در حال ویرایش پیش‌نویس:جمادی الثانی

'''جمادی‌الثانی؛''' ششمین ماه از ماه‌های تقویم قمری در فرهنگ اسلامی.

جمادی‌الثانی یا جمادی‌الآخر، ششمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانة قمری در فرهنگ اسلامی است که بین ماه‌های جمادی‌الاول و رجب قرار گرفته است. به‌دلیل وجود برخی مناسبت‌های مذهبی همچون ولادت و شهادت فاطمۀ زهرا، این ماه از اهمیت خاصی نزد شیعیان برخوردار است.
==واژه‌شناسی و نام‌گذاری==
جمادی، از ریشۀ «ج‌م‌د» به‌معنای خشکی<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، «جمادی»، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> انجماد و سرمای سخت است. ماه‌های جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی، از جمله ماه‌های جفتی هستند.<ref> [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
از آن‌جا که نام‌گذاری دو ماه جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی در فصل سرما و یخبندان بوده و آب در این ماه‌ها منجمد می‌شده، آنها را «جمادی»    نامیده‌اند<ref>حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423؛ [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> و نیز چون ششمین ماه از سال قمری است، برخی به آن جمادی سته می‌گویند.<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، «جمادی»، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref>
==ماه جمادی‌الثانی قبل از اسلام==
در دوران جاهلیت مدت روزهای این ماه، سی روز بوده که بعد از اسلام مثل دیگر ماه‌های قمری، بر اساس رؤیت هلال 29 و یا 30 روز تعیین می‌شود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
تقدیم ‌و تأخیر ماه‌ها بر یکدیگر از دیگر آداب‌ورسوم عصر جاهلیت بوده است. آنها دو ماه‌ جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی را قبل از رجب قرار داده و به‌دلیل حرام بودن جنگ در ماه رجب، در دو ماه جمادی تلاش می‌کردند که انتقام خود را از دشمن بگیرند.<ref>حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423.</ref>
==وقایع تاریخی ماه جمادی‌الثانی==
در ماه جمادی‌الثانی رویدادهای زیر واقع شده است:
شهادت فاطمۀ زهرا (3 جمادی‌الثانی 11ق)<ref> قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الثانی»؛ اشتهاردی، سوگنامۀ آل محمد، 1379ش، ص25.</ref>

