پیش‌نویس:عاقبت بخیری: تفاوت میان نسخه‌ها
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عاقبت بخیری'''؛ | '''عاقبت بخیری'''؛ | ||
اصطلاح '''«عاقبت بخیری»''' از عمیق‌ترین و رایج‌ترین دعاها و تکه‌کلام‌ها در فرهنگ ایرانی و ادبیات عامه است. این عبارت فراتر از یک تعارف ساده، ریشه در باورهای مذهبی، فرهنگی و روانشناختی ایرانیان دارد و نه‌تنها موفقیت دنیوی، بلکه پیروزی معنوی و اخروی را نیز در بر می‌گیرد؛ آرزویی نهایی برای مسلمانان فارسی‌زبان که زندگی با ایمان، توبه و رضایت الهی به پایان رسد. همچنین عاقبت‌بخیری یا حسن عاقبت، به‌معنای پایان نیک زندگی انسان با حفظ کرامت انسانی و در حالی که ایمان به خدا در دلش استوار است، یکی از مهم‌ترین آموزه‌های دینی به‌شمار می‌رود که در آیات متعدد قرآن، روایات معصومان و دعاهای آنان بر آن تأکید فراوان شده است. | |||
== مفهوم‌شناسی == | |||
از نظر لغوی «عاقبت» به معنی پایان و سرانجام<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B9%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه عاقبت.]</ref> و «بخیر» به معنی نیکی و رستگاری است<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A8%D8%AE%DB%8C%D8%B1-2 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه بخیر.]</ref> و عاقبت بخیری یعنی آرزو و دعا کردن برای این‌که پایان کار، زندگی یا یک مسیر مشخص، به نیکی، سعادت و آرامش ختم شود.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B9%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D8%AE%DB%8C%D8%B1 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه عاقبت بخیر.]</ref> در فرهنگ عامۀ مردم، این باور وجود دارد که شروع خوب مهم است، اما پایان خوب از آن هم مهم‌تر است. این‌که انسان در طول مسیر زندگی دچار لغزش نشود و در نهایت با سربلندی (چه دنیوی و چه معنوی) زندگی را ترک کند. در نگاه دینی نیز «عاقبت‌بخیری» به‌معنای ختم زندگی با ایمان و شرافت انسانی است و نقطهٔ مقابل «بدعاقبتی» محسوب می‌شود.<ref>حسینی، عاقبت‌به‌خیری، ۱۳۸۴ش، ص۱۰.</ref> | |||
== کاربرد == | |||
اصطلاح «عاقبت بخیری« در موقعیت‌های مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام بار معنایی خاصی دارند: | |||
الف) '''به‌عنوان تشکر و قدردانی''': که بسیار رایج هم است. وقتی کسی به‌ویژه جوان‌ترها کاری برای بزرگ‌تری انجام می‌دهند، آنها معمولاً به‌جای گفتن مرسی یا ممنون، می‌گویند: پیر شی الهی، عاقبت بخیر بشی.» یا عبارت «دستت درد نکنه، عاقبتت بخیر.» در اینجا گوینده احساس می‌کند کاری که برایش انجام شده ارزشمند است و می‌خواهد با دعایی که تضمین‌کنندۀ آینده فرد است، آن را جبران کند. | |||
ب) '''ابراز نگرانی برای آیندۀ کسی:''' وقتی شخصی مثل فرزند یا جوانی، در مسیری قدم گذاشته که پرخطر یا اشتباه به‌نظر می‌رسد، اطرافیان با نگرانی می‌گویند: «خدا عاقبت این بچه رو بخیر کنه.» در اینجا عاقبت بخیری به‌معنای نجات یافتن از سرنوشت شوم یا بازگشت به راه درست است. | |||
ج) '''در مواجهه با شرایط پیچیده و نامعلوم''': وقتی اوضاع جامعه یا شرایط زندگی به‌هم‌ریخته است و آینده مبهم است، مردم به هم می‌گویند:«خدا عاقبت هممون رو بخیر بگذرونه.» که نوعی پناه بردن به امید در برابر ترس از آیندۀ نامعلوم. | |||
==== د) دعای والدین برای فرزندان ==== | |||
یکی از دعاهای همیشگی پدر و مادرها سر سجاده یا در لحظات احساسی: | |||
* '''«عاقبت بخیر بشی مادر/پدر.»''' | |||
* این بالاترین سطح دعای خیر در فرهنگ خانواده‌های ایرانی است. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۹: | خط ۲۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* حسینی، سیدحسین، عاقبت‌به‌خیری، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۴ش. | |||
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 9 آذر 1404ش. | |||
نسخهٔ ۹ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۰۲
عاقبت بخیری؛
اصطلاح «عاقبت بخیری» از عمیق‌ترین و رایج‌ترین دعاها و تکه‌کلام‌ها در فرهنگ ایرانی و ادبیات عامه است. این عبارت فراتر از یک تعارف ساده، ریشه در باورهای مذهبی، فرهنگی و روانشناختی ایرانیان دارد و نه‌تنها موفقیت دنیوی، بلکه پیروزی معنوی و اخروی را نیز در بر می‌گیرد؛ آرزویی نهایی برای مسلمانان فارسی‌زبان که زندگی با ایمان، توبه و رضایت الهی به پایان رسد. همچنین عاقبت‌بخیری یا حسن عاقبت، به‌معنای پایان نیک زندگی انسان با حفظ کرامت انسانی و در حالی که ایمان به خدا در دلش استوار است، یکی از مهم‌ترین آموزه‌های دینی به‌شمار می‌رود که در آیات متعدد قرآن، روایات معصومان و دعاهای آنان بر آن تأکید فراوان شده است.
