در حال ویرایش پیش‌نویس:بلوغ زودرس

<big>'''بلوغ زودرس'''</big>؛ تجربه زودهنگام و غیرطبیعی بلوغ جنسی در کودکان.
بلوغ زودرس (pubertas praecox)، نوعی اختلال و بیماری در فرایند رشد طبیعی کودکان است که باعث می¬شود دختران و پسران به‌نحوِ غیرطبیعی و زودتر از موعد مناسب به بلوغ جنسی برسند و گرایش به جنس مخالف در آن‌ها پدیدار شود. بلوغ زودهنگام تبعات منفی فراوانی دارد و نوعی بیماری به‌  حساب می¬آید.
 
==مفهوم¬شناسی==
بلوغ فرایند تکامل جسمى و عبور از کودکى به بزرگسالى است. آغاز این فرایند هم‌زمان با افزايش جهشى در ترشح هورمون‌هاى جنسى است.  بلوغ زودرس به ایجاد ویژگی¬های ثانویۀ جنسی و بروز علائم بلوغ قبل از 8 سالگی در دختران و قبل از 9 سالگی در پسران اطلاق می¬شود.  در فرایند بلوغ زودرس، مغز فرایند بلوغ را با تولید هورمون آزادکنندۀ گنادوتروپین آغاز می¬کند که این هورمون بعد از رسیدن به غدۀ هیپوفیز، باعث تولید بیشتر هورمون در تخمدان و بیضه می¬شود. 
==بلوغ زودرس در ایران و جهان==
طبق نظر محققان سن بلوغ انسان در بازه‌های زمانی مختلف در نوسان بوده است. سن بلوغ در برهه‌هایی از تاریخ روند افزایشی و در مقاطعی سیر کاهشی داشته است.  روند کاهشی سن بلوغ از سال 1920م آغاز شده است  و از دهۀ 1970م به بعد، به ازای هر دهه، سن بلوغ حداقل سه ماه کاهش داشته است. دختران در جهان در مقایسه با 40 سال قبل، حداقل یک سال زودتر بالغ می¬شوند.  تخمین زده شده که در سطح جهانی، حداقل 1 در 5000 تا 1 در 10000 نفر از کودکان مبتلا به بلوغ زودرس می¬شوند. در این میان میزان ابتلا در دختران بسیار بیشتر از پسران است. در دو دهۀ اخیر، تعداد قابل توجهی بلوغ زودرس ثبت شده است. بنا بر گزارش ادارۀ سلامت جوانان ایران، سن بلوغ دختران ایرانی از 13.8 به 12.65 رسیده است و در سال¬های اخیر ابتلا به بلوغ زودرس در میان کودکان ایرانی افزایش یافته است. 
==عوامل==
عواملی مثل محیط جغرافیایی، ژنتیک، ترکیب چربی بدن و رژیم غذایی تأثیرات فراوانی بر سن شروع بلوغ دارند.  گاهی عفونت¬ها، اختلالات هورمونی، تومورها، ناهنجاری‌های مغزی یا صدمات علت بروز بلوغ زودرس می‌شوند؛  حضور طولانی‌مدت والدین در خارج از خانه، مشکلات خانوادگی، ورود شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای به خانه‌ها، ریختن قبح مسائل جنسی،  دسترسی بدون نظارت کودکان به اینترنت و فضای مجازی، حضور بیش‌ازحد در جمع بزرگان و شوخی جنسی والدین در حضور کودکان، همنشینی با دوستان بزرگتر از خود از عوامل محیطی هستند که باعث رشد هورمونی و بلوغ زودرس در کودکان می‌شوند. وراثت، چاقی و جنسیت از دیگر عوامل وقوع بلوغ زودرس هستند.  بر اساس تحقیقات انجام‌شده، شیوع بلوغ زودرس در دختران نسبت به پسران حدود پنج برابر بیشتر است  و استرس و اضطراب تأثیر بسیاری در ایجاد این اختلال در دختران دارد. 