ولادت فاطمۀ زهرا (20 جمادی‌الثانی 2 یا 5 بعثت)<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الثانی».</ref>
==ماه جمادی‌الثانی در فرهنگ شیعیان==
در تقویم اسلامی، روز سوم این ماه مصادف با شهادت فاطمۀ زهرا است. شیعیان و هیئت‌های مذهبی در کشورهای مختلف جهان، هر ساله در این شبانه‌روز، عزاداری می‌کنند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/480310/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81 «گزارشی از عزاداری شهادت حضرت زهرادر کشورهای مختلف»، خبرگزاری رسمی حوزه.]</ref> شیعیان عراقی در شهرهای مختلف عراق از جمله نجف و کربلا، با برگزاری مجالس سوگواری، راه‌اندازی دسته‌های عزاداری و برپایی موکب‌ و پذیرایی از عزاداران حضرت زهرا، یاد او را گرامی می‌دارند.<ref>«[https://iqna.ir/fa/news/3948278/%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 برپایی آیین سالروز شهادت حضرت فاطمۀ زهرا در نجف و کربلا»، خبرگزاری ابکنا.]</ref>
سوم جمادی‌الثانی (سالروز شهادت فاطمه زهرا)، در ایران تعطیل رسمی است. مردم و هیئت‌های مذهبی در سراسر ایران با نصب پرچم‌های سیاه بر درب منازل و خیابان‌ها، سیاه‌پوش کردن حرم امامان و امام زادگان، مساجد و اماکن متبرکه و نیز با برپایی مراسم سخنرانی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی برای حضرت زهرا عزاداری می‌کنند.<ref>«[https://sahebkhabar.ir/news/51821353/%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 عزاداری شهادت حضرت زهرادر سراسر ایران»، وب‌سایت صاحب‌خبر.]</ref>
بیستم جمادی‌الثانی، سالروز ولادت فاطمۀ زهرا از دیگر مناسبت‌های مذهبی در این ماه است. شیعیان در سراسر جهان همچون افغانستان، پاکستان، ترکیه، سوریه، لبنان، ترکمنستان،<ref> [https://www.hawzahnews.com/news/443349/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «جشن میلاد حضرت فاطمۀ زهرا درکشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزرای رسمی حوزه.]</ref>  شهرهای نجف و کربلا در عراق و سراسر ایران این روز را با برگزاری مراسم‌های متنوع همچون آذین‌بندی حرم امامان، امام‌زادگان در عراق و ایران، چراغانی کردن اماکن مذهبی، اجرای سرود، مولودی‌خوانی، شعرخوانی، سخنرانی، پخش شربت و شیرینی، جشن می‌گیرند.<ref>[https://www.shia-news.com/fa/news/159488/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D8%AC%D9%81 «جشن ولادت حضرت زهرا در شهرهای کربلا و نجف» شیعه نیوز.]</ref>
در ایران، روز ولادت فاطمه زهرا را به‌عنوان «روز زن» نام‌گذاری کرده‌اند. در این روز، سخنرانان، کارشناسان و گویندگان صداوسیما، با بیان مقام و منزلت زن و مادر در اسلام، نقش تربیتی آنها را در جامعه و خانواده مورد توجه قرار می‌دهند. همچنین، همسران و فرزندان به‌پاس زحمات و تلاش‌های زنان و مادران خود، با اهدای گل و هدایا مقام آنها را گرامی داشته و از زحمات آنها تجلیل و قدردانی می‌کنند.<ref> [http://shabestan.ir/detail/News/1138874 «برنامه‌های هفتۀ بزرگداشت مقام زن و روز مادر اعلام شد»، خبرگزاری شبستان.]</ref>
==اعمال عبادی ماه جمادی‌الثانی==
از جمله اعمال مستحبی ماه جمادی‌الثانی، خواندن دعای «اللّهُمَّ يا اللَّهُ أَنْتَ‏ الدّائِمُ الْقائِمُ، يا اللَّهُ أَنْتَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ، يا اللَّهُ أَنْتَ الْعَلِيُّ الْأَعْلى» در   روز اول،<ref>سید بن‌طاووس، الإقبال بالأعمال، 1376ش، ج3، ص157.</ref>‏ عزاداری و خواندن زیارت‌نامۀ فاطمۀ زهرا در روز سوم جمادی‌الثانی، روزه گرفتن، خیرات کردن و صدقه دادن در روز بیستم این ماه هستند. خواندن چهار رکعت نماز همراه با صلوات و دعاهایی که برای آن ذکر شده از دیگر اعمال مستحبی ماه جمادی‌الثانی است.<ref> قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الثانی».</ref>
==ماه جمادی‌الثانی در ادبیات فارسی==
در ادبیات و اشعار فارسی،‌ شاعران فارسی‌زبان همچون فرخی سیستانی و منوچهری دو ماه جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی را در اشعار خود به‌کار برده‌اند؛ برای مثال، فرخی سیستانی در ضمن قصیدۀ خود می‌گوید:<ref>[https://ganjoor.net/farrokhi/divanf/ghasidefk/sh9 فرخی سیستانی، «دیوان اشعار، قصاید»، شمارۀ 9، درمدح خواجه جلیل عبدالرزاق، وب‌سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب| همیشه تا دو جمادی بود پس دو ربیع | بود پی دو جمادی رونده ماه رجب }}
{{پایان شعر}}  
{{پایان نستعلیق}}
منوچهری در ضمن اشعار خود چین می‌سراید:<ref>[https://ganjoor.net/manoochehri/divanm/mosammatm/sh10 منوچهری، «دیوان اشعار، مسمطات»، شماره 10، در وصف خزان، وب‌سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب| پنج شش ماه زمستانی نگشاد درش | دو ربیع و دو جمادی و تمام رجبی }}
{{پایان شعر}}  
{{پایان نستعلیق}}
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* «برپایی آیین سالروز شهادت حضرت فاطمۀ زهرا در نجف و کربلا»، خبرگزاری ابکنا، تاریخ درج: 28دی 1399ش.
* «برنامه‌های هفتۀ بزرگداشت مقام زن و روز مادر اعلام شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج: 28 دی 1400ش.
* «جشن میلاد حضرت فاطمۀ زهرا درکشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج: 19 اسفند 1396ش.
* «جشن ولادت حضرت زهرا در شهرهای کربلا و نجف» شیعه نیوز، تاریخ درج: 19 اسفند 1396ش.
* حائری، مهدی، دائرة‌المعارف تشیع، تهران، نشر سعید محبی، چ4، 1386ش.
* دهخدا، «جمادی»، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 1 اسفند 1401ش.
* زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالهدایة، 1386ش.
* سید بن‌طاووس، علی بن موسی، إقبال‌الأعمال، قم، دفتر تبلیغات اسلامی‏، چ1، 1376ش.
* عبداللهی، رضا، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام، تاریخ بازدید: 1 اسفند 1401ش.
* «عزاداری شهادت حضرت زهرا در سراسر ایران»، وب‌سایت صاحب‌خبر، تاریخ درج: 16دی 1400ش.
* فرخی سیستانی، «دیوان اشعار، قصاید»، شمارۀ 9، در مدح خواجه جلیل عبدالرزاق، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 2 اسفند 1401ش.
* قمی، شیخ عباس، مفاتیح‌الجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ5، 1370ش.
* «گزارشی از عزاداری شهادت حضرت زهرا در کشورهای مختلف»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج: 23 بهمن 1397ش.
* محمدی اشتهاردی، محمد، سوگنامۀ آل محمد، قم، ناصر، چ14، 1379ش.
* منوچهری، «دیوان اشعار، مسمطات»، شماره 10، در وصف خزان، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 7 اسفند 1401ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]