 1381ش، ج1، ص147.]</ref><!-- این عبارت «نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است» بیانگر استنتاج شخصی است. در ویکی باید روی فکت ها تمرکز شود. بله اگر منبع دارد ذکر شود.  -->
 
 
 
فرق بین گاو و انسان منت‌گذار این‌گونه است<!-- مقایسه ارجاع به متن اول است. مگر قبلا توسط کسانی انجام شده باشد.  --> که گاو تنها نتیجه و محصول زحمات خود را نابود می‌کند، اما انسان با عمل منت‌گذاشتن، علاوه بر این که پاداش و ثواب عمل خیرش را از بین می‌برد، مرتکب گناه نیز می‌شود. منت‌گذاشتن موجب نابودی و محو اجر معنوی کار نیک شده و ارزش آن را از بین می‌برد. به عبارت دیگر، منش و رفتار انسان تأثیر حیاتی بر ثواب و پاداش عمل دارد و رفتار ناشایست نهایی می‌تواند تمام تلاش‌های خوب را بی‌اثر سازد. <!-- اولا که جمله بعد از به عبارت دیگر کاملا توضیحی و تکرار محتوا است که نباید بیاید. ثانیا از مسیر علمی و منطق دانشنامه نگاری خارج شده اید چون استفاده از واژگان «گناه»، «ثواب»، «اجر معنوی» بیانگر قضاوت شما است و فقط در صورتی مجازند که بنویسید: «در اخلاق اسلامی، منت گذاشتن باعث ابطال ثواب دانسته می‌شود». به آیات قرآن ارجاع دهید. شما مجاز نیستید که مستقیم حکم کنید. عبارت  پیشنهادی من: «اگرچه این ضرب‌المثل در متون کلاسیک نظیر کلیله و دمنه یافت نشده، اما در فرهنگ شفاهی ایران رواج داشته است. ریشۀ این مثل به گاوی اشاره دارد که شیردهی بالایی داشته (نُه مَن)، اما در انتهای دوشیدن، با زدن لگد ظرف شیر را می‌ریخته است. عبارت «نُه مَن» کنایه از مقدار زیاد است؛ به‌عنوان مثال هر منِ تبریز معادل ۳ کیلوگرم و مجموعاً حدود ۲۷ کیلوگرم شیر است.
 
مفهوم این مثل در توصیف افرادی به کار می‌رود که خدمات یا کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهند، اما در پایان با یک رفتار نامناسب مانند منت گذاشتن یا پرخاشگری، اثر آن خدمات را از بین می‌برند. در متون اخلاقی، این رفتار با مفهوم حبط عمل مقایسه شده است» از ایه لا تبدل الصدقات کم بالمن و الاذا استفاده کنید.  -->
 
 
 
در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده و آثار و پیامدهای منفی زیادی دارد. از جمله مهم‌ترین این آثار، تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد خداوند و حتی گناه‌آلود شدن آن است<!-- می توانیستید به صورت مختصر و بی طرفانه چنین بنویسید: در آموزه‌های اسلامی تضییع اخلاص، عدم قبول عمل نزد خداوند و حتی آلوده شدن به گناه از آثار منت گذاشتن شمرده شده است.  -->. 
 
علاوه بر این، منت گذاشتن سبب ایجاد ناراحتی، تحقیر و شرمندگی در طرف مقابل می‌شود و رابطه میان انسان‌ها را تخریب می‌کند<!-- این عبارت کاملا خطابی است. باید از زبان دیگران گفته شود.  -->. چنین رفتاری نشانۀ غرور و تکبر است که در آموزه‌های اسلامی از آن به شدت نهی شده است. در آیات قرآن نیز بر این نکته تأکید شده که منت گذاشتن و اذیت موجب باطل شدن صدقات و خیرات می‌شود و به جای پاداش، زیان و ضرر برای انسان به همراه دارد. منت گذاشتن در اسلام نه تنها به از بین رفتن ثواب و اجر عمل نیک می‌انجامد، بلکه موجب دوری از رحمت خدا و تخریب روابط انسانی نیز می‌شود. بنابراین، رعایت تواضع، اخلاص و حسن خلق در انجام کارهای نیک از مهم‌ترین توصیه‌های اسلام است تا عمل فرد هم نزد خدا پذیرفته شود و هم موجب محبت و احترام میان مردم شود.<!-- مطالب حشو زیاد است. برای مثال مفهوم «از بین رفتن پاداش» و «تخریب رابطه» سه بار با کلمات مختلف در پاراگراف اول و دوم تکرار شده است. متن ویکی باید فشرده و بدون تکرار باشد. اگر تأکید بر آوردن این دو بند دارید عبارت زیر را بیارید: «مفهوم این ضرب‌المثل با آموزه‌های اسلامی در باب حبط عمل هم‌خوانی دارد. در قرآن (ذکر شماره آیه) به صراحت ذکر شده است که صدقات خود را با منت و آزار، باطل مکنید. این آیه به وضعیتی مشابه اشاره دارد که در آن، عملِ خیرِ انجام‌شده، به واسطۀ رفتار نامناسبِ بعدی (منت گذاشتن)، بی‌اثر می‌گردد.» البته این عبارت همانگونه که قبلا هم گفتم در پایان عبارت ریشه و کاربرد هم قابل استفاده است.  -->


==پانویس==
==پانویس==
خط ۳۴: خط ۱۸:


* قرآن کریم.
* قرآن کریم.
* مدرسی، سید محمدتقی، احکام زکات و فقه صدقات، قم،  محبان الحسین، 1381ش.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت، بی‌تا.
* «ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞهای ﺟﺎلب ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 7 آذر 1404ش.
* «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 20 مهر 1396ش.
* «منت و اذیتی که رفتار نیک انسان را تباه می‌سازد به چه نوع رفتاری گفته می‌شود؟»، وب‌سایت اسلام کوئست، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1393ش.
* «منظور از جمله بِالْمَنِّ وَ الأذی در آیه انفاق»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: 14 آبان 1399ش.
* «۲۸ اصطلاح و ضرب‌المثل با گاو به همراه معنی»، وب‌سایت ستاره، تاریخ درج مطلب: 16 مرداد 1402ش.

