در حال ویرایش پیش‌نویس:ورزش

<big>'''ورزش'''</big>؛ حرکت دادن پیاپی اعضای بدن برای تقویت اعصاب و عضلات.<br>

ورزش به تمامی فعالیت‌ها یا مهارت‌های عادی جسمانی گفته می‌شود که بر پایۀ یک رشته قوانین مورد توافق همگانی انجام می‌شوند. این فعالیت‌ها، با اهداف مختلفی همچون تفریح، مسابقه، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، مهارت‌جویی یا ترکیبی از این اهداف همراه هستند. ورزش منظم، یکی از بهترین اقداماتی است که انسان می‌تواند در راستای افزایش سلامت، بهزیستی و افزایش طول عمر خود انجام دهد. 
==مفهوم‌شناسی==
ورزش در فرهنگ‌های مختلف فارسی دارای معانی متعددی است که از آن جمله می‌توان به اجرای مرتب تمرین‌های بدنی به‌منظور تکمیل قوای جسمی و روحی؛<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ ورزش، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref>  تمرین؛ کار پیاپی و مرتب و نیز انجام حرکات بدنی خاص برای تقویت عضلات<ref> [https://vajehyab.com/moein/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژۀ ورزش، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref>  اشاره کرد. 
==تاریخچه==
کشف‌های صورت گرفته در برخی از کشورها، مانند فرانسه، آفریقا و استرالیا حکایت از انجام فعالیت‌های بدنی مشابه با ورزش امروزی دارند که تاریخچۀ آنها به پیش از 3000 سال قبل برمی‌گردد. برخی آثار هنری بر جای مانده از تاریخ باستان چین نیز حکایت از حضور برخی از انواع ورزش، در 4000 سال قبل از میلاد مسیح، در چین دارند. در ایران نیز فعالیت‌هایی مانند هنر نظامی ایرانیان در زمان زرتشتیان ارتباط نزدیکی با مهارت‌های دفاعی و رزمی جنگی داشته است. چوگان و شمشیربازی نیز از دیگر ورزش‌های رایج در ایران باستان بوده است.<ref>[https://vista.ir/m/a/y4pzd/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 «تعریف ورزش»، وب‌سایت ویستا.]</ref><br>
 
