در حال ویرایش پیش‌نویس:قاووت

'''<big>قاووت</big>'''؛ سوغاتی مقوی و مغذی معروف شهر کرمان.<br>

قاووت یا قوّتو از سوغاتی‌های سنتی شهرهای سیرجان، بم و کرمان است. این خوراکی پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، به‌صورت پودری تهیه می‌شود و نوعی شیرینی به‌حساب می‌آید و در طعم‌های مختلفی تهیه می‌شود.
==واژه‌شناسی==
قاووت یک واژۀ ترکی است و در لغت‌نامۀ دهخدا به مخلوطی از حبوبات آرد‌شده به‌همراه شیرینی خشک معنی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه قاووت.]</ref>  قاووت در مناطق مختلف ایران، گویش‌های مختلفی دارد. در لهجۀ کرمانی به آن قووِتو می‌گویند و در لهجه‌های دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجۀ چهاردولی هم به آن قاویت می‌گویند.<ref> [https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref> 
==تاریخچه==
بر اساس یافته‌های کارشناسان، قدمت قاووت به قرن هفتم هجری بازمی‌گردد. زنان کرمانی از این پودر در عیدها و مراسم‌هایی مانند ماه رمضان، عید نوروز و زنان زایمان‌کرده، استفاده می‌کردند. آن‌ها معتقد بودند قاووت، مقاومت بدن آن‌ها را در برابر گرسنگی افزایش می‌دهد. همچنین با مخلوط‌کردن قاووت با زردۀ تخم‌مرغ و شیر و مالیدن آن به پیشانی، باور داشتند که قدرت‌شان برای گرفتن روزه بیشتر می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82921387/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D9%88%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%AA%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86 «رمضان با بوی قُوَتو در كرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>   
==ترکیبات==
قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن از مخلوط شدن چندین بذر، مغزی‌جات و برخی گیاهان دارویی تهیه می‌شود. در تهیۀ آن، بعضی از مواد، بو داده می‌شوند و سپس با بقیۀ مواد از جمله شکر مخلوط شده و آسیاب می‌شوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیۀ آن به‌کار می‌رود طعم‌های مختلفی دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> 
معروف‌ترین قاووت متعلق به کرمان است و برای تهیۀ آن از قهوه، شکر، تخم خرفه، دانۀ خشخاش، بذر جو، بذر کتان، گشنیز، شاه‌دانه، سیاه‌دانه، هل باد، هل رسمی، موردانه، کنجد، بذر کاهو و فلفل سیاه استفاده می‌شود و رنگ آن قهوه‌ای است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>   برای تهیۀ قاووت از مواد دیگری مانند گندم، دارچین، تخم خربزه، زنجبیل، مغز پسته، نخودچی و میخک درختی نیز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref>  قاووت «چهل‌گیاه» از سایر قاووت‌ها کامل‌تر و مغذی‌تر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/ghazaha/ghavot-forty02-plants.html «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
 
قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهل‌گیاه، پسته، کنجد، خشخاش، قهوه، نخود، هل و خُرفه تهیه و تولید می‌شود که هرکدام طعم و خاصیت ویژه‌ای دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>  
==روش مصرف==
قاووت به‌صورت خشک مصرف می‌شود اما می‌توان آن را با آب، چای، شیر و قهوه هم استفاده کرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>   قاووت به‌عنوان صبحانه و یا میان وعده در طول شبانه‌روز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>  
==خواص==
قاووت به‌دلیل داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن انسان ایفا می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>   از مهم‌ترین خواص قاووت به این موارد می‌توان اشاره کرد؛ 
* انرژی‌زا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین می‌برد. 
* برای زنان باردار و شیرده بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد. 
* موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از پوکی استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. 
* برای کاهش دردهای قاعدگی زنان مؤثر است. 
* ضعف جسمی سالمندان را کاهش می‌دهد و همچنین از بیماری آلزایمر در سالمندان پیشگیری می‌کند. 
* در رشد جسمی و ذهنی کودکان مؤثر است. 
* سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، اعصاب، حافظه، چشم و سیستم گوارش می‌شود. 
* از ریزش مو و ابرو جلوگیری می‌کند و بی‌خوابی و سرگیجه را از بین می‌برد. 
* باعث افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد. 
* سبب از بین رفتن کم‌خونی شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری می‌کند.<ref> [https://reevak.com/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA/ رمضانی، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک.]</ref> 
==ضرر==
زیاده‌روی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا به‌دلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و آکنه شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادۀ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.<ref>[https://marhamteb.com/blog/%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب.]</ref> 
==قاووت مرغوب==
قاووت مرغوب نباید بوی کهنگی و ماندگی بدهد و مزۀ غیرطبیعی داشته باشد. همچنین شیرینی آن نباید زیاد باشد و بوی آرد ندهد. در بین مواد قاووت نباید شن، سنگ‌ریزه و مواد غیر بهداشتی دیگری وجود داشته باشد.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref> 
==شرایط نگهداری==
قاووت باید در مکان خشک و خنک نگهداری شود و در برابر نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-111/3828302-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref> 
==جایگاه قاووت در بین ایرانیان==
قاووت جایگاه ویژه‌ای در بین مردم کرمان دارد. آن‌ها همیشه از مهمان‌های خود با قاووت پذیرایی می‌کنند.<ref> [https://mosts.ir/post/%D9%82%D9%88%D8%AA%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86.p256777 «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها.]</ref> در این منطقه برای تقویت زنان تازه زایمان‌کرده از قاووت استفاده می‌کنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد نوزاد با قوتو پذیرایی می‌کنند.  در شهرهایی مانند آذربایجان، اردبیل، زنجان و همدان در فصل زمستان، مراسمی زنانه به‌نام خدیر نبی برگزار می‌شود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجت‌شان استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246477/%D8%AE%D8%B6%D8%B1?entryviewid=246481 جعفری، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> 
==پانویس==
{{پانویس}} 
==منابع==
* «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
* اخوان، حمیدرضا، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دورۀ 23، شماره 6، 1395ش.
* «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 5 دی 1400ش.
* «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
* جعفری، محمد، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1398ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
* «رمضان با بوی قُوَتو در كرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 31 اردیبهشت 1397ش.
* رمضانی، وحید، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک، تاریخ درج مطلب: 10 شهریور 1400ش.
* «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
* «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
* «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
 [[رده: ویکی‌زندگی]]    [[رده: هدیه و سوغات]]     [[رده: نان و شیرینی]]     [[رده: ادویه و سبزیجات]]    [[رده: گیاهان دارویی]]     [[رده: زندگی سالم]]    [[رده: دارو و درمان]]