در حال ویرایش پیش‌نویس:قندهار

'''<big>قندهار</big>'''؛ ولایتی در جنوب و جنوب‌شرق افغانستان.

قندهار، از ولایات تاریخی و پرجمعیت افغانستان است. این ولایت به‌دلیل داشتن دشت‌هاى وسيع و باغ‌هاى فراوان میوه به‌خصوص انار، شهرت جهانی دارد. این ولایت نقش مهمی در تحولات اخیر افغانستان داشته و پایگاه ملاعمر رهبر درگذشتۀ طالبان و محمدحسن آخوند، رهبر فعلی طالبان است. 
==نام‌گذاری==
برخی قندهار را برگرفته از نام اسکندر می‌دانند و معقدند اسکندر پس از تصرف این مناطق، اسکندریه‌ای در اینجا بنا کرد که به زبان محلی «اسکندرهار» نامیده می‌شد و به‌مرور زمان به‌صورت اسکندریه، الکزندره، کندهاره و کندهار شد که معرّب آن قندهار می‌شود.<ref>یمین، افغانستان تاریخی، 1388ش، ص۲۰۸؛ انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۳۷.</ref> برخی دیگر آن را مترادف «معبد» و «پرستشگاه» می‌دانند، زیرا در سانسکریت کملۀ «هار» به معنی معبد است و به‌صورت پسوند در اسامی شهرها آمده مثل قندهار، ننگرهار.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۳۵.</ref> برخی دیگر نیز آن را از نام یونانی شهر گُندُفاریا، برگرفته از نام گُندُفَر، فرمانروای پارتیِ هند می‌دانند که سکه‌هایش در قندهار است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3174437/%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 تقی‌زاده، «قندهار؛ ولایتی با معماری زیبا در افغانستان»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> در کتاب اوستا از این منطقه به‌نام «هراوارتی» یاد شده و اسم «آراکوزیا» هم به آن اطلاق شده است.<ref>جیلانی، جغرافیای ولایات افغانستان، ۱۳۷۹ش، ص۱۳۰.</ref>
==تاریخچه==
برخی ساخت قندهار را به لهراسپ‌شاه نسبت داده‌ند. برخی نیز معتقدند اسکندر مقدونی در سال ۳۲۹ق.م پس از فتح هرات و سپری کردن زمستان در سیستان، وارد ناحیه‌ای شد که به‌نام او اسکندریه (قندهار امروزی) نامیده شد.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
 پس از اسلام، قندهار جزئی از خراسان بزرگ به‌شمار می‌آمد. این شهر دوبار ویران شده است. اولین بار به‌دست مغولان و بار دیگر در پایان سدۀ هشتم هجری به‌دستور تیمور گورکانی. در اوایل سدۀ شانزدهم میلادی مغولان هند قندهار را گرفتند و دویست سال بر آن حکومت کردند. طی این مدت کابل، هرات و قندهار بارها میان مغول‌ها، صفویان و ترکان و ازبکان شمال دست‌به‌دست شدند.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref> خوشحال‌خان خُتَک پشتون علیه سلطۀ بابری‌ها قیام کرد. دولت صفوی که در جنوب و غرب خراسان حکومت می‌کرد در برابر مخالفت و قیام‌ها از پا درآمد. میرویس‌خان هوتک از قبیلۀ غلجایی پشتون به تسلط گرگین‌خان حاکم گرجی‌الاصل صفوی در ۱۷۰۹م در قندهار پایان داد و دولت مستقل هوتکی را بنیانگذاری کرد.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
 حکومت غلجایی قندهار در ۱۷۳۸م به‌دست نادر افشار پایان داده شد. پس از قتل نادر در ۱۷۴۷م، احمدشاه ابدالی، با نیروی ۶ هزار نفری به سوی قندهار آمد و لویه‌جرگه‌ای را در مزار شیرسرخ قندهار برای انتخاب یک رهبر ملی از میان خود افغان‌ها تشکیل داد و سرانجام بعد از ۹ روز، خود او به‌عنوان پادشاه خراسان تعیین شد. او در سال۱۷۵۳م یا ۱۷۵۴م شهر کنونی قندهار را ساخت و ‌نام آن را «احمدشاهی» گذاشت و به آن لقب «اشرف‌البلاد» داد.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
==جمعیت‌شناسی==
