در حال ویرایش پیش‌نویس:اعتیاد در افغانستان

'''<big>اعتیاد در افغانستان</big>'''؛ وابستگی شدید به مصرف پایدار مواد روان‌گردان در افغانستان. 

اعتیاد در افغانستان، از بحرانهای مهم اجتماعی این کشور است که از آن به سونامی خاموش یاد میشود. مردم افغانستان، به‌دلیل منازعات سیاسی با چالشهای بی‌شمار درگیر است. فقر مزمن و مشکلات اقتصادی موجب شده است که شهروندان بسیاری به مصرف مواد مخدر روی بیاورند. کاشت خشخاش و تولید گستردۀ تریاک، فرآوری فراورده‌های مواد مخدر و دسترسی آسان به آن موجب شده است که امروزه افغانستان بزرگترین تولیدکنند‌ه و مصرف‌کنندۀ مواد مخدر به‌شمار آید. 

==مفهوم‌شناسی==
اعتیاد، حالتی است که در آن، فرد به‌دلایل روانی در کنترل اعمال خود دچار ضعف اراده شده و آن عمل را به‌صورت مستمر انجام می‌دهد. اعتیاد به مواد مخدر نیز یک نوع بیماری روانی ناشی از وابستگی شدید به مصرف مواد مخدر شیمیایی، طبیعی و مشتقات آن است که کارکرد و فعالیت‎های مغز را مختل کرده و موجب بروز اختلالات هیجانی‌ و ذهنی، افسردگی، رفتار نامناسب و پرخاشگری در مصرف‌کننده می‌شود. از این منظر، اعتیاد یک بیماری پیشرونده، مزمن و حتی کشنده است که در مدارهای مربوط به پاداش و انگیزه در حافظه و مغز اختلال ایجاد می‌کند. این اختلال‌ها موجب تغییراتی در ویژگی‌های جسمی، روانی و اجتماعی فرد معتاد می‌شود.<ref> [https://forum.nairan.org/showthread.php?tid=2 «مفهوم بیماری اعتیاد چیست؟»،  وب‌سایت تالار گفتگوی انجمن معتادان گمنام.]</ref> اعتیاد در افغانستان امروزه به یک بحران اجتماعی تبدیل شده است.[2]

==تاریخچه==
مصرف مواد مخدر به‌صورت درمانی در افغانستان، از گذشته‌های دور رایج بوده است؛ اما مصرف اعتیادگونۀ مواد مخدر از دوران حاکمیت ظاهرشاه، گسترش یافت. در دورۀ جهاد علیه شوروی و حکومت دست‌نشاندۀ ‌آن در افغانستان، تولید مواد مخدر به‌منظور تامین امکانات و نیازمندیهای اقتصادی جنگ، اوج گرفت؛ این روند در دورۀ حاکمیت اول طالبان شدت بیشتری پیدا کرد و تا سقوط جمهوری اسلامی افغانستان و حاکمیت دوم طالبان ادامه یافت.<ref>[https://www.iichs.ir/fa/news/25/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%B6%D9%84-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1 ظهوری حسینی، «افغانستان و معضل جهانی مواد مخدر»،  وب‌سایت پژوهشکده تاریخ معاصر.]</ref> با تشدید فعالیتهای مربوط به اقتصاد مواد مخدر، مصرف آن نیز در میان مردم افغانستان شدت بیشتری پیدا کرده است.<ref>، [https://tolonews.com/fa/afghanistan-183946 «سازمان ملل: افغانستان بیش‌ترین کشت تریاک را در 2022 داشت»،  خبرگزاری طلوع نیوز.]</ref>

==انواع مواد مخدر==
مواد مخدر طبیعی و صنعتی با توجه به آثار و شیوۀ استعمال به سه دسته طبقه‌بندی شده است؛ افسرده‌کننده و آرامش‌بخش مانند تریاک، حشیش و هروئین؛ شوق‌آور و نیروزا مانند کوکائین و متامفتامین؛ توهم‌زا مانند ماری‌جوانا و قرص‌های اکستاسی، متادون، ریتالین، ترامادول و قرص‌های ال‌اس‌دی. امروزه همه نوع مواد مخدر در افغانستان، مصرف‌کننده دارد.<ref>، [https://www.iichs.ir/fa/news/25/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%B6%D9%84-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1 ظهوری حسینی، «افغانستان و معضل جهانی مواد مخدر»،  وب‌سایت پژوهش‌کده تاریخ معاصر.]</ref>

