پرش به محتوا

پیش‌نویس:آبرو: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
project>امان الله فصیحی
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:آبرو.jpg|thumb|نگین انگشتری منقش به ذکر «یا ستار العیوب» که در فرهنگ مسلمانان، یکی از صفات خدا برای اشاره به حفظ آبروی انسان است.|جایگزین=نگین انگشتری «یا ستار العیوب»]]<big>'''آبرو؛'''</big> احترام و اعتبار اجتماعی.
[[پرونده:آبرو.jpg|thumb|نگین انگشتری منقش به ذکر «یا ستار العیوب» که در فرهنگ مسلمانان، یکی از صفات خدا برای اشاره به حفظ آبروی انسان است.|جایگزین=نگین انگشتری «یا ستار العیوب»]]<big>'''آبرو؛'''</big> احترام و اعتبار اجتماعی.
آبرو، از مفاهیم فرهنگی است که در پیوند با باورها، ارزش‌ها و آداب و رسوم اجتماعی و تعامل فرد با خود و افراد جامعه و با جوامع دیگر معنی پیدا می‌کند. آبرو نقش مهمی در جهت‌دهی افکار و رفتار فردی و اجتماعی انسان در زندگی روزمره دارد. در سبک زندگی دینی، تأکید فراوانی به حفظ آبروی افراد شده و بسیاری از حدود و احکام فردی و اجتماعی شریعت از جمله حرمت دروغ و هنجارشکنی، در راستای حفظ آبرو و شرافت انسانی وضع شده است.  
آبرو و توجه به آن، نقش مهمی در جهت‌دهی افکار و رفتار انسان در زندگی روزمره دارد. در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، تأکید فراوانی به حفظ آبروی افراد شده و بسیاری از حدود و احکام فردی و اجتماعی در راستای حفظ آبروی انسان‌ها وضع شده است. در فرهنگ مسلمانی، همگان موظف هستند هم آبروی خود را حفظ کنند و هم از آبروی دیگران دفاع کرده و از هرگونه رفتار یا گفتاری که به حیثیت و کرامت دیگران لطمه بزند، پرهیز کنند. آبروداری علاوه‌بر حفظ کرامت فردی، نشان‌دهندۀ تعهد اخلاقی و دینی هر فرد در قبال جامعه است. در فرهنگ اسلامی، بسیاری از ارزش‌های اخلاقی مانند [[مدارا]] و [[بردباری]] و نیز حرمت [[غیبت]] و [[عیب جویی|عیب‌جویی]]، بر مبنای حفظ آبرو، تعریف شده است که برتر از حرمت خانۀ کعبه دانسته می‌شود.  
==مفهوم‌شناسی آبرو==
آبرو در لغت به معانی جاه، اعتبار، عِرض، ارج، شرف، [[ناموس]]، قدر و مایۀ سرفرازی آمده است<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-2?q=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88 دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ آبرو.] </ref>  و در اصطلاح به وجه معنوی انسان اشاره دارد که از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید.<ref>[https://www.isna.ir/news/97111306846/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8% «آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا.] </ref>  وجه تسمیۀ آن در اذهان عمومی، به مناسبت عرق‌ریختن بر اثر شرمی است که به آدمی از انجام کاری ناشایست دست می‌دهد. از این منظر، ریختن آبرو بر اثر ارتکاب کار نادرست، کنایه از کاهش قدر و منزلت است. گسترۀ کنشگری با هدف کسب یا حفظ آبرو در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، بسیار وسیع است<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133.</ref>  و نقیض آن با مفاهیمی مانند [[هتک حرمت مومن|هتک حرمت]]، آبروریزی، بی‌آبرویی و آبروی خود یا کسی را  بر باد دادن، بیان می‌شود.<ref>شوپنهاور، هنر حفظ آبرو، 1401ش، ص7.</ref>
==اهمیت آبرو==
===آبرو در جامعه‌شناختی===
به نظر پژوهشگران علوم اجتماعی، آبرو جزء سرمايۀ اجتماعی است كه اين سرمايۀ ناملموس بسياری از امور زنـدگی روزانـۀ مـردم از قبيـل كسب‌وكـار، معاشرت، همفكری و همدردی، دادوستد اجتماعی، آداب و رسوم، ارزش‌های دینی، اجتماعی و اخلاقی، جنسیت، گروه، نژاد و هویت فردی و جمعی را دربر می‌گیرد. آبرو شالودۀ اعتماد اجتماعی در روابط میان‌فردی در سطوح مختلف محسوب می‌شود.<ref>کهنه‌پوشی، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، 1387ش، ص82.</ref>  همچنین آبرو و عزت‌مندی ملی در روابط یک کشور با دیگران، اقتدار ملی، توسعۀ اقتصادی و قدرت نظامی، معنا پیدا می‌کند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83319109/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%8A-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%83%D9%86%D9%8A%D9%85 «آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا.] </ref> 


=== اهمیت آبرو در مطالعات فرهنگی ===
==مفهوم‌شناسی==
به باور بسیاری از محققان حوزۀ فرهنگ، آبرو به‌مثابه عنصر فرهنگی تلقی می‌شود که شامل نمادهای زبانی و غیرزبانی، باورها و ارزش‌ها و نیز هنجارهای اجتماعی و عناصر هویتی میشود که می‌تواند در بازتولید و یا تغییر فرهنگی نقش مؤثری داشته باشد. <ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.</ref>
آبرو در لغت به معانی جاه، اعتبار، عِرض، ارج، شرف، [[ناموس]]، قدر و مایۀ سرفرازی آمده است<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-2?q=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88 دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ آبرو.] </ref> و در اصطلاح به وجه معنوی انسان اشاره دارد که از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید.<ref>[https://www.isna.ir/news/97111306846/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8% «آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا.] </ref>  