===۱. ساکنین===
طبق آمار مرکز احصائیۀ ملی کشور در سال ۱۳۹۹ش، ولایت قندهار ۱ میلیون و ۳۹۹ هزار و ۵۹۴ نفر جمعیت دارد که ۷۱۳ هزار و ۳۰۰ نفر آن را مردان و ۶۸۶ هزار و ۲۴۲ نفر آن را زنان تشکیل می‌دهند. ۵۲۳ هزار و ۲۵۹ نفر آن ساکن شهرها و ۸۷۶ هزار ۳۳۵ نفر هم در روستا زندگی می‌کنند.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۹.</ref>
اقوام ساکن در قندهار را پشتون‌‌، تاجیک، بلوچ، آیماق، هزاره و تعداد کمی هم هندو تشکیل می‌دهند. پشتون‌ها ۷۰ درصد جمعیت را شامل می‌شوند.<ref>[https://hamsenfi.com/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.html ماهوره، «معرفی ولایت قندهار افغانستان»، هم‌صنفی سایت دانشجویان افغانستان.]</ref>
===۲. دین و مذهب===
آیین‌های بودایی و زرتشتی، ادیان گذشتۀ رایج در قندهار بوده که آثار تفکر بودایی در کتیبۀ آشوکا و زرتشتی در بقایای آتشکده‌های مجوسی یافت شده است.<ref>جهان‌بخت، سفر قندهار، ۱۳۸۹ش، ص۸۷.</ref> امروزه نیز مردم قندهار پیرو مذهب تسنن و تشیع هستند.<ref>دولت‌‌آبادی، شناسنامۀ افغانستان، ۱۳۷۱ش، ص۸۸.</ref>
===۳. زبان===
زبان مردم قندهار، پشتو و دری است.<ref>دولت‌‌آبادی، شناسنامۀ افغانستان، ۱۳۷۱ش، ص۸۸.</ref>
==جغرافیا==
===۱. موقعیت===
قندهار در جنوب و جنوب‌شرق افغانستان واقع شده و از شمال با ولایت ارزگان، از جنوب و جنوب‌شرق با ایالت بلوچستان پاکستان، از شمال‌شرق با ولایت زابل و از غرب با ولایت هلمند هم‌مرز است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3174437/%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 تقی‌زاده، «قندهار؛ ولایتی با معماری زیبا در افغانستان»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref>
===۲. آب‌وهوا===
قندهار دارای آب‌وهوای خشک بوده و تغییر دمای شب‌وروز در آن زیاد است. در بعضی روزهای فصل تابستان میزان گرما در قندهار به ۴۵ درجه می‌رسد ولی به‌دلیل زمین‌های وسیع کشاورزی، باغ‌های فراوان و آب‌های جاری رود ارغنداب، هوای این منطقه معتدل‌تر شده و گرمای آن قدری قابل‌تحمل‌تر می‌شود. بارش برف در این ولایت به‌ندرت اتفاق می‌افتد اما باران فراوان دارد.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۷۲.</ref>
===۳. منابع آبی===
دریاهای (رود) ارغستان، ارغنداب، ترنگ، دَهلَه، معروف و ناوه در این ولایت جریان دارد.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
==اقتصاد==
===۱. محصولات کشاورزی===
قندهار از نظر تولید انواع میوه‌جات در افغانستان موقعیت ممتازی دارد و به «باغستان افغانستان» مشهور است. میوه‌های آن شامل گردو، توت، شکرپاره، بادام، سیب، شفتالو (هلو)، زردآلو، انجیر، انگور و انار است.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۳۵-۳۳۶.</ref> انار قندهار به شیرینی و خوشمزه‌ بودن در جهان مشهور است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3174437/%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 تقی‌زاده، «قندهار؛ ولایتی با معماری زیبا در افغانستان»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> مرغوب‌ترین نوع انار قندهار در منطقۀ تگاب به‌عمل می‌آید که به «انار بی‌دانه» معروف است.<ref>[http://atis.af/kandahar-province/ محمدی، «معرفی ولایت قندهار»، وب‌سایت سیستم‌معلوماتی و گردشگری افغانستان.]</ref>
