پرش به محتوا

پیش‌نویس:شخصیت‌پردازی فرهنگی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>امان الله فصیحی
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''شخصیت‌پردازی فرهنگی'''</big>؛ فرآیندی متکی بر بازتاب هویت جمعی، ارزش‌های بومی و نشانه‌های فرهنگی در ساخت و پرداخت کاراکتر.<br>
<big>'''شخصیت‌پردازی فرهنگی'''</big>؛ ساخت و پرداخت شخصیت با تکیه بر عناصر هویت فرهنگی.
 
شخصیت‌پردازی فرهنگی به فرآیند خلق و توسعه شخصیت‌ها اشاره دارد که در آن، [[فرهنگ]] به عنوان یک عنصر پایه‌ای، تعیین‌کننده و حیاتی در شکل‌گیری [[هویت]]، باورها، ارزش‌ها، رفتارها و حتی تعارضات شخصیت عمل می‌کند. در این نوع [[شخصیت‌پردازی]]، فرد جدا از بستر فرهنگی‌اش تصور نمی‌شود. فرهنگ مانند خون در رگ‌های [[شخصیت]] جریان دارد و بر تمام جنبه‌های [[زندگی]] او تأثیر می‌گذارد. این کار باعث می‌شود شخصیت‌ها عمیق، باورپذیر و وابسته به یک زمینه‌ اجتماعی خاص شوند. در شخصیت‌پردازی فرهنگی، یک کاراکتر ساده به یک نشانۀ فرهنگی تبدیل می‌شود که [[ارزش‌های اجتماعی]] را تقویت و الگوهای رفتاری مثبت را ترویج می‌کند.


شخصیت‌پردازی فرهنگی، پُلی میان [[خلاقیت هنری]] و [[میراث فرهنگی]] یک جامعه بوده و با بهره‌گیری از عناصر [[هویت ملی]]، [[اسطوره‌ها]]، روایت‌های تاریخی، [[ارزش‌های دینی]] و [[سنت‌های اجتماعی]]، شخصیت‌هایی می‌آفریند که نه‌تنها نقش‌آفرینان یک [[داستان]]، [[فیلم]] یا [[اثر هنری]] هستند بلکه به‌عنوان بازتابی از [[تجربۀ زیسته]] و [[ذهنیت جمعی جامعه|حافظه جمعی]] نیز عمل می‌کنند. در این شیوه، خالق اثر با استفاده از [[نمادها]]، [[گویش‌ها]]، [[رفتارهای اجتماعی]]، [[الگوهای تربیتی]] و دغدغه‌های واقعی مردم، به [[شخصیت]] عمق و باورپذیری می‌بخشد و او را از یک «کاراکتر ساده» به یک «[[نشانۀ فرهنگی]]» تبدیل می‌کند که  ارزش‌های مشترک را تقویت، الگوهای رفتاری مثبت را ترویج و پیوند میان گذشته و امروز از راه [[قصه]] و [[هنر]] ایجاد می‌کند.
==تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی==
==تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیت‌هایی است که در بستر [[فرهنگ]] و [[جهان‌بینی]] یک جامعه شکل گرفته و حامل پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی آن هستند.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> این فرآیند که شیوه‌ای از بازنمایی [[هویت]] در [[زندگی|زندگی روزمره]] محسوب می‌شود، در طول [[زندگی]] فرد، از [[کودکی]] مانند خو گرفتن با [[عروسک‌ها]] یا [[انیمیشن‌های بومی]] تا [[بزرگسالی]] مانند الهام پذیرفتن از [[قهرمانان فرهنگی]] ادامه می‌یابد. [[شخصیت فرهنگی]]، که محصول این فرآیند است، به‌مثابه تجسم فرهنگ در [[سبک زندگی]] افراد عمل می‌کند. این شخصیت‌ها گاه بازتابی از انسان‌های عادی و واقعی هستند و گاه فراتر از واقعیت رفته، به اسطوره‌ها یا [[نمادهای فرهنگیِ]] الهام‌بخش تبدیل می‌شوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref> بر این اساس، هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک ملت به شمار می‌رود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref>
شخصیت‌پردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیت‌ها در بستر [[فرهنگ]] و با هدف انتقال پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی است.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> این فرآیند از بازنمایی [[هویت]]، در طول [[زندگی]] فرد، از [[کودکی]] مانند خو گرفتن با [[عروسک|عروسک‌ها]] یا [[انیمیشن|انیمیشن‌ها]] تا [[بزرگ‌سالی]] مانند الهام گرفتن از قهرمان‌ها ادامه می‌یابد. [[شخصیت فرهنگی]]، مانند تجسم فرهنگ در [[سبک زندگی]] عمل می‌کند. این شخصیت‌ها گاه بازتابی از انسان‌های واقعی هستند و گاه به نمادهای فرهنگیِ الهام‌بخش تبدیل می‌شوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref> هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک جامعه است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref>
 
