در حال ویرایش پیش‌نویس:ازدواج

<big>'''ازدواج'''</big>؛ پیوند مشروع، قانونی و پایدار زن و مرد در ساختار خانواده. 

ازدواج، یک قرارداد دینی و قانونی برای پیوند و معاشرت زن و مرد است. این تعهد حقوقی به‌صورت معمول، در ساختار خانواده و با هدف تأمین پایدار نیازهای عاطفی، روانی و جنسی زن و مرد صورت می‌پذیرد و تکامل معنوی آن دو را نیز در پی دارد. امروزه با گسترش سبک‌های زندگیِ برآمده از فرهنگ بیگانه و غربی، گونه‌های متفاوتی از هم‌باشی مورد توجه قرار می‌گیرد که ازدواج و نهاد خانواده را تهدید می‌کند. 
==مفهوم‌شناسی==
ازدواج، امر قراردادی، قانونی، مشروع و مبتنی بر غریزه و فطرت انسانی است که به‌شیوۀ همسرگزینی به‌انجام رسیده و منافعي از جمله ايجاد آرامش، ارضاي نياز جنسي و تکامل معنوی را به‌همراه دارد. عقد ازدواج، معاشرت زن و مرد را در چارچوب خانواده، مشروعیت بخشیده و حقوق و مسئولیت‌هایی برای هر دو جانب بهوجود می‌آورد. با قرارداد ازدواج، دو فرد ناهم‌جنس بالغ، به‌هم پیوسته و برقراري ارتباط جنسي دائم يا موقت ميان آنها مجاز شمرده شده و سلامت خانواده، فرزندان، جامعه و نسل بشری تأمین می‌شود.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص25.</ref>  
==تاریخچه==
ازدواج پديده‌اي فراگير است که در همۀ زمان‌ها، مکان‌ها و همة جوامع وجود داشته و تنها راه تشکيل خانواده به‌شمار آمده است. در روم باستان ازدواج امری اجباری بوده و دختران در دولت‌شهر اسپارت حتی در انتخاب همسر خود دخالتی نداشتند و ازدواج مطابق نظر پدران و مادران انجام می‌شد. ایرانیان عهد ساسانیان نیز سنت ازدواج را پاس داشته وتک شوهری را اصلی قاطع در ازدواج می‌دانستند.<ref>[http://askdin.com/thread/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC «تاریخچۀ ازدواج»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی.]  </ref>  با ورود دین اسلام در حوزۀ جغرافیای بزرگ ایران باستان، ازدواج تنها نهاد مشروع تأمین نیازهای طبیعی و تکامل معنوی زن و مرد بوده و سلطۀ خود را تا هنوز حفظ کرده است. به‌همين جهت به‌مسايل مربوط به‌پيمان ازدواج در ملل و نظام‌هاي حقوقي مختلف، توجه ویژه‌ای شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص20.</ref> 
==اهمیت ازدواج== 
1. ازدواج موجوديت دو انسان را از جهات بسيار، به‌هم مرتبط ساخته و محيط طبیعي برای تولید مثل و پرورش نوع انسان را بنيان مي‌نهد و از اين راه، بر جسم و جان، انديشه و آيندۀ انسان‌ها اثرگذار است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص20.</ref> 
2. ازدواج در آموزه‌های دینی و به‌ویژه در قرآن، از نشانه‌های الهی، مایۀ آرامش زن و مرد و موجب رحمت و مودت در روابط آن دو معرفی شده است.<ref>سورۀ روم، آیۀ 21.</ref> 
3. انسانی که ازدواج می‌کند در روايات اسلامی از منزلت بالايي برخوردار است؛ حتی مناسک و کنش‌های عبادی و روزمره انسان متأهل، برتر و بافضيلت‌تر از اعمال شخص مجرد دانسته شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص26.</ref>  
==وضعیت ازدواج در ایران== 
طبق آمار سازمان ثبت احوال ایران، در نیمۀ نخست سال ۱۴۰۱ش در کل کشور، بیش از ۲۲۵ هزار ازدواج و ۹۴ هزار طلاق به‌ثبت رسیده است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14011109000744/%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%88-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 حاجی‌بابایی، «رقابت تنگاتنگ ازدواج و طلاق در کشور/ تهران در صدر همه آمار‌ها»، خبرگزاری فارس.]</ref>  بر اساس دیدگاه کارشناسان و با توجه‌ به شاخص‌های علمی، نرخ ازدواج در ایران، کاهشی بوده و به مرز بحران رسیده است. 
