در حال ویرایش پیش‌نویس:چیذر

<big>'''چیذر'''</big>؛ محله‌ای قدیمی در شمیران، واقع در شمال شهر تهران.<br>

چیذر، چیزر یا شیزر، از محله‌های قدیمی تهران است که امروزه در محدوده منطقه 1 شهرداری تهران قرار گرفته است. این محله، در گذشته، روستایی در اطراف تهران به‌شمار می‌آمد.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/238257/%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1 موسوی‌زاده، «چیذر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  
==همسایگان== 
محله چیذر، از شمال به خیابان فرمانیه (شهید دکتر لواسانی) و بلوار اندرزگو، از سمت شرق به خیابان کامرانیه جنوبی، از سمت جنوب به بزرگراه صدر و از سمت غرب به قیطریه می‌رسد.<ref>[https://iraniju.ir/%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «محله چیذر تهران کجاست؟»، سایت ایرانی‌جو.]</ref>  
==واژه‌شناسی==
با بررسی برخی از سنگ مزارهای کهنه در این منطقه، می‌توان دریافت که در برهه‌ای از زمان، چیذر را با نام معرب آن یعنی «شیزر» می‌شناخته‌اند. گروهی از زبان‌شناسان، چیذر را ترکیبی از دو واژه «چی» و «زر» و به‌معنی «زرخیز» می‌دانند. دلیل این نامگذاری نیز حاصل‌خیز بودن خاکِ این منطقه عنوان شده است.<ref>کریمان، تهران در گذشته و حال، ۱۳۵۵ش، ص۴۱۲؛ <br>
طباطبایی، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ۱۳۸۷ش، ص۶۸؛ <br>
فرزادمنش، «توصیف محلۀ چیذر»، ۱۳۸۹ش، ص۶.</ref>  برخی از مردم، نام اصلی این منطقه را «چو زر» می‌دانند که دلیل آن هم، رنگ طلایی و زرین شاخه‌های گندم، در این منطقه بوده است. این نام به‌مرور زمان به چیذر تغییر کرده است.<ref>[https://www.zoomila.com/blog/%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «محله چیذر تهران»، وب‌سیات زومیلا.]</ref> 
==پیشینه==
آثار باستانی برجای‌مانده در بالای تپه‌ای، میان دو محله رستم‌آباد و چیذر، در نزدیکی‌های بقعه امامزاده علی‌اکبر، بقایایی از قلعه‌ای کهن را نشان می‌دهد که مورخان، آن را به دوران پیش از اسلام نسبت داده‌اند. محققان، بر این باورند که این آثار، باقیمانده‌ی پرستشگاه یا آتشکده زردشتیان بوده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238257/%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1 موسوی‌زاده، «چیذر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref><br>
  
روستای چیذر، در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، در ابتدا به اتابک اعظم (امین السلطان) و پس از آن به داماد او صارم الدوله، تعلق داشته است.<ref>طباطبایی، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ۱۳۸۷ش، ص۶۸.</ref>  در آن زمان، بسیاری از اشراف و بزرگان، در این روستا، باغ ییلاقی داشتند.<ref>معیرالممالک، رجال عصر ناصری، ۱۳۶۱ش، ص137-138.</ref><br>
 
در این روستا علاوه ‌بر باغ‌ها و زمین‌های متعدد، موقوفات بسیاری نیز وجود داشته است؛ مانند 6 دانگ زمین مزروعی به وسعت 1600 متر که وقف امامزاده علی‌اکبر شده بود. از دیگر موقوفات این روستا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: قنات اول بالاده، قنات دوم بالاده (وقف امامزاده علی‌اکبر) و یک قطعه زمین به مساحت 1600 متر که توسط بانویی به‌نام فاطمه، وقف مسجد و حمام چیذر شده بود.<ref>ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج1، ص334-335.</ref>  
==پیشه مردم==
مردم، در این روستا، بیشتر کشاورز و گله‌دار بودند و برخی از آنها نیز در کارخانه ضراب‌خانه‌ی سلطنت‌آباد مشغول به‌کار بودند. غلات، صیفی‌جات و انار، از مهم‌ترین محصولات تولیدی چیذر بوده است. 
==منابع آبی==
آب مورد نیاز برای کشاورزی و آشامیدن چیذر نیز از طریق دو رشته قنات و رودهای دربند و دارآباد، تأمین می‌شده است.<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادی‌ها)، استان مرکزی، ۱۳۲۸ش، ج1، ص63؛ <br>
محمودیان، اطلس شهرستان شمیران، ۱۳۸۱ش، ص83؛ <br>
کریمان، قصران (کوهسران)، ۱۳۵۶ش، ج1، ص504؛ <br>
بلاغی، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، ۱۳۵۰ش، ص42؛ <br>
ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج1، ص326-327.</ref>  
==اماکن مذهبی==
علاوه‌ بر بقعه امامزاده علی‌اکبر، در این منطقه، اماکنی دیگر همچون مسجد قائم چیذر، حوزه علمیه چیذر، بقعه امامزاده اسماعیل،<ref>فرزادمنش، «توصیف محلۀ چیذر»، ۱۳۸۹ش، ص۶ و 1؛ <br>
اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2360.</ref>  مسجد یک‌در و تکیه یک‌در<ref> [https://www.zoomila.com/blog/%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «محله چیذر تهران»، وب‌سیات زومیلا.]</ref>  نیز حضور دارند. حضور این اماکن مذهبی کهن در این محله، نشان از بافت مذهبی چیذر دارد.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/238257/%DA%86%DB%8C%D8%B0%D8%B1 موسوی‌زاده، «چیذر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref><br>
==پانویس==
{{پانویس}} 
==منابع== 
* اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآة البلدان، به‌تحقیق عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، اسفار، ۱۳۶۸ش.
* بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، قم، بی‌نا، ۱۳۵۰ش.
* ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۷۱ش.
* طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، تهران، مرکز آموزش سازمان فرهنگ یهنری شهرداری تهران، ۱۳۸۷ش.
* کریمان، حسین، تهران در گذشته و حال، تهران، دانشگاه ملی ایران، ۱۳۵۵ش.
* کریمان، حسین، قصران (کوهسران)، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۶ش.
* فرزادمنش، شیما، «توصیف محلۀ چیذر»، آرشیو شهرداری منطقۀ یک تهران، ۱۳۸۹ش.
* فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادی‌ها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۲۸ش.
* «محله چیذر تهران کجاست؟»، سایت ایرانی‌جو، تاریخ بازدید: 31 خرداد 1401ش.
* «محله چیذر تهران»، وب‌سیات زومیلا، تاریخ بازدید: 31 خرداد 1401ش.
* محمودیان، علی‌اکبر و دیگران، اطلس شهرستان شمیران، تهران، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۱ش.
* معیرالممالک، دوستعلی، رجال عصر ناصری، تهران، تاریخ ایران، ۱۳۶۱ش.
* موسوی‌زاده، حسن، «چیذر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 31 خرداد 1401ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]