==الگوهای شخصیت‌پردازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی در جهان با مدل‌های متفاوتی دنبال می‌شود. برای نمونه مدل آمریکایی بر جذابیت بصری، روایت جهانی و اقتصاد کاراکتر، با هدف خلق شخصیت‌های تجاریِ فراگیر و تأکید بر [[فردگرایی]] و قهرمان‌گرایی تمرکز دارد.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.]</ref> مدل ژاپنی در [[انیمه]] و [[مانگا]] بر عمق شخصیت، هستی‌شناسی، [[روابط اجتماعی]]، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.<ref> [https://cyberpajooh.com/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86/ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.]</ref> مدل ایرانی، بر [[تربیت]] و [[الگوسازی]] تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزش‌های معنوی، اخلاقی و تمدنی برای هم‌ذات‌پنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref>
==انتقال پیام==
شخصیت‌پردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل می‌کند.


==مدل‌ها در شخصیت‌پردازی فرهنگی==
در شیوۀ مستقیم، ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت از طریق توصیف ذهنیت، واگویه‌های درونی<ref>Monologue</ref> یا بیان مستقیم عقاید ارائه می‌شود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref>  
شخصیت‌پردازی فرهنگی پدیده‌ای جهانی است که در هر بستر فرهنگی، با مدل و اهداف متفاوتی دنبال می‌شود. برای نمونه [[مدل آمریکایی]] بر جذابیت بصری، روایت جهانی و [[اقتصاد کاراکتر]]، با هدف خلق [[شخصیت‌های تجاریِ]] فراگیر و تأکید بر [[فردگرایی]] و [[قهرمان‌گرایی]] تمرکز دارد.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.]</ref> [[مدل ژاپنی]] (در [[انیمه]] و [[مانگا]]) بر عمق شخصیت، مفاهیم فلسفی و هستی‌شناسانه و تأکید بر [[روابط اجتماعی]]، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.<ref> [https://cyberpajooh.com/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86/ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.]</ref> [[مدل ایرانی]]، ریشه‌دار در [[فرهنگ اسلامی‌ایرانی]]، بر نقش [[تربیتی]] و [[الگوسازی]] تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزش‌های [[معنوی]]، اخلاقی و [[تمدنی]] برای همذات‌پنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref>
==شیوه‌های انتقال پیام و هویت فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل می‌کند. در شیوۀ مستقیم، ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت به‌صورت آشکار و بی‌واسطه، از طریق توصیف ذهنیت، واگویه‌های درونی<ref>Monologue</ref> یا بیان مستقیم عقاید ارائه می‌شود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref> در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی شخصیت پی می‌برد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref> گفت‌وگو و زبان،<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> ظاهر و پوشش<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref> و نام‌گذاری<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref> شخصیت اعمال می‌شود.