===1.	بالا رفتن سن ازدواج===
بر اساس اطلاعات موجود، میانگین سن ازدواج که در ده‌های گذشته، در پسران ۲۵ تا ۲۶ سال بود، امروزه به ۲۹ سال رسیده است و میانگین سن ازدواج در بین دختران، از ۱۸ تا ۲۰ سال به ۲۴ سال رسیده است.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> 
===2.	حجم پائین ازدواج===
تعداد ازدواج‌های اتفاق افتاده، به‌عنوان شاخص دوم وضعیت بحرانی ازدواج جوانان یاد شده است که بر اساس آمار، سال‌به‌سال تعداد ازدواج جوانان کم شده و حجم قابل توجهی از جمعیت پسران جوان ۲۰ تا ۴۹ سال و دختران ۱۵ تا ۴۹ سال ازدواج نمی‌کنند. بر اساس آخرین آمار، نزدیک به ۱۲ میلیون نفر از جوانان فعلی کشور، در بازه سنی مطرح شده هنوز ازدواج نکرده‌اند.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> 
===3.	اولویت نداشتن ازدواج===
سومین شاخص بحران ازدواج، گرایش و نگرش جوانان مبنی بر اولویت نداشتن ‌ازدواج است. بر خلاف گذشته که از دوران نوجوانی به‌بعد در میان افراد و خانوادۀ آن‌ها، ازدواج دغدغۀ جدی بود، امروزه، ازدواج به‌عنوان یک اولویت در نظام فرهنگی، مطرح نیست و یا کمتر این‌گونه است.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> 
===4.	کاهش سن بلوغ جنسی===
کاهش سن بلوغ جنسی نوجوانان و فعال‌شدن زودهنگام غریزۀ جنسی، از دیگر شاخص‌های بحران ازدواج در ایران است. بلوغ جنسی زودرس، از عوامل آسیب‌زا برای ازدواج محسوب شده و خانواده‌ها را از تدارک به‌موقع ازدواج برای جوانان بازمی‌دارد.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> 
==عوامل تهدیدکنندۀ ازدواج== 
عوامل زیادی نهاد ازدواج را مورد تهدید قرار داده و فرصت‌های انجام آن را در ایران، دچار محدودیت کرده است.
1.	مسکن؛
2.	اشتغال؛
3.	وضعیت نظام آموزشی؛
4.	وضعیت سربازی؛
5.	وضعیت تفریح و اوقات فراغت جوانان.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref>  
==آثار ازدواج== 
===1.	تشکیل خانواده===
خانواده اولین واحد اجتماعی، حقوقی و بنیادی<ref>قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358ش، مادۀ 10.</ref>  جامعه است که جهت رفع نیازمندی‌های جنسی، عاطفی و تکامل معنوی پایدار مرد و زن، توسط نهاد ازدواج ایجاد شده و استمرار نسل بشری از نتایج اساسی آن به‌شمار می‌آید. پیمان ازدواج دارای یک مفهوم زیربنایی اخلاقی است که جایگاه شخص سوم (فرزند) در آن، بیش‌ از جایگاه دو طرف قرارداد، در نظر گرفته شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/25721/%C2%AB%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%C2%BB-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D8%A7-%D8%A2%D9%84%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF-(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82) «خوانش فلسفی از خانواده در گفتگو با برندا آلموند (فیلسوف جامعه و اخلاق)»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  
===2.	تأمین پایدار نیازهای طبیعی===
از نیازهای اساسی زن و مرد، به‌خصوص در دورۀ جوانی و نوجوانی، نیاز و غریزۀ جنسی، عاطفی، روانی و تکامل معنوی است، که پاسخ طبیعی پایدار، مشروع، قانونی و بهنجار آن تنها از طریق نهاد ازدواج ممکن می‌شود. تا زمانی‌که به این نیاز پاسخ داده نشود، فرد به آرامش درونی و شکوفایی‌های ذاتی نخواهد رسید. ارضاي پایدار نياز جنسي، توليد مثل، ارتقاي پايگاه اجتماعي، جبران نواقص فردي و اجتماعي و در نتیجه ايجاد بستري مناسب براي تکامل معنوي جامعه و هموار کردن مسير دست‌يابي به قرب الهي، از آثار ازدواج شمرده شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص24.</ref>  
