در حال ویرایش پیش‌نویس:بروجرد

'''<big>بروجرد؛</big>''' شهر و شهرستانی در شمال استان لرستان.
==مفهوم‌شناسی==
نام‌ بروجرد‌ از وروگرد یا ولوگرد یا اردگرد به‌ معنی‌ ساخته‌ شده‌ی ارد، گرفته شده است.‌ برخی نیز ساخت شهر‌ بروجرد را به‌ پیروز، پادشاه‌ ساسانی‌ نسبت‌ داده و نام‌ بروجرد را صورتی‌ از پیروزگرد دانسته كه‌ بعدها به‌ بروگرد تبدیل‌ شده‌ است‌.  امروزه، بروجرد را به زبان محلی، وروگرد می‌گویند.
==پیشینه تاریخی==
بروجرد یکی از شهرهای کهن ایران است. آثار کشف شده در حوالی بروجرد که باقیمانده از دوران‌ اشكانی‌ بوده و همچنین وجود مسجد جامع‌ بروجرد كه‌ یكی‌ از قدیمی‌ترین‌ مساجد ایران‌ است‌، از مسكونی‌ بودن‌ این‌ ناحیه‌ در روزگاران کهن و حتی قبل‌ از اسلام،‌ نشان دارد. شهرستان بروجرد به شهر دار‌السرور و شهر سبز سلیمان ملقب شده است. 
==موقعیت جغرافیایی==
شهرستان بروجرد، در غرب ایران و در شمال استان لرستان، در کنار کوه گرین قرار داشته و رشته کوه‌های زاگرس، شمال غربی تا جنوب شرقی بروجرد را در بر گرفته‌ است.  بروجرد، در 110 کیلومتری شمال شرقی خرم‌آباد و در ناحیه‌ای تقریبا کوهستانی است.  
==تقسیمات کشوری==
شهرستان بروجرد، دارای دو شهر اشترینان و بروجرد و هفت دهستان با نام‌های اشترینان، برده‌‌سیر، گودرزی، دره‌صیدی، شیروان، ولانجرد و همت‌آباد است. 
==آب‌ و هوای‌ بروجرد==
شهرستان بروجرد، آب و هوای معتدل‌ و نیمه خشکی دارد که مایل‌ به‌ سرد تا سرد است.   
==مشاهیر بروجرد==
از شهر بروجرد به دلیل وجود چهره‌های شاخص مذهبی، ادبی، علمی و هنری با عنوان زادگاه فرزانگان یاد می‌شود. از جمله این مفاخر و مشاهیر: آیت‌الله بروجردی، علامه بحر‌العلوم، عبدالحسین زرین‌کوب، سیدجعفر شهیدی، مهرداد اوستا، شهید محمود صارمی و سرلشکر شهید محمد بروجردی هستند.  
همچنین حمید گودرزی، فریبا متخصص، فاطمه گودرزی و علی فروتن؛ بازیگران نام‌آشنای بروجردی در سینما و تلویزیون هستند.  
==دین و مذهب ==
دین مردم شهر بروجرد، اسلام و مذهب آنها، شیعه اثنی‌عشری است.  تعداد کمی از ارمنی‌ها و یهودی‌ها در بروجرد سکونت دارند. 
==زبان و گویش ==
مردم بروجرد به زبان لری و گویش بروجردی صحبت می‌کنند که به زبان فارسی شباهت دارد. 
==آداب و رسوم==
حنابندان، پاتختی، داماد‌‌سلام و پاگُشا از جمله رسوم مردم بروجرد در مراسم ازدواج است.  
خرید از بازار بروجرد، سمنوپزی؛ سبزه‌گیری و زیارت اهل قبور از جمله رسوم مردم بروجرد در آیین نوروز است. 
شب یلدا که به «شُو چِلَه» در بروجرد معروف است، آداب و رسوم مخصوصی دارد. در این شب، فامیلِ نزدیک، دورِ هم جمع می‌شوند و با فال گرفتن و چِهل سِرو (چهل بیت) و با خوردن تنقلاتِ شب یلدا که شاملِ مخلوطی از گندم برشته (گَنِم شیر)، کشمش، کنجد، شاهدانه، گردو و فندق است، اوقات خود را با شادی سپری می‌کنند. کدو حلوایی و پشمک نیز در شب یلدا طرفداران خاص خود را در شهر بروجرد دارد. برخی پسر بچه‌ها شال بزرگی را از بالای پشت‌بام به حیاط خانه‌ها پایین می‌‌فرستند و شعر محلی «اِمشُو اَول قارَه» را با صدای بلند می‌خوانند تا صاحب‌خانه به آنها تنقلات بدهد. در شب یلدا رسم است که اگر پسر و دختری با هم نامزد باشند، داماد برای نامزدِ خود، هدیه‌ای همراه با این تنقلات ببرد.  