در رسانه‌های چندرسانه‌ای، روش‌های غیرمستقیم، به‌ویژه از طریق تکنیک‌های بصری و شنیداری خاصی اجرا می‌شوند تا پیام هویتی را سریع‌تر و مؤثرتر منتقل کنند:
در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی شخصیت پی می‌برد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref> گفت‌وگو و زبان،<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> ظاهر و پوشش<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref> و نام‌گذاری<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref> شخصیت اعمال می‌شود. امروزه روش‌های غیرمستقیماز طریق تکنیک‌های بصری و شنیداری خاصی اجرا می‌شوند تا پیام هویتی را سریع‌تر و مؤثرتر منتقل کنند:


* '''زبان رنگ:''' استفاده از رنگ‌های نمادین پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref>
*'''زبان رنگ:''' استفاده از رنگ‌های نمادین پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref>
* '''طراحی فرم:''' اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی به‌کار می‌روند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref>
*'''طراحی فرم:''' اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی به‌کار می‌روند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref>
* '''صدا و موسیقی:''' دوبلاژ، لهجه و لحن صدا [[هویت فرهنگی]] شخصیت را تثبیت می‌کند و [[موسیقی]] زمینه به القای احساسات کمک می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref>
*'''صدا و موسیقی:''' دوبلاژ، لهجه و لحن صدا [[هویت فرهنگی]] شخصیت را تثبیت می‌کند و [[موسیقی]] زمینه به القای احساسات کمک می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref>


==الگوسازی فرهنگی و کارکرد راهبردی==
==کارکردهای شخصیت‌پردازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی عنصری محوری برای [[انسجام هویتی]] جامعه تلقی می‌شود.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> یک رویکرد، الگوی مطلوب را دربرگیرندهٔ معیارهایی چون قهرمانِ حامل هویت اصیل جامعه، تصویرسازی امیدبخش، فتوت و جوانمردی و تلفیق اقتدار و لطافت می‌داند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> همچنین، کارکردهای راهبردی مانند بازتولید تقدس با هدف حفظ بنیان‌های اعتقادی و معرفی چهره‌های ناشناخته به‌عنوان یک مزیت رقابتی در [[جنگ روایت‌ها]] برای این فرآیند تعریف می‌شود.<ref> [https://ar.rasanews.ir/fa/news/78092/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9 «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.]</ref>
[[شخصیت‌پردازی فرهنگی]] می‌تواند کارکردهای زیر را در پی داشته باشد:


==شخصیت‌پردازی در بازار و صنعت فرهنگی==
*'''انسجام هویتی''': تقویت حس تعلق فرهنگی<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
شخصیت‌پردازی فرهنگی می‌تواند به [[تجاری‌سازی]] و [[توسعه اقتصادی]] [[محصولات فرهنگی]] منجر شود. در این راستا، خلق یک کاراکتر محوری با پشتوانه هویتی، امکان جامعیت فرهنگی در محصول و تولید طیف وسیعی از محصولات جانبی را فراهم می‌آورد. این کاراکترهای ارزش‌بنیاد، که حامل پیام هویت فرهنگی و ملی هستند، در صورت موفقیت، جذابیت تجاری کسب کرده و منجر به تولید انبوه توسط سرمایه‌گذاران می‌شوند. موفقیت یک شخصیت در بازار، مستلزم روایت‌پردازی و دیده شدن گسترده در رسانه‌ها است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref> همچنین، پرهیز از ارائه تصویری فرابشری، عاملی برای تضمین الگوپذیری عملی دانسته می‌شود.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
*'''جنگ روایت‌ها''': مقابله با [[تهاجم فرهنگی]]<ref> [https://ar.rasanews.ir/fa/news/78092/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9 «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.]</ref>
*'''بازتولید ارزش‌ها''': انتقال [[میراث فرهنگی]] به نسل‌ جدید
*'''الگوسازی''': ارائه الگوهای رفتاری مطلوب<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>


==شخصیت‌پردازی فرهنگی در حوزه‌های فرهنگی ایران==
==شخصیت‌پردازی فرهنگی در ایران==


=== فیلم‌نامه  و سینما ===
===فیلم‌نامه  و سینما===
شخصیت‌پردازی در [[فیلم‌نامه]] به ساخت و توصیف ویژگی‌های جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیت‌ها اطلاق می‌شود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپ‌سازی و پرداختن به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزه‌های شخصیت است.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا [[سبک زندگی]] محسوب می‌شود.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref> همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم [[بافت فرهنگی]]، [[طبقهٔ اجتماعی]] و سطح سواد شخصیت است.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
شخصیت‌پردازی در [[فیلم‌نامه]] به ساخت و توصیف ویژگی‌های جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیت‌ها اطلاق می‌شود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپ‌سازی و پرداختن به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزه‌های شخصیت است.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا [[سبک زندگی]] محسوب می‌شود.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref> همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم [[بافت فرهنگی]]، [[طبقهٔ اجتماعی]] و سطح سواد شخصیت است.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>