نسخهٔ کنونی تا ۹ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۱۹

گاو نه من شیرده؛ مثلی دربارۀ از بین بردن تمام دستاوردهای مثبت پیشین به‌دلیل یک عمل نسنجیده در پایان کار.
«گاو نُه مَن شیردِه» یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در فرهنگ عمومی ایرانیان است که به‌دلیل بیان یک مفهوم اخلاقی، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات شفاهی دارد. این ضرب‌المثل پیام مهمی دربارۀ رفتار درست و خردورزی اجتماعی منتقل می‌کند و به‌عنوان بازتابی از عقلانیت و تجربۀ جمعی ایرانیان در زندگی روزمره استفاده می‌شود که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در ادبیات شفاهی و کتبی جایگاه خاصی دارد.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن، فرد پس از تلاش‌های بسیار و ارائهٔ خدمات یا نتایج مثبت، با انجام یک عمل نسنجیده مانندمنت‌گذاشتن یا رفتاری تند در پایان کار، تمام دستاوردهای پیشین خود را از بین می‌برد.[۱] از نظر علمی نیز این ضرب‌المثل نمایانگر ناپایداری یک فرآیند است که با وجود تولید نتایج مثبت در ابتدا مانند شیر فراوان گاو، به‌دلیل یک عامل منفی در پایان، ارزش و نتیجۀ کلی به‌طور کامل از بین می‌رود.[۲] این ضرب‌المثل عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش داده و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، به شکست منجر می‌شوند.[۳] همچنین ضرب‌المثل مؤید این نکته است که ارزشِ نهاییِ هر فعالیت، به پایداری عملکرد و حُسن ختام آن وابسته است.[۴]

ریشه ضرب‌المثل

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگرچه ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در متون کلاسیک نظیر کلیله و دمنه یا مرزبان‌نامه یافت نشده، اما در فرهنگ شفاهی ایران رواج داشته است. ریشۀ این مثل به گاوی اشاره دارد که شیردهی بالایی داشته، اما در انتهای دوشیدن، با زدن لگد ظرف شیر را می‌ریخته است. عبارت «نُه مَن» کنایه از مقدار زیاد است؛ زیرا «مَن» در بسیاری از مناطق معادل ۳ کیلوگرم است و مجموع 9 من، ۲۷ کیلوگرم می‌شود.[۵]

کاربرد ضرب‌المثل

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم ایران کاربرد فراوانی دارد و معمولاً مفهوم این مثل در توصیف افرادی به کار می‌رود که خدمات یا کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهند، اما در پایان با یک رفتار نامناسب مانند منت گذاشتن یا پرخاشگری، اثر آنها را از بین می‌برند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود. به‌طور مثال در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک به دیگری دارد، ولی در پایان عمل یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت می‌شود، این ضرب‌المثل استفاده می‌شود.[۶]

در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده است. تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد خداوند و حتی گناه‌آلود شدن آن به‌عنوان برخی از آثار منفی منت‌گذشتن ذکر شده است.[۷] مفهوم این ضرب‌المثل با آموزه‌های اسلامی در باب حبط عمل و ابطال ثواب هم‌خوانی دارد. در قرآن به صراحت ذکر شده است که مسلمانان نباید صدقه‌ها و نیکی‌های خود را با منت و آزار باطل کنند.[۸] این آیه به وضعیتی مشابه مفهوم ضرب‌المثل اشاره دارد که در آن، عملِ خیرِ انجام‌شده، به واسطۀ رفتار نامناسبِ بعدی (منت گذاشتن)، بی‌اثر می‌شود.[۹] در روایتی از پیامبر اکرم آمده است که اگر کسی به برادر دینی‌ خود نیکی کند و سپس بر او منت گذارد، خداوند صدقه و کار نیک وی را باطل می‌کند.[۱۰]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ «ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞهای ﺟﺎلب ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ»، وب‌سایت بیتوته.
  2. ↑ «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  3. ↑ «۲۸ اصطلاح و ضرب‌المثل با گاو به همراه معنی»، وب‌سایت ستاره.
  4. ↑ «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  5. ↑ «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  6. ↑ «منت و اذیتی که رفتار نیک انسان را تباه می‌سازد به چه نوع رفتاری گفته می‌شود؟»، وب‌سایت اسلام کوئست.
  7. ↑ «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  8. ↑ سوره بقره، آیه 264.
  9. ↑ «منظور از جمله بِالْمَنِّ وَ الأذی در آیه انفاق»، خبرگزاری رسمی حوزه.
  10. ↑ حر عاملی، وسائل‌الشیعه، بی‌تا، ج9، ص454.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت، بی‌تا.
  • «ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞهای ﺟﺎلب ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 7 آذر 1404ش.
  • «گاو نه من شیر نباشیم!»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 20 مهر 1396ش.
  • «منت و اذیتی که رفتار نیک انسان را تباه می‌سازد به چه نوع رفتاری گفته می‌شود؟»، وب‌سایت اسلام کوئست، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1393ش.
  • «منظور از جمله بِالْمَنِّ وَ الأذی در آیه انفاق»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: 14 آبان 1399ش.
  • «۲۸ اصطلاح و ضرب‌المثل با گاو به همراه معنی»، وب‌سایت ستاره، تاریخ درج مطلب: 16 مرداد 1402ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:گاو_نه_من_شیرده&oldid=16790»