مفهوم‌شناسی
از نظر لغوی «عاقبت» به معنی پایان و سرانجام[۱] و «بخیر» به معنی نیکی و رستگاری است[۲] و عاقبت بخیری یعنی آرزو و دعا کردن برای این‌که پایان کار، زندگی یا یک مسیر مشخص، به نیکی، سعادت و آرامش ختم شود.[۳] در فرهنگ عامۀ مردم، این باور وجود دارد که شروع خوب مهم است، اما پایان خوب از آن هم مهم‌تر است. این‌که انسان در طول مسیر زندگی دچار لغزش نشود و در نهایت با سربلندی (چه دنیوی و چه معنوی) زندگی را ترک کند. در نگاه دینی نیز «عاقبت‌بخیری» به‌معنای ختم زندگی با ایمان و شرافت انسانی است و نقطهٔ مقابل «بدعاقبتی» محسوب می‌شود.[۴]
کاربرد
اصطلاح «عاقبت بخیری« در موقعیت‌های مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام بار معنایی خاصی دارند:
الف) به‌عنوان تشکر و قدردانی: که بسیار رایج هم است. وقتی کسی به‌ویژه جوان‌ترها کاری برای بزرگ‌تری انجام می‌دهند، آنها معمولاً به‌جای گفتن مرسی یا ممنون، می‌گویند: پیر شی الهی، عاقبت بخیر بشی.» یا عبارت «دستت درد نکنه، عاقبتت بخیر.» در اینجا گوینده احساس می‌کند کاری که برایش انجام شده ارزشمند است و می‌خواهد با دعایی که تضمین‌کنندۀ آینده فرد است، آن را جبران کند.
ب) ابراز نگرانی برای آیندۀ کسی: وقتی شخصی مثل فرزند یا جوانی، در مسیری قدم گذاشته که پرخطر یا اشتباه به‌نظر می‌رسد، اطرافیان با نگرانی می‌گویند: «خدا عاقبت این بچه رو بخیر کنه.» در اینجا عاقبت بخیری به‌معنای نجات یافتن از سرنوشت شوم یا بازگشت به راه درست است.
ج) در مواجهه با شرایط پیچیده و نامعلوم: وقتی اوضاع جامعه یا شرایط زندگی به‌هم‌ریخته است و آینده مبهم است، مردم به هم می‌گویند:«خدا عاقبت هممون رو بخیر بگذرونه.» که نوعی پناه بردن به امید در برابر ترس از آیندۀ نامعلوم.
د) دعای والدین برای فرزندان
یکی از دعاهای همیشگی پدر و مادرها سر سجاده یا در لحظات احساسی:
- «عاقبت بخیر بشی مادر/پدر.»
- این بالاترین سطح دعای خیر در فرهنگ خانواده‌های ایرانی است.
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه عاقبت.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه بخیر.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه عاقبت بخیر.
- ↑ حسینی، عاقبت‌به‌خیری، ۱۳۸۴ش، ص۱۰.
منابع
- حسینی، سیدحسین، عاقبت‌به‌خیری، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۴ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 9 آذر 1404ش.