==آمار اعتیاد در افغانستان==
تحقیقات آماری نشان داده است که علی‌رغم محدودیتهای قانونی و اجتماعی، الگوهای متفاوتی از افزایش مصرف مواد مخدر در افغانستان وجود داشته است. اولین نظرسنجی که در 2005م در مورد مصرف مواد مخدر در افغانستان انجام شد، به‌صورت تخمینی نشان داد که 3. 8 درصد از تمام گروههای سنی مردم افغانستان از مواد مخدر استفاده میکرده‌اند و در میان اقسام مواد مخدر، شایع‌ترین مواد مصرفی آن، حشیش، تریاک، هروئین و انواع قرصها و مواد مخدر دارویی بوده است. در 2009م یک بررسی دیگر نشان داد که 8 درصد از جمعیت این کشور از میان سنین 15 تا 64 ساله، مواد مخدر مصرف می‌کنند؛ از 2005م تاکنون 53 درصد افزایش در تعداد مصرف‌کنندگان دایمی تریاک و 140 درصد افزایش در تعداد مصرف‌کنندگان هروئین وجود داشته است. در 2015م بررسی جامع ملی مصرف مواد مخدر در افغانستان، با استفاده از آزمایشات بیولوژیکی نشان داد که اعتیاد 10 درصد از جمعیت افغانستان به مواد مخدر مثبت بوده و میزان مصرف مواد مخدر در بزرگسالان، بیش از دو برابر میزان مصرف جهانی مواد مخدر برآورد شده است. در میان افرادی که از مواد مخدر استفاده میکردند، 40 درصد گزارش کردند که در 12 ماه گذشته از دو یا بیش از دو نوع مواد به‌طور همزمان استفاده کرده‌اند.<ref>. “United Nations Office on Drugs and Crime. Drug Use in Afghanistan” 200[https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/Afghan-Drug-Survey-2009-Executive-Summary-web.pdf 9 Survey Executive summary. page 5.]</ref>

==عوامل و زمینه‌ها==
===فردی===
آثار نابهنجار و جراحتهای روانی ناشی از جنگهای دوام‌دار داخلی در افغانستان؛ همانند افسردگی و روانپریشی ناشی از معلولیت، خصومت، انباشت کینه‌ها و حس انتقام، <ref> [https://pooyanclinic.ir/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C/ «رابطه بیماری‌های روانی و اعتیاد»،  وب‌سایت کلینیک پویان.]</ref> در کنار باورهای غلط که میتوان از مواد مخدر، به‌عنوان دارو و نوعی خوددرمانی استفاده کرد، همچنین روش‌های نامناسب تربیتی، ستیزه‌جویی و داشتن شخصیت ضداجتماعی، تضعیف باورهای اسلامی، ارزش‌های مذهبی و اخلاقی افراد، ناسازگاری‌ها و اختلالات رفتاری در میان اعضای خانواده و از همگسیختگی ناشی از فروپاشی خانواده، اعتمادبه‌نفس پایین و اضطراب ناشی از عدم تامین مالی خانواده به‌دلیل فقر شدید و بی‌کاری افراد در افغانستان، از مهم‌ترین عوامل و زمینههای فردی گرایش و ابتلا به مواد مخدر در این کشور بیان شده است.<ref>،[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9743815/#:~:text=Poverty%2C%20unemployment%2C%20lack%20of%20awareness,drug%20use%20and%20drug%20addiction. Shayan and others، “Epidemiology of Drug Use in Herat – Afghanistan”، National Library of Medicine].</ref> 