در [[سینمای ایران]]، آثاری دربارۀ [[مفاخر ملی]] و چهره‌های [[دفاع مقدس]] تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> فیلم‌های پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «[[آسمان غرب]]» را متمرکز بر توانایی‌های فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشه‌های رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزش‌ها عنوان شده است.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
در [[سینمای ایران]]، آثاری دربارۀ [[مفاخر ملی]] و چهره‌های [[دفاع مقدس]] تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> فیلم‌های پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «[[آسمان غرب]]» را متمرکز بر توانایی‌های فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشه‌های رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزش‌ها عنوان شده است.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>


=== ادبیات داستانی ===
===ادبیات داستانی===
در [[ادبیات داستانی]]، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمان‌های شخصیت همذات‌پندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد.<ref>[https://www.ravi-inst.com/blog/literature/characterization-of-the-story/ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.]</ref> محورهای فرهنگی در این روایت‌ها شامل موارد زیر است:
در [[ادبیات داستانی]]، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمان‌های شخصیت همذات‌پندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد.<ref>[https://www.ravi-inst.com/blog/literature/characterization-of-the-story/ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.]</ref> محورهای فرهنگی در این روایت‌ها شامل موارد زیر است:


* '''زیرساخت باور و اعتقادات:''' تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات به‌عنوان عامل اصلی تفاوت‌های هویتی.
*'''زیرساخت باور و اعتقادات:''' تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات به‌عنوان عامل اصلی تفاوت‌های هویتی.
* '''هویت فرهنگی:''' آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
*'''هویت فرهنگی:''' آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
* '''تحول فرهنگی-اعتقادی:''' نمایش شخصیت‌های پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها می‌شوند.
*'''تحول فرهنگی-اعتقادی:''' نمایش شخصیت‌های پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها می‌شوند.
* '''انطباق هویتی:''' تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
*'''انطباق هویتی:''' تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
* '''ساختار روایت ارزشی:''' استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.<ref>[https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
*'''ساختار روایت ارزشی:''' استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.<ref>[https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>


=== بازی و سرگرمی ===
===بازی و سرگرمی===
در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از [[ادبیات]]، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید می‌شود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیت‌سازی و شیوه‌های ارائه است. مؤلفه‌های خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>
در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از [[ادبیات]]، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید می‌شود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیت‌سازی و شیوه‌های ارائه است. مؤلفه‌های خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>


=== انیمیشن ===
===انیمیشن===
شخصیت‌پردازی در [[انیمیشن]]، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیال‌پردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت به‌کار گرفته می‌شود.<ref>[https://virgool.io/@samanamash/%DB%B5-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-qm4ex اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.]</ref> تکنیک‌های فیلم‌نامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین  و عمق روان‌شناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیت‌ها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها و پرهیز از آرمان‌گرایی محض تأکید می‌شود؛ چون مانع باورپذیری است.<ref>[https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref>
شخصیت‌پردازی در [[انیمیشن]]، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیال‌پردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت به‌کار گرفته می‌شود.<ref>[https://virgool.io/@samanamash/%DB%B5-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-qm4ex اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.]</ref> تکنیک‌های فیلم‌نامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین  و عمق روان‌شناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیت‌ها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها و پرهیز از آرمان‌گرایی محض تأکید می‌شود؛ چون مانع باورپذیری است.<ref>[https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref>


