در حال ویرایش پیش‌نویس:میله گل ارغوان (جشن)

[[پرونده:.میلۀگل ارغوان.jpg|بندانگشتی|یکی از مکان های برگزاری جشن گل ارغوان]]
'''<big>میله گل ارغوان (جشن)؛</big>''' جشن‌ بهاری مردم افغانستان در موسم شکفتن گل‌های ارغوان.

میلۀ گل ارغوان، در تپه‌های دارای گل‌های ارغوان با برنامه‌های شاد و متنوع برگزار می‌شود و نقشی مهم در [[شادی|شادی‌آفرینی]]، همبستگی اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده دارد. این جشن همراه با تفریحات سالم در فضاهای خوش‌ آب‌وهوا و آمیختن تفریح با [[معنویت]] و آداب مذهبی مانند دادن [[نذر]] و زیارت مزار بزرگان دین و مذهب، نشاط روحی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورد.
==درخت ارغوان==
ارغوان، درختی سرخ‌رنگ با شاخه‌های باریک و طبع سرد و خشک است. رنگ ارغوانی در گذشتۀ دور مورد توجه پادشاهان و اشراف بوده و آنها برای متمایزشدن از مردم عادی، لباس‌های ارغوانی به تن می‌کردند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-2?q=%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86 دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ارغوان.]</ref>  رویش گل‌های صورتی‌رنگ این درخت، در نخستین روزهای [[بهار]] آغاز می‌شود و به‌سرعت تمام شاخه‌های درخت حتی ساقۀ آن را غرق در گل‌های قلب‌مانند می‌کند. گل ارغوان، نماد بهار، تازگی و رویش دوباره است<ref>[https://baazdam.ir/product/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86/ «ارغوان»، وب‌سایت بازدم.]</ref>  و بدین جهت مردم افغانستان مراسم پرنشاطی را همراه [[خانواده]] و دوستان، هنگام شکفتن گل ارغوان در مکان‌هایی که این گل آن‌جا را آراسته و معطر کرده، برگزار می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>

==تاریخچه==
جشن گل ارغوان در منطقۀ خواجه‌صفا در [[کابل]]، سابقۀ بسیار طولانی دارد و پیشینۀ برگزاری آن را به دوران [[رستم]] و رودابه بازمی‌گردانند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>   همچنین این جشن در تپۀ گل‌غندی ولایت پروان نیز از سابقۀ صدها ساله برخوردار است.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>  در دورۀ معاصر یک راه دسترسی آسان‌تر به امر حبیب‌الله خان در تپۀ گل‌غندی ایجاد شد و در 1324ش، از سوی شاروالی (شهرداری) دو کاریز در این محدوده حفر شد و شاعر [[زبان پشتو|پشتوزبان]] سیدبهاءالدین بهایی نام این تپه را تپۀ گل‌غندی گذاشت. همزمان قسمتی از این تپه هموار و بعدها از زیبایی خاصی برخوردار شد و در 1328ش، چهار تپۀ دیگر نیز هموار شد و در آن‌ها درختان ناجو و گل‌های مرسل کاشته شد. این تپه‌های ارغوانی امروزه به نماد اصلی این جشن ملی بدل شده است.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>

==آداب و رسوم==
مردم کابل در روزهای آغازین بهار، به‌صورت گروه‌های دوستانه، همراه با [[چای]]، نان روغنی، قیماق (سرشیر) و پراته (نان یا غذای محلی)، به منطقۀ خواجه‌صفا رفته و زیر شکوفه‌های زیبای درختان ارغوان زیرانداز خود را می‌گسترانند و به‌تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود مشغول می‌شوند. از سرگرمی‌های این روز مشاعره و آوازخوانی است که تا عصر ادامه پیدا می‌کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936488/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%84%D8%B7%DB%8C%D9%81-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A8%D9% حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62.]</ref>  

در ولایت بدخشان نیز جشن گل ارغوان همه‌ساله از سوی فعالان اجتماعی و مدنی، شاعران و نویسندگان برگزار می‌شود. سرایش شعر، کوهنوردی و سنگ‌بازی از سرگرمی‌های این مراسم است. همچنین معرفی جاذبه‌های [[گردشگری]] و رونق این صنعت از دیگر اهداف برپایی این جشن به‌شمار می‌رود.<ref>[https://www.farhangpress.af/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF/ «جشن گل ارغوان در بدخشان برگزار شد»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref> 
میلۀ گل ارغوان، اما در تپۀ گل‌‌غندی در شهر [[چاریکار]] از ولایت پروان و در روز 12 حمل ([[فروردین]]) برگزار می‌شود.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref> در این موسم، گل‌های درخت ارغوان مردمان زیادی را به خود جذب می‌کند<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>   و دیدن گل‌ها روح و روان هر بیننده‌ای را تازه می‌کند.<ref>[https://khabarnama.net/1395/01/spring-in-afghanistan/ رحمانی، «جشن گل‌ها در افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  

شهر چاریکار در این مراسم با ازدحام مردم و وسایل نقلیه مواجه است و تپۀ گل‌غندی میزبان جمعیت زیادی از سراسر افغانستان است. در این جشن، عده‌ای کبک، بودنه (بلدرچین) و خروس‌های کلنگی جنگی خود را می‌آورند و [[جوانی|جوانان]] را سرگرم می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>  از دیگر تفریح‌های چنین روزی گُدی‌پرانی ([[بادبادک|بادبادک‌بازی]]) است؛ شماری از جوانان و [[نوجوانی|نوجوانان]] با بادبادک‌های رنگارنگ [[آسمان]] تپۀ گل‌غندی را همانند زمین آن رنگارنگ می‌کنند و با جنگ بادبادک‌بازی و رهاسازی آن در آسمان فرهنگ کینه‌زدایی از دل‌ها را نهادینه می‌کنند.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>