=== اهمیت آبرو در در تعالیم دینی ===
وجه تسمیۀ آبرو در اذهان عمومی، به مناسبت عرق‌ریختن بر اثر شرمگین شدن آدمی است. از این منظر، ریختن آبرو بر اثر ارتکاب کار نادرست، کنایه از کاهش قدر و منزلت است. گسترۀ کنشگری با هدف کسب یا حفظ آبرو در سبک زندگی ایرانی‌اسلامی، بسیار وسیع است<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133.</ref> و نقیض آن با مفاهیمی مانند [[آبروریزی]]، بی‌آبرویی و بر باد دادن آبروی خود یا دیگری، بیان می‌شود.<ref>شوپنهاور، هنر حفظ آبرو، 1401ش، ص7.</ref>
آموزه‌های دینی، بر اهمیت آبرو، عزت، وجه معنوی و اعتبار انسان تأکید می‌کند و اهمیت آبروی انسان را در ردیف اهمیت و حرمت جان و مال و ناموس او قرار داده <ref>حرانی، تحف العقول، 1404ق، ج۱، ص۵۷.</ref> و حفظ آبرو، شخصیت و کرامت انسانی را مهم‌ترین مسئله در امنیت فرد و جامعه می‌داند. به‌همین دلیل، شریعت اسلامی بسیاری از احکام مانند حرمت [[غیبت]]، [[تهمت]]، افترا، دشنام، ناسزا، قذف، تحقیر، توهین و افشای اسرار خصوصی را در راستای حفظ آبرو و حمایت از شخصیت و شرافت و [[کرامت انسانی]] وضع کرده و هرگونه تعرض به شخصیت و [[هتک حرمت مومن|هتک حرمت]] و آبروی انسانی را موجب کیفر در دنیا و آخرت دانسته است.<ref>هاشمی خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، بی‌تا، ج 8، ص 38.</ref>
==منابع و معیارهای آبرو==
===جامعه و فرهنگ===
جامعه‌شناسان یکی از منابع و معیارهای آبرو و حیثیت اجتماعی را جامعه و فرهنگ می‌دانند؛ به باور آنها، [[کودک|کودکان]] از همان ابتدا در فرایند [[جامعه‌پذیری فرزندان در اسلام|جامعه‌پذیری]] در [[خانه]] و [[مدرسه]] یاد می‌گیرند که چه چیزهایی مایۀ آبروداری و بی‌آبرویی است. افراد در اجرای آداب و رسوم و تبعیت از هنجارهای اجتماعی و تماس با نمادهای مادی و معنوی فرهنگ یک کشور، ارزش‌ها و رفتارهای خاصی را به‌عنوان آبرو یا ضد آبرو می‌آموزند و درونی می‌کنند. به نظر پژوهشگران بسیاری از معیارهای اجتماعی و فرهنگی آبرو مانند ثروت، مقام و عناوین مختلف اجتماعی، سبک پذیرایی از مهمان، نحوۀ آرایش و نشست‌وبرخاست، نِسبی است و از جامعه‌ای به جامعۀ دیگر، زمانی به زمان یا مکانی به مکان دیگر، تفاوت دارد. <ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133-136.</ref>
===دین===
[[دین]] که بسیاری از اصول آن مطلق، همگانی و دائمی است، مهم‌ترین منبع و معیار آبرو، شخصیت و اعتبار انسان به‌شمار می‌رود. از نظر دین حقیقت آبرو، همان شخصیتی است که با عنوان [[کرامت]] به انسان بخشیده شده و بر بسیاری از موجودات هستی برتری یافته است.<ref>[http://pajuhesh.irc.ir/Product/book/show.text/id/897/book_keyword/occasion/index/1/indexId/114274 «آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه.]</ref>  همچنین بخش دیگری از این اعتبار را هر کس با تکیه بر جوهره و شخصیت وجودی خود، در طول زندگی می‌سازد و آن را در پرتو [[ایمان]] و عمل صالح کسب می‌کند.<ref>سورۀ اسراء، آیۀ 70.</ref>  سه اصل ایمان، تقوا و احسان، اصلی‌ترین و مهم‌ترین منبع و معیار دینی آبرو و صیانت آن است. <ref>[https://kayhan.ir/fa/news/207379/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان.] </ref>
==کاربردهای آبرو==
آبرو و آبروداری با وجود معانی متفاوتی که از آن برداشت می‌شود، برای تمام افراد جامعه اهمیت داشته و به‌طور کلی در سه گرایش کاربرد دارد:<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.</ref> 
===حفظ آبرو یا آبروداری===
معنای نهفته در اصطلاح «حفظ آبرو»، رعایت هنجارهای اجتماعی یا هنموایی اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهد. ﻫﻨﺠﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎیی گفته میشود که ﻣﺮز رﻓﺘﺎرﻫﺎي پسندیده و ناپسند را ﻣﺸﺨﺺ می‌کند و اﻓﺮاد در رواﺑﻂ اجتماعی اﻧﺘﻈﺎر رﻋﺎﯾﺖ آﻧﻬﺎ را از یکدیگر دارﻧﺪ.<ref>چلبی، جامعه‌شناسی نظم، 1375، ص24.</ref>  مصادیق این کاربرد، تمام شرایطی را دربر می‌گیرد که افراد رفتارهای خود را با هنجارهای رایج یا عرف جامعه مطابقت می‌دهند تا مورد تمسخر یا طرد اجتماعی قرار نگیرند؛ مانند رعایت آداب در پوشش، غذا خوردن، کارکردن، احوال‌‌پرسی، برخورد با اطرافیان یا ناآشنایان و رفتار در میهمانی‌ها.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.</ref> 
===کسب آبرو===
کسب آبرو به‌معنی دریافت تأیید اجتماعی و ارتقای «منزلت اجتماعی» است. کسب ارج و اعتبار از راه بخشش، داشتن ثروت و مقام و موقعیت اجتماعی به‌دست می‌آید و شامل همۀ شرایطی می‌شود که در آنها فرد می‌کوشد به چیزهای مادی و معنوی که از نظر فرهنگی با ارزش محسوب می‌شود، دست یابد و این دستیابی و بهره‌مندی را از طریق مهمان‌نوازی، بخشندگی و نیکی‌کردن، به نمایش بگذارد.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص136-137.</ref>


===آبروداری===
معنای نهفته در اصطلاح '''آبروداری''' یا '''حفظ آبرو'''، رعایت هنجارهای اجتماعی یا هنموایی اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهد. ﻫﻨﺠﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎیی گفته می‌شود که ﻣﺮز رﻓﺘﺎرﻫﺎی پسندیده و ناپسند را ﻣﺸﺨﺺ می‌کند و اﻓﺮاد در رواﺑﻂ اجتماعی اﻧﺘﻈﺎر رﻋﺎﯾﺖ آﻧﻬﺎ را از یکدیگر دارﻧﺪ.<ref>چلبی، جامعه‌شناسی نظم، 1375، ص24.</ref>  مصادیق این کاربرد، تمام شرایطی را دربر می‌گیرد که افراد رفتارهای خود را با هنجارهای رایج یا عرف جامعه مطابقت می‌دهند تا مورد تمسخر یا طرد اجتماعی قرار نگیرند؛ مانند رعایت [[آداب]] در پوشش، غذا خوردن، کار کردن، احوال‌‌پرسی، برخورد با اطرافیان یا ناآشنایان و رفتار در میهمانی‌ها.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.</ref> در همین چارچوب، '''کسب آبرو''' به‌معنی دریافت تأیید اجتماعی و ارتقای '''منزلت اجتماعی''' است. کسب ارج و اعتبار از راه بخشش، داشتن ثروت و مقام و موقعیت اجتماعی به‌دست می‌آید و شامل همۀ شرایطی می‌شود که در آنها فرد می‌کوشد به چیزهای مادی و معنوی که از نظر فرهنگی با ارزش محسوب می‌شود، دست یابد و این بهره‌مندی را از طریق [[مهمان نوازی|مهمان‌نوازی]]، بخشندگی و نیکی‌کردن، به نمایش بگذارد.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص136-137.</ref> 
===آبرومندی===  
===آبرومندی===  
در فرهنگ ایرانیان برای ابراز پای‌بندی به اصول اخلاقی و داشتن اعتقادات راسخ، از مفهوم آبرومندی استفاده می‌شود. پای‌بندی به راستی و درستی حتی اگر به ضرر فرد باشد، حفظ آرمان و تن‌ندادن به ذلت و بهره‌مندی از شخصیت فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی، از مصادیق آبرومندی است. در مقابل آن، تقلب، سوء‌استفاده از اعتماد دیگران، هتک حرمت ناموس مردم، تجاوز به حقوق افراد و خودداری از دفاع از خود، [[خانه]]، [[خانواده]] و کشور، از مصادیق بی‌آبرویی است.<ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.</ref>
در فرهنگ ایرانیان برای ابراز پای‌بندی به اصول اخلاقی، از مفهوم آبرومندی استفاده می‌شود. پای‌بندی به راستی و درستی حتی اگر به ضرر فرد باشد، حفظ آرمان و تن‌ندادن به ذلت و بهره‌مندی از شخصیت فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی، از مصادیق آبرومندی است. در مقابل آن، تقلب، سوء‌استفاده از اعتماد دیگران، هتک حرمت [[ناموس]] مردم، تجاوز به حقوق افراد و کوتاهی در دفاع از خود، [[خانه]]، [[خانواده]] و میهن، از مصادیق بی‌آبرویی است.<ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.</ref> اهتمام به آبرومندی، معرف اصول اخلاقی جامعه بوده و از اهمیت بسیار برخوردار است. در جامعۀ دین‌مدار ایرانی، پایبندی به اصول کلی و ارزش‌های عام دینی و اصول اخلاقی و مذهبی، بسیار مهم تلقی می‌شود. آبرو در این معنی، مترادف «باوجدان بودن» است. فرد بی‌آبرو همان بی‌وجدانی است که هیچ اصلی برای او مهم نیست و برای نفع مادی و از روی بی‌غیرتی به هر کار پلیدی دست می‌زند.<ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.</ref>


برخلاف کاربرد اول و دوم آبرو که نسبی است، از ویژگی‌های کاربرد سوم، تغییرناپذیر بودن آن است. این کاربرد از آبرو، معرف اصول اخلاقی جامعه بوده و از اهمیت بسیار برخوردار است؛ در این کاربرد، ارزش اساسی افراد مطرح می‌شود و داشتن اعتقادات راسخ با هویت فرد در جامعه مرتبط است و موضوعات مهمی مانند مسائل ناموسی و انسانی را دربر می‌گیرد. در جامعۀ ایران که جامعه‌ای دین‌مدار است، هیچ چیز به میزان آبرومندی به معنای پایبندی به اصول کلی و ارزش‌های عام دینی و اصول اخلاقی و مذهبی مهم نیست. آبرو در این معنی، مترادف «باوجدان بودن» است. فرد بی‌آبرو همان بی‌وجدانی است که هیچ اصلی برای او مهم نیست و برای نفع مادی و از روی بی‌غیرتی به هر کار پلیدی دست می‌زند.<ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.</ref>
==اهمیت آبرو==
آبرو از منظر علوم اجتماعی، بخشی از سرمايۀ اجتماعی است كه بسياری از امور زنـدگی روزانـۀ مـردم از قبيـل كسب‌وكـار، معاشرت، همفكری و همدردی، دادوستد اجتماعی، آداب و رسوم، ارزش‌های دینی، اجتماعی و اخلاقی، جنسیت، گروه، نژاد و هویت فردی و جمعی را دربر می‌گیرد. آبرو شالودۀ اعتماد اجتماعی در روابط میان‌فردی است<ref>کهنه‌پوشی، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، 1387ش، ص82.</ref> که حتی در سطح کلان و با عنوان عزت ملی، در روابط یک کشور با دیگران، اقتدار ملی، توسعۀ اقتصادی و قدرت نظامی، معنا پیدا می‌کند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83319109/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%8A-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%83%D9%86%D9%8A%D9%85 «آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا.] </ref> آبرو از منظر فرهنگی شامل نمادهای زبانی و غیرزبانی، باورها و ارزش‌ها و نیز هنجارهای اجتماعی و عناصر هویتی می‌شود که می‌تواند در بازتولید و یا تغییر فرهنگی نقش مؤثری داشته باشد.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.</ref>
 
