در حال ویرایش پیش‌نویس:غرور

'''<big>غرور</big>'''، دلخوشی به امور موافق هوای نفس.<br>
غرور در لغت به‌معنای احساس سربلندی و شادمانی برآمده از موفقیت و نیز به‌معنای نخوت و خودبینی، فریفتن خود و دیگران، فریب خوردن از دیگران و کسی را بیهوده امیدوار کردن، آمده است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%B1-6 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه غرور.]</ref>  غرور در اصطلاح، اعتماد نفس به چیزی است که مطابق با هوی و هوس باشد و طبع آدمی به خاطر فریب شیطان به آن گرایش پیدا کند<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/290 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص290.]</ref>  و بدین وسیله احساس ایمنی از عذاب الهی کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/636 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص 636.]</ref> از این‌رو، انسان مغرور را جاهل دانسته‌اند زیرا به چیزی اعتقاد پیدا می‌کند که در حقیقت، عکس آن صادق است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/292 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص292.]</ref>  
==غرور در قرآن و روایات==
واژه غرور و مشتقات آن 27مرتبه در قرآن آمده است و در رابطه با خدا، دین خدا، وحی، آیات قرآن، زندگی دنیوی و تحولات اجتماعی و القائات شیطان نسبت به آدم و حوا و سایر بندگان خدا بحث شده است.<ref>سوره‌های آل‌عمران، آیه 24، 185 و 196؛ نساء، آیه 120؛ أنعام، آیه 70، 112 و 130؛ أعراف، آیه 22 و 51؛ أنفال، آیه 49؛ إسراء، آیه 64؛ لقمان، آیه 33 (سه بار)؛ أحزاب، آیه 12؛ فاطر، آیه 5 (سه بار) و 40؛ غافر، آیه 4؛ جاثیه، آیه 35؛ حدید، آیه 14 (سه بار) و 20؛ ملک، آیه 20؛ إنفطار، آیه 82 و أحزاب، آیه 12.</ref>  همچنین در روایات فراوانی غرور بی‌جای آدمی در موضوعات مختلف، مورد مذمت واقع شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/310 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص310-312.]</ref> 
==منشأ غرور==
نادانی، کمبود ظرفیت و عقده حقارت از جمله اموری است که غرور از آنها ناشی می‌شود.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%B1 «غرور»، در ویکی فقه.]</ref> 
==اقسام غرور==
===غرور کافران؛ ===
غرور کفار، گاهی نسبت به خدا است؛ یعنی باور به معاد ندارند و در صورت پذیرفتن معاد، باورشان این است که در آنجا هم بهتر از این را خواهند داشت.<ref>سوره حدید، آیه 14؛ سوره کهف، آیه 35.</ref>  گاهی کافران نسبت به حیات دنیوی غرّه می‌شوند، یعنی می‌پندارند نقد دنیا بهتر از نسیه آخرت و دنیای یقینی بهتر از عقبای تشکیکی است!<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/293 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص293.]</ref>  <br>
در علاج چنین غروری، طی چندین آیه از قرآن رهنمود داده شده است که باید انسان مغرور، تصدیق و تقویت ایمان را تمرین کند<ref>سوره‌های آل‌عمران، آیه 183؛ نحل، آیه 99؛ فاطر، آیه6؛ قصص، آیه 61 و أعلی، آیه 18.</ref>  و بداند که انسان در معرض سهو و خطا و نسیان است و شیطان در کمین او نشسته است و چه بسا امور یقینی که خلافش ظاهر گشته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/638 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص638.]</ref> همچنین بداند که اولاً هر نقدی بهتر از نسیه نیست و ثانیاً قیاس نعمت‌های دنیوی با نعمت‌های اخروی از شیطان است <ref>سوره أنعام، آیه 53؛ سوره أحقاف، آیه 10؛ سوره مجادله، آیه 9.</ref> و نباید در دام قیاس و شیطان بیفتد.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/293 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص293]، [https://lib.eshia.ir/71448/6/299 299] و [https://lib.eshia.ir/71448/6/300 300].</ref>  
===غرور فاسقان؛ ===
فاسقان، گمان می‌کنند که چون خدا کریم است و ما را می‌آمرزد، پس اهمال در تکلیف، پیامد مهمی ندارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/638 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص638-644.]</ref>  این گروه با آن که عبادات بسیاری را ترک می‌کنند و معاصی فراوانی را مرتکب می‌شوند، اما با انجام عبادتی اندک، دچار غرور شده و توقع ثواب از جانب خداوند دارند!<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/644 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص644.]</ref> <br>
چه بسا مستند غرور فاسقان، دلخوشی به بلندمرتبه بودن آبا و اجدادشان باشد، نظیر مغرور شدن سادات به نسب خود و گمانِ این که به واسطه سیادت، عقوبت نخواهند شد! و بنابراین، به مخالفت با فرامین الهی و مشی و سیره پیشوایان دین می‌پردازند، در حالی که آنان، خود در اعلی درجه ورع و تقوی بوده و همواره نسبت به عقبی خود خائف بودند.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/302 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص302.]</ref> 
===غرور عالمان؛ ===