==خوراکی‌های جشن ارغوان==
با آمدن مردم به تپۀ گل‌غندی، فروشندگان و دستفروش‌ها نیز [[بازار|بازاری]] ایجاد می‌کنند و با سروصدا در پی جلب توجه مردم به‌سوی خود هستند؛ [[پنیر]] تازه، شورپنیر، شورنخود با مرچ ([[فلفل]]) و مصالح (ادویه) خانگی، قوروت ([[کشک]]) تازۀ سالنگ و غوربند، لبوی شیرین، [[تخم مرغ|تخم‌مرغ]] آب‌پز و [[اسباب‌بازی]] [[کودک|کودکان]] در این اجتماع پرنشاط به فروش می‌رسد. در گوشه‌ای از تپۀ گل‌غندی رستوران‌های سیار با سماورهای بزرگ پر از چای و در گوشۀ دیگر بساط فروش ماهی تازه و جِلِبی (زولبیا) رنگارنگ برپا می‌شود. رستوران‌های داخل شهر چاریکار و کبابی‌ها نیز مملو از مشتریانی می‌شود که از پروان و دیگر شهرها خود را به میلۀ گل ارغوان رسانیده‌اند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>

==نمایشگاه محصولات==
در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های محصولات داخلی نیز در تپۀ گل‌غندی با عنوان «نامۀ ارغوان» ایجاد می‌شود تا مردم به آسانی با تولیدات این منطقه آشنا شوند و آنها را بخرند. این نمایشگاه بعد از سقوط نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با محدودیت‌هایی روبرو شد و در 1402ش زنان تولیدکننده، حضور کمرنگی داشتند و دیگر صنعت‌کاران نیز با فروش پایین محصولات مواجه بودند.<ref>[https://swn.af/the-11th-purple-flower-national-festival-was-held-in-parwan/ «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> 
==کارکردها==
===1. تقویت انسجام اجتماعی===
جمع‌شدن مردم با تنوع قومی، فرهنگی و زبانی در جشن گل ارغوان، قلب‌های آنها را به همدیگر نزدیک  و از تعصبات دور می‌کند. این جشنواره نماد صلح‎‌خواهی و وحدت ملی است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> 
===2. تقویت جایگاه خانواده===
مردم در چنین مراسمی سعی می‌کنند تا تمام اعضای خانواده در طبیعت سرسبز و فرح‌بخش تپه‌های گل ارغوان، روز شادی را سپری کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>   
===3. تقویت دوستی=== 
مردم به مناسبت میلۀ گل ارغوان به صورت گروهی به آوازخوانی و شادی می‌پردازند و پیوند دوستی را محکم‌تر می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>  
===4. تقویت گردشگری=== 
از دیگر کارکردهای این مراسم جذب توریست و معرفی این جشنواره‌ به جهانیان است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> 
===5. تقویت معنویت=== 
در کابل همزمان با جشن گل ارغوان، دخترانی که بخت آنها بسته است، برای دستیابی به گشایش در زندگی و [[ازدواج]] موفق به زیارت خواجه‌صفا می‌روند و با نذر و خیرات حاجات خود را در آنجا از خدا می‌خواهند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>  در ولایت پروان نیز، تپۀ «هوفیان شریف» مدفن افرادی مانند میرجان آغا، سیدجعفرآغا، خواجه‌سبزپوش ولی‌صاحب، میرسعیدآغا، خواجه خضر حیات  و دیگر شخصیت‌های مورد احترام مردم است و کسانی که در میلۀ گل ارغوان حضور می‌یابند به زیارت آنها رفته و نذر و نیاز می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* «ارغوان»، وب‌سایت بازدم، تاریخ بازدید: 11 آذر 1402ش.
* «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد، تاریخ درج مطلب: 5 جولای 2016م.
* «جشن گل ارغوان در بدخشان برگزار شد»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: 29 حمل (فروردین) 1400ش.
* «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، آژانس اطلاعاتی باختر، تاریخ درج مطلب: 7 آوریل 2016م.
* حیدری، صادق، «گل‌تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو، تاریخ درج مطلب: 27 مارس 2022م.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 11 آذر 1402ش.
* رحمانی، عبدالله، «جشن گل‌ها در افغانستان»، خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1395ش.
* حکم درجه‌اول، سراج ف، «میله‌های قدیم کابل: میله باغ لطیف، میله جبه، میله ارغوان خواجه‌صفا، میله دوبی‌ها، میله شاطرها»، مجلة فرهنگ مردم، شمارة 2، 1359ش.
* محمود، شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا، تاریخ درج مطلب: 24 آبان 1392ش.
* ملک‌زاده، فضل‌الحق، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا، تاریخ درج مطلب: ثور (اردیبهشت) 1402ش.
* «یازدهمین جشن گل ارغوان در تپۀ گل‌غندی در شهر چاریکار ولایت پروان برگزار شد»، وب‌سایت آرزونیوز، تاریخ درج مطلب: 4 آوریل 2023م.
* «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1402ش.

[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: افغانستان]] [[رده: اجتماع آیینی]] [[رده: خرده‌فرهنگ]] [[رده: جشن‌ها]] [[رده: بازی و سرگرمی]]