آموزه‌های اسلام، آبروی انسان را در ردیف حرمت جان و مال و ناموس قرار داده<ref>حرانی، تحف العقول، 1404ق، ج۱، ص۵۷.</ref> و حفظ آبرو، شخصیت و کرامت انسانی را مهم‌ترین مسئله در امنیت فرد و جامعه می‌داند. شریعت اسلام بسیاری از احکام مانند حرمت [[غیبت]]، [[تهمت]]، افترا، دشنام، ناسزا، قذف، تحقیر، توهین و افشای اسرار خصوصی را در راستای حفظ آبرو و حمایت از شخصیت و شرافت و [[کرامت انسانی]] وضع کرده و آبروریزی و هتک حرمت دیگران را موجب کیفر در دنیا و آخرت دانسته است.<ref>هاشمی خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، بی‌تا، ج 8، ص 38.</ref>
==منابع و معیارهای آبرو==
===اعتبار اجتماعی===
جامعه‌شناسان، اعتبار اجتماعی را یکی از منابع و معیارهای آبرو می‌دانند؛ به باور آنها، [[کودک|کودکان]] از همان ابتدا در فرایند [[جامعه‌پذیری فرزندان در اسلام|جامعه‌پذیری]] در [[خانه]] و [[مدرسه]] یاد می‌گیرند که چه چیزهایی مایۀ آبروداری و بی‌آبرویی است. افراد در اجرای آداب و رسوم اجتماعی و تماس با نمادهای فرهنگی، ارزش‌ها و رفتارهای خاصی را به‌عنوان آبرو یا ضد آبرو می‌آموزند و درونی می‌کنند. بسیاری از معیارهای اجتماعی و فرهنگی آبرو مانند ثروت، مقام و عناوین مختلف اجتماعی، سبک پذیرایی از مهمان، نحوۀ [[آرایش]] و نشست‌وبرخاست، نِسبی است و از جامعه‌ای به جامعۀ دیگر، زمانی به زمان یا مکانی به مکان دیگر، تفاوت دارد. <ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133-136.</ref>
===کرامت انسانی===
حقیقت آبرو از منظر دین، همان شخصیتی است که با عنوان [[کرامت]] به انسان بخشیده شده و بر بسیاری از موجودات هستی برتری یافته است.<ref>[http://pajuhesh.irc.ir/Product/book/show.text/id/897/book_keyword/occasion/index/1/indexId/114274 «آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه.]</ref>  همچنین بخش دیگری از این اعتبار را هر کس با تکیه بر جوهره و شخصیت وجودی خود، در طول زندگی می‌سازد و آن را در پرتو [[ایمان]] و عمل صالح کسب می‌کند.<ref>سورۀ اسراء، آیۀ 70.</ref>  سه اصل ایمان، تقوا و احسان، اصلی‌ترین و مهم‌ترین منبع و معیار دینی آبرو و صیانت آن است.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/207379/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان.] </ref>