=== '''توسعۀ محصولات کودک و نوجوان''' ===
==='''توسعۀ محصولات کودک و نوجوان'''===
در راستای حمایت از [[هویت‌سازی]] کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند [[پارس آرا]] با هدف کشف و شناسایی شخصیت‌ها که چاه‌های نفت محتوایی نیز نامیده شده‌اند، برگزار می‌شود. در این فرآیند، طرح‌های برگزیده بر اساس بن‌مایه‌های فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref>
در راستای حمایت از [[هویت‌سازی]] کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند [[پارس آرا]] با هدف کشف و شناسایی شخصیت‌ها که چاه‌های نفت محتوایی نیز نامیده شده‌اند، برگزار می‌شود. در این فرآیند، طرح‌های برگزیده بر اساس بن‌مایه‌های فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref>


خط ۵۰: خط ۵۵:
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==  
==منابع==  
{{آغاز منابع}}
*آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
*آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
*«ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
*«ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
خط ۷۱: خط ۷۷:
*نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
*نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
*یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
*یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
*
{{پایان منابع}}

نسخهٔ کنونی تا ۸ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۴۶

شخصیت‌پردازی فرهنگی؛ ساخت و پرداخت شخصیت با تکیه بر عناصر هویت فرهنگی.

شخصیت‌پردازی فرهنگی به فرآیند خلق و توسعه شخصیت‌ها اشاره دارد که در آن، فرهنگ به عنوان یک عنصر پایه‌ای، تعیین‌کننده و حیاتی در شکل‌گیری هویت، باورها، ارزش‌ها، رفتارها و حتی تعارضات شخصیت عمل می‌کند. در این نوع شخصیت‌پردازی، فرد جدا از بستر فرهنگی‌اش تصور نمی‌شود. فرهنگ مانند خون در رگ‌های شخصیت جریان دارد و بر تمام جنبه‌های زندگی او تأثیر می‌گذارد. این کار باعث می‌شود شخصیت‌ها عمیق، باورپذیر و وابسته به یک زمینه‌ اجتماعی خاص شوند. در شخصیت‌پردازی فرهنگی، یک کاراکتر ساده به یک نشانۀ فرهنگی تبدیل می‌شود که ارزش‌های اجتماعی را تقویت و الگوهای رفتاری مثبت را ترویج می‌کند.

تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیت‌ها در بستر فرهنگ و با هدف انتقال پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی است.[۱] این فرآیند از بازنمایی هویت، در طول زندگی فرد، از کودکی مانند خو گرفتن با عروسک‌ها یا انیمیشن‌ها تا بزرگ‌سالی مانند الهام گرفتن از قهرمان‌ها ادامه می‌یابد. شخصیت فرهنگی، مانند تجسم فرهنگ در سبک زندگی عمل می‌کند. این شخصیت‌ها گاه بازتابی از انسان‌های واقعی هستند و گاه به نمادهای فرهنگیِ الهام‌بخش تبدیل می‌شوند.[۲] هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک جامعه است.[۳]

الگوهای شخصیت‌پردازی فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی فرهنگی در جهان با مدل‌های متفاوتی دنبال می‌شود. برای نمونه مدل آمریکایی بر جذابیت بصری، روایت جهانی و اقتصاد کاراکتر، با هدف خلق شخصیت‌های تجاریِ فراگیر و تأکید بر فردگرایی و قهرمان‌گرایی تمرکز دارد.[۴] مدل ژاپنی در انیمه و مانگا بر عمق شخصیت، هستی‌شناسی، روابط اجتماعی، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.[۵] مدل ایرانی، بر تربیت و الگوسازی تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزش‌های معنوی، اخلاقی و تمدنی برای هم‌ذات‌پنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.[۶]

انتقال پیام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل می‌کند.