===فرهنگی===
سبک زندگی ناشی از سنت‌ها و هنجارهای حاکم بر قبیله با فعالیت‌هایی همانند کاشت، برداشت و تجارت فراورده‌های مخدر در افغانستان درآمیخته و آن‌ را به‌ یک امر پذیرفته، تبدیل کرده است؛ به‌گونه‌ای که شهروندان در هر ردۀ سنی در برخی از مناطق افغانستان دسترسی آسان و ارزان به انواع مواد مخدر دارند و از مواد مخدر و اعتیاد، قبح‌زدایی شده است. در کنار آن فقدان برنامه‌های فرهنگی و تفریحی مناسب برای جوانان، فقدان امکانات بهداشتی، درمانی و دسترسی محدود به درمان اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، فقدان خدمات آموزشی برای آگاهی‌بخشی از مخاطرات اعتیاد و پیشگیری از ابتلای جوانان و دیگر ردههای سنی، همچنین تقلید و اثرپذیری جوانان از بزرگان در قالب سلسله مراتب اجتماعی از زمینه‌های فرهنگی اعتیاد شمرده شده است.<ref>، [https://anisdaily.com/?p=23067 سروش، «عوامل اعتیاد به مواد مخدر»،  وب‌سایت روزنامه ملی انیس.]</ref>

===سیاسی و امنیتی===
ناکارآمدی حاکمیت افغانستان در مدیریت کلان سیاسی، ناتوانی در ارائه خدمات شهروندی، ناامیدی مردم و فقدان چشم‌انداز مثبت به آینده، ضعف حاکمیت در اعمال قوانین مبارزه علیه فعالیتها و جرایم مربوط به مواد مخدر، خشونت فزایندۀ ناشی از تقابل‌های سیاسی، قومی و دیگر مشکلات در فضای اجتماعی، فساد گسترده در دستگاه اداری و نفوذ مافیای بین‌المللی در دستگاه اداری کشور به‌منظور بهره‌برداری و انتفاع از تجارت بین‌المللی مواد مخدر و از همه مهم‌تر مداخلۀ عوامل خارجی در برنامه‌ها و روندهای قانونی به‌دلیل اثرات سیاسی ـ امنیتی آن بر تحولات منطقه، از زمینه‌های سیاسی رونق فعالیت‌های مربوط به مواد مخدر و ابتلای جوانان به اعتیاد در افغانستان شناخته شده است.<ref>، سیفی و فضلی، «اقدامات آمریکا در گسترش تجارت مواد مخدر در افغانستان و رویکردهای رسانه‌ای به آن»،  1397ش، ص210-216.</ref>

===محیطی و اقتصادی===
زندگی و تعامل در مناطقی که فعالیتهای مربوط به بهرهبرداری از مواد مخدر صورت میگیرد و زندگی در مناطقی که کارگاه‌های فراوری مواد مخدر مصنوعی و هروئین وجود دارد، زندگی در اماکن متراکم شهرها، زندگی در کمپ‌های مهاجرتی، همسایگی و مجاورت با مناطق معتادنشین که تعامل با افراد معتاد را ناگزیر می‌سازد از زمینهها و عوامل محیطی یا جغرافیایی این معضل شمرده شده است.<ref>[http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=150675 . یوسفی، «بررسی عوامل اعتیاد در افغانستان»،  وب‌سایت افغانستان ما.]</ref> افزون بر این سودآوری هنگفت ناشی از بهره‌برداری و ترانزیت این فعالیت موجب شده است که گروههای شورشی و تروریستی دسترسی گسترده به منابع پولی داشته باشند و از آن در نفوذ سیاسی، پولشویی و فساد اداری سازمان یافته بهره‌ بگیرند.<ref>[https://social.um.ac.ir/article_42560.html . شاه‌آبادی و فیروزی، «عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به مواد مخدر در بین جوانان شهرکابل»،  دانشگاه ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد، دو فصلنامه علمی پژوهشی، ص15.] </ref> فقر و بی‌کاری جوانان نیز موجب شده است که آنان به‌خاطر تامین زندگی خود و خانواده جذب گروه‌های تروریستی و مافیایی شوند. در مورد زنان افزون بر عوامل فوق، خشونت، از هم‌گسیختگی خانواد‌گی و فشارهای ناشی از نابرابری شدید جنسیتی نیز اضافه شده است.<ref>. [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ ، Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31].</ref>

==توزیع جمعیتی اعتیاد==
بر اساس گزارش پژوهشگران، مصرف انواع مواد مخدر و دیگر مشتقات آن امروزه در میان جمعیتهای مختلف افغانستان در میان مردان و زنان در رده‌های سنی متفاوت بزرگسالان، جوانان و حتی نوجوانان و کودکان و در مناطق مختلف شهری و روستایی به‌روشنی قابل مشاهده است که هر کدام عوامل و آثار متفاوت خود را دارد. 