==کارکردهای آبرو==
==کارکردهای آبرو==
===تقویت هنجارها و ارزش‌های اجتماعی===
===تقویت ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی===
آبرو، بیانی از هنجارها و ارزش‌های اجتماعی است. هنجارها در طیف وسیعی از شدت و ضعف قـرار دارند و پاداشها و تنبیه‌های مربوط به هر یک، به همان نسبت شدید یا ضعیف است که از آداب ساده مثل دست دادن، غذا خوردن بـا قاشق و چنگال، پوشیدن لباس مناسب برای مراسم خاص تا باورهای قوی دربارۀ رفتارها و اینکه کدام‌ها پسندیده و کدام‌ها ناپسند هستند را شامل می‌شود. ارزش‌ها جامع‌تر از هنجارها بوده و نشانگر چیزهایی هستند که در نهایت، مطلوب یا نامطلوب به شمار می‌روند. حفظ آبرو، تمام هنجارها و ارزش‌های اجتماعی از رعایت آداب صحیح و رفتارهاي ساده گرفته تـا دفـاع از نـاموس و ارزش‌های اساسی را دربر می‌گیرد و مردم با رعایت آنها به تقویت و تداوم آنها کمک می‌کنند. <ref>رفیع‌پور، وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۱.</ref>
آبرو، بیانی از هنجارها و ارزش‌های اجتماعی است. هنجارها در طیف وسیعی از شدت و ضعف قـرار دارند و پاداش‌ها و تنبیه‌های مربوط به هر یک، به همان نسبت شدید یا ضعیف است که از آداب ساده مثل دست دادن، غذا خوردن بـا قاشق و چنگال، پوشیدن لباس مناسب برای مراسم خاص تا باورهای قوی دربارۀ رفتارها و اینکه کدام‌ها پسندیده و کدام‌ها ناپسند هستند را شامل می‌شود. ارزش‌ها جامع‌تر از هنجارها بوده و نشانگر چیزهایی هستند که در نهایت، مطلوب یا نامطلوب به شمار می‌روند. حفظ آبرو، تمام هنجارها و ارزش‌های اجتماعی از رعایت آداب صحیح و رفتارهای ساده گرفته تـا دفـاع از نـاموس و ارزش‌های اساسی را دربر می‌گیرد و مردم با رعایت آنها به تقویت و تداوم آنها کمک می‌کنند. <ref>رفیع‌پور، وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۱.</ref>
===تقویت نظارت و کنترل اجتماعی===
===تقویت نظارت و کنترل اجتماعی===
نظارت یا کنترل اجتماعی به سازوکار اجتماعی یا فرهنگی اطلاق می‌شود کـه با ایجاد محدودیت در رفتار، افراد را به پیروی از الگوهای رفتاری ناشی از عرف و سنت وامی‌دارد.<ref>غفاری‌فر، «نظارت و کنترل اجتماعی»، 1381ش، ص92.</ref> تضمین‌های اجرایی آبرو در صورتی که واکنش‌ها مثبت باشد، به‌شکل تأیید و تصویب و تحسین و اگر واکنش‌ها منفی باشد، به‌صورت سرزنش، تمسخر، یا طرد متجلی می‌شود. حساسیت افراد به حیثیت اجتماعی خود و اهمیت اعتبار در میان جمع که بر محور آبروداری، یا بی‌آبرویی می‌چرخد، حاکی از تمایل شدید آنها به کسب تحسین و تمجید و مقبولیت اجتمـاعی و احتراز از طرد و تمسخر است. <ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص142.</ref>
نظارت یا کنترل اجتماعی به سازوکار اجتماعی یا فرهنگی اطلاق می‌شود کـه با ایجاد محدودیت در رفتار، افراد را به پیروی از الگوهای رفتاری ناشی از عرف و سنت وامی‌دارد.<ref>غفاری‌فر، «نظارت و کنترل اجتماعی»، 1381ش، ص92.</ref> تضمین‌های اجرایی آبرو در صورتی که واکنش‌ها مثبت باشد، به‌شکل تأیید و تصویب و تحسین و اگر واکنش‌ها منفی باشد، به‌صورت سرزنش، تمسخر، یا طرد متجلی می‌شود. حساسیت افراد به حیثیت اجتماعی خود و اهمیت اعتبار در میان جمع که بر محور آبروداری، یا بی‌آبرویی می‌چرخد، حاکی از تمایل شدید آنها به کسب تحسین و تمجید و مقبولیت اجتمـاعی و احتراز از طرد و تمسخر است. <ref>محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص142.</ref>
===تقویت همنوایی اجتماعی===
===تقویت همنوایی اجتماعی===
رعایت آداب و رسوم و تبعیت از عرف و ارزش‌های اساسی جامعه به‌منظور حفظ آبرو، به‌مثابه ابزاری برای دوری از تنش و ایجاد تعدیل در روابط اجتماعی عمل می‌کند و همنوایی اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ بسیاری از آداب و تشریفات مفصل برای حفظ آبرو به کار گرفته می‌شود و مردم رفتارهای خود را با خواست اطرافیان هماهنگ می‌کنند.<ref>حمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.</ref>  
رعایت آداب و رسوم و تبعیت از عرف و ارزش‌های اساسی جامعه به‌منظور حفظ آبرو، به‌مثابه ابزاری برای دوری از تنش و ایجاد تعدیل در روابط اجتماعی عمل می‌کند و همنوایی اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ بسیاری از آداب و تشریفات مفصل برای حفظ آبرو به کار گرفته می‌شود و مردم رفتارهای خود را با خواست اطرافیان هماهنگ می‌کنند.<ref>حمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.</ref>  
خط ۴۰: خط ۳۳:
==چالش‌های  آبرو==
==چالش‌های  آبرو==
===تقویت آداب و رسوم ناپسند===
===تقویت آداب و رسوم ناپسند===
علاقمندی به حفظ آبرو گاهی به افراط در کسب اعتبار اجتماعی مانند چشم‌و‌هم‌چشمی و اسراف در مهمانی‌ها، منجر شده و خصلت «مهمان‌نوازی» ایرانیان را به چالش می‌کشد. این نوع آبروداری ساختگی با ارزش‌های اصیل جامعه ایرانی سنخیتی ندارد و با میانه‌روی توصیه‌شده در اسلام نیز ناسازگار است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/89/7382/91946/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%8C-%D9%88-%D9%86%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86 اشتهاردی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref>   
علاقمندی به حفظ آبرو گاهی به افراط در کسب اعتبار اجتماعی مانند چشم‌و‌هم‌چشمی و اسراف در مهمانی‌ها، منجر شده و خصلت [[مهمان نوازی|مهمان‌نوازی]] ایرانیان را به چالش می‌کشد. این نوع آبروداری ساختگی با ارزش‌های اصیل جامعه ایرانی سنخیتی ندارد و با میانه‌روی توصیه‌شده در [[اسلام]] نیز ناسازگار است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/89/7382/91946/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%8C-%D9%88-%D9%86%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86 اشتهاردی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref>   
===ترویج تظاهر و ریاکاری===
===ترویج تظاهر و ریاکاری===
گاهی فشار آداب و رسوم از یک طرف و نیازهای جامعۀ مدرن شهری از طرف دیگر، سبب بروز تعارضاتی در افکار و رفتار برخی افراد شده و آنها سعی می‌کنند دست‌کم ظاهر رفتار خود با انتظارات عرفی، سازگار کنند. تلاش برای حفظ ظاهر در سطح وسیع به‌صورت «تظاهر جمعـی» نمایان می‌شود و به تصنعی بودن روابط اجتماعی دامن می‌زند.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص151.</ref> این در حالی است که رفتار صادقانه، از اصول پایدار دینی و اخلاقی بوده و مبنای روابط سالم و پایۀ اعتماد اجتماعی در جامعۀ انسانی دانسته می‌شود.<ref>ابن‌مسکویه، کیمیای سعادت، 1375ش، ص169</ref>  
گاهی فشار آداب و رسوم از یک طرف و نیازهای جامعۀ مدرن شهری از طرف دیگر، سبب بروز تعارضاتی در افکار و رفتار برخی افراد شده و آنها سعی می‌کنند دست‌کم ظاهر رفتار خود با انتظارات عرفی، سازگار کنند. تلاش برای حفظ ظاهر در سطح وسیع به‌صورت «تظاهر جمعـی» نمایان می‌شود و به تصنعی بودن روابط اجتماعی دامن می‌زند.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص151.</ref> این در حالی است که رفتار صادقانه، از اصول پایدار دینی و اخلاقی بوده و مبنای روابط سالم و پایۀ اعتماد اجتماعی در جامعۀ انسانی دانسته می‌شود.<ref>ابن‌مسکویه، کیمیای سعادت، 1375ش، ص169</ref>  
===جلوگیری از خلاقیت و نوآوری===
===جلوگیری از خلاقیت و نوآوری===
گاهی توجه افراطی بـه آداب و رسـوم و قواعد عرفی، موجب فراموشی اصول مهم‌تر در سبک زندگی می‌شود و حتی به خودآزاری افراد می‌انجامد. در این حالت، تلاش برای حفظ و کسب آبرو، احساس آزادی را در افراد به چالش می‌کشد و آنها در اثر پیروی ناخودآگـاه از الگوهای رایج، استعداد نوآوری و خلاقیت را از دست می‌دهند؛ فراگیری این وضعیت، موجب کُندی پیشرفت جامعه می‌شود.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.</ref>   
گاهی توجه افراطی بـه آداب و رسـوم و قواعد عرفی، موجب فراموشی اصول مهم‌تر در سبک زندگی می‌شود و حتی به خودآزاری افراد می‌انجامد. در این حالت، تلاش برای حفظ و کسب آبرو، احساس آزادی را در افراد به چالش می‌کشد و آنها در اثر پیروی ناخودآگـاه از الگوهای رایج، استعداد نوآوری و خلاقیت را از دست می‌دهند؛ فراگیری این وضعیت، موجب کُندی پیشرفت جامعه می‌شود.<ref>محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.</ref>   
==آبرو در نظام کیفری==
==آبرو در نظام کیفری==
در نظام کیفری ایران رفتارهایی که به آبرو و احترام شخص لطمه وارد می‌کند جرم‌انگاری شده و دارای مجازات است. جرایم علیه آبرو و حیثیت معنوی اشخاص، مانند توهین، افترا، نشر اکاذیب و قذف، دسته‌ای از جرایم هستند که آسیب آنها به شرافت و اعتبار بزه‌دیده وارد می‌شود و ممکن است قابل جبران نباشد.<ref>سنجری و احمدیان، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، 1400ش، ص63.</ref>  
در نظام کیفری ایران رفتارهایی که به آبرو و احترام شخص لطمه وارد می‌کند جرم‌انگاری شده و دارای مجازات است. جرایم علیه آبرو و حیثیت معنوی اشخاص، مانند توهین، افترا، نشر اکاذیب و قذف، دسته‌ای از جرایم هستند که آسیب آنها به شرافت و اعتبار بزه‌دیده وارد می‌شود و ممکن است قابل جبران نباشد.<ref>سنجری و احمدیان، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، 1400ش، ص63.</ref>  
==آبرو در ادبیات فارسی==
==آبرو در فرهنگ و ادب فارسی==
آبرو در آثار شاعران بزرگ پارسی‌گو، به‌صورت اندرز و کارمایۀ زندگی بازنمایی شده است؛ برای نمونه:<ref>«آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما. </ref>
آبرو در آثار شاعران بزرگ پارسی‌گو، به‌صورت اندرز و کارمایۀ زندگی بازنمایی شده است؛ ازجمله:<ref>«آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما. </ref>
===[[فردوسی]]===
 
{{آغاز نستعلیق}}
      {{شعر جدید
{{شعر|نستعلیق}}
      | عنوان =  
{{ب| به دانش بود مرد را آبروی|به بی‌دانشی تا توانی مپوی}}
      | شاعر = [[فردوسی]]
{{ب|مریز آبروی ای برادر به کوی|که دهرت نریزد به شهرآبروی}}
      | متن =
{{ب|بخور آنچ داری و بیشی مجوی|که از آز کاهد همی آبروی}}
مریز آبروی ای برادر به کوی\\که دهرت نریزد به شهر آبروی
{{پایان شعر}}
      }}
{{پایان نستعلیق}}
 
===صائب تبریزی===
      {{شعر جدید
{{آغاز نستعلیق}}
      | عنوان =
{{شعر|نستعلیق}}
      | شاعر = [[صائب تبریزی]]
{{ب|در حفظ آبرو ز گهر باش سخت‌تر|کین آب رفته باز نیاید به جوی خویش }}
      | متن =
{{ب|به آبرو ز حیات ابد قناعت کن|که خضر وقت بود هرکه آبرو دارد}}
در حفظ آبرو ز گهر باش سخت‌تر\\کین آب رفته باز نیاید به جوی خویش
{{ب|وضوی عشق همین دست شستن از دنیاست|به آبرو بود آن کس که این وضو دارد}}
      }}
{{پایان شعر}}
 
