در حال ویرایش پیش‌نویس:سنا

<big>'''سنا'''</big>؛ نوعی گیاه گل‌دار با مصرف دارویی.<br>

سنا، گیاهی است که از چوبِ آن، در برخی از نقاط جهان، به‌عنوان مسواک استفاده می‌شود. گیاه سنا، مُسهِل است و بهترین نوع آن، سنای مکی است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B3%D9%86%D8%A7 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref>  
==ویژگی==
سنا، گیاهی از خانوادۀ پروانه‌واران (سبزی آساها) بوده و از جمله گیاهان گرمسیری است<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D8%B3%D9%86%D8%A7 عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref>  که چند نوع مختلف دارد. این گیاه همچنین، دارای برگ‌های متناوب، گل‌های زرد رنگ و میوه‌ای با چند دانه است.<ref>[https://vajehyab.com/moein/%D8%B3%D9%86%D8%A7 معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref>  بلندی این گیاه نیز تا 60 سانتی‌متر می‌رسد.<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D8%B3%D9%86%D8%A7 عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref> 
==انواع== 
سنا، دارای انواع مختلفی مانند سنای اسکندریه، سنای هندی، سنای فلوس و سنای حجازی یا مکی است.<ref>گل‌گلاب، گیاه‌شناسی، ۱۳۲۶ش، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref>  از میان آنها، سنای مکی و سنای فلوس، شناخته‌شده‌تر بوده و کاربرد بیشتری دارند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/257707/%D8%B3%D9%86%D8%A7 رفوگران، «سنا»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref><br>
 
سنای فلوس، درختی است که ارتفاع آن، بین 10-15 متر بوده و در مناطق گرمسیری جهان و جنوب ایران می‌روید. قسمت مورد استفادۀ این گیاه که در برخی نقاط به خیارچنبر یا خرنوب هندی معروف است، مغز میوۀ آن است. متخصصان برای استفاده از این مغز میوه، ابتدا آن را حرارت داده و سپس مایع چسبنده و تیره رنگ آن را خارج می‌کنند. طبیعت این گیاه، توسط متخصصان، گرم و تر معرفی شده است.<ref>خوشبین، گیاهان معجزه‌گر، ۱۳۸۹ش، ج3، ص43-44.</ref>  در طب مردمی، برای استفاده از سنای فلوس، آن را به‌صورت دمنوش، پودر، جوشانده یا مربا آماده می‌کنند.<ref>خوشبین، گیاهان معجزه‌گر، ۱۳۸۹ش، ج3، ص44.</ref> 
==کاربرد درمانی==
طبیبان سنتی، از برگ و میوۀ سنا، دمنوش یا پودر تهیه کرده و در موارد متعددی استفاده می‌کنند؛ برای مثال، از دمنوش سنا، برای روان شدن و پاکسازی شکم،<ref> [https://vajehyab.com/moein/%D8%B3%D9%86%D8%A7 معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref>  درمان تنگی نفس، رفع قولنج و درمان سیاتیک<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D8%B3%D9%86%D8%A7 عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سنا، سایت واژه‌یاب.]</ref>  استفاده می‌شود. از دیگر موارد کاربرد سنا، می‌توان به درخشان‌کنندگی پوست، درمان صرع، از بین برندۀ جوش و زخم‌های کهنه<ref> علوی شیرازی، مخزن الادویة، ۱۸۴۴م، ص۵۲۲-۵۲۳؛ جرجانی، ذخیرۀ خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۱۸۱؛ حکیم مؤمن، تحفة المؤمنین، ۱۳۷۸ق، ص۱۵۶.</ref>  اشاره کرد.<br>
 
برخی از جهانگردان نیز در کتب خود به استفادۀ ایرانیان از برگ سنا، در درمان، اشاره کرده‌اند. از جمله موارد کاربردی اشاره شده توسط آنها، استفاده از این گیاه در درمان مالیخولیا (در دوران شاه عباس اول صفوی)،<ref>Massé, Croyances et coutumes persanes, 1938, V.II, P348.</ref>  داروی مسهل (در دوران ناصرالدین شاه قاجار)<ref>Polak, Persien, das Land und seine Bewohner, 1865, V.II, P219.</ref>  و استفاده از چوب این گیاه به‌عنوان مسواک<ref>مونس‌الدوله، خاطرات، ۱۳۸۰ش، ص۱۸۳؛ <br>
غزالی، احیاء علوم الدین، بی‌تا، ج1، ص133.</ref>  بوده است. برخی از احادیث و اخبار نیز به استفاده از چوب سنا و ثواب آن اشاره کرده‌اند.<ref>البانی، صحیح سنن ابن ماجه، ۱۹۸۸م، ج2، ص255؛ <br>
طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۴ق، ج1، ص409-410؛ <br>
مجلسی، بحار الانوار، به‌تحقیق جواد علومی و محمد آخوندی، ۱۳۸۹ق، ج62، ص218.</ref> <br>
 
امروزه، از گیاه سنا، به‌منظور تقویت سیستم ایمنی بدن (از طریق تحریک گلبول‌های سفید خون)، کاهش وزن (از طریق سم‌زدایی و کاهش چربی خون، چربی دور شکم و کبد چرب)، پیشگیری از سرطان (از طریق جذب آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این گیاه)، درمان یبوست (از طریق تحریک عضلات روده بزرگ و ایجاد انقباضاتی که منجر به حرکت روده می‌شود)،<ref>[https://www.imna.ir/news/402023/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D9%86%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «خواص دارویی برگ سنا چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>  درمان زخم، درمان سوختگی و قارچ پوستی استفاده می‌شود.<ref> [https://www.chetor.com/137992-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%A8%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D9%86%D8%A7/ «خواص برگ سنا»، سایت چطور.]</ref>  
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع== 
* البانی، محمد‌ ناصر‌الدین، صحیح سنن ابن ماجه، ریاض، بی‌نا، ۱۹۸۸م.
* جرجانی، اسماعیل، ذخیرۀ خوارزمشاهی، به‌تحقیق سعیدی سیرجانی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵ش.
* حکیم مؤمن، محمد، تحفة المؤمنین، به‌تحقیق محمود نجم‌آبادی، تهران، ۱۳۷۸ق.
* «خواص برگ سنا»، سایت چطور، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* «خواص دارویی برگ سنا چیست؟»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* خوشبین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، تهـران، کردگاری، ۱۳۸۹ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* رفوگران، مروارید، «سنا»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* طبرسی، حسن، مکارم الاخلاق، به‌تحقیق علاء آل‌جعفر، قم، بی‌نا، ۱۴۱۴ق.
* عقیلی علوی شیرازی، محمد‌حسین، مخزن الادویة، کلکته، بی‌نا، ۱۸۴۴م.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* غزالی، محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، دار الندوة الجدیده، بی‌تا.
* گل‌گلاب، حسین، گیاه‌شناسی، تهران، بی‌نا، ۱۳۲۶ش.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، به‌تحقیق جواد علومی و محمد آخوندی، تهران، بی‌نا، ۱۳۸۹ق.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 22 تیر 1401ش.
* مونس‌الدوله، خاطرات، به‌تحقیق سیروس سعدوندیان، تهران، زرین، ۱۳۸۰ش.
* Massé, H., Croyances et coutumes persanes, Paris, 1938.
* Polak, J. E., Persien, das Land und seine Bewohner, Leipzig, 1865.
[[رده: ویکی‌زندگی]]