==علائم==
علائم بلوغ زودرس در پسران رشد سریع قد، رشد آلت تناسلی، رشد مو در زیر بغل و ناحیه آلت تناسلی  و در دختران قاعدگی، آکنه، رشد سینه¬ها و رشد مو در ناحیۀ آلت تناسلی هستند. 
==تشخیص==
آزمایش خون، رادیوگرافی استخوان‌های دست‌وپا، معاینه، تحلیل تاریخچۀ خانوادگی، ام. آر. آی مغزی و آزمایش تیروئید از جمله اقدامات تشخیصی بلوغ زودرس هستند. 
==انواع==
بلوغ زودرس به دو نوع اصلی مرکزی و محیطی تقسیم می¬شود. تومورهای مغزی، ترومای مغزی و پرتودرمانی مغزی مهم‌ترین علل بروز بلوغ زودرس مرکزی هستند که از مغز نشأت گرفته و موجب افزایش تولید هورمون¬های تخمدان، بیضه¬ها و غدد آدرنال می¬شوند؛  اما علت بروز بلوغ زودرس محیطی، مغز نیست، بلکه علت آن به غدد فوق کلیوی، غدۀ هیپوفیز، مشکلات تخمدان و بیضه مربوط می¬شود،  این مشکلات باعث ترشح استروژن و تستوسترون بیشتر و زودهنگام و درنتیجه بلوغ زودرس در کودکان می‌شود. 
==عوارض==
کوتاهی قد،  بروز مشکلات در تحصیل و مدرسه، خودارضایی، اختلال در خواب،  ضعف عمومی بدن، اختلال فکری، توقف رشد عقلی و جسمی، اضطراب، وسواس، ضعف روحیه، گرایش به بی‌بندوباری و بزهکاری ازجمله اثرات منفی و عوارض بلوغ زودرس در کودکان هستند.  همچنین بلوغ زودهنگام ممکن است خطر ابتلا به سرطان را در زندگی بیمار افزایش دهد. 
==پیشگیری==
پیشگیری یکی از راه¬های مقابله با پدیدۀ بلوغ زودرس است؛ طوری که برای ریشه¬کن کردن این بیماری 90 درصد به تدابیر پیشگیری و 10 درصد به راهکارهای درمانی اتکا می¬شود.  روابط خانوادگی محبت‌آمیز و عاطفی،  انتخاب سبک زندگی مناسب در رفتار والدین و فرزندان مثل تفکیک مرز حریم شخصی والدین و فرزندان، انتخاب مدرسۀ مناسب برای فرزندان، انتخاب دوستان مناسب و هم¬سن، محدود کردن استفاده از فضای مجازی و تلویزیون، رعایت اصول اخلاق جنسی در خانواده، پرهیز از شوخی¬های رکیک، پرهیز از بوسیدن بیش از حد فرزندان، پوشش مناسب فرزندان و پرهیز از آرایش کودکان باعث پیشگیری از بلوغ زودرس در کودکان هستند.  تغذیۀ مناسب، جلوگیری از چاقی مفرط کودکان و استفادۀ کمتر از مواد غذایی کنسروی حاوی مواد نگهدارنده از جمله اقدامات پیشگیرانه از ابتلای کودکان به بلوغ زودرس هستند. 
==درمان==
بعد از ابتلا، درصورتی‌که کودکِ بیمار مبتلا به بیماری زمینه¬ای دیگری نباشد، با تزریق دارویی چون لوپرولید تکامل به تأخیر می‌افتد؛ اما با توجه به علت بروز، ممکن است در برخی مواقع نیاز به جراحی مغز باشد. 
==پانویس==
{{پانویس}}
 ==منابع==
* آزادی، اسما و دیگران، «تجربۀ زیستۀ دختران از بلوغ زودرس: مطالعۀ کیفی»، فصلنامۀ اندیشه و رفتار، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 57، پاییز 1399ش.
* بابکان راد، المیرا، «بلوغ زودرس»، وب‌سایت مجلۀ اینترنتی مرکز مام، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.
* «بلوغ زودرس چیست؟ + دلایل بلوغ زودرس»، وب¬سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.
* «بلوغ زودرس چیست؟»، وب¬سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.