در شیوۀ مستقیم، ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت از طریق توصیف ذهنیت، واگویه‌های درونی[۷] یا بیان مستقیم عقاید ارائه می‌شود.[۸]

در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی شخصیت پی می‌برد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،[۹] گفت‌وگو و زبان،[۱۰] ظاهر و پوشش[۱۱] و نام‌گذاری[۱۲] شخصیت اعمال می‌شود. امروزه روش‌های غیرمستقیماز طریق تکنیک‌های بصری و شنیداری خاصی اجرا می‌شوند تا پیام هویتی را سریع‌تر و مؤثرتر منتقل کنند:

  • زبان رنگ: استفاده از رنگ‌های نمادین پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.[۱۳]
  • طراحی فرم: اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی به‌کار می‌روند.[۱۴]
  • صدا و موسیقی: دوبلاژ، لهجه و لحن صدا هویت فرهنگی شخصیت را تثبیت می‌کند و موسیقی زمینه به القای احساسات کمک می‌کند.[۱۵]

کارکردهای شخصیت‌پردازی فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی فرهنگی می‌تواند کارکردهای زیر را در پی داشته باشد:

شخصیت‌پردازی فرهنگی در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فیلم‌نامه و سینما

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی در فیلم‌نامه به ساخت و توصیف ویژگی‌های جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیت‌ها اطلاق می‌شود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپ‌سازی و پرداختن به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزه‌های شخصیت است.[۱۹] هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا سبک زندگی محسوب می‌شود.[۲۰] همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم بافت فرهنگی، طبقهٔ اجتماعی و سطح سواد شخصیت است.[۲۱]

در سینمای ایران، آثاری دربارۀ مفاخر ملی و چهره‌های دفاع مقدس تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها[۲۲] فیلم‌های پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «آسمان غرب» را متمرکز بر توانایی‌های فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشه‌های رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزش‌ها عنوان شده است.[۲۳]

ادبیات داستانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در ادبیات داستانی، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمان‌های شخصیت همذات‌پندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد.[۲۴] محورهای فرهنگی در این روایت‌ها شامل موارد زیر است:

  • زیرساخت باور و اعتقادات: تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات به‌عنوان عامل اصلی تفاوت‌های هویتی.
  • هویت فرهنگی: آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
  • تحول فرهنگی-اعتقادی: نمایش شخصیت‌های پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها می‌شوند.
  • انطباق هویتی: تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
  • ساختار روایت ارزشی: استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.[۲۵]

بازی و سرگرمی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از ادبیات، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید می‌شود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیت‌سازی و شیوه‌های ارائه است. مؤلفه‌های خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.[۲۶]

انیمیشن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شخصیت‌پردازی در انیمیشن، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیال‌پردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت به‌کار گرفته می‌شود.[۲۷] تکنیک‌های فیلم‌نامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین و عمق روان‌شناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیت‌ها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها و پرهیز از آرمان‌گرایی محض تأکید می‌شود؛ چون مانع باورپذیری است.[۲۸]

توسعۀ محصولات کودک و نوجوان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در راستای حمایت از هویت‌سازی کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند پارس آرا با هدف کشف و شناسایی شخصیت‌ها که چاه‌های نفت محتوایی نیز نامیده شده‌اند، برگزار می‌شود. در این فرآیند، طرح‌های برگزیده بر اساس بن‌مایه‌های فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.[۲۹]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  2. ↑ یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.
  3. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.
  4. ↑ «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.
  5. ↑ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.
  6. ↑ «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.
  7. ↑ Monologue
  8. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.
  9. ↑ ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.
  10. ↑ میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.
  11. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.
  12. ↑ نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.
  13. ↑ زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.
  14. ↑ زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.
  15. ↑ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.
  16. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. ↑ «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.
  18. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  19. ↑ میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.
  20. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  21. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  22. ↑ «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.
  23. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  24. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.
  25. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  26. ↑ «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
  27. ↑ اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.
  28. ↑ حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.
  29. ↑ رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
  • «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
  • «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش.
  • اشرفی، سمانه، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش.
  • ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش.
  • «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش.
  • «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش.
  • بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش.
  • «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش.
  • حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش.
  • درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش.
  • رازدشت تازکند، زینب، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش.
  • رضایی، فریبا، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش.
  • زریابی یکتا، حسن، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش.
  • «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش.
  • «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش.
  • «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه و ویژگی‌های یک شخصیت‌پردازی خوب»، وب‌سایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش.
  • «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش.
  • میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش.
  • نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
  • یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:شخصیت‌پردازی_فرهنگی&oldid=16707»