در حال ویرایش پیش‌نویس:ژاله آموزگار

'''<big>ژاله آموزگار یگانه</big>'''؛ بانوی اسطوره‌شناس، پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، مترجم و نویسنده.
ژاله آموزگار در ۱۲ آذر 1318ش در خوی متولد شد.<ref>[https://www.iranketab.ir/profile/9007-jaleh-amouzgar «ژاله آموزگار»، ایران کتاب، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> پدرش اهل تبریز و مدیر دبیرستان دخترانه بود و مادرش تهرانی و فردی تحصیل‌کرده بود.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
==تحصیلات==
ژاله پس از اخذ مدرک دیپلم علمی از دبیرستان ایراندخت خوى و دیپلم سال دوازدهم ادبى از دبیرستان ایراندخت تبریز، به دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانى دانشگاه تبریز وارد شد و با احراز رتبۀ اول در دانشکدۀ ادبیات تبریز موفق به دریافت بورس تحصیلی شد.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> اما خانواده به او اجازه نداد که برای بهره‌گیری ار بورسیه، به‌تنهایی از ایران خارج شود؛ به‌همین جهت در سال‌های ۱۳۳۸ تا۱۳۴۲ش در مدارس تهران، نیشابور و کاشمر مشغول تدریس شد. او پس از ازدواج، مقدمات سفر به فرانسه با همان بورسیۀ تحصیلی را فراهم آورد و در سال1342ش همراه همسر و دخترش به پاریس رفت و تحصیلاتش را در دانشگاه پاریس آغاز کرد<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> و دکترای زبان‌های باستانی (زبان‌های ایرانی و ادبیات مزدیسنی) خود را از دانشگاه سوربن گرفت. او همچنین توانست به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، ترکی، پهلوی و اوستایی مسلط شود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/author/221275/ «ژاله آموزگار»، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> 
==ازدواج و خانواده==
ژاله آموزگار با یکی از هم‌کلاسی‌های خود در دانشگاه ازدواج کرد. آموزگار بسیاری از موفقیت‌های خود را مدیون همسرش می‌داند واو را مشوق و همراه دائمی خود معرفی کرده است.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
==تدریس==
آموزگار پس از دریافت مدرک دکترا در سال ۱۳۴۷ش به ایران بازگشت و به‌مدت یک سال در بنیاد فرهنگ ایران مشغول به کار شد.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> او در سال ۱۳۴۹ش به‌عنوان استادیارِ گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و در سال 1362ش به دانشیاری ارتقا پیدا کرد.<ref>[https://azargh.farhang.gov.ir/fa/mafakherostan/jalehamouzgar «ژاله آموزگار یگانه»، ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش].</ref> او بیش از سی‌سال از عمر خود را وقف تدریس کرد و به‌سال 1385ش با بالاترین درجۀ استادی، بازنشسته شد.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> آموزگار سال‌ها به‌عنوان همکار استاد فقید دکتر احمد تفضلی (1316-1375ش) به فعالیت‌های علمی پرداخت و پس از درگذشت او، به تدریس، تألیف و ترجمه ادامه داد.<ref>[https://www.isna.ir/news/95101005969/ دومین «سرو ایرانی» برای «ژاله آموزگار»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 دی 1395ش.]</ref>
==اساتید آموزگار==
ماهیار نوابی (1291-1379ش) استاد زبان‌های باستانی، منوچهر مرتضوی (1308-1389ش)، احمدعلی رجائی بخارایی (1295-1357ش)، خیام‌پور (1277-1358ش)، محمدجواد مشکور (1297-1374ش) و ادیب طوسی (1283-1361ش) اساتید آموزگار در دانشگاه تبریز<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>  و  پروفسور «پی‌یر دومناش» از اساتید او در سوربن بود.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
==مأخذ فکری==
از جمله افرادی که به‌گفتۀ آموزگار بر منش و طرز فکر او اثرگذار بودند، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
* حسین امید؛ او مدت تحصیل خود در دانشگاه تبریز را در منزل عمویش، حسین امید، سپرى کرد و همین همنشینى با عمو که یکى از شعرا و نویسندگان معتبر آذربایجان بود باعث شد تا شخصیت علمى او شکل گیرد.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
* ماهیار نوابی (1291-1379ش) که به‌گفتۀ آموزگار عشق و علاقه به فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران را در نهاد او کاشت.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> 
* پروفسور «پی‌یر دومِناش» خاورشناس فرانسوی و استاد ادیان باستان او در دانشگاه سوربن که آموزگار او را به‌دلیل انسانیت و درس زندگی‌ای که به او آموخت می‌ستاید.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>  
* دکتر احمد تفضلی (1316-1375ش) که از همکاران و دوستان او بود، آموزگار او را نه‌تنها همکار بلکه معلم خود می‌دانست که چیزهای فراوانی از او آموخته است.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> 
==مسئولیت‌ها==
* پژوهشگر بنیاد فرهنگ ایران ازسال ۱۳۴۷ تا 1349ش؛<ref>[https://azargh.farhang.gov.ir/fa/mafakherostan/jalehamouzgar «ژاله آموزگار یگانه»، ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش].</ref>
* عضو وابستۀ فرهنگستان زبان ایران، ۱۳۶۸ش؛<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
* عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی از 1384ش تاکنون؛
* استاد دانشکده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه تهران از 1372ش تاکنون؛<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/author/221275/ «ژاله آموزگار»، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> 
* استاد گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه آزاد؛
* استاد گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشکده زبان دانشگاه آزاد تهران واحد علوم تحقیقات.