{{پایان نستعلیق}}
      {{شعر جدید
===[[بیدل|بیدل دهلوی]]===
      | عنوان =
{{آغاز نستعلیق}}
      | شاعر = [[بیدل|بیدل دهلوی]]
{{شعر|نستعلیق}}
      | متن =
{{ب|خاکساری‌هاست بیدل رونق اهل صفا|می‌کند خاکستر افزون آبرو آیینه را}}
سهل نبود در محیط دهر پاس اعتبار\\آبرویی چون‌ گهر همراه سر داریم ما
{{ب|بیدل افلاس آبروی مرد می‌ریزد به خاک|بی‌نیامی برد آخر جوهر از شمشیر ما}}
      }}
{{ب|سهل نبود در محیط دهر پاس اعتبار|آبرویی چون‌گهر همراه سر داریم ما}}
 
{{پایان شعر}}
      {{شعر جدید
{{پایان نستعلیق}}
      | عنوان =
===[[حافظ]]===
      | شاعر = [[حافظ]]
{{آغاز نستعلیق}}
      | متن =
{{شعر|نستعلیق}}
آبرو می‌رود ای ابر خطاشوی ببار\\که به دیوان عمل نامه‌سیاه آمده‌ایم
{{ب|آبرو می‌رود ای ابر خطاشوی ببار|که به دیوان عمل نامه‌سیاه آمده‌ایم }}
      }}
{{پایان شعر}}
 
{{پایان نستعلیق}}
آبرو در [[ضرب‌المثل|ضرب‌المثل‌های]] [[زبان فارسی|فارسی]] نیز کاربرد گسترده‌ای دارد، ازجمله:
==آبرو در [[ضرب‌المثل]] [[زبان فارسی|فارسی]]==
#آبرودار از آبرویش می‌ترسد، بی‌آبرو فکر می‌کند از او می‌ترسد؛
#آبرودار از آبرویش می‌ترسد، بی‌آبرو فکر می‌کند از او می‌ترسد؛
#آبروی گل، ز رنگ و بوی اوست؛
#آبروی گل، ز رنگ و بوی اوست؛
#آبرو سبزۀ بهاری نیست که دوباره سبز کند؛
#آبرو سبزۀ بهاری نیست که دوباره سبز کند؛
#آبرو را خورده و حیا را بسته به کمر؛
#آبرو را خورده و [[حیا]] را بسته به کمر؛
#آبرویم را از سر جوی نیاورده‌ام؛
#آبرویم را از سر جوی نیاورده‌ام؛
#بی‌آبرو که بیل برداشت، آبرودار باید فرار کند؛
#بی‌آبرو که بیل برداشت، آبرودار باید فرار کند؛
خط ۱۰۰: خط ۹۲:
==آبروپژوهی==
==آبروپژوهی==
[[پرونده:آبرو۱.jpg|thumb|تصویر جلد کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور|جایگزین=کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور]]
[[پرونده:آبرو۱.jpg|thumb|تصویر جلد کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور|جایگزین=کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور]]
#دربارۀ آبرو مقالات فراوان و چند کتاب با نگاه دینی نوشته شده که از میان آنها می‌توان به کتاب‌های «نكته‌هاي قرآني دربارۀ آبروداري و آبروريزي»، «آبروي مؤمن» و «نگاه اسلام به مسألۀ حفظ آبرو» اشاره کرد.
#دربارۀ آبرو مقالات فراوان و چند کتاب با نگاه دینی نوشته شده که از میان آنها می‌توان به کتاب‌های «نكته‌های قرآنی دربارۀ آبروداری و آبروريزی»، «آبروی مؤمن» و «نگاه [[اسلام]] به مسألۀ حفظ آبرو» اشاره کرد.
#کتاب «هنر حفظ آبرو» که توسط «آرتور شوپنهاور»، فیلسوف آلمانی نوشته شده، موضوع آبرو را با نگاه فلسفی و اخلاق مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد.<ref>[https://ketabcity.com/BookList.aspx?Type=Subjectid&Code=1684 «ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب سیتی.]</ref>
#کتاب «هنر حفظ آبرو» که توسط «آرتور شوپنهاور»، فیلسوف آلمانی نوشته شده، موضوع آبرو را با نگاه فلسفی و اخلاق مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد.<ref>[https://ketabcity.com/BookList.aspx?Type=Subjectid&Code=1684 «ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب سیتی.]</ref>
#کتاب «آبروی آب» حاوی گزیدۀ  شعر شاعران معاصر در مدح حضرت ابوالفضل است که او را به‌دلیل فداکاری در راه عزت اسلام و زنده‌نگهداشتن آبروی دین، به‌عنوان آبرو و اعتبار [[آب]] معرفی می‌کند.<ref>[https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D8%A8/book/16308 «معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتابراه.]</ref>
#کتاب «آبروی آب» حاوی گزیدۀ  شعر شاعران معاصر در مدح حضرت ابوالفضل است که او را به‌دلیل فداکاری در راه عزت اسلام و زنده‌نگهداشتن آبروی [[دین]]، به‌عنوان آبرو و اعتبار [[آب]] معرفی می‌کند.<ref>[https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D8%A8/book/16308 «معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتابراه.]</ref>


==آبروی ملی==
==آبروی ملی==
خط ۱۱۱: خط ۱۰۳:
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
*منابع
==منابع==
{{آغاز منابع}}
*قرآن کریم.
*قرآن کریم.
*«آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ش.
*«آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ش.
*«آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*«آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*«آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*«آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*«آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
*«آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
*«آبروی ملی»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار ‌آیتالله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*«آبروی ملی»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار ‌آیتالله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*ابن‌مسکویه، احمد بن محمد، کیمیای سعادت، تهران، نشر نقطه، 1375ش.
*ابن‌مسکویه، احمد بن محمد، کیمیای سعادت، تهران، نشر نقطه، ۱۳۷۵ش.
*اشتهاردی، محمدمهدی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*اشتهاردی، محمدمهدی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*ایزدی، حسین، «ضرب‌المثل در مورد آبروداری»، وب‌سایت جم‌نما، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*ایزدی، حسین، «ضرب‌المثل در مورد آبروداری»، وب‌سایت جم‌نما، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*برگر، پیتر و دیگران، ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی، تهران، نی، 1394ش.
*برگر، پیتر و دیگران، ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی، تهران، نی، ۱۳۹۴ش.
*تقوی، سیدعباس، «آبرو؛ ناموس اخلاقی جامعه»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: خرداد ۱۳۹۶ش.
*تقوی، سیدعباس، «آبرو؛ ناموس اخلاقی جامعه»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: خرداد ۱۳۹۶ش.
*چلبی، مسعود، جامعه‌شناسی نظم، تهران، نی، 1375ش.
*چلبی، مسعود، جامعه‌شناسی نظم، تهران، نی، ۱۳۷۵ش.
*حرانی، ابن‌شعبه، تحف العقول، قم، مؤسسة النشر الاسلامي، 1404ق.
*حرانی، ابن‌شعبه، تحف العقول، قم، مؤسسة النشر الاسلامي، ۱۴۰۴ق.
*«حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دی ۱۳۹۹ش.
*«حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دی ۱۳۹۹ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*رفیع‌پور، فرامرز؛ وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران، گروس، ۱۳۷۸ش.
*رفیع‌پور، فرامرز؛ وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران، گروس، ۱۳۷۸ش.
*سنجری، غلام‌علی و احمدیان، زهره، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، مجلۀ فقه و حقوق نوین، شمارۀ 6، 1400ش.
*سنجری، غلام‌علی و احمدیان، زهره، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، مجلۀ فقه و حقوق نوین، شمارۀ ۶، ۱۴۰۰ش.
*شوپنهاور، آرتور، هنر حفظ آبرو، مترجم، علی عبداللهی، تهران، مرکز، 1401ش.
*شوپنهاور، آرتور، هنر حفظ آبرو، مترجم، علی عبداللهی، تهران، مرکز، ۱۴۰۱ش.
*غفاری‌فر، حسن، «نظارت و کنترل اجتماعی»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 17، 1381ش.
*غفاری‌فر، حسن، «نظارت و کنترل اجتماعی»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ ۱۷، ۱۳۸۱ش.
*کهنه‌پوشی، مصلح و فردوسی، آرام، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، مجلۀ زریبار، سال دوازدهم،  شمارۀ 65 و 66، بهار و تابستان 1387ش.
*کهنه‌پوشی، مصلح و فردوسی، آرام، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، مجلۀ زریبار، سال دوازدهم،  شمارۀ ۶۵ و ۶۶، بهار و تابستان ۱۳۸۷ش.
*«ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب‌سیتی، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*«ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب‌سیتی، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*محمدی، بیوک، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو، معانی، مصادیق و کارکردها»، مجلۀ انسان‌شناسی، شماره 17، پایز و زمستان 1391ش.
*محمدی، بیوک، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو، معانی، مصادیق و کارکردها»، مجلۀ انسان‌شناسی، شماره ۱۷، پایز و زمستان ۱۳۹۱ش.
*«معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتاب‌راه، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
*«معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتاب‌راه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
*نراقی، حسن، جامعه‌شناسی خودمانی، تهران، اختران، 1385ش.
*نراقی، حسن، جامعه‌شناسی خودمانی، تهران، اختران، ۱۳۸۵ش.
*هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج‌ البراعة فی شرح نهج البلاغة، تصحیح، ابراهیم میانجی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
*هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج‌ البراعة فی شرح نهج البلاغة، تصحیح، ابراهیم میانجی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
{{پایان منابع}}
{{#seo:
|title=آبرو چیست؟ آشنایی با جایگاه و اهمیت آن در فرهنگ و دین - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=آبرو, آبرو چیست, حفظ آبرو, آبروریزی, اهمیت آبرو, آبرو در اسلام, شرافت انسانی
|description=آبرو، از مفاهیم فرهنگی به معنای اعتبار اجتماعی است که در سبک زندگی دینی بر حفظ آن تأکید شده. با نقش، اهمیت و جایگاه این مفهوم در اخلاق و جامعه آشنا شوید - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۹ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۴۸