===مردان===
بر اساس گزارش‌ و آمار نهادهای بین‌المللی، گرایش و مصرف مواد مخدر در میان مردان افغانستان روند فزاینده داشته است. مردان به‌دلیل بر دوش گرفتن بار خانواده، ناگزیر از پذیرش هر نوع فعالیت اقتصادی هستند؛ از همین‌رو بیشتر در معرض گرایش و ابتلا به مواد مخدر بوده است.<ref>، [https://social.um.ac.ir/article_42560.html شاه‌آبادی و فیروزی، «عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به مواد مخدر در بین جوانان شهرکابل»،  1391ش ص16.]</ref> بر اساس برآوردهای رسانه‌ها پنج میلیون معتاد در افغانستان وجود دارد که از آن میان چهار میلیون مردان بزرگسال هستند. <ref> [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/04/10/2737037/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-5-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D «اشغالگران 5 میلیون افغانستانی را به اعتیاد مبتلا کردند»،  خبرگزاری تسنیم.]</ref>

===زنان===
براساس گزارش‌ها از 5 میلیون معتاد در افغانستان بیشتر از یک میلیون آن را زنان و کودکان تشکیل می‌دهد. در سال 2005م اولین بررسی رسمی دربارۀ میزان مصرف مواد مخدر در افغانستان، نشان داد که 120000 زن، معتاد هستند و در سال 2015م بررسی رسمی دولت افغانستان گزارش می‌دهد که 850000 زن افغان مصرف‌کنندۀ مواد مخدر بوده‌اند. بر اساس گزارش رسانه‌ها، در میان زنان مصرف‌کننده، 78 درصد، به فرزند و یا دیگر اعضای خانواده خود تریاک داده‌اند. زنانی که مصرف‌کنندۀ مواد مخدر هستند، بیشتر از میان زنان بیوه، مطلقه و با تحصیلات پایین بوده‌اند. خوددرمانی یکی از عوامل گرایش اعتیاد زنان به شمار می‌آید.<ref>، [https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/Afghan-Drug-Survey-2009-Executive-Summary-web.pdf “United Nations Office on Drugs and Crime. Drug Use in Afghanistan” 2009 Survey Executive summary.]</ref> 69% از زنان معتاد، اظهار داشته‌اند که اولین بار از مواد مخدر به‌عنوان دارو استفاده کرده‌اند. با توجه به فرهنگ سنتی حاکم بر افغانستان، مصرف مواد مخدر در پوشش درمانی و دارویی و این شیوۀ اعتراف، از نظر اجتماعی قابل قبول‌تر از دیگر شیوههای مصرف است و به این روش موجه میسازد که مصرف برای اهداف درمانی بوده است. همچنین بیش از نیمی از زنان مصرف‌کننده اظهار داشتند که اولین‌بار با دعوت یکی از اعضای نزدیک خانواده، به‌ویژه شوهر، مواد مخدر را مصرف کرده‌اند و نیمی از زنانی که مصرف مواد خود را اظهار داشتند، بی‌کار بوده‌اند.<ref>، [https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/Afghan-Drug-Survey-2009-Executive-Summary-web.pdf “United Nations Office on Drugs and Crime. Drug Use in Afghanistan” 2009 Survey Executive summary.]</ref> زنان در افغانستان در تولید تریاک نیز نقش مهمی ایفا میکنند و این فعالیت در کنار سایر تولیدات مانند قالی‌بافی، درآمد اصلی خانوار را تشکیل می‌دهد. امروزه در نقاط مختلف شهرهای افغانستان، زنان مصرف‌کننده مواد مخدر به آسانی مشاهده می‌شوند.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31.]</ref> زنانی که شاغل و مصرف‌کننده بودند، به‌صورت عمده به مشاغل قالیبافی، گلدوزی و کشاورزی مشغول بوده‌اند. طبق این گزارش میان نوع مشاغل و اعتیاد رابطۀ مثبت برقرار است.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31.]</ref>