* عضو گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان ایران، ۱۳۸۷ش؛
* عضو هيئت آئين كتاب و جوایز بنياد موقوفات دكتر محمود افشار؛
* عضو هیئت‌علمی جایزۀ پروین اعتصامی.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
 
==افتخارات و جوایز==
* دریافت جایزۀ سرو ایرانی (در زمینۀ میراث فرهنگی)؛<ref>[https://www.isna.ir/news/95101005969/ دومین «سرو ایرانی» برای «ژاله آموزگار»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 دی 1395ش.]</ref>
* نامزدی دریافت جایزه «یک عمر تلاشِ ممتاز» از سوی انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانی در خرداد ۱۳۸۹
* جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ۱۳۶۹ش؛
* جایزه کتاب برگزیده سال دانشگاه‌های کشور ۶۸-۱۳۶۹؛
* تقدیرنامۀ رئیس بنیاد ایران شناسی 1381ش؛ 
* بزرگداشت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی1382ش؛ 
* تقدیرنامه احمد مسجدجامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی 1383ش؛
* جایزه کتاب فصل سال 1386ش برای کتاب دینکرد پنجم؛<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
* ملقب به «بزرگ‌بانوی مطالعات ایران‌ِ باستان» از سوی داریوش شایگان (1313-1397ش)؛<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>
* دریافت جایزۀ لژیون دونور از وزارت فرهنگ فرانسه در سال۱۳۹۵ش.<ref>[https://azargh.farhang.gov.ir/fa/mafakherostan/jalehamouzgar «ژاله آموزگار یگانه»، ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش].</ref>
==آثار==
آموزگار بیش از سیزده کتاب، ۵۷ مقاله علمی، پژوهشی و ترویجی به زبان فارسی، هفت مقاله به زبان انگلیسی، ۲۹ سخنرانی در دانشگاه‌ها و مجامع علمی و بین‌المللی و عضویت در هیئت تحریریۀ هشت نشریۀ داخلی را نیز در فعالیت‌های پژوهشی خود دارد. برخی آثار و تألیفات او به‌شرح ذیل است:
===کتاب‌ها===
* اسطوره زندگی زردشت (با همکاری دکتر احمد تفضلی) 1370ش؛
* تاريخ اساطيری ايران، 1374ش؛
* زبان پهلوي: ادبيات و دستور آن، (با همکاری دکتر احمد تفضلی) 1372ش؛
* زبان، فرهنگ و اسطوره، مجموعه مقالات، 1386ش؛
* اوستا کتاب مقدس پارسيان، (با همکاری کارل فريدريش گلدنر)، انتشارات اساطير، 1381ش.