کارشناسان معتقدند که تا دهۀ 1960م، تنها برخی از جوانان و افراد بااستعداد به ورزش پرداخته و در رقابت‌هایی همچون بازی‌های المپیک، جام‌های بین‌المللی و لیگ‌های مختلف شرکت می‌کردند. در آن دوران، تمرکز ورزشکاران بر سطح بالای آمادگی جسمانی بود که این نگرش در آغاز همان دهه با تغییراتی مواجه شد. در آن سال‌ها، ابتکارهایی در این زمینه مانند ایجاد وزارت‌خانه‌ای برای ورزش و راه‌اندازی انجمن‌های مختلف ورزشی شکل گرفت. این تغییرات باعث شد تا همۀ افراد توانایی انجام ورزش را پیدا کرده و به حضور در میادین و اماکن مختلف ورزشی تشویق شوند. 
امروزه، ورزش، دیگر به نخبگان اختصاص نداشته و افراد در سطوح مختلفی به آن می‌پردازند؛ برای مثال، در سال‌های اخیر، بجای تأکید بر تناسب‌اندام، بر سلامت جسم و روان انسان‌ها تأکید بیشتری شده و از ورزش به‌عنوان یک مانع در برابر مشکلات روحی، روانی و جسمی یاد می‌شود.<ref>[https://www.heyvafamily.com/web/articles/view/600/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA.html «ورزش چیست»، وب‌سایت فیلیا.]</ref>  واژۀ ورزش که از دیرباز به‌معنای تمرین و ممارست بوده، در 16 شهریور 1306ش، هنگام تصویب قانون «ورزش اجباری در مدارس»، در لیست واژگان دولتی ایران، وارد شد.<ref>[https://vista.ir/m/a/y4pzd/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 «تعریف ورزش»، وب‌سایت ویستا.]</ref><br>   
==انواع ورزش==
برخی از کارشناسان، انواع رشته‌های ورزشی را در 12 گروه دسته‌بندی کرده‌اند: 
# ورزش‌های نشانه روی: این گروه از ورزش‌ها منجر به افزایش دقت، انعطاف‌پذیری، تمرکز و هماهنگی میان دست‌ها و چشم‌ها می‌شوند؛ مانند تیراندازی با تفنگ، بولینگ و گلف. 
# ورزش‌های ماجراجویانه: این ورزش‌ها شامل پارامترهایی همچون سرعت، ارتفاع، خطر، استفاده از وسایل بسیار تخصصی و میزان بسیاری از تنش جسمانی هستند که ممکن است برای ورزشکار، خطر جانی نیز ایجاد کنند؛ مانند پینت بال، شیرجه در آسمان و یخ نوردی. 
# ورزش‌های سواری: مشخصۀ بارز این گروه ورزشی، هیجان و سرعت است؛ مانند اتوموبیل‌رانی، اسکیت، دوچرخه‌سواری و اسب‌سواری. 
# ورزش‌های هوایی: بسیاری، این گروه از انواع ورزش را جزء ورزش‌های تفریحی می‌دانند؛ مانند پاراگلایدر و بالن‌سواری. 
# ورزش‌های آبی: این دسته از فعالیت‌ها، به شکل‌های گوناگونی همچون روی آب، زیر آب و درون آب انجام می‌شوند؛ مانند موج‌سواری با باد، جت اسکی و قایق‌رانی. 
# ورزش‌های پرورش اندام: در این دسته، ورزشکار، با انجام تمرین‌های گوناگون استقامتی و قدرتی، در کنار تغذیه و استراحت کافی به کنترل و توسعۀ عضلات بدن خود می‌پردازد؛ مانند بدن‌سازی، وزنه‌برداری و مچ‌اندازی. 
# ورزش‌های پهلوانی: این ورزش، شامل مجموعه‌ای از حرکات فیزیکی به‌منظور پرورش جسم و همچنین آموزه‌های دینی در راستای ارتقای روح است؛ مانند کشتی آزاد و ورزش‌های زورخانه‌ای. 
# ورزش‌های حرکتی: این گروه از فعالیت‌های بدنی، موجب تقویت جسم، روح و تعادل و تناسب اندام افراد می‌شوند؛ مانند ایروبیک، ژیمناستیک و یوگا. 
# ورزش‌های گروهی: افراد شرکت‌کننده در این گروه، برای یک هدف مشترک تلاش می‌کنند؛ مانند فوتبال، والیبال و چوگان. 
# ورزش‌های رزمی: این گروه از ورزش‌ها، سنت‌های مدونی از تکنیک‌ها و فنون مبارزه هستند که بیشتر برای سرگرمی انجام می‌شوند؛ مانند کاراته، تکواندو و جودو. 
# ورزش‌های فکری: نام دیگر این دسته از ورزش‌ها، ورزش‌های ذهنی است که بر اساس توانایی فکری و برخلاف تمرین بدنی صورت می‌گیرند؛ مانند شطرنج، دومینو و منچ. 
# ورزش‌های معلولین: ورزش‌هایی که توسط افراد دارای معلولیت جسمی و ذهنی انجام می‌شوند؛ مانند والیبال نشسته، بسکتبال با ویلچر و فوتبال 5 یا 7 نفره.<ref>[https://rangvarang.com/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D9%86/#:~:text=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%20%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%20%D9%87%D8%A7%20%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86%D8%AF,%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C%20(%D8%BA%DB%8C%D8%B1%20%D8%AC%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C)%D8%8C%20%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%D9%87%D8%A7%DB%8C «دسته‌بندی رشته‌های ورزشی»، وب‌سایت رنگوارنگ.]</ref> 
==فواید== 
انواع ورزش، به‌خصوص ورزش‌هایی که به‌صورت منظم انجام می‌شوند، تأثیرات بسیاری بر جسم و روح آدمی دارند. بهبود عملکرد سیستم اسکلتی عضلانی، سیستم قلبی- عروقی، سیستم تنفسی، سوخت‌وساز و نیز عملکرد بهتر مغز، از جمله فواید ورزش است. علاوه بر آن، ورزش، احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های کلیوی، ریوی و برخی از انواع سرطان‌ها را کاهش داده و از جمله راه‌های کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی است. از دیگر مزایای ورزش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
# بهبود خلق‌وخوی انسان: با انجام فعالیت‌های بدنی، مواد شیمیایی مختلف مغزی تحریک شده و احساس شادی و آرامش را برای فرد به ارمغان می‌آورد. این اقدامات، همچنین، دیدگاه فرد نسبت به ظاهر خود را تغییر داده و منجر به تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس در او می‌شود.  
# خواب بهتر: ورزش‌های منظم، منجر به بهبود خواب و عمیق‌تر شدن آن می‌شوند. کارشناسان ورزشی توصیه می‌کنند که نزدیک زمان خواب، ورزش نکنید؛ زیرا این کار موجب از دست دادن انرژی زیادی شده و اجازۀ خواب آرام را از فرد می‌گیرد.  
# بهبود رابطۀ جنسی؛  
# بهبود عملکرد ایمنی بدن؛  
# کاهش احتمال ابتلا به عفونت‌ها؛  
# پیشگیری از افت شناختی و جسمی ناشی از افزایش سن؛  
# کاهش وزن و درمان چاقی.<ref>[https://www.heyvafamily.com/web/articles/view/600/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA.html «ورزش چیست»، وب‌سایت فیلیا.]</ref>  
==فواید روانی ورزش==
از جمله آثار ورزش بر روح و روان آدمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
# پیشگیری از افسردگی و بالا بردن روحیۀ عمومی فرد؛ 
# تأثیر در زندگی خانوادگی و اجتماعی و در شغل فرد؛ 
# پیشگیری از ابتلا به آلودگی‌های اجتماعی؛ 
# تقویت عملکرد ذهن در یادگیری و هماهنگی؛<ref>[https://vista.ir/m/a/y4pzd/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 «تعریف ورزش»، وب‌سایت ویستا.]</ref>  
# برقراری تعادل روانی و عاطفی از طریق کنترل هیجان‌ها و استرس‌ها؛ 
# کمک به درمان برخی عوارض روانی؛ 
# افزایش اعتماد به نفس و خودپنداری مثبت؛ 
# توسعۀ خصوصیات شخصیتی مثبت مانند جوانمردی و شهامت؛ 
# رشد عادت‌های روانی مطلوب مانند انضباط، دقت و هدفمند بودن؛ 
# افزایش توانایی برخورد با مشکلات و استرس‌های روزمره.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/752887/%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D9%81%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4 «اهداف و فواید ورزش»، وب‌سایت راسخون.]</ref> 
==توسعۀ ورزش==
توسعۀ ورزش<ref>Sport development. </ref>  به سیاست‌ها، فرآیندها و اقداماتی گفته می‌شود که از ترکیب آنها به‌منظور ایجاد فرصت‌ها و تجارب ورزشی برای تمامی افراد جامعه استفاده می‌شود. این مفهوم، با مفاهیمی دیگر از جمله مفهوم ورزش همگانی، مشارکت ورزشی، ورزش قهرمانی و حرفه‌ای و نیز ورزش نخبه (ورزشی که تنها با هدف کسب رکورد و موفقیت‌های ملی و بین‌المللی در بالاترین سطح رقابت‌های ورزشی دنبال می‌شود)، در ارتباط است.<ref>ضانی‌نژاد و همکاران، «مدیریت ورزش نخبه: تجارب کشورهای موفق»، 1394ش، ص15-20.</ref>  امروزه، تشکیل ساختارهای تخصصی و حرفه‌ای برای استعدادیابی و تربیت ورزشکاران نخبه، به‌منظور توسعۀ ورزش در جوامع، اهمیت زیادی پیدا کرده است. کارشناسان بر این باورند که در توسعۀ ورزش حرفه‌ای، پس از سیاست‌ها و مدل‌سازی‌ها، مدیریت سیستم ورزشکاران نخبه، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.<ref>رمضانی‌نژاد، ««مبانی توسعۀ ورزش و کاربرد آن در ورزش ایران»، 1396ش، ص233-263.</ref> 
==ورزش در ادبیات فارسی==
واژۀ ورزش، از دیرباز در ادبیات فارسی‌زبانان حضور داشته است؛ برای مثال، فردوسی در شعر خود گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/ferdousi/shahname/bahgoor/sh5 فردوسی، شاهنامه، پادشاهی بهرام گور، بخش 5، وب‌سایت گنجور.]</ref><br>
 {{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|که چندین بورزید مرد جهود|چو روزی نبودش ز ورزش چه سود}}
 {{پایان شعر}}
 {{پایان نستعلیق}}  