===کودکان===
مطالعات مصرف مواد مخدر در 2005م نشان داده است که 60000 کودک مصرف‌کننده مواد مخدر در افغانستان وجود داشته است، در حالی که در سال 2015م این رقم به 110000 افزایش یافت. بر اساس این گزارش 90٪ کودکان توسط عوامل محیطی، در معرض آلودگی و اعتیاد به مواد مخدر قرار گرفته‌اند یا توسط مراقبان‌شان به آنها دارو داده شده است.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31.]</ref> تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف مواد مخدر و دیگر داروهای روانگردان در سنین پایین، منجر به اختلالات زیادی در کودکان شده و امکان آسیبهای شدید به رشد مغزی و جسمی کودکان از این ناحیه وجود دارد.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2827693/ “Squeglia and others، The influence of substance use on adolescent brain development. ” Clinical EEG and neuroscience.]</ref> در کنار عوامل و زمینه‌های کلی، آسیبهای عمیق روحی و جسمی ناشی از جنگ و دیگر جراحت‌های روانی ناشی از مشکلات اجتماعی از عوامل گرایش کودکان به اعتیاد بیان شده است. از کودکان مصاحبه‌شده در افغانستان، 82. 4% درصد اظهار داشته‌اند که حداقل تجربۀ یک رویداد مربوط به جنگ را در طول زندگی خود داشته‌اند. افزون بر این، 10. 3 درصد از کودکان 5 تا 14 ساله کودکان درگیر کارهای سخت هستند. 74. 4 درصد از کودکان 2 تا 14 ساله با خشونت و یا تنبیه بدنی غیرقابل تحمل مجازات شده‌اند.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31.]</ref> هم اکنون کودکانی که در پی درمان اعتیاد خود هستند، از مشکلات اجتماعی و روانی شدید رنج میبرند.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31].</ref>

==آثار و پیامدها==
مصرف مواد مخدر آثار و آسیب‌های بی‌شمار در مقیاس فردی و اجتماعی در افغانستان با خود به‌ همره داشته است. 

===بهداشتی===
مصرف‌کنندگان مواد مخدر غالباً به بیماریهای قلبی، ریوی، سرطان، هپاتیت، بیماری‌های پوستی، بینایی، شنوایی، انواع بیماری روانی و اختلالات شناختی مبتلا می‌شوند.<ref>[https://www.day-clinic.ir/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7/ . «مواد مخدر و بیماری‌ها»،  وب‌سایت کلینیک ترک اعتیاد و روا‌ن‌پزشکی دی.] </ref> این آسیب‌ها در بزرگسالان بیشتر است. با توجه به پایین بودن سطح آگاهی عمومی در مورد بیماریهای جنسی، گسترش ویروسهای قابل انتقال، به‌ویژه HIV (ایدز) در بین معتادان تزریقی یک خطر جدی برای سلامت جامعه افغانستان محسوب میشود. بر اساس مطالعۀ سال 2006 بانک جهانی، HIV حداقل 3 درصد از معتادان تزریقی در کابل مثبت بوده است. در این گزارش بیان شده است که عتیاد به مواد مخدر و HIV (ایدز) با هم سونامی خاموش افغانستان است.<ref>[https://www.worldbank.org/en/news/feature/2012/07/10/hiv-aids-afghanistan . The World Bank، “HIV/AIDS in Afghanistan”.]</ref> عواملی همانند استفاده از سوزن، سرنگ و دیگر تزریق‌کنندههای آلوده، مقاربت جنسی در میان معتادان، خطر انتشار HIV، اشاعۀ انواع بیماریها و سایر بیماریهای مسری از طریق خون به دیگر افراد را در پی دارد.<ref>[https://www.worldbank.org/en/news/feature/2012/07/10/hiv-aids-afghanistan . The World Bank، “HIV/AIDS in Afghanistan”.]</ref>