* «بلوغ زودرس»، وب¬سایت آزمایشگاه نیلو، تاریخ درج مطلب: 4 اردیبهشت 1401ش.
* «پیشگیری، تشخیص و درمان بلوغ زودرس دختر و پسر»، وب¬سایت آزمایشگاه پاتوبیولوژی ایران، تاریخ بازدید: 17 اسفند 1401ش.
* جاودانی، حسن، «بلوغ زودرس مرکزی»، وب¬سایت دُروانا، تاریخ بازدید: 15 اسفند 1401ش.
* حجاری، سارا، «بلوغ دیررس، بلوغ زودرس»، مجلۀ پیوند، شمارۀ 313، 1384ش.
* خبازی، نرجس، «حقایقی که والدین باید در مورد بلوغ زودرس بدانند»، وب¬سایت آزمایشگاه قدس، تاریخ درج مطلب: 7 سپتامبر 2020م.
* رامجردزاده، زینب و حکیم¬زاده، افسون، «بلوغ زودرس»، ماهنامۀ الکترونیکی سیب، فروردین و اردیبهشت 1399ش.
* «رشد فیزیولوژیک»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 5 فروردین 1402ش.
* «زنگ خطر بلوغ زودرس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 13 بهمن 1399ش.
* سعیدی، زهرا، «چطور از بلوغ زودرس بچه¬ها جلوگیری کنیم؟/ راهکارهای مؤثر در تربیت جنسی بچه¬ها»،  فارس¬نیوز، تاریخ درج مطلب: 5 مرداد 1400ش.
* «سن بلوغ در ایران کاهش یافت/ اثرات بلوغ زودرس چیست؟»، پایگاه خبری تحلیلی سلام نو، تاریخ درج مطلب: 24 آذر 1401ش.
* صداقت¬زادگان، شهناز و امیدوار، پوران، «بررسی تأثیر عوامل اجتماعی و بلوغ زودرس بر جامعه¬پذیری دختران (مطالعۀ موردی: دختران دورۀ راهنمایی شهر شیراز)»، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ 4، شمارۀ3 ، پاییز 1394ش.
* عطایی، فاطمه، «بچه¬ای با حرف¬های گنده گنده؛ در باب بلوغ زودرس و رشد شخصیتی زودهنگام»، مجلۀ رشد آموزش خانواده، شماره 10، دی‌ماه 1399ش.
* «علت کاهش سن بلوغ در ایران و جهان چیست؟»، وب¬سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 23 فروردین 1398ش.
* علوی لنگرودی، سید کاظم، «بررسی پدیدۀ بلوغ زودرس»، کاوش¬نامۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 5 و 6، پاییز و زمستان 1381ش.
* قایمی، علی، «بلوغ زودرس»، مجلۀ پیوند، شمارۀ 73، آبان 1364ش.
* «کاهش نظارت خانواده و بلوغ زودرس فرزندان»، روزنامۀ رسالت، شمارۀ 6347، تاریخ انتشار: 2 بهمن 1386ش.
* کرمی، علی¬اکبر، «بلوغ زودرس چیست؟ علائم، دلایل، تشخیص و درمان»، وب¬سایت ارولوژی کریمی، تاریخ درج مطلب: 17 مرداد 1401ش.
* مزارعی، «بلوغ زودرس دختران چیست و چرا رخ می¬دهد؟»، وب‌سایت مجلۀ دکتردکتر، تاریخ درج مطلب: 16 اسفند 1401ش.
* مویری، حشمت و ربانی، علی، «انواع بلوغ زودرس و علل زمینه¬ای آن و لزوم درمان بیمارستان امام»، مجلۀ دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران، سال 60، شمارۀ 2، تابستان 1381ش.
* نجفی علمی، محمود، «فناوری و تربیت: فناوری اطلاعات و تأثیر آن بر بلوغ زودرس آسیب¬ها، راهکارها»، مجلۀ پیوند، شمارۀ 366 و 367، فروردین و اردیبهشت 1389ش.
[[رده:ویکی¬زندگی]] [[رده: خانواده]] [[رده: تربیت فرزند]] [[رده: تربیت جنسی]]