در حال ویرایش پیش‌نویس:گز

'''<big>گز،</big>'''
یکی از تنقلات شیرین و سنتی ایران و سوغات اصلی اصفهان و برخی شهرهای دیگر.
گز نوعی شیرینی است که با شیرۀ گز ، شکر و سفیدۀ تخم‌مرغ درست می‌کنند و در آن، از مغز پسته یا بادام نیز استفاده می‌کنند.  درجة مرغوبیت آن بستگی به نسبت گزانگبین (گز خوانسار) و شکر اضافه شده دارد.
==تاریخچه==
شیرینی گز سابقهای ۴۵۰ ساله دارد و از زمان صفویه و همزمان با شکوفا‌شدن هنر و فرهنگ ایرانی در اصفهان، تولید شده است.  گز، اولین محصول صادراتی ایران در زمان آقامحمد‌خان قاجار بوده و از معدود شیرینی‌هایی است که در آن از آرد، نشاسته و روغن استفاده نشده و هیچ مادۀ افزودنی غیرطبیعی مانند رنگ‌، اسانس‌ و نگهدارنده‌ در تولید آن به‌کار نمی‌رود.  گز یکی از شیرینیهایی بوده که به عنوان پیشکش به پادشاهان کشورهای دیگر اهدا میشده است. 
==ترکیبات گز==
«گز» از شیرة انگبین، شکر، گلاب، سفیدة تخممرغ و مغز پسته یا بادام یا فندق تولید می‌شود.  «انگبین» یک نوع درختِ گزِ وحشی است که در کوه‌های زاگرسِ اصفهان می‌روید و به آن «گز مانا» هم می‌گویند.  
«گز» در واقع از ترشحات حشرة درختِ گز است که در كوهپايه‌هاي زاگرس شيرة درخت گَوَن را مي‌گزد و قند كتيرا را تبدیل به «گز انگبین» می‌كند، اين شيره بر روي گیاه باقی مانده و در اواسط شهریور، دامداران و چوپانان آن را به روشي خاص جدا کرده و از آن «گز انگبین» درست می‌کنند. 
==خواص گز==
«گز» حاوی انواع ویتامینهای A ،C ،E  و گروه ویتامینهایB ، سدیم، پتاسیم، کربوهیدرات، قند مانند گلوکز، فروکتوز، ساکاروز و مالتوز، فیبر، کلسیم، آهن، منیزیم، اسیدفولیک، لوتئین و زآگزانتین است. «گز» نقش مؤثری در تقویت عمومی و افزایش انرژی بدن داشته و ضمن افزایش هموگلوبین خون، موجب رفع کمخونی، بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه، تقویت بینایی، قوای جنسی و رفع اضطراب و استرس می‌شود. «گز» برای زنان باردار بسیار مفید بوده  و به زیبایی و شادابی پوست و مو کمک شایانی میکند. «گز» همچنین عفونتهای بدن را از بین میبرد.  البته مصرف زیاد این شیرینی، موجب سردرد، بیقراری و انزال زودرس می‌شود. 
==طرز تهیه گز==
ابتدا عسل را همراه کمی آب حرارت می‌دهند تا به شکل شهد درآید؛ سپس «بادکا» را به مواد اضافه کرده و مرتب هم می‌زنند تا کش‌دار شود. سفیده تخم‌مرغ‌ و گلاب را با همزن برقی، آن‌قدر می‌زنند تا سفت شود. سپس مقداری از شهد را با سفیده تخم‌مرغ سفت‌شده مخلوط کرده و به بقیه شهد اضافه می‌کنند و مواد را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، خوب هم می‌زنند. سپس ظرف حاوی مواد را روی شعله پخش‌کن قرار داده و هم‌زدن مواد را آن‌قدر ادامه می‌دهند تا سفت شود. در پایان، مغز پسته خام خُردشده را می‌افزایند و اجازه می‌دهند که گز، خنک شود؛ «گز» هرگاه به دست نچسبید، آماده مصرف است. در این مرحله، گز را قالب می‌زنند و روی آن کمی آرد می‌ریزند. 
==انواع گز== 
«گز» را پس از آماده شدن به شکل و اندازه‌های مختلفی برش زده و به مصرف می‌رسانند. «گز لقمه‌ای»، «گز آردی»، «گز سکه‌ای» و «گز برشی» از مدل‌های معروف «گز» است.  
==شیوه‌ی تولید سنتی «گز اصفهان»==
در زمان‌های گذشته «مایه‌ی گز» را درون یک پاتیل مسی که حداکثر ۲۰ کیلوگرم ظرفیت داشته قرار داده و فرد گزساز، پاروی چوبی را بر روی پا قرار ‌داده و با دست ‌و پا به مایه‌ی درون پاتیل ضربه می‌زد. این کار ساعت‌ها به طول ‌انجامیده و با خستگی‌های زیادی همراه بود. در آن زمان، ماده اولیه و اصلی؛ همان «گزانگبین» بوده و «بادکا» یا «گلوکز»، شناخته شده نبود. همچنین تولید، فروش و مصرف گز، بسیار کم و محدود بود.  از حدود سال ۱۳۴۰ش، با ورود دستگاه همزن برقی، دستگاه‌ بُرش گز و دستگاه بسته‌بندی و دو سرپیچ، تولید گز از روش کاملاً سنتی به روش نیمه مکانیزه تغییر کرد. 
==آوازة گز اصفهان==
در طی سال‌ها برخی رویدادها نقش به‌سزایی در ترویج، پرآوازه شدن و معرفی «گز» در نقاط مختلف جهان داشته است؛ مانند رفت‌‌وآمد نیروهای متفقین و عبور و مرور آنان از اصفهان و همچنین رفت‌و‌آمد تجار و بازرگانانی که به دلیل موقعیت مهم ایران و واقع‌شدن در مسیر بین‌المللی راه ابریشم ارتباط و داد‌وستد با اصفهان داشتند.   
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* «تاریخچه گز اصفهان»، سایت اخبار رسمی، تاریخ درج مطلب: 2 تیر 1399ش.
* «خاصیت درمانی گز اصفهان»، سایت به‌گز، ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
* «گز چرا گز شد»، سایت خبرگزاری دانشجو ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ تیر ۱۳۹۱ش.
* «گز چیست»، سایت گز سکه، تاریخ بازدید: 25 تیر 1401ش.
* «معرفی انواع گز»، سایت آجیل کاشانی، تاریخ بازدید: 28 تیر 1401ش.
* «همه چیز دربارة گز، ترکیبات و خواص آن در طب سنتی»، سایت سیمیشکا، تاریخ درج مطلب: ۸ شهریور ۱۴۰۰ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت دیکشنری و مترجم آبادیس، تاریخ بازدید: 28 تیر 1401ش.
* عظمایی، حیدر، «خاصیت فوق العاده «گز» در درمان کم‌خونی و زیبایی پوست»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مرداد ۱۳۹۷ش.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی، سایت دیکشنری و مترجم آبادیس، تاریخ بازدید: 28 تیر 1401ش.
{{ویکی زندگی}}
{{گز}}
{{تنقلات}}
{{شیرینی}}
{{گردشگری}}
{{سوغات اصفهان}}