از دیگر محصولات کشاورزی این ولایت پنبه، گندم، جو، ارزن، جواری (ذرت)، برنج، نخود، ماش، مُشُنگ، کنجد، بادرنگ (گوجه)، بادنجان را می‌توان نام برد.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۳۶.</ref>
===۲. دامداری===
قندهار به‌دلیل اینکه دارای ۳۰۴۶۴ هکتار مرتع و چراگاه است دامداری در آن رونق خاصی دارد. همچنین در برخی ولسوالی‌های آن کرم ابریشم پرورش داده می‌شود.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۳۶.</ref>
===۳. معدن===
این ولایت دارای معادن آهن، سرب و جَسْت، نقره، سیمان، طلا، اورانیوم، همچنین سنگ‌های قیمتی چون شاه‌مقصود و لَعل پیازی است.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۷۳-۷۶.</ref>
===۴. صنایع دستی===
صنایع دستی نقش مهمی در اقتصاد خانواده‌های قندهار دارد. خامک‌دوزی، پارچه‌بافی، کشمیره‌های نخی، ابریشم‌دوزی، کلاه‌دوزی، قالین‌بافی، گلیم‌بافی، نمدمالی، تسبیح‌سازی، کاشی‌کاری، سفال‌گری، زرگری و مس‌گری از صنایع دستی قندهار است.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۳۶.</ref>
==فرهنگ و هنر==
===۱. آداب‌ورسوم===
اَتَنْ، یکی از رسم‌های اصیل در این ولایت است که به مناسبت خوشی‌های سال و محافل به اجرای آن می‌پردازند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/7983523/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%7C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «معرفی ولایت قندهار افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
===۲. ورزش‌های محلی===
ورزش کرکت، علاقه‌مندان زیادی در این ولایت دارد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/7983523/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%7C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «معرفی ولایت قندهار افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
===۳. چهره‌ها و مشاهیر===
میرویس هوتک (بنیانگذار سلسلۀ هوتکیان)، احمد شاه درانی (بنیانگذار امپراتوری درانی)، دوست‌محمد خان (بنیانگذار سلسله بارک‌زائی)، محمد‌ایوب خان (فاتح نبرد میوند)،<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref> عبدالحى حبيبى، مولوى احمد قندهارى، محمدحسین طالب قندهاری، علامه عبدالحق قندهارى، غلام‌محمد طرزی<ref>[https://hamsenfi.com/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.html ماهوره، «معرفی ولایت قندهار افغانستان»، هم‌صنفی سایت دانشجویان افغانستان.]</ref> و محمدآصف محسنی قندهاری از چهره‌های نامدار قندهار هستند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A2%D8%B5%D9%81_%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C_%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C «محمدآصف محسنی قندهاری»، ویکی‌شیعه.]</ref>
===۴. موسیقی===
موسیقی محلی قندهار متأثر از موسیقی هندی است و هنرمندان آن از آلات موسیقی مانند هارمونیه، رباب و طبله استفاده می‌کنند و معروف‌ترین آوازخوان قندهاری عبدالرئوف قندهاری بود که با رادیو تلویزیون هم همکاری داشت.<ref>مددی، سرگذشت موسیقی معاصر افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۱.</ref>
==آموزش==
===۱. مکاتب===
قندهار طبق آمار سال ۱۳۹۸ش مرکز احصائیه، ۴۷۰ مکتب و لیسه (دبیرستان) دولتی<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۶۵-۶۶.</ref> و  ۳۹ مکتب خصوصی<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۶۹.</ref> داشته و بیش از ۱۰۰ هزار شاگرد در آنها مشغول به تحصیل بودند.