===مقاله‌ها===
* «در بزرگداشت خرد و دانش»، نامه پارسی، 1377ش؛ 
* «نمونه‌هايی از مباحث اسطوره‌ای درکتاب پنجم دينکرد»، کتاب ماه هنر1379ش؛ 
* «سنگ‌ نوشه‌های پارس هخامنشی»، نامه فرهنگستان، بهار 1380ش؛ 
* «جامی سيمين از زمان اردشير يکم ساسانی؟»، نامه ايران باستان، 1383ش؛ 
* نوروزنامه: ايزادانی که با سال نو به زمي «باز می‌گردند»، بخارا، 1392ش.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/author/221275/ «ژاله آموزگار»، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref>  
===ترجمه‌ها===
* «نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان»، اثر رتور کریستن‌سن، 1364ش؛ 
* «شناخت اساطیر ایران» اثر جان هینلز، 1368ش؛ 
* «ارداويراف نامه (ارداويرازنامه)» متن پهلوی، حرف‌نويسی، ترجمۀ متن پهلوی، واژه‌نامه (به کوشش فيليپ ژينيو)، 1372ش.<ref>[https://azargh.farhang.gov.ir/fa/mafakherostan/jalehamouzgar «ژاله آموزگار یگانه»، ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش].</ref>
==سیرۀ اخلاقی==
دکتر آموزگار را فردی فرزانه و دانشور، متواضع و فروتن، سخن‌سنج و سخندان، مهربان و صمیمى معرفی می‌کنند که در انتقال آموخته‌هاى خود به جوانان مشتاق و سخى است. آموزگار را انسانی پرتلاش و کوشا دانسته‌اند که عشق به تاریخ کهن ایران در گفتار و نوشته‌هایش را می‌توان به‌آسانی یافت.<ref>[https://cafesour.ir/%da%98%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%da%af%d8%a7%d8%b1/ «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> او همچنین با دانشجویانش رابطۀ مادرانه‌ و صمیمی‌ای برقرار می‌کند به‌گونه‌ای که همواره جویای شرایط و احوال آنان است.<ref>[http://wikiadabiat.net/index.php/%DA%98%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.]</ref> 
==ساخت مستند آموزگار==
در قسمتی از مجموعۀ مستند «حکایت دل» به معرفی و زندگی ایشان با عنوان «آموزگار سخن در اساطیر ایران» پرداخته شده است.<ref>[https://www.borna.news/fa/tiny/news-109633 «حکایت دل با استاد ژاله آموزگار/«آموزگار سخن در اساطیر ایران» در حکایت دل»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1399ش.]</ref>
==گرامیداشت==
مراسم بزرگداشت ژاله آموزگار در ۲۹ بهمن 1382ش از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور بزرگانی چون بدرالزمان قریب، یدالله ثمره و مهدي محقق برگزار شد و به‌پاس سال‌ها مجاهدت علمی او لوح تقدیر و نشان زرین انجمن به این بانوی سخت‌کوش تقدیم شد.<ref>[https://www.isna.ir/news/8212-11988/ «با سخنراني مهدي محقق، بدرالزمان قريب، كتايون مزداپور و... مراسم بزرگداشت ژاله آموزگار در روز جشن اسپندگان برگزار شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 1 اسفند 1382ش.]</ref>
همچنین در سال 1400ش با تصویب شورای شهر تهران،<ref>[https://www.borna.news/fa/tiny/news-120197 «نام مادر ادبیات کودک و نوجوان ایران برخیابانی در پایتخت ثبت شد»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1400ش.]</ref> کوچۀ لادن واقع در خیابان شهید اعجازی به نام آموزگار تغییر یافت.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400042013740/ «واکنش ژاله آموزگار به نام‌گذاری کوچه به نامش»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1400ش.]</ref>

==پانویس==
{{پانویس}} 
==منابع==
* «دومین «سرو ایرانی» برای ژاله آموزگار»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 دی 1395ش.
* «با سخنراني مهدي محقق، بدرالزمان قريب، كتايون مزداپور و... مراسم بزرگداشت ژاله آموزگار در روز جشن اسپندگان برگزار شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 1 اسفند 1382ش.
* «حکایت دل با استاد ژاله آموزگار/ «آموزگار سخن در اساطیر ایران» در حکایت دل»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1399ش.
* «دکتر ژاله آموزگار»، کافه صور، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
* «ژاله آموزگار یگانه»، ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
* «ژاله آموزگار»، ایران کتاب، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
* «ژاله آموزگار»، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
* «ژاله آموزگار»، ویکی ادبیات، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
* «نام مادر ادبیات کودک و نوجوان ایران بر خیابانی در پایتخت ثبت شد»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1400ش.
* «واکنش ژاله آموزگار به نام‌گذاری کوچه به نامش»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1400ش.
[[رده:ویکی‌زندگی]]
[[رده:زنان]]
[[رده:دانشمندان]]