نگین انگشتری «یا ستار العیوب»
نگین انگشتری منقش به ذکر «یا ستار العیوب» که در فرهنگ مسلمانان، یکی از صفات خدا برای اشاره به حفظ آبروی انسان است.

آبرو؛ احترام و اعتبار اجتماعی.

آبرو و توجه به آن، نقش مهمی در جهت‌دهی افکار و رفتار انسان در زندگی روزمره دارد. در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، تأکید فراوانی به حفظ آبروی افراد شده و بسیاری از حدود و احکام فردی و اجتماعی در راستای حفظ آبروی انسان‌ها وضع شده است. در فرهنگ مسلمانی، همگان موظف هستند هم آبروی خود را حفظ کنند و هم از آبروی دیگران دفاع کرده و از هرگونه رفتار یا گفتاری که به حیثیت و کرامت دیگران لطمه بزند، پرهیز کنند. آبروداری علاوه‌بر حفظ کرامت فردی، نشان‌دهندۀ تعهد اخلاقی و دینی هر فرد در قبال جامعه است. در فرهنگ اسلامی، بسیاری از ارزش‌های اخلاقی مانند مدارا و بردباری و نیز حرمت غیبت و عیب‌جویی، بر مبنای حفظ آبرو، تعریف شده است که برتر از حرمت خانۀ کعبه دانسته می‌شود.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آبرو در لغت به معانی جاه، اعتبار، عِرض، ارج، شرف، ناموس، قدر و مایۀ سرفرازی آمده است[۱] و در اصطلاح به وجه معنوی انسان اشاره دارد که از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید.[۲]

وجه تسمیۀ آبرو در اذهان عمومی، به مناسبت عرق‌ریختن بر اثر شرمگین شدن آدمی است. از این منظر، ریختن آبرو بر اثر ارتکاب کار نادرست، کنایه از کاهش قدر و منزلت است. گسترۀ کنشگری با هدف کسب یا حفظ آبرو در سبک زندگی ایرانی‌اسلامی، بسیار وسیع است[۳] و نقیض آن با مفاهیمی مانند آبروریزی، بی‌آبرویی و بر باد دادن آبروی خود یا دیگری، بیان می‌شود.[۴]

آبروداری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معنای نهفته در اصطلاح آبروداری یا حفظ آبرو، رعایت هنجارهای اجتماعی یا هنموایی اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهد. ﻫﻨﺠﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎیی گفته می‌شود که ﻣﺮز رﻓﺘﺎرﻫﺎی پسندیده و ناپسند را ﻣﺸﺨﺺ می‌کند و اﻓﺮاد در رواﺑﻂ اجتماعی اﻧﺘﻈﺎر رﻋﺎﯾﺖ آﻧﻬﺎ را از یکدیگر دارﻧﺪ.[۵] مصادیق این کاربرد، تمام شرایطی را دربر می‌گیرد که افراد رفتارهای خود را با هنجارهای رایج یا عرف جامعه مطابقت می‌دهند تا مورد تمسخر یا طرد اجتماعی قرار نگیرند؛ مانند رعایت آداب در پوشش، غذا خوردن، کار کردن، احوال‌‌پرسی، برخورد با اطرافیان یا ناآشنایان و رفتار در میهمانی‌ها.[۶] در همین چارچوب، کسب آبرو به‌معنی دریافت تأیید اجتماعی و ارتقای منزلت اجتماعی است. کسب ارج و اعتبار از راه بخشش، داشتن ثروت و مقام و موقعیت اجتماعی به‌دست می‌آید و شامل همۀ شرایطی می‌شود که در آنها فرد می‌کوشد به چیزهای مادی و معنوی که از نظر فرهنگی با ارزش محسوب می‌شود، دست یابد و این بهره‌مندی را از طریق مهمان‌نوازی، بخشندگی و نیکی‌کردن، به نمایش بگذارد.[۷]

آبرومندی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ ایرانیان برای ابراز پای‌بندی به اصول اخلاقی، از مفهوم آبرومندی استفاده می‌شود. پای‌بندی به راستی و درستی حتی اگر به ضرر فرد باشد، حفظ آرمان و تن‌ندادن به ذلت و بهره‌مندی از شخصیت فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی، از مصادیق آبرومندی است. در مقابل آن، تقلب، سوء‌استفاده از اعتماد دیگران، هتک حرمت ناموس مردم، تجاوز به حقوق افراد و کوتاهی در دفاع از خود، خانه، خانواده و میهن، از مصادیق بی‌آبرویی است.[۸] اهتمام به آبرومندی، معرف اصول اخلاقی جامعه بوده و از اهمیت بسیار برخوردار است. در جامعۀ دین‌مدار ایرانی، پایبندی به اصول کلی و ارزش‌های عام دینی و اصول اخلاقی و مذهبی، بسیار مهم تلقی می‌شود. آبرو در این معنی، مترادف «باوجدان بودن» است. فرد بی‌آبرو همان بی‌وجدانی است که هیچ اصلی برای او مهم نیست و برای نفع مادی و از روی بی‌غیرتی به هر کار پلیدی دست می‌زند.[۹]

اهمیت آبرو

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آبرو از منظر علوم اجتماعی، بخشی از سرمايۀ اجتماعی است كه بسياری از امور زنـدگی روزانـۀ مـردم از قبيـل كسب‌وكـار، معاشرت، همفكری و همدردی، دادوستد اجتماعی، آداب و رسوم، ارزش‌های دینی، اجتماعی و اخلاقی، جنسیت، گروه، نژاد و هویت فردی و جمعی را دربر می‌گیرد. آبرو شالودۀ اعتماد اجتماعی در روابط میان‌فردی است[۱۰] که حتی در سطح کلان و با عنوان عزت ملی، در روابط یک کشور با دیگران، اقتدار ملی، توسعۀ اقتصادی و قدرت نظامی، معنا پیدا می‌کند.[۱۱] آبرو از منظر فرهنگی شامل نمادهای زبانی و غیرزبانی، باورها و ارزش‌ها و نیز هنجارهای اجتماعی و عناصر هویتی می‌شود که می‌تواند در بازتولید و یا تغییر فرهنگی نقش مؤثری داشته باشد.[۱۲]

آموزه‌های اسلام، آبروی انسان را در ردیف حرمت جان و مال و ناموس قرار داده[۱۳] و حفظ آبرو، شخصیت و کرامت انسانی را مهم‌ترین مسئله در امنیت فرد و جامعه می‌داند. شریعت اسلام بسیاری از احکام مانند حرمت غیبت، تهمت، افترا، دشنام، ناسزا، قذف، تحقیر، توهین و افشای اسرار خصوصی را در راستای حفظ آبرو و حمایت از شخصیت و شرافت و کرامت انسانی وضع کرده و آبروریزی و هتک حرمت دیگران را موجب کیفر در دنیا و آخرت دانسته است.[۱۴]