اوحدی نیز در شعر خود به این واژه اشاره کرده است:<ref>[https://ganjoor.net/ouhadi/jaamejam/sh78 اوحدی، جام جم، بخش 78، وب‌سایت گنجور.]</ref><br>
  {{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|یاد ارواح پاک ورزش کن|خویشتن را بلند ارزش کن}}
 {{پایان شعر}}
 {{پایان نستعلیق}}  

ملک‌الشعرای بهار نیز گفته است:<ref> [https://ganjoor.net/bahar/ghasidebk/sh25 ملک‌الشعرای بهار، قصاید، شمارۀ 25، ورزش روح، وب‌سایت گنجور.]</ref><br>
   {{آغاز نستعلیق}}
 {{شعر|نستعلیق}}
 {{ب|ورزش کند تن را قوی، روح و خرد را مستوی |مر نفس‌ها را معنوی، مر فکرها را منتخب}}
 {{پایان شعر}}
 {{پایان نستعلیق}} 

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع== 
* اوحدی، جام جم، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* «اهداف و فواید ورزش»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* «تعریف ورزش»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* «دسته‌بندی رشته‌های ورزشی»، وب‌سایت رنگوارنگ، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، در وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* رمضانی‌نژاد، رحیم و هژبری، کاظم، ««مبانی توسعۀ ورزش و کاربرد آن در ورزش ایران»، مجلس و راهبرد، دوره 24، شماره 91، 1396ش.
* رمضانی‌نژاد و همکاران، «مدیریت ورزش نخبه: تجارب کشورهای موفق»، چ1، آمل، شمال پایدار، 1394ش، ص15-20.
* فردوسی، شاهنامه، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* ملک‌الشعرای بهار، قصاید، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
* «ورزش چیست»، وب‌سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 17 دی 1401ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]
[[رده: زندگی سالم]]
[[رده: آمادگی جسمانی]]