===آثار فرهنگی و اخلاقی===
از بعد فرهنگی و اخلاقی، ناامنی و خشونت در فضای اجتماعی، گسترش انواع فحشا، منکرات، بی‌مبالاتی، افزایش جرایم، همانند سرقت، اختطاف، پرخاشگری و رویدادهای ناگوار همانند آتش‌سوزیهای بزرگ، تصادفات و دیگر رویدادهای زیان‌بار ناشی از اختلالات شناختی از جمله آثار و آسیب‌های این معضل محسوب می‌شود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/30/1470053/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%87 . «آسیب‌های اخلاقی و مواد مخدر»،  خبرگزاری تسنیم.]</ref> در مورد زنان، با توجه به اهمیت جایگاه و نقش زن در استواری خانواده و تربیت فرزندان، اعتیاد زنان یکی از عوامل فروپاشی خانواده شناخته شده است. در فرهنگ سنتی افغانستان، مصرف‌کنندگان زن در افکار عمومی نسبت به مردان بیشتر محکوم و مطرود میشوند. بار سنگین روانی، یکی از عوامل تشدید اعتیاد زنان به‌شمار آمده است. زنان در افغانستان به‌صورت معمول نقطۀ مرکزی اتکا و استواری کانون خانواده به‌شمار میآیند و مشکلات ناشی از مصرف مواد مخدر در یک زن، خانواده را با خطر فروپاشی مواجه می‌سازد.<ref>، [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7100898/ Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31.]</ref>

===اقتصادی===
از بعد اقتصادی اثرات زیان‌بار همانند تضعیف اقتصاد ملی، هزینههای بالای تامین مواد مخدر، هزینههای درمان و نگهداری معتادان، کاهش راندمان کاری، هزینههای مربوط به تصادفات، هزینههای مبارزه با تمامی فعالیتهای مربوط به مواد مخدر همانند هزینههای دستگاه قضایی، نظامی، هزینههای مربوط به مطالعه و اجرای طرحهای تحقیقاتی، برگزاری سمینارها، کلاسهای آموزشی و دیگر مشکلات ناشی از تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر، امروزه توسعۀ افغانستان را با چالشهای بنیادی مواجه ساخته است.<ref>، [https://vista.ir/m/a/rzja5/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9 «افغانستان و اقتصاد تریاک»،  وب‌سایت مجلۀ ویستا.]</ref>

===آثار بین‌المللی===
تضعیف اعتبار و حیثیت افغانستان، تخریب وجهۀ شهر و فضاهای جمعی برای توریسم، گسترش فرامرزی دامنۀ جرایم و دیگر آثار مربوط به فعالیت‌های مواد مخدر و هزینه‌های امنیتی و سیاسی مربوط به این امر از آثار بین‌المللی اعتیاد شمرده شده است.<ref>، [https://www.mehrnews.com/news/3651/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%D9%8A «اعتیاد به مواد مخدر چالشی بین المللی»،  خبرگزاری مهر.]</ref>
==سیاستهای کاهش اعتیاد==
مصرف مواد مخدر در افغانستان به‌صورت چشم‌گیر در حال افزایش است. حکومت افغانستان قبل از حاکمیت دوم طالبان، در زمینۀ آموزش نیروی کار و ارائۀ خدمات درمانی اقداماتی را انجام داده بود. خدمات آموزشی و درمانی در مناطق شهری گسترش یافته بود، اما در مناطق روستایی که اکثر جمعیت در آن ساکن هستند، نیاز به خدمات درمانی بیشتر، امکانات و برنامههای پیشگیری از مواد مخدر وجود داشت. سرمایهگذاری در آموزش همگانی که شامل سواد، حساب و تقویت مهارت‌ها برای همه از جمله کودکان میشود، می‌تواند به بهبود شرایط و گسترش امیدواری در کشور کمک کند. کارشناسان معتقد‌ند که افغانستان برای کنترل روند گرایش شدید به مواد مخدر و دیگر فعالیت‌های مربوط به آن، نیاز به ثبات اقتصادی و اجتماعی دارد تا بتواند با ایجاد فرصتهای شغلی قابل قبول از نظر اجتماعی برای زنان و مردان، زمینه‌های اشتغال و درآمد شهروندان را فراهم سازد.<ref>، [https://www.irna.ir/news/8377690/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DA%98%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%A7 «افغانستان استراتژی جدید برای مبارزه با مواد مخدر تدوین می‌کند»،  خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> از دیگر اقدامات موثر، تسریع آموزشها، تقویت مهارتها و آموزشهای حرفه‌ای است. وخامت اوضاع امنیتی کنونی در بسیاری از مناطق افغانستان، یکی از جدی‌ترین موانع برای ترویج حاکمیت قانون است. حمایت مردمی از اجرای قوانین می‌تواند به کاهش این روند کمک کند.‌اندیشمندان بر این باورند که ارائه خدمات فرهنگی، تفریحی، آموزشی، اشتغال و حمایت‌های قانونی نقش اساسی و کلیدی در مورد پیشگیری زنان از گرایش به مواد مخدر دارد.<ref>سهیلا، ناصری و دیگران، «عوامل موثر بر اعتیاد زنان»،  1392ش، ص93.</ref>