==اقتصاد بروجرد==
كشاورزی‌، باغداری، دامپروری و نساجی از جمله مشاغلی است که مردم بروجرد به آن مشغول هستند. صنایع‌ متعددی‌ از جمله صنایع‌ فلزی و‌ غیرفلزی‌ مانند سنگ‌بری‌ و آجر‌فشاری‌‌، صنایع‌ غذایی‌، دارویی‌، شیمیایی‌، برق‌ و الكترونیك‌، صنایع‌ چوب‌، چرم‌ و تولید كاغذ در این‌ شهرستان‌ وجود دارد.  آب و هوای مطبوع، رودهای فراوان و خاک حاصلخیز، شهرستان بروجرد را مستعدِ کشت انواع میوه نموده است. از جمله میوه‌ها، می‌توان به سیب گلاب، به، هلو، شلیل و آلو اشاره کرد.  
==جاذبه‌های گردشگری==
مسجد جامع، بقعه امام‌زادگان، آبشار وِنایی، تپه چُغا، تنه کپِرگه، چشمه‌ی سراب کرتول، پارک فدک، کوه گرین، تپه قرق، تالاب بیشه دالان، پل قلعه حاتم، سازه موزه مردم‌شناسی، خانه مصری، و آتشکده از جمله جاهای دیدنی شهرستان بروجرد است.  همچنین خانه‌های سادات طباطبائی، محله صوفیان، مسجد سید و مسجد دوخواهران جزء بافت‌های قدیمی و دیدنی شهر بروجرد هستند. 
==زیارتگاه‌ها==
امامزاده جعفر، امامزاده قاسم و شاهزاده ابوالحسن از جمله اماکن زیارتی در شهرستان بروجرد هستند.  
==صنایع دستی==
صنعت قلم‌زنی روی ورشو که به آن ورشو‌سازی گفته می‌شود، از صنایع دستی بروجرد است.  به همین دلیل شهر بروجرد را شهر ملی ورشو نامیده‌اند. قالیبافی و قالیچه بافی نیز از صنایع دستی بروجرد است. 
==غذاهای محلی==
ورکوآز، بنسور، ماسوا و گده ترخینه یا کشکینه از جمله غذاهای بروجرد است که در فصول مختلف بهار و زمستان، به صورت آش طبخ می‌شود. 
==سوغاتِ بروجرد==
بروجرد دارای سوغاتی‌هایی از جمله ارده، شیره، بستنی، کباب، نُقل، مربا، خیارشورِ وِنایی، صابون پیچ، ورشو، جاجیم و گلیم است. 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
* «آداب و رسوم بروجردی‌ها در نوروز»، وب‌سایت خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 5 فروردین 1395ش.
* «آداب و رسوم مردم بروجرد در ازدواج»، وب‌سایت ایران‌ناز، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* «آداب و رسوم بروجرد»، وبلاگ گروه ادبیات بروجرد، تاریخ درج مطلب: 28 دی 1387ش.
* «آشنایی با آداب و رسوم مردم بروجرد در شب یلدا»، وب‌سایت همشهری آنلاین، 28 آذر 1391ش.
* «امامزاده‌های بروجرد»، وب‌سایت شهرداری بروجرد، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* «شهرستان‌های استان لرستان»، وب‌سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* «شهرستان بروجرد»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* شیدا خرمشاهی و محبوبه حسنی، «دیدنی‌های بروجرد»، وب‌سایت کجا رو، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* «صنایع دستی»، وب‌سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* «فرهنگ مردم بروجرد»، وب‌سایت پی‌سی‌ورلد، 2017م.
* گودرزی، سمانه، «غذاهای محلی بروجرد»، درنا تریپ، تاریخ درج مطلب: 7 اردیبهشت 1400ش.
* «گذری در بازار میوه بروجرد/ محصولات داخلی بازار را قرق کرد»، وب‌سایت خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 5 مهر 1391ش.
* لولوئی، کیوان، «بروجرد، نگین کهن تاریخ لرستان»، ایران شناخت، تاریخ درج مطلب: بهار 1378ش.
* مبین، ابوالحسن، «بروجرد»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی در کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ درج مطلب: 27 خرداد 1399ش.
* «مفاخر و مشاهیر شهرستان بروجرد | لرستان»، وب‌سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان، تاریخ بازدید: 8 خرداد 1401ش.
* مرکزآمار ایران، درگاه ملی ایران، تاریخ درج مطلب: 13 خرداد 1401ش.
* «همه چیز در مورد بروجرد»، وب‌سایت محله نابینایان، تاریخ درج مطلب: 24 اسفند 1392ش.

[[رده: ویکی‌زندگی]]