===۲. دانشگاه‌ها===
قندهار دارای یک دانشگاه دولتی با ۸۶۲۱ دانشجو و ۲۴۲ استاد<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۹۷.</ref> و چهار دانشگاه خصوصی به‌نام‌های ملالی، بینوا، سبا و میرویس نیکه است.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۱۰۳.</ref>
===۳. مدرسه دینی و مسجد===
قندهار، یک مدرسه دینی با ۱۱۲۰ محصل و ۴ استاد دارد.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۷۵.</ref> همچنین ۸۶۲۹ مسجد دارد که از این تعداد ۸۵۲۳ غیررسمی و مابقی رسمی است.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۱۱۹.</ref>
==تقسیمات کشوری==
قندهار ۵۴۸۴۴ کیلومتر مربع مساحت دارد.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۹.</ref> از بزرگترین ولايات افغانستان است که علاوه بر مرکز، ١٨ ولسوالی (شهرستان) دارد و عبارت است از: شهر قندهار (مرکز)، ‌ارغنداب، ارغستان، دامان، پند، غورک، خاکریز، میوند، میانشین، معروف، نیش، پنجوایی، شاولیکوت، شورابک، ریگستان، تخته پل، ژری.<ref>[http://atis.af/kandahar-province/ محمدی، «معرفی ولایت قندهار»، وب‌سایت سیستم‌معلوماتی و گردشگری افغانستان.] </ref>
==گردشگری==
قندهار دارای آثار باستانی و گردشگری بسیاری است که برخی از آنها عبارت‌اند از:
۱. «تپۀ مَنْدی‌گَک»: در 50 کلیومتری شمال‌غربی شهر قندهار واقع شده که حاکی از تمدن ۵ هزار سالۀ این قسمت دارد.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۱.</ref>
۲. پنْجوایی: به معنی پنج رود، مجموعۀ دهکده‌های سرسبز و آباد در جنوب‌غرب قندهار فعلی و در سمت چپ رودخانۀ ارغنداب است.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۲۴۸.</ref>
۳. شمشیر غار: غاری که در ناحیۀ پنجوایی و در حدفاصل دو قریۀ صالحان و شیخ قلندر در کمرگاه کوه واقع شده است.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۲۴۸.</ref>
۴. کتیبۀ آشوکا: کتیبه‌ای که منسوب است به آشوکای بزرگ (۲۷۳ تا ۲۳۲ق.م) و به دو زبان یونانی و آرامی در ورودی شهر کهنۀ قندهار کشف شد.<ref>انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، ۱۳۸۰ش، ص۲۴۸.</ref>
۵. مسجد خرقۀ شریفه: از مشهورترین و مهمترین مساجد افغانستان و شهر قندهار است که خرقۀ منسوب به پیامبر اسلام در آن نگهداری می‌شود.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۰.</ref>
۶. «چهل زینه»: از آثار تاریخی در غرب شهر قندهار است و در دوران «ظهیرالدین محمد بابر» احداث شده است.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۶.</ref>
۷. زیارت بابا ولی: منسوب به سیدحسن ابدال از سادات سبزوار که به قندهار مهاجرت کرد. این زیارت در کنار رودخانه ارغنداب در قندهار است.<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، ۱۳۹۰ش، ص۳۴۱.</ref>
مقبرۀ احمد شاه ابدالی، میرویس هوتکی، تور غار، شهر کهنۀ قندهار، کوهک، مسجد جامع، جادۀ عیدگاه، دروازۀ عیدگاه، دروازه‌ی احمد شاه بابا، از دیگر جاذبه‌های تاریخی و گردشگری این ولایت هستند.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3174437/%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 تقی‌زاده، «قندهار؛ ولایتی با معماری زیبا در افغانستان»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref>
==زیرساخت‌ها==
===میدان هوایی (فرودگاه)===
میدان هوایی بین‌المللی قندهار به‌عنوان میدان هوایی اصلی جنوب افغانستان برای پروازهای داخلی و خارجی فعالیت می‌کند. همچنین به‌عنوان پایگاه بزرگ نظامی حمل‌ونقل و دریافت تجهیزات برای نظامیان مستقر در قندهار کاربرد دارد.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