افغانستان برای جلوگیری از تولید محرکهای متامفتامین و دیگر انواع مخدر صنعتی که روند فزاینده در این کشور دارد، نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات فوری است. مبارزه با مواد مخدر یک موضوع چندوجهی، منطقه‌ای و بین‌المللی و نیازمند همکاری کشورهای منطقه برای طراحی استراتژی جامع و بلند‌مدت با هماهنگی بخشهای مختلف دولتی و غیردولتی است که البته رشد و توسعه اقتصادی و بهبود شرایط امنیتی را نیز می‌طلبد.

==منابع==
 * «آسیب‌های اخلاقی و مواد مخدر»،  خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 30 تیر 1396ش. 
 *  «اشغالگران 5 میلیون افغانستانی را به اعتیاد مبتلا کردند»،  خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 10 تیر 1401ش. 
 *  «افغانستان استراتژی جدید برای مبارزه با مواد مخدر تدوین می‌کند»،  خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 21 آذر 1383ش. 
 *  «افغانستان و اقتصاد تریاک»،  وب‌سایت مجلۀ ویستا، تاریخ درج مطلب: 21 آذر 1402ش. 
 *  «اعتیاد به مواد مخدر چالشی بین‌المللی»،  خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 11 خرداد 1382ش. 
 * پن، آدم و دیگران، مواد مخدر و توسعه در افغانستان، تحلیل پالیسی ملی و بازیگران، واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان، نهاد انکشافی بین‌المللی سویدن، ترجمه عزیزالله اسفندیاری، سال 1400ش. 
 *  «سازمان ملل: افغانستان بیش‌ترین کشت تریاک را در 2022 داشت»،  خبرگزاری طلوع نیوز، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1382ش. 
 * سروش، عزیزالله «عوامل اعتیاد به مواد مخدر»،  روزنامه ملی انیس، تاریخ درج مطلب: 19 نوامبر 2023م. 
 * سیفی، آناهیتا و فضلی، رز، «اقدامات آمریکا در گسترش تجارت مواد مخدر در افغانستان و رویکردهای رسانه‌ای به آن»،  پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، سال سوم، شماره اول، پاییز 1397ش. 
 * شاه‌آبادی، اکبر زارع و فیروزی، سید محمد، «عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به مواد مخدر در بین جوانان شهرکابل»،  دو فصلنامه علمی پژوهشی، سال نهم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1391ش. 
 * ظهوری، حسینی، «افغانستان و معضل جهانی مواد مخدر»،  وب‌سایت پژوهشکده تاریخ معاصر. تاریخ درج مطلب: 23 دی 1394ش. 
 *  «مفهوم بیماری اعتیاد چیست؟»،  تالار گفتگو، انجمن معتادان گمنام، تاریخ درج مطلب: 16 دی 1398ش. 
 *  «مواد مخدر و بیماری‌ها»،  وب‌سایت کلینیک ترک اعتیاد و روانپزشکی دی، تاریخ درج مطلب: 12 تیر 1401ش. 
 * ناصری، سهیلا و دیگران، «عوامل موثر بر اعتیاد زنان»،  فصل‌نامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال چهارم. شماره شانزدهم. تابستان1392ش. 
 * یوسفی، محمدشریف روشن، «بررسی عوامل اعتیاد در افغانستان»،  افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 6 آذر 1398ش. 
 *  “Squeglia and others، The influence of substance use on adolescent brain development. ” Clinical EEG and neuroscience. Published on Jan،2019
 * Shayan and others، “Epidemiology of Drug Use in Herat – Afghanistan”، National Library of Medicine. 14 Apr،2022
 * Momand and Jones، “Drug Use Among Women and Children in Afghanistan: The Complexities of An Important Public Health Issue”، Published online 2020 Jan 31. 
 *  “United Nations Office on Drugs and Crime. Drug Use in Afghanistan” 2009 Survey Executive summary. 18، Jun، 2009
 * The World Bank، “HIV/AIDS in Afghanistan”، Date Issue، 10 July، 2012
 
[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: افغانستان]]