گروهی از عالمان صرفاً به آموختن احکام شرعی و مسائل عقلی مبادرت می‌ورزند و چون می‌پندارند از این طریق نزد خدا جایگاهی دارند، گرفتار غرور می‌شوند و نسبت به محافظت خود از معاصی غفلت می‌کنند.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/309 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص309] و [https://lib.eshia.ir/71448/6/310 310].</ref>  قرآن چنین کسانی را به سگ و الاغ تشبیه کرده است.<ref>سوره أعراف، آیه 176؛ سوره جمعه، آیه 5؛ سوره شمس، آیه 10.</ref>  پیامبر خدا گفته است کسی که علم زیادش باعث هدایتش نگردد، موجب دوری او از خدا می‌گردد<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/625 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص625.]</ref>  و دردناک‌ترین عذاب‌ها در قیامت منتظر او است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/311 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص311.]</ref>  همچنین عالمانی که عامل به تکلیف هستند اما قلب‌شان از کبر، حسد، ریا، حب ریاست و طلب شهرت زدوده نشده، در آستانه شرک، دور از بهشت و در معرض تباهی اعمال دانسته شده‌اند.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/312 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص312.]</ref>  گروهی نیز گمان می‌کنند از آن صفات مذموم پیراسته بوده و نزد خدا بلندمرتبه هستند و به توجیه وجود آن صفات در خود می‌پردازند!<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/647 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص647.]</ref>  برخی نیز گرچه رذایل را در قلب خود قلع و قمع کرده‌اند اما در سویدای قلب خود گرفتار رذیله غرور هستند. چنین کسانی اسیر خدعه شیطان‌اند.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/646 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص646.]</ref>  
===غرور عابدان؛ ===
گاهی عابدان که در انجام تکالیف عبادی خود دچار وسواس می‌شوند، این وسواس را دلیل مقبولیت اعمال خود نزد خدا تلقی می‌کنند و این‌گونه در چنگال غرور گرفتار می‌آیند. وسواس در وضو و بی‌مبالاتی در ارکان و اجزای نماز، وسواس در جزئیات و ارکان نماز و بی‌مبالاتی نسبت به اموال مردم، وسواس در روزه‌داری، وسواس در برگزاری حج، وسواس در نوافل، وسواس در زهدورزی از ابزارهای شیطان برای گرفتاری و ابتلای بنده به غرور معرفی شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/650 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص650-652.]</ref> 
===غرور متموّلان؛  ===
متولان که گرفتار غرور می‌شوند دو دسته‌اند: دسته اول، سازندگان مساجد، مدارس، بیمارستان‌ها، راه‌ها، پل‌ها، و مراکز خیریه و عام‌المنفعه را در برمی‌گیرد. اینها اموری است که در مقابل دیدگان مردم بوده و اسم بانیان را بر سر در آن مراکز نقش می‌کنند تا همگان بدانند بانی چه کسی است. چنین کسانی گمان می‌کنند به صِرف انجام این قبیل اقدامات، مستحق آمرزش هستند و بدین وسیله دچار غرور می‌گردند. دسته دوم، بخیلان هستند که حاضرند عمر خود را صرف مناسک عبادی که نیاز به صرف مال ندارد، نظیر نماز و روزه و نافله شب و ختم قرآن کنند اما در راستای خدمت به همنوعان، قدمی بر نداشته و ریالی خرج نمی‌کنند.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/344 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص344-347.]</ref>  <br>
'''نکته''': یکی از مسائلی که موجب غرور می‌شود، شرکت در مجالس و مناسبت‌های مذهبی است که در این زمینه فرقی بین متمول و فقیر نیست.<ref>[https://lib.eshia.ir/71448/6/347 فیض کاشانی، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، 1383ق، ج6، ص347.]</ref> 
===غرور حاکمان؛ ===
حاکمان، گاهی به عدالت و نیک‌نامی خود غرّه شده و فریب شیطان را می‌خورند و در دام غرور گرفتار می‌شوند.<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/656 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص656-658.]</ref> 
===غرور واعظان؛  ===<ref>[https://lib.eshia.ir/10341/1/649 نراقی، معراج السعادة، 1375ش، ص649-650.]</ref>

==فرق غرور با توهّم==
غرور، توهّم خوشحالی در امری است که واقعیت و حقیقت ندارد و فقط در امور پسندیده است اما توهّم می‌تواند هم در امور مثبت و هم در امور منفی باشد. هر غروری، توهم است اما هر وهمی، غرور نیست، زیرا گاهی چیز مخوفی را توهّم می‌کنیم و از آن پرهیز می‌کنیم در حالی که به آن غرور گفته نمی‌شود.<ref>جزائری، فروق اللغات، 1373ش، ص185.</ref> 
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
* قرآن
* جزائری، نورالدین، فروق اللغات فی التمییز بین مفاد الکلمات، شرح و تحقیق: محمد رضوان دایه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1373ش / 1415ق.
* دهخدا، علی‌اکبر، لعت‌نامه، در سایت اینترنتی واژه‌یاب، تاریخ بازیابی: 22 مهر 1400.
* «غرور»، سایت ویکی فقه، تاریخ بازیابی: 22 مهر 1400.
* فیض کاشانی، محسن، محجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1383ق.
* نراقی، احمد، معراج ‌السعادة، قم، هجرت، چاپ سوم، 1375ش.