===راه زمینی===
قندهار از کابل 595 کیلومتر و از هرات 647 کیلومتر فاصله دارد. از طریق بزرگراه کابل - قندهار به کابل، از طریق شاهراه قندهار - هرات به هرات و از طریق شهر مرزی چمن به کویته پاکستان متصل می‌شود.<ref>[https://www.baryanews.com/amp/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1/ «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا.]</ref>
===مراکز صحی===
قندهار دارای3 شفاخانه (بیمارستان)، ۲۷ مرکز صحی جامع، ۲۹ مرکز صحی اساسی و ۴۸ مرکز صحی فرعی است.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۱۳۱.</ref> تعداد  ۵۴۷ دکتر، ۳۲۳ دکتر مرد و ۲۲۴ دکتر زن هم در این بخش‌ها مشغول به طبابت هستند.<ref>«برآورد نفوس کشور: ۱۳۹۹ش»، ۱۳۹۹ش، ص۱۳۷.</ref>
==قندهار در اشعار شاعران==
اقبال لاهوری، قندهار را چنین وصف کرده است:
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|قندهار آن کشور مینو سواد|اهل دل را خاک او خاک مراد}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|رنگ‌ها، بوها، هواها، آب‌ها|آب‌ها تابنده چون سیماب‌ها}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|لاله‌ها در خلوت کهسارها|نارها یخ بسته اندر نارها}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|کوی آن شهر است ما را کوی دوست|ساربان بر بند محمل سوی دوست}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}<ref>[https://ganjoor.net/iqbal/pas-che-bayad-kard/sh22 اقبال لاهوری، «پس چه باید کرد؟»، وب‌سایت گنجور.]</ref>
 شاعر دیگری در وصف قندهار چنین سروده است:
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|درآمد به آن شهر مینوسرشت|که ترکانش خوانند گنگ بهشت}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|هوایی در آن دید چون نوبهار|پرستش‌گهی نام آن قندهار}}
 {{پایان شعر}}  
 {{پایان نستعلیق}}<ref>عظیمی، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن ، ۱۳۹۰، ص۳۳۳.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* اقبال لاهوری، محمد، «پس چه باید کرد؟»، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ش.
* انصاری، قندهار بعد از اسلام تا پایان عصر صفوی، قم، مجلسی،۱۳۸۰ش.
* تقی‌زاده، محمدرضا، «قندهار؛ ولایتی با معماری زیبا در افغانستان»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: 3 اسد ۱۴۰۰ش.
* جهان‌بخت، سیدحمید، سفر قندهار، تهران، صراط‌المستقیم، نورالعطیه، ۱۳۸۹ش.
* جیلانی، غلام، جغرافیای ولایات افغانستان ، کابل، اریک، ۱۳۷۹ش.
* عظیمی، محمدعظیم، افغانستان و نقاط شگفت‌انگیز آن، کابل، الهدی، ۱۳۹۰ش.
* ماهوره، ثریا، «معرفی ولایت قندهار افغانستان»، هم‌صنفی سایت دانشجویان افغانستان، تاریخ درج مطلب: 24 جدی۱۳۹۹ش. 
* «محمدآصف محسنی قندهاری»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: ۷ اوت ۲۰۱۹م.
* محمدی، احمد، «معرفی ولایت قندهار»، وب‌سایت سیستم‌معلوماتی و گردشگری افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۸ حوت ۱۳۹۶ش.
* مددی، عبدالوهاب، سرگذشت موسیقی معاصر افغانستان، تهران، عرفان،۱۳۹۰ش.
* «معرفی ولایت قندهار»، خبرگزاری بریا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ جوزا ۱۴۰۱ش.
* یمین، محمدحسین، افغانستان تاریخی، کابل، سعید، ۱۳۸۰ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: افغانستان]] [[رده: ولایات افغانستان]]