==جایگزین‌های ازدواج در فرهنگ بیگانه==
===1.	کمون‌ها===
همراه با آزادي وسيع روابط جنسي ميان زن و مرد که در دهه‌هاي گذشته در جوامع غربي پديد آمده است، نوع ديگري از روابط بين زن و مرد در چارچوب هم‌خانگي يا زندگي مشترک يک زن با يک مرد بدون ازدواج شکل گرفته است. از دهۀ 1960م تحت تأثير برخي ديدگاه‌هاي راديکال، کمون‌ها، به‌عنوان جايگزين خانواده به‌صحنه آمده و برخی جوانان غربي را جذب کرده است. اين گروه‌ها مشتمل بر شماری از مردان و زنان ‌است که با يکديگر ارتباط جنسي مشترک داشته و از ديدگاه ايدئولوگ‌ها، نوعي بازگشت به طبيعت و احياي دوبارۀ کمون‌هاي اوليۀ پیش از تاريخ دانسته شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص20.</ref> 
===2.	هم‌خانگی===
با افول الگوهای سنّتی خانواده و تغییر در ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی، گونه‌های جدید ازدواج سر برآورده‌اند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/69770/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B1%D8%A8 استیون مینتز، «جایگاه خانواده در غرب»، پرتال جامع علوم اسلامی.]</ref>  جامعۀ غرب تلاش کرده است تا ارتباط نامشروع زن و مرد را مشروع دانسته و با نام‌های جدیدی چون هم‌باشی و هم‌خانگی، آن را موجّه جلوه دهد.<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص70.]</ref> 
==جایگزین‌های ازدواج در ایران==
امروزه جایگزین‌های ازدواج در دو شکل هم‌خانگی و هم‌باشی در ایران نیز، دیده می‌شود. هم‌خانگی، وضعیتی است که زن و مرد به‌صورت غیر رسمی در یک خانۀ مشترک زندگی می‌کنند و با یکدیگر رابطۀ جنسی ندارند. در وضعیت هم‌باشی، دو فرد غیر هم‌جنس در یک خانه زندگی می‌کنند و با یکدیگر رابطۀ جنسی نیز دارند.<ref>[https://rahjooyan.org/blog/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF/ «ازدواج سفید چیست؟ شرایط ازدواج سفید در ایران»، وب‌سایت وکلای دادگستری ره‌جویان عدالت.]</ref>  همچنین بر اساس برخی آمارها، روی آوردن جوانان به‌زندگی مجردی در برخی کلان‌شهرهای ایران به 30 درصد رسیده است. آمار دختران در این جامعة آماری، رو به افزایش است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94647/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%87-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «زندگی مجردی و هم‌خانگی، ره‎آورد سبک زندگی غربی برای جوانان ایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  
==شیوه‌های حفظ نهاد ازدواج==
===1.	تعمیق ارزش‌های دینی===
خویشتن‌داری و ‌تقوا، از شیوه‌های موثر در ایجاد، حفظ و تعمیق نهاد ازدواج به‌شمار آمده است. ‌هرچه مایۀ دینی، عفت و تقوا در فرد، پررنگ‌تر و عمیق‌تر باشد، احتمال پذیرش وسوسه‎های برقراری ارتباط با جنس مخالف در قالب دوستی‌های مخفی یا همباشی‌های بدون ازدواج، کمتر می‌شود. تقوا از اصول رفتاری- اخلاقی است که در قرآن بسیار توصیه شده است و این اصل در غریزۀ جنسی نمود بیشتری پیدا می‌کند. این امر در روایت‌های تاریخی مانند توصیۀ لوط پیامبر به‌ قوم خود، به‌عنوان مهم‌ترین اصل رفتاری جهت مهار غریزۀ جنسی دیده می‌شود.<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص82.]</ref> 
===2.	تعمیق ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی===