منابع و معیارهای آبرو

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اعتبار اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جامعه‌شناسان، اعتبار اجتماعی را یکی از منابع و معیارهای آبرو می‌دانند؛ به باور آنها، کودکان از همان ابتدا در فرایند جامعه‌پذیری در خانه و مدرسه یاد می‌گیرند که چه چیزهایی مایۀ آبروداری و بی‌آبرویی است. افراد در اجرای آداب و رسوم اجتماعی و تماس با نمادهای فرهنگی، ارزش‌ها و رفتارهای خاصی را به‌عنوان آبرو یا ضد آبرو می‌آموزند و درونی می‌کنند. بسیاری از معیارهای اجتماعی و فرهنگی آبرو مانند ثروت، مقام و عناوین مختلف اجتماعی، سبک پذیرایی از مهمان، نحوۀ آرایش و نشست‌وبرخاست، نِسبی است و از جامعه‌ای به جامعۀ دیگر، زمانی به زمان یا مکانی به مکان دیگر، تفاوت دارد. [۱۵]

کرامت انسانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حقیقت آبرو از منظر دین، همان شخصیتی است که با عنوان کرامت به انسان بخشیده شده و بر بسیاری از موجودات هستی برتری یافته است.[۱۶] همچنین بخش دیگری از این اعتبار را هر کس با تکیه بر جوهره و شخصیت وجودی خود، در طول زندگی می‌سازد و آن را در پرتو ایمان و عمل صالح کسب می‌کند.[۱۷] سه اصل ایمان، تقوا و احسان، اصلی‌ترین و مهم‌ترین منبع و معیار دینی آبرو و صیانت آن است.[۱۸]

کارکردهای آبرو

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تقویت ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آبرو، بیانی از هنجارها و ارزش‌های اجتماعی است. هنجارها در طیف وسیعی از شدت و ضعف قـرار دارند و پاداش‌ها و تنبیه‌های مربوط به هر یک، به همان نسبت شدید یا ضعیف است که از آداب ساده مثل دست دادن، غذا خوردن بـا قاشق و چنگال، پوشیدن لباس مناسب برای مراسم خاص تا باورهای قوی دربارۀ رفتارها و اینکه کدام‌ها پسندیده و کدام‌ها ناپسند هستند را شامل می‌شود. ارزش‌ها جامع‌تر از هنجارها بوده و نشانگر چیزهایی هستند که در نهایت، مطلوب یا نامطلوب به شمار می‌روند. حفظ آبرو، تمام هنجارها و ارزش‌های اجتماعی از رعایت آداب صحیح و رفتارهای ساده گرفته تـا دفـاع از نـاموس و ارزش‌های اساسی را دربر می‌گیرد و مردم با رعایت آنها به تقویت و تداوم آنها کمک می‌کنند. [۱۹]

تقویت نظارت و کنترل اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نظارت یا کنترل اجتماعی به سازوکار اجتماعی یا فرهنگی اطلاق می‌شود کـه با ایجاد محدودیت در رفتار، افراد را به پیروی از الگوهای رفتاری ناشی از عرف و سنت وامی‌دارد.[۲۰] تضمین‌های اجرایی آبرو در صورتی که واکنش‌ها مثبت باشد، به‌شکل تأیید و تصویب و تحسین و اگر واکنش‌ها منفی باشد، به‌صورت سرزنش، تمسخر، یا طرد متجلی می‌شود. حساسیت افراد به حیثیت اجتماعی خود و اهمیت اعتبار در میان جمع که بر محور آبروداری، یا بی‌آبرویی می‌چرخد، حاکی از تمایل شدید آنها به کسب تحسین و تمجید و مقبولیت اجتمـاعی و احتراز از طرد و تمسخر است. [۲۱]

تقویت همنوایی اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رعایت آداب و رسوم و تبعیت از عرف و ارزش‌های اساسی جامعه به‌منظور حفظ آبرو، به‌مثابه ابزاری برای دوری از تنش و ایجاد تعدیل در روابط اجتماعی عمل می‌کند و همنوایی اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ بسیاری از آداب و تشریفات مفصل برای حفظ آبرو به کار گرفته می‌شود و مردم رفتارهای خود را با خواست اطرافیان هماهنگ می‌کنند.[۲۲]

تقویت هویت ملی و توسعه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آبرو به‌عنوان یک مفهوم فرهنگی، نقش اساسی در تقویت هویت ملی و توسعه اجتماعی دارد. گرایش شدید مردم یک کشور به حفظ اصول کلی و ارزش‌های اجتماعی و عام که آنها را به‌عنوان یک ملت معرفی کند و پایبندی به عرق ملی به‌دلیل آبرومندی در سطح جهان، به همبستگی اجتماعی و تقویت وحدت و هویت ملی، نوآوری و توسعه کمک می‌کند. به نظر محققان، جامعۀ ایران از این نظر نسبت به کشورهای غربی، داراي اصول محکم‌تر و ارزش‌های والایی است که به جامعه انسجام و به هویت ملی، یکپارچگی می‌بخشد.[۲۳]

چالش‌های آبرو

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تقویت آداب و رسوم ناپسند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

علاقمندی به حفظ آبرو گاهی به افراط در کسب اعتبار اجتماعی مانند چشم‌و‌هم‌چشمی و اسراف در مهمانی‌ها، منجر شده و خصلت مهمان‌نوازی ایرانیان را به چالش می‌کشد. این نوع آبروداری ساختگی با ارزش‌های اصیل جامعه ایرانی سنخیتی ندارد و با میانه‌روی توصیه‌شده در اسلام نیز ناسازگار است.[۲۴]

ترویج تظاهر و ریاکاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گاهی فشار آداب و رسوم از یک طرف و نیازهای جامعۀ مدرن شهری از طرف دیگر، سبب بروز تعارضاتی در افکار و رفتار برخی افراد شده و آنها سعی می‌کنند دست‌کم ظاهر رفتار خود با انتظارات عرفی، سازگار کنند. تلاش برای حفظ ظاهر در سطح وسیع به‌صورت «تظاهر جمعـی» نمایان می‌شود و به تصنعی بودن روابط اجتماعی دامن می‌زند.[۲۵] این در حالی است که رفتار صادقانه، از اصول پایدار دینی و اخلاقی بوده و مبنای روابط سالم و پایۀ اعتماد اجتماعی در جامعۀ انسانی دانسته می‌شود.[۲۶]

جلوگیری از خلاقیت و نوآوری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گاهی توجه افراطی بـه آداب و رسـوم و قواعد عرفی، موجب فراموشی اصول مهم‌تر در سبک زندگی می‌شود و حتی به خودآزاری افراد می‌انجامد. در این حالت، تلاش برای حفظ و کسب آبرو، احساس آزادی را در افراد به چالش می‌کشد و آنها در اثر پیروی ناخودآگـاه از الگوهای رایج، استعداد نوآوری و خلاقیت را از دست می‌دهند؛ فراگیری این وضعیت، موجب کُندی پیشرفت جامعه می‌شود.[۲۷]

آبرو در نظام کیفری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در نظام کیفری ایران رفتارهایی که به آبرو و احترام شخص لطمه وارد می‌کند جرم‌انگاری شده و دارای مجازات است. جرایم علیه آبرو و حیثیت معنوی اشخاص، مانند توهین، افترا، نشر اکاذیب و قذف، دسته‌ای از جرایم هستند که آسیب آنها به شرافت و اعتبار بزه‌دیده وارد می‌شود و ممکن است قابل جبران نباشد.[۲۸]

آبرو در فرهنگ و ادب فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آبرو در آثار شاعران بزرگ پارسی‌گو، به‌صورت اندرز و کارمایۀ زندگی بازنمایی شده است؛ ازجمله:[۲۹]

'
فردوسی
مریز آبروی ای برادر به کوی
که دهرت نریزد به شهر آبروی


'
صائب تبریزی
در حفظ آبرو ز گهر باش سخت‌تر
کین آب رفته باز نیاید به جوی خویش


'
بیدل دهلوی
سهل نبود در محیط دهر پاس اعتبار
آبرویی چون‌ گهر همراه سر داریم ما


'
حافظ
آبرو می‌رود ای ابر خطاشوی ببار
که به دیوان عمل نامه‌سیاه آمده‌ایم


آبرو در ضرب‌المثل‌های فارسی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد، ازجمله:

  1. آبرودار از آبرویش می‌ترسد، بی‌آبرو فکر می‌کند از او می‌ترسد؛
  2. آبروی گل، ز رنگ و بوی اوست؛
  3. آبرو سبزۀ بهاری نیست که دوباره سبز کند؛
  4. آبرو را خورده و حیا را بسته به کمر؛
  5. آبرویم را از سر جوی نیاورده‌ام؛
  6. بی‌آبرو که بیل برداشت، آبرودار باید فرار کند؛
  7. وقتی آبرو رفت، رو هم می‌رود؛
  8. آبرو شبدر نیست که دوباره سبز شود؛
  9. آبی که آبرو ببرد، در گلو مریز، از تشنگی بمیر و به کس آبرو نریز؛
  10. آبرو آب جو نیست؛
  11. آبرویم را از سر کوچه نیاوردم؛
  12. تا آبرو نریزی این آسیا نگردد؛
  13. تهیدستی آبرومندانه از دارایی بدون آبرو خوش‌تر است؛
  14. آبرو بهر نان نباید ریخت؛
  15. دست طمع چو پیش کسان می‌کنی دراز، پل بسته‌ای که بگذری از آبروی خویش؛
  16. آبرویت دست خودت است؛ پس مواظب باش؛
  17. هرکس آبروی کسی را ببرد، آبروی خود را پیش خدا برده است. [۳۰]