ترغیب به ساده‌زیستی و ازدواج آسان، دوری از هزینه‌های گزاف برگزاری جشن‌ها، به‌ حداقل رساندن محرک‎های‌ جنسی در اجتماع، سالم‌سازی رابطه‌های اجتماعی، سامان‌دهی حضور زنان در اجتماع و محیط‌های مختلط و جهت‌دهی مناسب به‌رابطه‌های جنسی در مسیر ازدواج برای حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از ایجاد زمینه‌های فساد، از راهکارهای احیای امر ازدواج شمرده شده است.<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص83-85.]</ref> 
===3.	تعمیق ارزش‌های‌ اجتماعی===
ازدواج از نهادهای کهن تمدنی و اجتماعی انسان‌ها است. صیانت از این ارزش اجتماعی و حرمت گذاشتن به آن موجب حفظ جامعه از هرگونه آلودگی و انحرافات و تأمین فضای آرام و سالم جهت انجام فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی می‌شود.<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص9.]</ref> 
===4.	سیاست‌گذاری دولتی===
الف. تلاش برای اصلاح باورها و آداب و رسوم ازدواج در همۀ مناطق کشور؛
ب. تشویق ‌‌جوانان و خانواده‌ها به‌برپایی جشن‌های گروهی و کاهش هزینه‌های ازدواج؛
ج. آگاهی‌بخشی روزآمد دربارۀ ‌چگونگی تشکیل خانواده، روش‌ها و آداب همسرگزینی و ازدواج آسان و شرعی از طریق رسانه‌های گروهی، صدا و سیما، کتب درسی و آموزش عالی؛<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص85.]</ref>  
د. تمهید زمینه‌های کار و اشتغال جوانان؛
ه. آشنایی خانواده‌ها با سبک زندگی مطلوب و پرهیز از تجملات و هزینه‌های سنگین در ازدواج؛<ref>[http://www.jwss.ir/article_120260.html عظیم‎پور و پاپی‌نژاد، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، 1384ش، ص90.]</ref> 
و. اصلاح و بازتعریف اهداف و رسالت نهادهای ذی‌ربط ازدواج مانند وزارت ورزش و جوانان و معاونت امور زنان و خانوادۀ ریاست جمهوری.<ref>[https://snn.ir/fa/news/947658/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* قرآن کریم.
* ابراهیمی‌پور، قاسم، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، قم، مرکزبررسی‌های راهبردی ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه المصطفی، 1391ش.
* «ازدواج سفید چیست؟ شرایط ازدواج سفید در ایران»، وب‌سایت وکلای دادگستری ره‌جویان عدالت، تاریخ بازدید: 25 اردیبهشت 1402ش.
* استیون مینتز، سوزان کلوگ، ترجمۀ  مرتضی مداحی، «جایگاه خانواده در غرب»، پرتال جامع علوم اسلامی، تاریخ بازدید: 25 اردیبهشت 1402ش. 
* اسدپور، (بی‌نام)، «مسألۀ زن در نظام اندیشه‌ای شهید مطهری»، پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: 16 اردیبهشت 1402ش.
* «تاریخچۀ ازدواج»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به‌سوالات دینی، تاریخ بازدید: 30 اردیبهشت 1402ش. 
* حاجی‌بابایی، زهرا، «رقابت تنگاتنگ ازدواج و طلاق در کشور/ تهران در صدر همۀ آمار‌ها»، وب‌سایت خبرگزاری فارس؛ باشگاه توانا، تاریخ درج مطلب:  10 بهمن 1401ش.
* «خوانش فلسفی از خانواده در گفتگو با برندا آلموند (فیلسوف جامعه و اخلاق)»، وب‌سایت مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 7 آبان 1393ش. 
* «زندگی مجردی و هم‌خانگی، ره‌آورد سبک زندگی غربی برای جوانان ایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 15 فروردین 1395ش.
* عظیم‎پور، عظیم و پاپی‌نژاد، فاطمه، «راهکارهای مقابله با ازدواج سفید از منظر قرآن و روایات»، مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 84، شهریور 1384ش. 
* قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358ش.
* «وضعیت ازدواج در کشور بحرانی است»، خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: 19 تیر 1400ش.

[[رده: ویکی‌زندگی]]
[[رده: مناسبات‌اجتماعی]]
[[رده: روابط خانوادگی]]