آبروپژوهی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور
تصویر جلد کتاب «هنر حفظ آبرو» از آرتور شوپنهاور
  1. دربارۀ آبرو مقالات فراوان و چند کتاب با نگاه دینی نوشته شده که از میان آنها می‌توان به کتاب‌های «نكته‌های قرآنی دربارۀ آبروداری و آبروريزی»، «آبروی مؤمن» و «نگاه اسلام به مسألۀ حفظ آبرو» اشاره کرد.
  2. کتاب «هنر حفظ آبرو» که توسط «آرتور شوپنهاور»، فیلسوف آلمانی نوشته شده، موضوع آبرو را با نگاه فلسفی و اخلاق مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد.[۳۱]
  3. کتاب «آبروی آب» حاوی گزیدۀ شعر شاعران معاصر در مدح حضرت ابوالفضل است که او را به‌دلیل فداکاری در راه عزت اسلام و زنده‌نگهداشتن آبروی دین، به‌عنوان آبرو و اعتبار آب معرفی می‌کند.[۳۲]

آبروی ملی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی کنش‌های جمعی و مفاهیم و اصول کلی دینی، اخلاقی، میهنی و فرهنگی که مربوط به سرنوشت جمعی و پیشرفت مادی و معنوی و اعتبار و اقتدار کشور هستند، با عنوان آبرو و عزت ملی یاد می‌شوند، برای مثال، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، از دفاع مقدس، قدرت نیروهای مسلح، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ نظام اسلامی، مقاومت ملت ایران، کار و تلاش بازاریان، سرمایه‌گذاری، انتخابات، وحدت، هویت ملی، اتحاد و انسجام ملی، کارگزاران نظام، استقلال کشور و خدمت به مردم با عنوان عزت و آبروی ملی یاد کرده است.[۳۳]

آبرو در فرهنگ غرب

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به باور پژوهشگران، امروزه در فرهنگ غرب و جهان‌بینی مدرنیته پول، سرمایه و موفقیت‌های شغلی و اقتصادی محور اعتبار و شأن اجتماعی بوده و مفهوم آبرو و شخصیت معنوی انسان فراموش شده است. در کشورهای غربی اگر فردی مورد اهانت قرار گیرد و مدعی بر باد رفتن آبرو و اعتبار معنوی خود شود، موضوع سرگرمی دیگران قرار می‌گیرد و از جانب دادگاه و حتی از جانب دوستان و وکیلان وی با بی‌اعتنایی روبه‌رو می‌شود. برای مثال در حقوق کیفری آمریکا، انگیزه‌ها و دعاوی مربوط به آبرو هیچ اهمیت و جایگاهی ندارد و اهانت به خودی خود قابل پیگرد قانونی نیست، زیرا لطمه واقعی به فرد شناخته نمی‌شود و طرف مورد اهانت باید بتواند صدمۀ مادی ناشی از آن را اثبات کند. در برخی از کشورهای اروپایی نیز از نظر اصول حقوقی امروزی، مباحث مربوط به آبرو، کهنه و قدیمی تلقی می‌شود.[۳۴]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ آبرو.
  2. ↑ «آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا.
  3. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133.
  4. ↑ شوپنهاور، هنر حفظ آبرو، 1401ش، ص7.
  5. ↑ چلبی، جامعه‌شناسی نظم، 1375، ص24.
  6. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.
  7. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص136-137.
  8. ↑ محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.
  9. ↑ محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص137.
  10. ↑ کهنه‌پوشی، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، 1387ش، ص82.
  11. ↑ «آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا.
  12. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص134.
  13. ↑ حرانی، تحف العقول، 1404ق، ج۱، ص۵۷.
  14. ↑ هاشمی خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، بی‌تا، ج 8، ص 38.
  15. ↑ محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص133-136.
  16. ↑ «آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه.
  17. ↑ سورۀ اسراء، آیۀ 70.
  18. ↑ «حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان.
  19. ↑ رفیع‌پور، وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۱.
  20. ↑ غفاری‌فر، «نظارت و کنترل اجتماعی»، 1381ش، ص92.
  21. ↑ محمدی، «مردمنگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص142.
  22. ↑ حمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.
  23. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص148.
  24. ↑ اشتهاردی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
  25. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص151.
  26. ↑ ابن‌مسکویه، کیمیای سعادت، 1375ش، ص169
  27. ↑ محمدی، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو معانی، مصادیق و کارکردها»، 1391ش، ص145.
  28. ↑ سنجری و احمدیان، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، 1400ش، ص63.
  29. ↑ «آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما.
  30. ↑ ایزدی، «ضرب‌المثل در مورد آبروداری»، وب‌سایت جم‌نما.
  31. ↑ «ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب سیتی.
  32. ↑ «معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتابراه.
  33. ↑ «آبروی ملی»، وب‌سایت دفتر حفظ ونشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
  34. ↑ رگر، پیتر و دیگران، ذهن بی‌خانمان نوسازی و آگاهی، 1394ش، ص73-77.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • «آبرو از حالت نسبی و جایگاه فرد در جامعه به دست می‌آید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ش.
  • «آبرو در شعر فارسی»، وب‌سایت گنج تاریخ ما، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • «آبرو»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • «آبروي شهروندان را حفظ كنيم»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
  • «آبروی ملی»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار ‌آیتالله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • ابن‌مسکویه، احمد بن محمد، کیمیای سعادت، تهران، نشر نقطه، ۱۳۷۵ش.
  • اشتهاردی، محمدمهدی، «اعتدال و نکوهش اسراف در سیرۀ پیشوایان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • ایزدی، حسین، «ضرب‌المثل در مورد آبروداری»، وب‌سایت جم‌نما، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • برگر، پیتر و دیگران، ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی، تهران، نی، ۱۳۹۴ش.
  • تقوی، سیدعباس، «آبرو؛ ناموس اخلاقی جامعه»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: خرداد ۱۳۹۶ش.
  • چلبی، مسعود، جامعه‌شناسی نظم، تهران، نی، ۱۳۷۵ش.
  • حرانی، ابن‌شعبه، تحف العقول، قم، مؤسسة النشر الاسلامي، ۱۴۰۴ق.
  • «حفظ آبرو در آموزه‌های دینی»، وب‌سایت روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دی ۱۳۹۹ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • رفیع‌پور، فرامرز؛ وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران، گروس، ۱۳۷۸ش.
  • سنجری، غلام‌علی و احمدیان، زهره، «جرایم علیه حیثیت در نظام حقوق کیفری ایران»، مجلۀ فقه و حقوق نوین، شمارۀ ۶، ۱۴۰۰ش.
  • شوپنهاور، آرتور، هنر حفظ آبرو، مترجم، علی عبداللهی، تهران، مرکز، ۱۴۰۱ش.
  • غفاری‌فر، حسن، «نظارت و کنترل اجتماعی»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ ۱۷، ۱۳۸۱ش.
  • کهنه‌پوشی، مصلح و فردوسی، آرام، «سرمايۀ اجتماعي و نقش آن در توسعه»، مجلۀ زریبار، سال دوازدهم، شمارۀ ۶۵ و ۶۶، بهار و تابستان ۱۳۸۷ش.
  • «ليست كتاب با موضوع آبرو و حيثيت»، وب‌سایت کتاب‌سیتی، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • محمدی، بیوک، «مردم‌نگاري معناشناختی از الگوي فرهنگی آبرو، معانی، مصادیق و کارکردها»، مجلۀ انسان‌شناسی، شماره ۱۷، پایز و زمستان ۱۳۹۱ش.
  • «معرفی و دانلود کتاب آبروی آب»، وب‌سایت کتاب‌راه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • نراقی، حسن، جامعه‌شناسی خودمانی، تهران، اختران، ۱۳۸۵ش.
  • هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج‌ البراعة فی شرح نهج البلاغة، تصحیح، ابراهیم میانجی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:آبرو&oldid=16752»